به ما یاد داده‌اند که به ویرانه‌ها به مثابۀ اشیای تاریخی فکر کنیم که مربوط به رویدادی فاجعه‌آمیز در گذشته است. در مقابل، مارتین دیوکا استدلال می‌کند که باید آنها را چون روندی ببینیم که طی زمانی طولانی روی می‌دهد. در این کتاب نویسنده با مطالعۀ تطبیقی گستردۀ ویرانه‌شدن روندی را پیش می‌کشد که در آن آثار تاریخی، محوطه‌های معماری و کانون‌های شهری طی زمان فروپاشیده و ویران می‌شود. نویسنده در این کتاب چهار موردپژوهشی، آتن کلاسیک، روم باستان متأخر، بغداد سده‌های میانه و مکزیکوسیتی سدۀ شانزدهم را در کنار هم می‌گذارد و نشان می‌دهد که ویران شدن نوعی فرایند پیچیدۀ اجتماعی است که به تحول نظارتِ حکومت‌ها بسیار بیشتر از نتیجۀ رویدادهای آنی یا طبیعی بستگی دارد.
دیوکا نشان می‌دهد که مناقشۀ میان طبقات اجتماعی همچون عاملیت دگرگونی زوال شهرها عمل می‌کند. با تفسیر ویرانه‌ها چون فرایند به جای تفسیر آنها به منزلۀ نتیجه، نشان می‌دهد که شهرها چطور به روش‌های مختلف در زمان‌ها و مکان‌های مختلف سقوط می‌کنند. اگرچه منابع مکتوب مدت‌ها منبع دست‌اول تصور دوبارۀ محوطه‌های ویران در صورتِ اصیل و باشکوهشان بوده است، با رجوع به خود ویرانه‌ها و مجموعه رویدادهایی که آنها را پدید آورد نیز دربارۀ تحولات جامعه‌شناختی طی زمان و در تمدن‌های مختلف چیزهای زیادی می‌آموزیم.
بنا بر این، با تکیه بر ادبیات، متون حقوقی، شواهد برآمده از کتیبه‌ها و به خصوص در مورد تنوچتیتلان (مرکزِ تمدن آزتک)، روایت‌هایی که در بناهای یادمانی و نقاشی‌ها متجسم شده، در این کتاب مطالعه‌ای همه‌جانبه و باظرافت عرضه می‌شود که در حوزۀ تاریخ‌نگاشت اهمیت بسیاری خواهد داشت. همۀ موادی که درکتاب آمده به تاریخ خود ویرانه‌ها به منزلۀ بناهای زوال‌یافته نیز مربوط است. کتاب تجربه‌ای میان‌رشته‌ای است که نویسنده در آن تاریخ، باستان‌شناسی، جامعه‌شناسی و هنر را در کنار هم آورده است و شاید نخستین برداشت عمیق را دربارۀ ویرانی‌های پیش از رنسانس عرضه کند.
Broken Cities: A Historical Sociology of Ruins
Martin Devecka
Johns Hopkins University Press, 2020
– اطلاعات بیشتر و ملاحظۀ فهرست مطالب کتاب:
احیای «شهر اسلامی» در قرون ۲۰ و ۲۱ | میزگرد
پرتوی بر اهواز کهن از خلال متون ساسانی و اسلامی و حدسی در باب مکان رام‌اردشیر ساسانی
روح‌الله مجتهدزاده
ورق‌هایی خوانده‌نشده از تاریخ اهواز معاصر؛ نخستین مسافرخانه‌های شهر به استناد روایات شفاهی (۱)
وحید آقایی
فراخوان ارسال اسکیس، کروکی و ترسیمات دستی از صحنه‌های خیابانی و مواجهه‌های شهری برای شمارۀ جدید مجلۀ یادداشت‌های خیابانی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
