×

جستجو

آسمانه

آسمانه

مدیر سایت
کتاب‌آرایی یهود در میان اسلام و مسیحیت؛ تزیین کتاب‌های مقدس عبری در اسپانیای قرون‌ وسطا | کاترین کگمن اپل

کاترین کگمن اپل استاد دانشگاه مطالعات یهود در دانشگاه مانستر در آلمان است و کتاب‌های متعددی درباره‌ی هنر و فرهنگ یهودیان قرون وسطا، به‌خصوص نسخه‌های خطی مصور، نوشته است. نویسنده در این کتاب سعی دارد تا تداوم نقوش در کتاب‌آرایی یهود و منابع الهام هنرمندان یهودی را، در قرون وسطا، بررسی کند. همچنین، تلاش کرده تا تاریخ کتب مقدس مصور یهودیان اسپانیا را گردآوری کند. از این رو، در این کتاب مشخصات مکاتب مختلف هنری بین قرون ۱۳ تا ۱۵م در شبه جزیره‌ی ایبِریا (واقع در جنوب غربی اروپا) را بیان می‌کند.

معماری بنفش؛ طراحی در عصر پیوستار مجاز-عینیت | جیمز کرستس، ابراهیم پوستینچی و وحید وحدت

کتاب معماری بنفش ویراسته‌ی گزیده‌ای از مجموعه مقالات و پروژه‌هایی است که در آنها کیفیت رنگ بنفش، در جایگاه کیفیتی مستقل از دوگانه‌های مفروض، همچون مجازی/عینی، مادی/غیرمادی، به‌واسطه/بی‌واسطه بررسی شده است. بنفش، به این ترتیب، به مثابه‌ی چهارچوبی مفهومی، برای بررسی تأثیرات میانجی‌های فن‌آورانه در بسط سناریوهای محتمل فضایی، از طریق داستان‌سرایی، به کار رفته است.

کارگاه بین‌المللی دوره‌ی مهارت‌پروری بازیابی پس از فاجعه‌ی میراث فرهنگی | فراخوان ثبت نام

جوامع بسیاری از تخریب میراث فرهنگی خود آسیب دیده‌اند، بنابراین تأثیر نامطلوب مخاصمات و بلایا بر میراث فرهنگی بدیهی است. با توجه به نیاز آنی برای اقدام در این زمینه، ایکروم و بنیاد اقتصاد میراث سانتاگاتا با حمایت سخاوتمندانه‌ی بنیاد الف با همسو ساختن مأموریت خود برای حمایت و مرمت میراث فرهنگی ــ به‌ویژه در مناطق تحت اثر مخاصمه و بلاهای طبیعی ــ به این نیاز پاسخ داده‌اند.

معماری سلجوقی در ایران: مسجد جامع ارومیه | علیرضا انیسی

علیرضا انیسی در این تحقیق به جزئیات مسجد جامع ارومیه، کهن‌ترین مسجد به‌جای‌مانده در آذربایجان غربی، پرداخته است. این بنا، که شاهدی است بر گسترش و تکثیر مسجد‌های گنبد‌دار سلجوقی بیرون از حوزه‌ی مرکزی ایران، با محراب نفیس ایلخانی متعلق به قرن هفتم/سیزدهم زینت یافته. در این تحقیق، اطلاعاتی به‌منظور تشخیص ویژگی‌های اصلی سازه گردآوری شده است.

معرفی هزارتو؛ نشریه‌ی کانون معماران معاصر

در جای‌جای جهان، افراد زیادی در حوزه‌ی معماری نظریه‌پردازی می‌کنند، اما میدان پویای جهانی نظریِ‌ معماری در نوشته‌های فارسی ناشناس و گنگ و دور مانده است. هزارتو قصد دارد در هر شماره به سراغ یکی از این مفاهیمی برود که موضوع بحث نظریه‌پردازان، اندیشمندان، و پژوهشگران حوزه‌ی معماری بوده است. این کار واجب است، نه برای آن که پرزانته‌ی پروژه‌ای را زینت ببخشد یا چند ایسم و اسم غریبه‌ی دیگر به فهمِ معوج ما از نظریه‌ی معماری بیفزاید.

مقرنس | نشریۀ تازه

مجله‌ی مقرنس، در شماره‌ی مربوط به چهلمین سالگرد انتشارش، با مقدمه‌ای از گل‌رو نجیب‌اوغلو آغاز می‌شود. در این مقدمه، نجیب‌اوغلو به سیرِ تاریخیِ انتشار این مجله‌ی پیشرو و خواهرخوانده‌ی آن، مقرنس ساپلمنتس (الحاقیه‌ی آن)، بر بستر پژوهشی‌ای می‌پردازد که طی این سال‌ها و به ویژه در دهه‌ی اخیر همواره در تغییر بوده است.

««خانه‌ی شاه خانه‌ی مردم شد»؛ روایت کردن تاریخِ ایرانِ مدرن در موزه‌ی سلسله‌ی پهلوی» | مرضیه بازیار و رابرت استیل

در این مقاله، موزه‌ی سلسله‌ی پهلوی، که در سال ۱۹۷۶م و در طی جشن پنجاه سالگی حکومت پهلوی تأسیس شد، بررسی می‌شود. موزه در درون کاخ مرمر، سکونت‌گاه قبلی شاه در مرکز شهر، ساخته شد و بنا بود تا به یاد پیروزی‌های خاندان پهلوی برپا شود و نسخه‌ی رسمیِ حکومت پهلوی را از تاریخ ایران مدرن عرضه کند.

حیات تازه‌ی ایران: ظهور ساسانیان | معرفی پادکست

ساسانیان یکی از ترسناک‌ترین دشمنان رومیان شناخته می‌شوند. این سلسله در قرن سوم میلادی و زیر نظر یکی از اشراف ایرانی به نام اردشیر تأسیس شد. این سلسله به امپراتوری قدرتمندی تبدیل شد که اشکانیان را به زیر کشید و تا قرون وسطای آغازین باقی ماند. اما این دودمان چگونه ایران را احیاء و آن را به وزنه‌ی سنگینی در بین‌النهرین تبدیل کرد؟

اسناد تصویری عادل فرهنگی | گشایش آرشیو برخط

آرشیو برخط «اسناد تصویری عادل فرهنگی»، حاوی حدود ۶۴۰۰ قطعه عکس از آثار معماری ایران، به اهتمام نوروزگان (پایگاه فرهنگ سرزمین نوروز) در اختیار عموم قرار گرفت.

