لیلا قاسمی
مسجد سنجیدهٔ قزوین
لیلا قاسمی
در جنوب‌شرقیِ قزوین، در محلۀ راهْ‌ری بنایی وجود دارد که امروز موسوم به «مسجد سنجیده» است. بخش قدیمیِ این بنا یک گنبدخانۀ منفردِ ساده است. با آنکه بنا به مسجد شهرت دارد، اما صورت ظاهری و ویژگی‌های کالبدی‌اش «مسجد» بودنِ آن را با تردید مواجه کرده است. ابعاد تقریبیِ این گنبدخانه ۹/۵ در ۹/۵ متر است و هر کدام از ضلع‌های جنوب‌غربی و جنوب‌شرقیِ آن دارای سه ورودی است و در کنجِ غربیِ آن منارۀ کوتاهی جای گرفته است. محراب کنار یکی از ورودی‌هاست و گنبد از داخل به‌طور کامل با مقرنس پوشانده شده است. بر روی دو تخت هشت...
دو روایت از سوءقصد به جان محمدعلی‌شاه قاجار
لیلا قاسمی
در ۲۵محرم سال ۱۳۲۶ق در تهران سوءقصدی به جانِ محمدعلی‌شاه قاجار رخ داد. عین‌السلطنه این سوءقصدِ نافرجام را از دو دیدگاه مختلف روایت کرده است. این روایت‌ها از این نظر جالب است که می‌توان مسیر حرکت شاه و همراهانش را از کاخ گلستان تا محلِ سوءقصد، روی نقشۀ عبدالغفار دنبال و در شهرِ تهرانِ امروز جستجو و مکان‌یابی کرد. افزون بر این، دو روایت تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که قابل تأمل‌اند. سوءقصد به جان محمدعلی‌شاه قاجار به نقل از روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه«{محرم سال ۱۳۲۶ق} دیشب پیشخانۀ {محمدعلی}شاه را به دوشان تپه بردند. امروز تتمۀ آن می‌رفت. جلوی انبار که...
یادداشت‌هایی دربارۀ نقاشی ۴
لیلا قاسمی
علاوه بر سُغدیان، مانویانِ آسیای میانه نیز بر جریان هنری دورۀ اسلامی تأثیر گذاشتند. «قدما مانی را به عنوان نگارگری چیره‌دست که کتاب 'ارژنگ' [ارتنگ] را به تصویر کشیده معرفی کرده‌اند؛ {اما} هیچ اثر تصویری از وی به جای نمانده است». با وجود این شاید بتوان سرچشمۀ سنت تصویری مانوی را از مانی دانست. بنابراین به نظر می‌رسد نمی‌توان در مطالعۀ نقاشی مانویان، به راحتی از شناخت مانی گذشت و دربارۀ او کنجکاوی نکرد.
یادداشت‌هایی دربارۀ نقاشی (۳)
لیلا قاسمی
ین‌طور به نظر می‌رسد که دیوارنگاره‌های اولیۀ سغدی بیشتر به موضوعات مذهبی اختصاص داشته و ظاهراً قدیمی‌ترین دیوارنگاره‌ها که در آنها اعتقادات و مراسم مختلف مذهبی به تصویر درآمده در معابد عمومی پنجیکنت پیدا شده است. نقاشی‌های مذهبی سغدیان با سبک اولیۀ نقاشی یونانی – ایرانی ارتباط صوری داشته‌اند و از ویژگی‌های این دسته از نقاشی‌های سغدیان ترکیب‌بندی‌های بسته و متقارن را می‌توان برشمرد.
یادداشت‌هایی دربارۀ نقاشی (۲)
لیلا قاسمی
از جمله ویژگی‌های هنر ساسانی این است که در آن «تأکیدی صریح بر نظم و وضوح طرح را می‌توان دید. غالباً شخصیت‌های ربانی - اهورامزدا، میترا، آناهیتا - و یا خود شاه بزرگتر از اشخاص فرودست تصویر می‌شدند». علاوه‌براین «وجه شاهانه در این هنر غالب است؛ بدین سان که {این هنر} عمدتاً اختصاص یافته است به بازنمایی هیئت پادشاه در اعمال و احوال مختلف» و مضمون اصلی در این هنر تجلیل از شاه است همچون «مراسم اعطای نشان فرمانروایی از سوی اهورامزدا به شاه یا صحنۀ پیروزی شاه در پیکار و شکار» و همچنین نشستن با شکوه او
یادداشت‌هایی دربارۀ نقاشی (۱)
لیلا قاسمی
هنر تصویری ایران از پیش از تاریخ تحولاتی را پشت سر گذاشت. با هنر تصویری آسیای غربی در آمیخت و این آمیزش در هنر هخامنشی ظهور یافت. در زمان پارتیان با روی آوردن به سنت‌های کهن‌تر ایرانی و شرقی، هنر ایرانی به صورت هنری تلفیقی ظاهر شد و در روزگار ساسانیان و در شرایط اجتماعی و فرهنگی آن دوران این هنر ویژگی‌های جدیدی بدست آورد.
اهمیت واژه‌گزینی در ترجمۀ متون کهن عربی
لیلا قاسمی
معمولاً در مراجعه به متون کهن عربی ابتدا به سراغ متون ترجمه شده می‌رویم. گاهی استفاده از این متن‌ها بدون اشکال است و در روند تحقیق اختلالی ایجاد نمی‌کند. اما گاهی به کلمه یا کلماتی برمی‌خوریم که در ترجمه‌های مختلف از یک متن به صورت‌های مختلف ترجمه شده است. در این صورت بهتر است به متن اصلی مراجعه کنیم.
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
