برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه شهید بهشتی
مسیر دگرگونی خیابان تاریخی (شاه‌عباسی) مشهد؛ در دورۀ پهلوی اول| محمدصادق توسلی‌رجایی
استادان راهنما: دکتر هادی ندیمی، دکتر محمد غلامعلی فلاح
داوران: دکتر لادن اعتضادی، دکتر زهرا اهری
زمان: چهارشنبه ۶ اسفند ۱۳۹۹، ساعت ۱۶:۳۰
خیابان مشهد برون‌دادِ آبادانی و امنیتی بود که شاه عباس برای این شهر و حدود شرقی ایران در اوایل سدۀ یازدهم هجری به ارمغان آورد. این خیابان که محمل عبور شاهرگ حیاتی شهر با نام نهر شاهی و بر سر شاه‌راه‌های تجاری و زیارتی منطقه از مرو و هرات و قائنات و نیشابور تا خبوشان و بغ‌باد و استرآباد بود، در راستای شیب درۀ کشف‌رود از شمال غربی به جنوب شرقی شهر کشیده شده بود. خیابان مشهد که دو سر آن بر روی دو دروازۀ باروی طهماسبی شهر قرار داشت از هر دو سو به زیارتگاه امام رضا (ع) راه می‌برد و توسط صحنی در شمال بقعۀ حضرت به دو پارۀ نامساوی تقسیم می‌شد. پارۀ بزرگ‌تر را که در بالاسر حضرت و بالا آب شهر قرار داشت، بالاخیابان؛ و پارۀ کوچک‌تر را که در پایین‌پای حضرت و پایین‌دست شهر واقع بود، پایین‌خیابان می‌نامیدند. این خیابان که تا سال‌های آغازین سدۀ چهاردهم خورشیدی همچنان تنها معبر عریض شهر به شمار می‌رفت در دورۀ رضاشاه با در اولویت قرار گرفتن دوبارۀ مقولۀ امنیت و آبادانی هدف مداخلات عمده‌ای قرار گرفت و موقعیت آن در شهر، سیمای کالبدی و منظر فرهنگیش به طرز بی‌سابقه‌ای دگرگون شد. این تحقیق به دنبال شناخت دگرگونی‌های ملموس و ناملموس خیابان در این دوره و فهم تأثیر آن بر رابطۀ خیابان با بناهای عمومی هم‌پیوندش به‌ویژه حرم رضوی است. به این منظور با استفاده از مفهوم منظر فرهنگی و راهبرد تاریخی، اطلاعاتی از منابع نوشتاری درجه اول و اسناد تصویری گرد‌آوری و تفسیری از پی‌آیند دگرگونی خیابان در تعامل روندگان و آیندگان با آن ارائه کرده‌ام.
این تحقیق نشان می‌دهد که خیابان مشهد در دورۀ پهلوی اول در دو برهه دگرگون می‌شود و سرگذشت آن با رقابت سیاسی صاحبان قدرت در مشهد گره خورده است: نایب‌التولیۀ آستان قدس و استاندار. در برهۀ اول تفوق با نایب‌التولیه است؛ اما در برهۀ دوم استانداری و شهرداری بر مقدرات شهر و خیابان مسلط می‌شود. در برهۀ اول دگرگونی‌های کالبدی سریع و دگرگونی‌های کارکردی و فرهنگی بطئی بود. جدارۀ فرسودۀ پیشین ظرف مدت کوتاهی به نمای یکدست با اسلوب جدید تبدیل شد، فعالیت‌های جدیدی در خیابان پدید آمد و برخی آیین‌ها و ویژگی‌های فرهنگی با محدودیت مواجه شد. در برهۀ دوم تغییرات کالبدی کمتر و تغییرات کارکردی بیشتر بود و منظر فرهنگی پیشین خیابان، با اهداف سیاسی، بکل از چهرۀ خیابان زدوده شد. با تثبیت وضع جداره‌ها، تغییرات بیشتر شامل ایجاد زیرساخت‌های حمل و نقل و زیباسازی نهر بود؛ فعالیت‌های روزآمد و مغایر شأن مذهبی خیابان بیشتر شد و فعالیت‌های مرتبط با منظر فرهنگی پیشین تعطیل یا به‌کلی دگرگون شد. به این ترتیب چرخۀ فعالیت‌ها و زندگی در خیابان تاریخی مشهد و رابطۀ آن با کالبد خیابان درهم‌شکست و این خیابان نیز همچون دیگر خیابان‌های تازه‌ساخت به سوی هنجارهای تجددمأبانه و تحمیلی قدرت حاکم دگرگون شد.
از این پیوند می‌توانید از طریق برنامۀ ادوبی کانکت به صورت مهمان در جلسه شرکت کنید:
شیوۀ هم‌نشینی خانه‌ها در روستای کوخرد، بستک|برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، سعیده جوقه‌سالار
روایت پیدایش و رشد یوسف‌آباد؛ قصهٔ شکل‌گیری و توسعهٔ محله‌ای در تهران| جلسهٔ دفاع از پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران
خانهٔ ملک در بازار تهران| برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران
برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران| بررسی استعدادهای فرآیند ایچ‌بی‌آی‌ام در فهم تاریخی مجموعهٔ حرم شریف سامرا
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