تبادل فرهنگی در مقابل حاشیه‌نشینی: پروژه‌ای برای خانه‌ی فرهنگ اسلامی در جنوئا، ایتالیا | نیکلا دلّدونّه

به حاشیه رانده شدن اجتماعی، در مقیاس شهری، احتمالاً ناشی از ترسی عمیق در میان طبقات اجتماعی‌ است که هویتشان، به سبب تضادهای فرهنگی، ناگزیر سست شده یا از دست رفته است. موضوع این مقاله طراحی پروژه‌هایی که در آنها سنت‌های فرهنگی متمایز هم‌نشین می‌شود و تبادل دانش و آموزش را تسهیل می‌کند؛ اینکه طراحی‌هایی از این دست چگونه موجب استحکام هویت می‌شود و زمینه‌ای را برای پذیرش متقابل تفاوت‌ها فراهم می‌کند.

سیاست‌های فرهنگی هنر در ایران؛ مدرنیسم، نمایشگاه‌ها، و تولید هنری | کاترین ناهیدی

هنر مدرن ایرانی نمایان‌گر حوزه‌هایی متنوع از تولیدات فرهنگی‌ است که عمیقاً با پرسش‌هایی از مدرنیته و مدرنیزاسیون، به نحوی که در ایران به کار بسته شد، درگیر است. در این کتاب، چگونگی انعکاس گفتمان غرب‌زدگی بر تولید هنری و نقد هنر بررسی می‌شود؛ گفتمانی که بنیادی‌ترین نقد بر نحوه‌ی اقتباس از مدرنیته‌ی غربی در ایران است و سرانجام بستری شد برای پروردن مفهوم ضداستعماری مدرنیته‌ی هنری ایرانی، که هنرمندان و ناقدان آن را به مثابه‌ی دیگری‌ِ شاخصی، در برابر مدرنیته‌ی استعماری غربی، مجسم کرده بودند.

برهه‌‌ی اشاعه: دگرگونی مفاهیم معماری در نشریات معماری ایران (۱۹۶۷-۱۹۴۱م) | زهرا میرزایی، زهرا اهری

بین سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۶۷م، معماری مدرن در ایران از پدیده‌ای منحصر به طبقه‌ی بالای جامعه و متمرکز بر بناهای یادمانی و ساختمان‌های دولتی به کالایی عمومی تبدیل شد. سه نشریه‌ی معماری در بازه‌ی زمانی مذکور، آرشیتکت و بانک ساختمانی و معماری نوین، از جمله‌ی موثرترین ابزارهای اشاعه‌ی اندیشه‌های معماری مدرن در ایرانِ آن عصر بود.

شب محمدرضا اصلانی | هفتصد و سی و دومین شب از سلسله‌شب‌های مجله‌ی بخارا با همکاری نشر خوب، به پاس بزرگداشت فعالیت فرهنگی محمدرضا اصلانی

محمدرضا اصلانی (متولد ۱۷ آذر سال ۱۳۲۲ در رشت) شاعر، کارگردان، فیلسوف، هنرپژوه و فارغ‌التحصیل رشته‌ی نقاشی از دانشگاه هنرهای تزئینی (دانشگاه هنر فعلی) است. جامعه‌ی هنری ایران در ابتدا محمدرضا اصلانی را با اشعارش شناخت. او از شاعران فعال و مطرح موج نویی دهه‌ی چهل بود که اشعارش امیدی در میان هواداران شعر مدرن برانگیخته بود.

طرح راهبردی-ساختاری (جامع) تهران: استفاده‌ی مبهم از یک مفهوم | برگزاری نشست مجازی

میزبان: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران مهمان: دکتر زهرا اهری (دانشیار مرکز مستندنگاری، مطالعات معماری و مرمت، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی)

باغ تابستانی سفارت روسیه؛ چرایی و چگونگی برپایی در زرگنده | جلسه‌ی دفاع از پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد رضا هادی‌نژاد

روس‌ها از زمان سلطنت محمد‌شاه اختیار باغ زرگنده و آبادی پیرامونی را به دست آوردند. در اختیار گرفتن باغ و آبادی زرگنده، روس‌ها را به بازیگر مهمی در این منطقه تبدیل کرد. در حالی‌ که این آبادی در موقعیتی با محدودیت‌های منطقه‌ای و مصائبی گوناگون قرار داشت، سابقه‌ی سکونت روس‌ها در این جا به ۲۰۰ سال می‌رسد. سکونتگاه روس‌ها در طی این سال‌ها دوره‌های مختلفی را تجربه کرده است. هدف اصلی تحقیق، بررسی چرایی و چگونگی سکونت روس‌ها در زرگنده است.

فرجام شوم (به‌مناسبت سالگرد حمله به سفارت روسیه و قتل گریبایدوف) | بهنام ابوترابیان

خبر آشوب که به ارگ رسید فتحعلی شاه دستوراتی برای سرکوب اغتشاش صادر کرد. میرزا محمدعلی خان همراه با شماری از نوکرانش همزمان با حمله‌ به میرزا یعقوب در صحنه حاضر شده بود. کوشش‌های او بی‌اثر بود. نسقچی‌باشی و تعداد زیادی از صاحب منصبان دربار پی در پی اعزام شدند تا اغتشاش را بخوابانند اما زورشان به جمعیت نمی‌رسید.

معرفی پایگاه جاینامهٔ باستان‌شناسی ایران | نازنین عارف‌کیا

پایگاه فرهنگ جغرافیایی (جاینامهٔ) باستان شناسی ایران، مکان‌های باستان‌شناسی ایران را روی نقشه‌ای تعاملی نشان می‌دهد. در مدخل‌های این فرهنگ، با تصاویر و منابع، برداشت‌هایی جامع و به‌روزشده از محوطه‌های باستان‌شناسی عرضه شده است.

