×

جستجو

مرور کتاب: شاهنامۀ بزرگ پرینستون: شاهنامۀ پِک

کتاب شاهنامۀ پک کاتالوگ نفیس نمایشگاهی است که در سال ۲۰۱۵ در موزۀ دانشگاه پرینستون، در ایالت نیوجرسی امریکا، برگزار شده و ۴۸ برگ از شاهنامه‌ای مصور، کار شیراز عهد صفویان، را به نمایش نهاده است. در مقالۀ نخست این کتاب با عنوان «شاهنامۀ پک از شیراز تا پرینستون»، از چگونگی تولید این نسخه در شیراز اوایل دورۀ صفوی، تا راه یافتنش به اصفهان و تملکش به‌وسیلۀ یکی از همسران شاه‌عباس صفوی، و خریداری شدنش در سال ۱۰۴۰ق به‌دست خیرات‌خان به مبلغ ۵۵ تومان نقره و انتقالش به دربار قطب‌شاهیان هند، سخن رفته است. بنا به این گزارش، کلارا پک، مالک اسب و مجموعه‌دار انگلیسی ـ امریکایی، این نسخه را در سال ۱۹۴۶ خریداری و در سال ۱۹۸۳ به موزۀ دانشگاه پرینستون اهدا کرد و از همین رو به نام این بانوی هنرشناس شهرت یافت. نسخه حاوی ۴۸ نگارۀ نفیس، کار نقاشان شیرازی، است به همراه متنی به قلم نستعلیق خوش با شرح استثنایی واژگان دشوار متن در حاشیۀ صفحات. کاتب این نسخه قوام بن محمد شیرازی است که مطابق انجامۀ نسخه، کتابت آن را در سال ۹۹۸ق به انجام رسانیده است.  


  کتاب الگویی از خوانش متن و تصاویر نسخه‌های مصور اسلامی را به دست می‌دهد. همچنین در ردیابی پیشینۀ اثر و آنچه طی چند قرن بر این نسخه رفته است، تا حدی موفق است و نشان می‌دهد که در بازنویسی تاریخ هنر اسلامی، علاوه بر احوال هنرمندان و حامیان و بانیان، باید به سرگذشت آثار هم توجهی عمیق کرد. این اثر دو ضمیمۀ پایانی به قلم سیمپسون دارد که در یکی ابعاد تصاویر و منابع توصیفات آنها آمده است و در دیگری شرح اصطلاحات شاهنامه، به‌ویژه آنها که در این نسخه حاشیه‌نویسی شده‌اند.


نثر کتاب استوار و بی‌نقص و فهمیدنی است. آشنایی و همدلی نویسندگان با زبان و بیان فردوسی ستودنی است. همچنین تسلط آنان، به‌ویژه پروفسور سیمپسون، بر واژگان رایج در فنون کتاب‌آرایی اسلامی، و بهره‌گیری از معادل‌های تثبیت‌شدۀ انگلیسی برای این واژگان، تجربۀ دیرپای ایشان در عرصۀ نسخه‌شناسی اسلامی را نشان می‌دهد. کتاب مرجع ارتقاء سطح زبان تخصصی برای پژوهشگران ایرانی هنرهای اسلامی، به‌ویژه هنر کتاب‌آرایی، است.


مهم‌ترین ویژگی این کتاب چاپ نفیس و صفحه‌آرایی باسلیقۀ آن است. کیفیت چاپ تصاویر از مرز چشم‌نوازی گذشته و پوست انسان را هم می‌نوازد؛ چنان‌که با لمس هر تصویر احساس می‌شود که اصل نگاره در برابر ماست و به زِبری رنگ‌های خود اثر دست می‌کشیم. چنین کیفیت واقع‌نمایی در چاپ نگاره‌های ایرانی، در بین آثار منتشرشدۀ پیشین تقریباً بی‌نظیر است. طرح جلد مخملین کتاب بر نفاست آن افزوده است. این کتاب پیش از آن‌که اثری پژوهشی دربارۀ شاهنامهای مصوّر باشد، شیءای گران‌بهاست.


نویسندگان کتاب: ماریانا شریو سیمپسون، موزه‌دار ارشد و پژوهشگر باسابقۀ هنر اسلامی در دانشگاه پنسیلوانیا در شهر فیلادلفیا، سال‌هاست که بر هنر کتاب‌آرایی و نگارگری ایرانی تمرکز و تحقیق کرده است. این بانوی ۶۹ساله سابقۀ دیرپای تدریس در دانشگاه‌های کالیفرنیای لس‌آنجلس، پرینستون، جان هاپکینز، مری‌لند، و میشیگان را در کارنامه دارد. دو مجموعۀ عالمانه و نفیس «شعر فارسی، نگارگری، و حامیان هنر در نسخه‌های مصور سدۀ شانزدهم» (۱۹۹۸)، و «نسخۀ مصوّر هفت-اورنگ ابراهیم‌میرزا» (۱۹۹۷) از آثار مشهور اوست. همچنین بانو دکتر لوئیس مارلو، دانش‌آموختۀ دانشگاه پرینستون در سال ۱۹۸۷، متخصص ادبیات منثور فارسی در سده‌های سوم تا هشتم است. 

 

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
عیش و خرمی شهر صبایم آرزوست: نگاهی بر گذشته‌ی باغ‌های راه شمیران، از عشرت‌آباد تا خرم‌آباد(۲)
مهسا پور‌احمد
در بخش اول یادداشت، از اقدامات شهرداری در سال ۴۸ و ۴۹ برای خرید باغ قیطریه و تبدیلش به پارکی برای مردم گفتیم و از...
سفر به ناکجای ایده‌ها | مروری بر کتاب «نزدیک ایده: درباره‌ی مکان‌ها و نامکان‌هایی که در آن‌ها فکر می‌کنیم»
علی طباطبایی
نزدیک ایده کتابی است درباره‌ی مکان‌ها و نامکان‌هایی که در آن‌ها فکر می‌کنیم. این کتاب که گردآوری زیمونه یونگ و یانا مارلنه مادر است را...
وبینار پنجم از سلسله وبینارهای تخصصی معماری منظر: منظر رودخانه
سخنران: فرشاد بهرامی پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه ملبورن
برگزاری دومین همایش ملی بازاندیشی در چشم‌اندازهای بوم‌های بیابانی، چالش‌ها و فرصت‌های کالبدی، انسانی و اقلیمی
با توجه به اینکه چالش‌های مرتبط با زمین، آب، هوا و انسان در این منطقه به سرعت در حال افزایش است، همایش حاضر سعی دارد...

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر