این کتاب اثری مهم دربارۀ تاریخ اجتماعی طراحی صنعتی و بازاریِ انگلستان طی سال‌های ۱۷۵۰ تا ۱۹۵۰، نوشتۀ آدرین فرتی، مورخ معماری بریتانیایی و استاد تاریخ معماری در کالج دانشگاه لندن است که در سال ۲۰۰۳ جایزۀ میشا بلک را برای نوآوری در آموزش طراحی دریافت کرد. 

بیشتر نوشته‌هایی که دربارۀ تاریخ طراحی وجود دارد ما را قانع می‌کند که کارکرد اصلی طراحی، زیبا کردن چیزها و اشیا است که آن هم با اتکا به نیروی ابتکار فرد طراح به انجام می‌رسد؛ حال آن‌که طراح فردی از افراد بشر، و همچون دیگر افراد پدیده‌ای اجتماعی، و محصول و سخنگوی آگاه یا ناآگاه جامعه‌ای است که بدان تعلق دارد. آدرین فرتی با رویکردی نو و متفاوت این مهم را در اثر خود بررسی کرده است. 

این کتاب دربارۀ علل تغییر در طراحی کالاهای صنعتی با این فرض است که طراحی در گفت‌وگوی با جامعه شکل می‌گیرد و بیشتر از آن‌که ذوق و خلاقیت هنرمند به ملاحظات طراحی اثر کند، جنبه‌های اقتصادی و ایدئولوژیکی سیاق آن است که وجوه اصلی طراحی را می‌سازد. فرتی در این کتاب نشان می‌دهد که کارکرد اصلی طراحی زیبا کردن چیزها و اشیا نیست، بلکه طراحی «روش ویژه‌ای برای حل مسائل و فراتر از آن به مثابۀ ابزاری برای انتقال ایده‌هاست».  فهوای کلام فرتی آن است که طراحی ترکیب پیچیده‌ای از مجموع فرایندهای اجتماعی است و به طرز غیرقابل انفکاکی به اقتصاد بازار و اوضاع زمان و مکان مربوط است و نمی‌توان با ساده‌انگاری اشیا را تنها حاصل خلاقیت طراح دانست. وی معتقد است که صورت طراحی، در مقام معلول، نتیجۀ روندهای عقلانی اجتماعی در مقام علت است و تصورات جامعه از طریق طراحی به فرم‌های اشیای مادی بدل می‌شود. وی قصد دارد این نظر را در ما پرورش دهد که طراحی نه تنها امری فردی نیست، بلکه در درجۀ اول پاسخی به مسائل و ابزاری برای به ظهور رساندن تصورات جامعه است. محور بحث فرتی آن است که ارزش‌ها و تصوراتی که هر طراحی را می‌سازد بیش از حد معمول وابسته به اوضاع زندگی مخاطبان آن است. مثلاً دربارۀ خانه در کتاب آمده است: «خانه، همان‌طورکه سرپناه فراهم می‌کند، یک نشانه است [...] همان‌طورکه از گچ و آجر ساخته شده، ساختۀ ایده‌ها نیز هست و ظاهر محتویات آن شاهدی بر آن است که چه هست و مردم باید در آن چه کاری کنند و چه کاری نکنند». 

هر چند این کتاب دربارۀ طراحان نیست، اما روی سخن فرتی در آن با طراحان است. وی قصد دارد به آن‌ها بگوید که زمان قرنطینۀ طراحی تمام شده است و فقط آن‌ها نیستند که خالق مطلق اشیا هستند. فرتی می‌خواهد بگوید که طراحی تنها برای طراحان نیست و ادعای وجود قدرت بی‌قیدوشرط برای آن‌ها تنها افسانه‌ای است که خودشان آن را ساخته و باور کرده‌اند. بنابراین مخاطب این کتاب در درجۀ اول طراحان درگیر در فرایند طراحی، به ویژه آن‌هایی هستند که می‌خواهند دربارۀ نیروهای اقتصادی و فرهنگی در توسعۀ طراحی چیزهای بیشتری بخوانند و بدانند؛ و پس از آن عموم کسانی هستند که به هر نحوی با طراحی سر و کار دارند. 