تأثیر ادبیات داستانی بر پرورش تخیل طراح | جلسۀ دفاع از رسالۀ دکتری معماری، علی طباطبایی

استفاده از ادبیات داستانی به عنوان مرجع کسب معرفت معماری و ایجاد بستری از طریق آن برای تمرین و آموزش طراحان، در نزدیک به دو دهه‌ٔ اخیر مورد توجه محققان بسیاری قرار گرفته است. این مجموعه پژوهش‌ها از زوایا و با رویکردهای مختلفی به این حوزه نظر کرده‌اند و هر یک با تمرکز بر وجهی از نسبت ادبیات داستانی و معماری و دانش‌ها و مهارت‌های مربوط به آن، بخشی از این داد و ستد میان این حوزه‌ٔ غنی معرفت بشری و فعل طراحی معماری را وضوح بیشتری بخشیده‌اند.

ناهمخوانی مدرنیته‌ی شهری و حاشیه‌نشینی: شکل‌گیری آبادان زیر نظر شرکت نفت ایران و انگلیس | لیلا صبوری

اکتشاف نفت در مسجدسلیمان، در سال ۱۹۰۸م، در شکل‌گیری شرکت نفت بریتانیاییِ ایران و انگلیس و نیز احداث پالایشگاهی بزرگ در جنوب غربی آبادان نقش داشت. این موضوع همچنین به توسعه‌ی شهری و صنعتیِ حیرت‌آور منطقه منجر شد. آبادان در بازه‌ی زمانی پنجاه ساله‌ای پس از اکتشاف نفت، از یک روستای قبیله‌ای کوچک به یکی از شهرهای صنعتی مدرن ایران تبدیل شد. در این تحقیق، تغییرات پرشتاب مدرن آبادان، تحت نظارت و مدیریت شرکت نفت ایران و انگلیس، و نحوه‌ی اثرگذاری آن بر تجربه‌ی زندگی روزمره‌ی مردم بومی بررسی می‌شود.

نقاشی عثمانی و تأثیر کتاب‌آرایی ایرانی بر آن | فرزانه فرخ‌فر

کتاب حاضر، برآیندِ پژوهشی است که با کنکاش‌های علمی در فرهنگ و هنر عثمانی شکل گرفته است. هسته‌ٔ آغازین نگارش آن، از طرح یک پرسش و کنجکاوی در خصوص شناسایی میزان تأثیرگذاری فرهنگ و هنر ایران بر آسیای‌ صغیر آغاز و منجر به مطالعه‌ای گسترده در هنر این منطقه شد.

کاسموفیلیا یا عشق به تزیین | الهام پورافضل

شیلا بلر و جاناتان بلوم واژۀ «کاسموفیلیا» یا «عشق به تزیین» را درحاشیۀ نمایشِ آثار هنر اسلامی مجموعه دیوید کپنهاگ در موزۀ هنر مک‌مولن بوستون و موزۀ اسمارت دانشگاه شیکاگو (2006)، به‌منظور معرفی و توصیف آثار مجموعه دیوید مطرح کرده‌اند. کاتالوگ و مقالات این نمایشگاه، تحت عنوان کاسموفیلیا: هنر اسلامی از مجموعه دیوید زیر نظر بلر و بلوم منتشر شد.

داستان‌های شهری و فضاهای رم: پیر پائولو پازولینی و شهر | گرگوری اسمیت

این کتاب با تمرکز بر آثار پازولینی، حومۀ رم و اهمیت نگرش پازولینی در هویت‌سازی حومه و شناخت آن را بررسی می‌کند و با مطالعۀ جامعۀ معاصر ایتالیا، در پی آشنایی با مسئلۀ محرومیت اجتماعیِ جوامع حومه‌نشین است.

تاریخ‌نگاشت ایرانی در امپراتوری‌ها | سخنرانی مجازی

این ارائه برخی از ویژگی های اصلی تاریخ‌نگاری فارسی در دوران عثمانی، صفویه و مغول را مورد بحث قرار خواهد داد. وقایع‌نگاران مدرن اولیه در تعدادی از شیوه های تاریخ نگاری مداخله کردند؛ از‌جمله مداخله در سنت‌های تاریخ‌نگاری قبلی تیموری و اصلاح آن، بازنویسی و تغییر منظور روایات خود، اختلاط ژانرها، و تداوم شیوه هایی مانند نوشتن تاریخ های جهانی.

نمایانیِ مدرن‌سازی در معماری: مناقشه | گورک هارتونیان

مجموعه‌‌ مقالات این کتاب نمایان شدن جریان مدرن‌سازی در معماری را در مناطق مختلفِ تحت سلطۀ نظام سرمایه‌داری می‌کاود و مباحثی تئوری-تاریخی و تاریخی- جغرافیایی را به خوانندگانش عرضه می‌کند. در مقالات مختلف کتاب به وجوه فراوان مفهوم «تعویق» پرداخته می‌شود که مفهومی کلیدی در اشاعۀ فزایندۀ سرمایه‌داری از طریق نظام‌های فناورانه و زیبایی‌شناختی مدرنیسم است. مطالب هر فصل بر گونه‌بنایی مشخص یا یک اثر شاخص معماری تمرکز دارد و به کمک اسناد و مدارک تکمیل شده است.

معماری نئولیبرالیسم: معماری معاصر چطور به ابزار کنترل و متابعت بدل شد | داگلاس اسپنسر

کتاب حاضر به دنبال نقد بی‌چون‌و چرای چرخش نئولیبرال در معماری معاصر است. هدف آن آشکار کردن این حقیقت است که چگونه نوعی معماری پارامتریک خودبنیاد و پساناقدانه که مدعای مترقی و پیشرو بودن داشت، در خدمت مکانیسم‌های کنترل و تبعیت درآمد. تحلیل موشکافانۀ اسپنسر از معماری و نوشته‌های شخصیت‌هایی چون زاها حدید، پاتریک شوماخر، رم کولهاس و گرگ لین نشان می‌دهد که همگی آنها در تسخیر گونۀ مشابهی از زعم اختیار و آزادی هستند که برآمده از اندیشۀ نئولیبرال است.

