مرتضی رضوانفر
مسجد ایرانیان در شهر دربندِ روسیه
مرتضی رضوانفر
کتیبۀ فارسی بر دیوار صحن مسجد، تاریخ ۱۳۲۳ق را نشان میدهد. این مسجد به همراه مساجد دیگری در شهرهای خاساویورت، ماخاچ قلعه، بویناکسک، قیزلار، ولادی قفقاز و آستاراخان در کشور روسیه، به نام مسجد ایرانیان یا مسجد پارسی و یا مسجد همشهری نامیده میشود. مساجد مزبور، اکثرا متعلق به اواخر قرن ۱۳ و ۱۴ق و زمانی است که مشکلات اقتصادی باعث مهاجرت بیش از پانصدهزار نفر از مناطق عمدتا شمالی ایران به روسیه گردید. اکثر مساجد در دوره شوروی تخریب شد و مابقی نیز کاربری متفاوتی پیدا کردند. جدای از مساجد مهاجرین، تعدادی مسجد متعلق به ایرانیان در روسیه قرار دارد که...
دری تاریخی متعلق به یک خانوادۀ ایرُنی در جمهوری اوستیا-...
مرتضی رضوانفر
مردم اوستیا نام قوم خود را ایرُن و یا آلان و سرزمین خود را ایرستون یا آلانیا مینامند. آلانها یک قوم آریایی هستند و نام آلان را در اروپا، آسیا و آفریقا (کاتالانیا، آلن سو، آلن، ...) برگرفته از کلمۀ آریایی میدانند. در شاهنامه بارها به قوم آلان پرداخته شده و در ایرانِ امروزی نیز چند روستا به نام آلان وجود دارد. به گفتۀ مدیر موزۀ دانشگاهِ اوستیا، خانوادههای آلانی، علائم خانوادگی خود را بر روی درب خانۀ یکدیگر حک میکردند تا ضمن بیان وابستگیهای قومی و منطقهای، بتوانند برای ایجاد امنیت و حفاظت در مقابل یورشها وغارتها، قدرت و...
میراث مشترک ایران و ارمنستان*
مرتضی رضوانفر
ارمنستان در کتیبهٔ سهزبانهٔ داریوش هخامنشی در بیستون با نام ارمینه (به زبان پارسی و عیلامی) و اورارتو (به زبان اکدی) به عنوان یک ساتراپی یا استان ایران معرفی شده است. ارمنستان اولین کشور جهان است که مسیحیت را چون دین رسمی پذیرفت، توسط تیرداد سوم اشکانی در سال ۳۰۱م. ۱۳سال بعد روم باستان مسیحیت را به رسمیت شناخت. بر اساس اسناد ارمنی، پذیرفتن مسیحیت، مربوط به بیماری سخت تیرداد و شفا یافتن وی بهدست گریگور روشنگر (اولین رهبر دینی ارامنه و از نسل سورنا، سردار ایرانی) است. لذا شمایل این دو ایرانی بر ورودی کلیسای اچمیادزین که مهمترین کلیسای ارامنهٔ...
غوغای کلام حافظ در یک آرامگاه/ ۲۰مهر، روز حافظ شیرازی...
مرتضی رضوانفر
سخی سلطان علی اکبر شاه شمسی، از نوادگان شاه شمس سبزواری عارف ایرانی (۵۶۰ق سبزوار، ۶۷۵ق مولتان پاکستان) است. بنای بسیار زیبای مقبره به سبک مقابر دورۀ تُغلقشاهیان، در سه طبقه با زیربنایی هشت ضلعی، برجکهای مخروطی و گنبدی بزرگ در سال ۹۹۳ق در مولتان بنا شده است. داخل آرامگاه با گچبری و نقوش اسلیمی که برخی بسیار موقّر و نادر است پوشیده شده است. نمای بیرونی این بنای آجری با کاشیهای زیبا حاوی اشعار ابوسعید ابوالخیر، همام تبریزی، مولوی و چند شاعر محلی تزیین شده است. اما آنچه کاملا نمایان است ابیات بسیاری از حافظ شیرازی است که بصورت...
کتیبۀ فرمان شیخعلیخان (قهرمان جنگهای ایران و روس و حاکم...
مرتضی رضوانفر
این کتیبه در قالب اشعار فارسی و به خط نستعلیق، به آزادسازی شهر و فرمان مرمت مدرسه دینی دربند در سال ۱۲۲۰ق میپردازد. مرحوم محمدامین ریاحی خویی، ایرانشناس و مورخ، در توضیح نامهٔ عباس میرزا به شیخعلیخان میگوید: شیخعلیخان حکمران قبه و دربند، از بزرگان و نامداران آن سوی ارس بود که در طول دوره اول جنگهای ایران و روس، همراه مردان خویش و در کنار سایر ایرانیان دلاورانه پیکار کرد و لحظهای در وفاداری به ایران تردید به خود راه نداد و به صورت مظهر مقاومت ملی درآمد، و حتی وقتی هم طبق عهدنامه گلستان، دربند و باکو و...
هفتم مهر، روز شمس تبریزی، هشتم مهر، روز مولانا بلخی...
مرتضی رضوانفر
آرامگاه که در کنار مسجد وزیرخان و در عهد سلسله تغلق شاهیان (۷۲۰ - ۸۱۵ق) ساخته شده است، دارای چند کتیبهٔ مرمرین و به خط نستعلیق از اشعار منسوب به مولوی است
مدرسۀ نوروز در جمهوری اوستیا-آلانیا/ روسیه
مرتضی رضوانفر
در نیمۀ دوم قرن ۱۹م به دلیل بحرانهای اقتصادی، بیش از پانصدهزار نفر از ایران، خصوصا مناطق آذرینشین، به مناطقی در قفقاز شمالی (مانند داغستان، چچن و اوستیا-آلانیا) و همچنین قفقاز جنوبی (مانند جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان) مهاجرت نمودند.شهر ولادیقفقاز پایتخت جمهوری اوستیا-آلانیا، که مردمانش بر ریشههای آریاییِ خود میبالند، پذیرای نزدیک به ۲۰۰۰ نفر از مهاجرین ایرانی شد. ناصرالدینشاه در سفرنامۀ دوم و سوم خود به اروپا، هنگام عبور از ولادیقفقاز به کثرت ایرانیان، چه رعیت و چه بازرگان در این شهر اشاره میکند.مدرسهٔ روسی- ایرانیِ نوروز در سال ۱۹۰۲م بنا به درخواست و هزینۀ مهاجرین ایرانی و...
وبگاه تاریخپژوهی و نظریهپژوهی معماری و هنر