می‌توان گفت فرتی در این کتاب بیشتر موضعی نقادانه نسبت به طراحان اتخاذ کرده است و بیشتر از آن که بخواهد با آن‌ها همدلی کند آن‌ها را به چالش می‌کشد. البته این رویکرد به سؤال بی‌جوابی که چطور باید طراحی کنیم، پاسخ کاملی نمی‌دهد؛ هرچند نویسنده هم ادعا نمی‌کند که به آن پاسخ داده است.

نویسنده در سازمان‌دهی مطالب کتاب تصمیم گرفته است تا طراحی را در مجموعۀ متنوعی از موضوعات و در قالب بخش‌هایی بررسی کند که هر بخش یکی از آن موضوعات را مطرح می‌کند و در عین حال که بر بحث خودش باقی می‌ماند با باقی بخش‌ها نیز مرتبط و هماهنگ است. فرتی علل اقتصادی را سرلوحۀ ملاحظات خود قرار می‌دهد و به نوعی آن‌ها را بخش‌بندی می‌کند که رابطۀ آن‌ها نسبت به یکدیگر مشخص شود. بر این اساس کتاب از یازده بخش تشکیل شده است که عبارتند از: ۱)جلوه‌هایی از پیشرفت؛ ۲)نخستین طراحان صنعتی؛ ۳)طراحی و ماشینی‌شدن؛ ۴)تفاوت در طراحی؛ ۵)خانه؛ ۶)طراحی در دفتر کار؛ ۷)مواد بهداشتی و شوینده‌ها؛ ۸)الکتریسیته، سوخت آینده؛ ۹)صرفه‌جویی کار در خانه؛ ۱۰)طراحی و هویت جمعی؛ ۱۱)طراحی، طراحان و ادبیات طراحی.

هر یک از این بخش‌ها نمایندۀ وضع دوره‌ای در آن سال‌هاست. نویسنده ذیل هر یک از بخش‌ها تحلیل می‌کند که چگونه عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجب تعریف مادی اشیا شدند. بدین منظور در هر بخش تعدادی از اشیای برجسته و مهم آن عصر را به مثابۀ نمونه انتخاب می‌کند و با توجه به سیر تحول و واردشدن آن‌ها به چرخۀ تولید صنعتی بحثش را پیش می‌برد. کتاب جمع‌بندی جامعی ندارد و به نظر می‌رسد جمع‌بندی کل بخش‌ها به شخص خواننده واگذار شده است.

نویسنده پژوهش خود را بر شواهد، که بیشتر اشیای مادی موجود در مجموعه‌های خصوصی و یا موزه‌ها هستند، بنیان گذاشته است و برای گویاتر کردن آن‌ها سعی دارد تا سیاق را با رجوع به منابع مکتوب آن دوره نظیر رمان‌ها و روزنامه‌ها و مجلات عمومی و تخصصی به نحوی بسیار بی‌واسطه‌تر فراچنگ آورد. فرتی اقسام گوناگون داده، از قبیل متون مکتوب آن زمان (حکایت‌ها، کتاب‌های چگونه بسازیم، تبلیغات، مجلات)، سایر تفاسیر محققانه و عکس‌ها را گردآوری و مبنای تفسیر خود قرار داده و برای بیان سخن خود صدها نمونۀ تصویری را با متن همراه کرده است.

آدرین فرتی در این کتاب، با رویکرد نو و متفاوتی که دارد، بینشی برای بازنگری به طراحی و تأثیرش بر جامعه فراهم می‌کند. بینشی سازنده از گذشته. فرتی در این کتاب نشان می‌دهد چطور طراحی فرهنگ را بازتاب و تغییر می‌دهد و درنهایت ثابت می‌کند که طراحی در طول زمان بر طبق نیازهای جامعه به پیش رفته است و خواهد رفت. 

قاعدۀ کلی که هر چیز علتی دارد شرط لازم توانایی ما برای فهم چیزهایی است که دور و بر ما می‌گذرد. بنابراین کتاب مذکور پنجره‌ای برای نگاه تازه به هزاران شیئی است که در زندگی روزمره دور و برمان هستند. طراحی، بر طبق آن چه این کتاب می‌گوید، تنها آن چه اشیا به نظر می‌رسند نیست، بلکه این است که آن‌ها چه طور ساخته و در تصور ما وارد شده‌اند.

اطلاعات بیشتر: https://www.amazon.com/Objects-Desire-Design-Society-Since/dp/0500274126