باغ‌های ستیز: نقش نظامی باغ‌های اسلامی و بیزانسی | علی عبدرضایی، آرمین بهرامیان

علی‌رغم گام‌های اخیر در مطالعۀ باغ‌ها در ابعاد فرمال، عملکردی و نمادین، ارتباط میان باغ و جنگ همچنان جنبه‌ای ناشناخته در تاریخ باغ و تاریخ منظر باقی مانده است. هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ نقشی است که باغ‌ها به هنگام جنگ ایفا می‌کردند.

میان‌رودان، سوریه، و شرق اردن در عکس‌های آرچیبالد کرسول در مجموعۀ کتابخانۀ برنسن | استفانو آناستازیو

کپل آرچیبالد کمرون کرسول (۱۸۷۹- ۱۹۷۴) بسیار زود به معماری اسلامی علاقه‌مند شد و از زمان مأموریت نظامی در مصر در ۱۹۱۶، معماری اسلامی به حوزۀ اصلی پژوهش او بدل شد. تألیفات کرسول همچنان ابزارهای بنیادین پژوهشِ دانشوران در این حوزه است.

تاریخ اجتماعی معماری خانه و زندگی خانگی: امکان و فایدۀ کاربستِ مفاهیم و روش‌های تاریخ اجتماعی در تاریخ‌نگاشتِ معماری ایران | مهدی حسینی

رهیافت به تاریخ معماری خانگی ایران با نظر به تاریخ‌ اجتماعی آن به‌منزلۀ دانشی میان‌رشته‌ای هنوز نوپاست؛ در حالی که شواهد مرتبط با معماری خانه‌ها در میان منابع تاریخی کم نیست. راه منطقی برای این کار فهم و ایضاح روش‌ها و اسباب مورخانی است که تاریخ اجتماعی معماری نوشته‌اند.

محله‌ای که بود: رویکردی تاریخی بر شناخت نظام زندگیِ محله‌ای تهران قدیم | محمدعلی اکبری

تهرانِ پایتخت در روزگاری نه‌چندان دور شهری کوچک بود، در دامن سلسله‌جبال البرز. همزمانی تحولات جهانی با پایتخت‌شدن تهران توسط قاجاران، زندگی این شهر و مردمانش را دستخوش تحولات شگرفی کرد. شیوه‌ی زندگی دیرپای ایرانیان در جوامع شهری از طریق سازه‌ی اجتماعیِ تاریخمندی که ما آن را «نظام زندگی محله‌ای» نامیده‌ایم تعیّن می‌یافت.

دلالت‌های اجتماعی و فرهنگی تصویرگری نَبَطی و تأثیر آن بر ذهنیّت‌های تصویری در عربستان مرکزی | نگار ذیلابی

فرهنگ نَبَطی در زمینۀ تصویرگری گنجینه‌ای غنی از مضامین کهنِ همسایگان پیرامونی و ذهنیّات بومی بوده که طی سده‌های متمادی بالیده و گسترش یافت، و برخی از بن‌مایه‌های آن در سرزمین‌های مرتبط به‌خصوص همسایه جنوبی ــ عربستان مرکزی ــ تقلید یا با تغییراتی بازآرایی شد. پرسش اصلی این پژوهش این بوده است که ذهنیّات متنوع تصویرسازی نَبَطی، خاصّه دلالت‌های اجتماعی و فرهنگی آن، چه بوده و این ذهنیّات چگونه و تا چه حد بر ذهنیّت‌های تصویریِ اعراب ساکن در عربستان مرکزی تأثیر نهاده است؟

خاک کارخانه: پارچه‌های ناتمام چیت‌سازی بهشهر و سرگذشت آخرین کارگران | شیوا خادمی

خاک کارخانه کتابی است از جنس مستندنگاری و تاریخ شفاهی. شیوا خادمی، عکاس و نویسنده‌ی این کتاب، با حال‌و‌هوایی عاطفی و در جست‌وجوی ریشه‌‌هایش، عکاسی و گفت‌وگو با همکاران سالخورده‌ی مادربزرگش ــ عزیزجون که در دهه‌ی ۱۳۲۰ کارگر کارخانه‌ی چیت‌سازی بهشهر بوده ــ را آغاز می کند. اما خیلی زود می‌فهمد این گفت‌و‌گوهای به‌ظاهر ساده چیزی بیشتر از خاطره‌گویی مردمانی است که هنوز سرسختانه به محیط کار قدیمی‌شان عشق می‌ورزند.

پژوهش و انتشار اطلاعات یافتگاه در حوزه‌ٔ هنر اسلامی | برگزاری همایش

پژوهش یافتگاه مهارتی تخصصی است که معمولاً از طریق تجربه دست اول در مجموعه‌ها و بایگانی‌های موزه به دست می‌آید، اما یافته‌های آن پیامدهای قانونی، اخلاقی و علمی فراتر از مؤسساتی که این کار را انجام می‌دهند دارد. از جمله موضوعات مرتبط با تدریس، تحقیقات تاریخ هنر و دارایی فرهنگی.

در باب متون و اشیاء: تلقی از هنر «ایرانی» از دوران متأخر بیزانس تا یونان مدرن | نیکولاس وریزیدیس

هدف این مقاله به طور کلی، پیگیری شکل‌گیریِ تلقی از هنر ایرانی از دوران متأخر بیزانس تا یونان مدرن از نظرگاه باستان‌شناسی تاریخی است. با بررسی شیوه‌های نظر به هنر ایرانی در متون در مقایسه با شواهد مادی، سه سیاق متوالی و متفاوت را می‌شود یافت.

