هویت ملی آذربایجان در دوران پس از تسلط ایران و روسیه بر شرق قفقاز و در پایان سدۀ نوزدهم پدیدار شد و طی دوران اولیۀ تسلط شوروی قوام یافت. بعد از ناکامی‌های دوران کوتاه استقلال طی سال‌های ۱۹۱۸- ۱۹۲۰، آذربایجان بخشی از شوروی شد. از این زمان به بعد قدرت شوروی، از طریق تهییج جنبش‌های جدایی‌طلب، آذربایجان را به ابزاری برای نفوذ سیاسی و ایدئولوژیک در ایران بدل کرد. ایران‌شناسیِ آذربایجانی در چارچوب شرق‌شناسی شوروری شکل گرفت و در خدمت ملت‌سازی آذربایجان درآمد. ایرانیان تبعیدی کمونیست که در آذربایجان پناهگاهی یافته بودند نیز به مؤسسات پژوهشی این کشور پیوستند و نخستین کتاب‌های آموزشی دانشگاهی و مدرسی فارسی را نوشتند و نیز در ترجمۀ شعر کهن فارسی به زبان آذربایجانی همکاری کردند. همچنین ایران‌شناسان آذربایجانی دورۀ شوروی را در چارچوب مأموریت‌های شوروی در قامت مترجم روانۀ ایران و آذربایجان کردند. بعد از استقلال مجدد آذربایجان در سال ۱۹۹۱، زیرساخت‌های ایران‌شناسی این کشور را در چندین گروه در آکادمی ملی علوم و برنامۀ مطالعات ایرانی در دانشگاه دولتی باکو ادغام کردند. اگرچه تعداد کلاس‌های آموزش زبان فارسی در مدارس طی سه‌دهۀ گذشته کاهش یافته است، نسل تازه‌ای از ایران‌شناسان پساشوروی ــ کسانی که در ایران درس خوانده‌اند ــ پدیدار شده‌اند. ایران‌شناسان آذربایجانی دورۀ شوروی هیچ وقت فرهنگ لغت دوزبانۀ فارسی قابل اتکایی تدارک ندیده بودند؛ اما در دوران حاضر، در دهۀ ۲۰۱۰، چندین لغت‌نامۀ فارسی-آذربایجانی و آذربایجانی-فارسی منتشر شده است. مطالعات ایرانی در آذربایجان پساشوروی هنوز تا یافتن جایگاهی فراملی در حوزۀ علوم انسانی راه درازی در پیش دارد.
Zaur Gasimov, "Observing Iran from Baku: Iranian Studies in Soviet and Post-Soviet Azerbaijan," in Iranian Studies, Published online: 10 Feb 2021.
– ملاحظۀ چکیدۀ انگلیسی و اطلاعات بیشتر:
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00210862.2020.1865136?src=&journalCode=cist20
ایدهٔ پادشاه عادل در هنر و فرهنگ مادی جهان ایرانی | برگزاری نشست گروه پژوهشی مطالعات تاریخ هنر غبار با همکاری مناظر
رؤیت‌پذیری اشباح عمارت تاریخ معماری در موقعیت‌های مرزی
سیدمجید میرنظامی
«شاه و من: نگارگری‌های تک‌چهرهٔ قاجاری»؛ سخنرانی مجازی
نهیب؛ مطالعات میان‌رشته‌ای هنر| شمارۀ پنجم: نسبت هنر و اشیا| بهار ۱۴۰۰
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