میراث زیر حمله: تأثیر بازسازی پس از کشمکش در خاورمیانه | برگزاری همایش

برنامۀ فرهنگ در بحران موزۀ ویکتوریا و آلبرت، با همکاری کمپین REVIVE، اعلام می‌کند: برگزاری همایشی ترکیبی (حضوری و آنلاین) برای بررسی گذشته، حال و آیندۀ آسیب‌ها و تخریب میراث فرهنگی در نتیجۀ درگیری و جنگ در خاورمیانه.

توسعۀ ایران: شهرک‌های شرکتی، معماری، و قدرت‌های جهانی |حمیدرضا محبوبی صوفیانی

موضوع کتاب حاضر بررسی برآمدن شهرک‌های شرکتی مدرن در ایران با تکیه بر تاریخ‌های معماری، سیاسی و صنعتی در پروژۀ ساخت سه شهرک شرکتی بخصوص و در تعامل با «سه قدرت بزرگ» جنگ جهانی دوم است. روایت کتاب مبتنی بر نوعی طرح سه‌جانبۀ تحقیقی است که شکل‌گیری و توسعۀ صنایع نفت، فولاد و مس را در این سمت جهان، ایران، به ترتیب زمانی پی می‌گیرد که به ترتیب حوزۀ مورد توجه بریتانیا، شوروی، و ایالات متحده بود.

شمارۀ ویژۀ نشریۀ «ساخته‌ها»: نشریهٔ مجمع تاریخ معماری استرالیا و نیوزیلند | فراخوان ارسال مقاله

محققان معمولاً میراث را ذاتاً ناسازگار یا دشوار توصیف می‌کنند و تفاوت‌های سیاسی-اجتماعی را که ارزش معماری را به ساختمان‌ها و مکان‌ها نسبت می‌دهند، برجسته می‌کنند. این شمارۀ ویژه بر امکان مشترک شدن میراث معماری متمرکز است و به این فکر می کند که آیا اصلاً 'اشتراک' ممکن است؟

الگوهای تغییرات سبک‌شناختی در معماری اسلامی: سنت‌های محلی در مواجه با هنرمندان مهاجر | میشائیل ماینکه

نقش هنرمندان در دگرگونی‌های سبک‌شناختیِ معماری، موضوع اصلی این کتاب است؛ چراکه همواره نسل مهاجری از هنرمندان و معماران در جستجوی مأموریتهایی چالش‌برانگیز در تمامی دوره‌ها گرد هم می‌آمدند. از این نظر، معماری اسلامی می‌تواند مبتنی‌بر انتقال تجربه‌ها از نو تفسیر شود. زیرا بیشتر تحلیل‌ها بر شکوفاییِ خطیِ سنت‌های منطقه‌ایِ معماری در جهانِ اسلام تمرکز دارند که نقش معماران و هنرمندان در آن بسیار ناچیز است.

معصومیت اشیاء | اورهان پاموک

«معصومیت اشیاء» کتابی است که از قلم نویسنده معروف ترکیه‌ای، اورهان پاموک، به رشته تحریر درآمده است. اورهان پاموک، برنده جایزه نوبل ادبیات، با این اثر یک بررسی متفاوت و جذاب از دنیای اشیاء و نقش آن‌ها در حیات روزمره و فرهنگ ما می‌دهد. کتاب 'معصومیت اشیاء' به موزه‌ی شهری استانبول اختصاص دارد، که خود پاموک آن را پایه‌ریزی کرده است. در این موزه، اشیاء و وسایل مختلفی از داستان‌های اورهان پاموک، به نمایش گذاشته شده است.

تاریخ‌های موازی معماری ایران (رویکردهای نظری نو در تاریخ‌نگاری و تفسیر معماری ایران) | برگزاری دوره‌ٔ مجازی

تاریخ‌نگاری و فهم معماری گذشته ایران در دهه‌های اخیر تابع تحولاتی که در تاریخ‌نگاری هنر و معماری در سطح جهانی اتفاق افتاده دست‌خوش تغییرات بسیار بوده‌است. تغییراتی که به نحو جدی در آموزش و پژوهش معماری و هنر در داخل ایران انعکاس نیافته‌اند. در این دوره به نقد رویکردهای مسلط در ایران و معرفی رویکردهای جدید به تاریخ‌نگاری و تفسیر معماری ایران، خصوصا در دوره پس از اسلام، خواهیم پرداخت.

اردوی زرین: هنر، فرهنگ مادی و معماری | برگزاری همایش

برای یک دوره تقریباً 250 ساله، اردوی زرین، یک نظام عشایری با منشأ امپراتوری مغول، قلمرو وسیعی از رود دانوب در غرب تا فراتر از کوه‌های اورال در شرق را تحت کنترل داشت. این منطقه وسیع، تقریباً یک چهارم جهان شناخته شده، حاوی برخی از خلاقانه ترین اشکال هنر، معماری، و فرهنگ مادی است.

شگردهای تصویر در هنر عصر قاجار | یوید جی. راکسبورو، مری مک ویلیامز

این کتاب مجموعه مقالاتی است که در آن تلاش شده است تا برهم‌کنش میان چند رسانه‌ٔ تصویری فعال در عصر قاجار، یعنی نقاشی لاکی، چاپ سنگی، رنگ روغن و عکاسی مورد بررسی دقیق قرار گرفته و تعاملات میان هنرمندان این عرصه‌ها کاوش شود.

میراث ناملموس، شهر و جماعت: در مسیر راه ابریشم و ورای آن | فراخوان ارسال چکیده برای چهارمین همایش بین‌المللی شهرهای ابریشم

هدف این کنفرانس، گردآوری دانش جهانی در مورد مفهوم‌سازی میراث ناملموس به عنوان یک پدیده شهری است. سنت‌ها و بیان‌های فرهنگی به صورت مجزا اتفاق نمی‌افتند، بلکه مشروط به فضای اجتماعی-فرهنگی و شهری هستند.

روایت جهان: برآمدن تاریخ‌های جهانی معماری | پترا بروور، مارتین برسانی، درو آرمسترانگ (و.)

سدۀ نوزدهم زمانۀ برآمدن گونۀ جدیدی از معماری‌نویسی بود: تاریخِ جامع معماری جهان. این ژانر غالباً بیانگر نوعی جهان‌بینی عمیقاً اروپامدارانه بود؛ در عین حال دربارۀ هر نوع معماری غیر از آنچه در غرب وجود داشت به شدّت گمراه‌کننده نیز بود؛ زیرا بر روایت‌های [غربی] از پیشرفت تاریخ و زیبایی سبکی استوار بود.

«خبررسانِ هنر»: تبادل هنری چینی-ایرانی | انتشار قسمت جدید این پادکست

پادکست «خبررسانِ هنر» فضایی برای علاقمندان و عاملان هنر اسلامی و هندی است تا در آن وضع کنونی بازار، نمایشگاه‌ها و پژوهش‌های هنری را بررسی کنند. در هر قسمت، ایزابل ایمبرت به گفتگو با یک متخصص از حوزۀ تاریخ هنر اسلامی و هندی و بازار هنر می‌نشیند.

شرکت پل دزفول: تاریخ‌نگاری جدید پل ساسانی | رضا مسعودی‌نژاد

جرقهٔ آغاز این مطالعه، یافتن مجموعه‌ای از اسناد دیده‌نشدهٔ وزارت امور خارجۀ بریتانیا دربارۀ تأسیس و فعالیت «شرکت پل دزفول» بود که در خلال جنگ جهانی اوّل تأسیس و در سال ۱۹۲۳ میلادی به دولت ایران منتقل شد.

تاریخ گمشده: تبدیل خانه‌های تاریخی به تجربه‌ای مجازی | فراخوان مشارکت در مجموعه‌مقالات

این شماره بر تاریخچه‌ها و چالش‌های منحصر‌به‌فرد خانه-موزه‌ها متمرکز است. خانه-موزه‌ها علاوه بر دیدنی‌های تاریخی، می‌توانند محل تعامل و تأمل مدنی باشند. مراکز کنشگری و گفتمان فرهنگی و مکان هایی برای رویدادها و اجتماعات عمومی.

مورخ معماری و شیوه‌های تنانیِ دانستن | امید شمس، مهرداد قیومی بیدهندی

عمل معماری بر معرفت‌هایی مبتنی است و مورخ معماری برای تفسیر بهتر عمل لازم است دربارۀ معرفت‌های مبنای آن عملْ معرفت تاریخی داشته باشد. با مراجعه به تقسیم‌بندی معرفتی که هری کالینز، جامعه‌شناس علم، عرضه کرده است، می‌توان به «معرفت ضمنی» در معماری قایل شد و آن را یکی از معرفت‌های مبنای عمل معماری شمرد. «معرفت تنانی» یکی از گونه‌های آن است.

تبادل هنر اسلامی | برگزاری هجدهمین دورۀ همایش ارنست هرتسفلد

میزبان: دانشگاه مونیخ و موزۀ پنج قارۀ مونیخ زمان: ۶ تا ۹ ژوئیه ۲۰۲۳ | ۱۵ تا ۱۸ تیر ۱۴۰۲

گور‌نگاری‌های مهدی تمیزی | مهدی تمیزی

«گورنگاری‌های مهدی تمیزی» عنوان دو مجموعه‌عکس است که یکی به «ری و تهران» و دیگری به «تخت فولاد» اختصاص دارد. این دو مجموعه که از سوی نشر اسپانه و با همکاری مؤسسهٔ ایکوموس ایران منتشر شده است، در قالب کارت پستال‌هایی چهارده قطعه‌ای است.

برگزاری جلسات مجازی معرفی و گفتگو دربارۀ پژوهش‌های دکتری در رشته‌های تاریخ و نظریۀ معماری، تاریخ منظر و تاریخ شهر

دانشگاه ای.تی.اچ زوریخ جلساتی مجازی برای معرفی و گفتگو دربارۀ پژوهش‌های دکتری در زمینۀ تاریخ و نظریۀ معماری، تاریخ منظر و تاریخ شهر برگزار می‌کند.

مطالعاتی در باب تبادل فرهنگی هندی-ایرانی و مجموعۀ پوزی | برگزاری همایش

از آغاز سدهٔ بیستم، سوییس و به‌خصوص ژنو محملی برای گنجینه‌های هنری‌ای بوده که نشانگر تبادل غنی فرهنگی میان افراد و مناطق مختلف است. در میان این گنجینه‌ها، مجموعهٔ برجستهٔ پوزی از نقاشی‌های ایرانی است که در موزۀ هنر و تاریخ ژنو نگه‌داری می‌شود.

مطالعاتی در تاریخ فرهنگی ایرانی | مجموعه کتاب

مجموعهٔ حاضر مجموعه‌ای از کتاب‌ها و پژوهش‌ها در حوزهٔ مطالعات ایرانی است؛مجموعه‌ای در امتداد محفل «مقالات پمبروک»، که به همت چارلز ملویل در کمبریح تأسیس شده بود.

ترس و خشم: اکسپرسیونیسم انتزاعی | برگزاری مدرسۀ تابستانی مجازی به میزبانی مؤسسۀ هنر کورتالد

این دوره برهه‌ای بی‌نظیر در هنر آمریکا را بررسی می‌کند و بررسی‌ای عمیق از جنبشی ارائه می‌دهد که با انرژی خلاقانۀ بی‌حد و حصر نیویورک دهۀ ۱۹۵۰ مرتبط است.

صحافی لاکی ایرانی: سیری در لایه‌های آن و دشواری حفاظت | برگزاری سخنرانی

صنعتگران ایرانی در در زمینۀ صحافی شناخته شده‌اند و تکنیک صحافی لاکی یکی از پیشرفت‌های قابل‌توجه آنهاست.

نشریۀ سنت شفاهی | Oral Tradition | Volume 36 | Number 1| 2023

نشریهٔ سنت شفاهی، نشریه‌ای با دسترس باز با موضوع پژوهش دربارهٔ سنت‌های شفاهی جهان، از قدیم تا کنون است.

نقد در عمل | برگزاری همایش به میزبانی دانشگاه هنر‌های کاربردی وین

این کنفرانس از یک سو از منتقدان هنری در مورد تجربۀ هنری خود، که آنها را به مقام منتقد هنری سوق داده است می‌پرسد و از سوی دیگر از هنرمندان در مورد درک آنها از عملکرد نقد به‌طور کلی سؤال می‌کند. چیزی که زمینه‌ساز انگیزۀ آنها در انتقاد هنری است.

معماری خانقاه در خراسان سدۀ پنجم| مهرداد قیومی بیدهندی، سینا سلطانی

از منابع نوشتاری چنین برمی‌آید که تا پیش از صفویه، در بسیاری از شهرهای ایران چندین خانقاه وجود داشت و گاهی خانقاه از نظر تعداد با مسجد و گرمابه همتایی می‌کرد. صفویان، با آنکه خود از خانقاه برآمده بودند، بسیاری از خانقاه‌ها را ویران یا نام و کارکرد آنها را دگرگون کردند. در نتیجه، در طی سده‌های پس از آن، گونه‌‌بنایی به نام خانقاه کمابیش از یاد رفت و معماری آن فراموش شد. از این‌روست که اگر امروز خانقاهی برجا مانده باشد، به‌دشواری می‌توان آن را بازشناخت و خانقاه بودنش را گواهی کرد. معماری خانقاه از مواضع ابهام در تاریخ معماری ایران است؛ چنان‌که گویی بخشی از حافظۀ معماری ما محو شده است. بازیابی این حافظه نیاز به کاری عمیق و گسترده در دوره‌ها و مکان‌های گوناگون دارد. این کتاب متکفل یکی از پاره‌های آن تحقیق گسترده است: چیستی و چگونگی معماری خانقاه در زادگاه آن، خراسان، و در نخستین پارۀ تاریخ آن، یعنی از اواخر سدۀ چهارم تا نیمۀ سدۀ ششم هجری. فهرست مطالب کتاب: پیشگفتار مقدمه فصل ۱. تبار و خویشان خانقاه ۱- ۱. تبار خانقاه ۱- ۲. خویشان و رقیبان خانقاه فصل ۲. نهاد خانقاه ۲- ۱. موجبات اجتماعی و عملی تشکّل نهاد خانقاه ۲- ۲. تشکّل...

فراخوان ارسال مقاله برای «نشریۀ معماری اسلامی»: تغییرات اقلیمی و محیط مصنوع در جهان اسلام

This special issue of IJIA focuses on the impact of the current climate crisis on the built environments of the Islamic world, a space encompassing the Middle East, as well as Africa, Asia, and more recent geographies in Islam’s global dimensions. Specifically, it seeks to unpack this complex topic by utilizing architecture as a space of discourse for thinking about how one might craft a theory of ‘critical environmentalism’ across the Islamic world.

جلسۀ رونمایی از کتاب «نوشتن تاریخ معماری: شاهد و روایت در سدۀ بیست‌ویکم»

کتاب با مثال‌هایی از زمان‌ها و مکان‌های متنوع ــ از بناهای انقلابی هاییتی در سدۀ هجدهم تا شرکت‌های ساختمانی وایمارِ آلمان و کمپ‌های پناهجویان افریقایی در دوران حاضر ـــ تأثیر این عرصه‌های در حال چرخش نهادی و موقعیت‌های رشته‌ای تاریخ معماری را بررسی می‌کند. نویسندگان مقالات کتاب هر کدام به نحوی نشان می‌دهند که رویکردهای روش‌شناسانۀ جدید چطور پژوهش میان‌رشته‌ای را از مرزهای سنتی معمول در گروه‌های تاریخ هنر و مدارس معماری فراتر برده است.

گونه‌ و ویژگی‌ معماری: راهنمای عملی برای تاریخ معماری| سمیر یونس، کارول ویلیام وستفال

هدف کتاب حاضر ارائۀ منظری جایگزین برای نقش فعلی‌ای است که تاریخ در معماری دارد: یکپارچه سازی مجدد تاریخ معماری و طراحی معماری برای اصلاح گفتمان و حرفۀ معماری. مورخان برای تمجید از بناها و راهنمایی طراحان و سازندگانش مطالب مهمّی تدوین می‌کنند. با این حال، در تاریخ های کنونی، هر ساختمان محصول یک زمان است، فرم آن از عملکردش پیروی می کند، عوامل مقاومت‌ناپذیری آن را ایجاد می‌کند، و سبک، ترجیحاً نو، مهم‌ترین ویژگی آن است. این کتاب به دنبال جایگزین چنین تاریخی است. کتاب ساختاری دوبخشی دارد و در بخش ابتدایی مبانی نظری این تاریخ آلترناتیو معماری را...

میراث و اقلیم| نشست مجازی در پاسداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی

- سخنرانان: زهرا اهری، حمیدرضا جیحانی، سید محمد بهشتی، سید هادی احمدی روئینی، امیدعلی صادقی - میزبان: دانشگاه شهید بهشتی و وزارت میراث فرهنگی  - زمان: دوشنبه ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ - برای شرکت در این نشست به پیوند زیر مراجعه کنید: https://webinar.sbu.ac.ir/

دفترها و طراحی‌های لویی کان| ریچارد ساول وارمن، یوجین فلدمن (و.)

دفترچه‌ها و طراحی‌های لويی کان، که قبلاً یک‌بار در سال ۱۹۶۳ منتشر شد و مدت‌ها تجدید چاپ نشده بود، اولین کتابی بود که تصاویر و نوشته‌های کان را در بر داشت - و ظاهراً کتاب مورد علاقۀ کان در مورد آثار خودش بود. این کتاب شامل طرح‌های دوران متقدّم کار او است که در اندازۀ کامل منتشر شده‌اند: از سفرهای او به اروپا در دهۀ ۱۹۵۰ و همچنین طرح نهایی تعدادی از آثار ساختمانی برجستۀ او. به همراه این طرح‌ها سخنرانی‌های منتشرنشده و گزیده‌هایی از درس‌گفتارها، برنامه‌های رادیویی، و منابع دیگر مرتبط با او نیز آمده

امکان عضویت رایگان در انجمن مورخان معماری اسلامی (HIAA) تا ماه نوامبر

در تلاش برای گستردن اعضا و با در نظر گرفتن مشکلات مالی که برخی دانشوران و دانشجویان هنر اسلامی با آن مواجهه‌اند، انجمن مورخان معماری اسلامی امکان عضویتی رایگان فراهم‌ کرده که تا ۱ نوامبر ۲۰۲۲ معتبر است. - برای عضویت در این انجمن فرم پیوند زیر را پر‌ کنید: https://forms.gle/VwQZmLoUfHSaw1LSA - اطلاعات بیشتر درباره انجمن: https://www.historiansofislamicart.org/membership  

تزیینات گچی در معماری ایران و سرزمین‌های همسایه‌اش: پژوهش‌های تازه- افق‌های تازه| برگزاری همایش

گچ یکی از گسترده‌ترین وسایل تزیین در طول تاریخ معماری بوده است و در سال‌های اخیر به آن به‌طور فزاینده‌ای توجه شده است. پیش از این، تزیینات گچی در سرزمین‌های شرقی اسلامی به صورت پراکنده مطالعه شده و با این حال دریافت علمی به دست‌آمده از این مطالعات تحت تأثیر شکاف‌های رشته‌ای و روش‌شناختی متعددی قرار داشته است. جدایی تحقیقات مربوط به دوره‌های پیش از اسلام و دوران اسلامی حاکی از باور به این بود که گچ‌کاری‌های پیش از اسلام محصول دوره‌ای جداگانه، یا در بهترین حالت پیش‌زمینۀ فنون تزیینات معماری بود که در دوران اسلامی کاملاً شکوفا می‌شد. علاقۀ گسترده‌تر به گچ‌بری‌های دوران متقدّم اسلامی غالباً به اشیایی از اقامتگاه خلیفه عباسی در رقّه یا سامرا محدود می‌شد، در حالی که گچ‌بری‌های دوران متقدّم در سایر مناطق ناشناخته باقی مانده بود و یا متّکی به همان محوطه‌های موجود در میان‌رودان تلقی می شدند. با این حال، مجموعه‌ای از پروژه‌های تحقیقاتی تازه دربارۀ تزیینات گچی وضع قبلی پژوهش‌ها را تغییر داده است. با بررسی مجدد یافته‌های کارهای میدانی قدیم و نیز یافته‌های حاصل از کارهای تازه (مثلاً از کاوش‌های بلخ و غزنی)، سؤالات جدیدی مطرح شده است. در کنار تجدیدنظر در بعضی آرا و گروه‌بندی‌های مجدد آنها، توجّه و علاقۀ...

در پی نوربرگ شولتز: یک تاریخ معماری در قالب فیلم‌جستار| آنا اولریک اندرسن

کتابِ در پی نوربرگ شولتز «پنجره‌هایی»‌ است به زندگی و کار متفکر معماری برجسته، کریستین نوربرگ-شولتز (۱۹۲۶- ۲۰۰۰). همّ نویسنده جلب توجّه به طرح‌های معماری او و بررسی دوبارۀ اثر نظری تحسین‌شده‌اش در زمینۀ پدیدارشناسی معماری و مکان در چارچوب زندگی‌نامۀ نوربرگ شولتز بوده است. این کتاب با رویکردی بدیع و تجربی، قابلیت‌های «فیلم-جستار» را به منزله‌ی یک رویکرد جدید در تاریخ‌نگاشت معماری بررسی می‌کند. نویسنده مورخ معماری و فیلمساز است و در این کتاب تلاش کرده است میان پژوهش آرشیوی و کاوش هنری پل بزند.

فراخوان ارسال اسکیس، کروکی و ترسیمات دستی از صحنه‌های خیابانی و مواجهه‌های شهری برای شمارۀ جدید مجلۀ یادداشت‌های خیابانی

The fluid production and distribution of the image, enabled by the omnipresence of phone cameras, has transformed the lived condition of the street. The city and its subjects respond to this new level of self-surveillance with a consciousness of representation, where-in both image-maker and image-subject, achieve their highest-level of objective validation from the subjectivity of photography.

برایم شمعی بیافروز: دو سال تلاش یونسکو برای تعلیم زنان شمال خوزستان در دهۀ چهل شمسی| ریتا ویزینگر، ترجمۀ رضا مسعودی‌نژاد

«برایم شمعی بیافروز» روایت تجربۀ دو سالۀ ریتا ویزینگر است که به عنوان کارشناس یونسکو در آموزش زنان به مدت دو سال در روستاهای شمال خوزستان به فعالیت مشغول بوده است. این مردم‌شناس هندی خانوادۀ خود را در وین تنها می‌گذارد و از پاییز ۱۳۴۶ ساکن دزفول می‌شود. او که به خاطر جنسیتش امکان تجربه و روایت دست‌اول زندگی سنتی زنان شهری و روستایی را داشته، از لباس زنان، فرهنگ غذایی و جزئیات چیدمان خانه‌ها می‌گوید، ما را به مراسم عروسی روستایی دعوت می‌کند و حتی جزئیات صحنۀ زایمان زنی روستایی در یک طویله را برای ما روایت می‌کند. به...

فراخوان ارسال مقاله برای همایش: «میراث مدرن در عصر آنتروپسن (Anthropocene)»

Submissions are invited from researchers, academics, and practitioners. The organisers are seeking papers or equivalent submissions that critically engage with reframing, re-evaluating, decentring, and decolonising recent, hidden or marginalised pasts in pursuit of achieving more equitable, just, and sustainable futures. Participants will contribute to the completion of the Cape Town Document on Modern Heritage, supporting policy change at a global level through our partner UNESCO.

رنگ‌های زائد: معماری روی کاغذ در اروپای دوران مدرن متقدم| باسیل بودز

ترسیم‌های معماری به‌جامانده از عصر رنسانس در ایتالیا عمدتاً فاقد رنگ است؛ اما از سدۀ هفدهم تا نوزدهم، در بازنمایی معماری استفاده از رنگ رشد کرد و شکوفا شد. نویسنده در این کتاب در توضیح این تحوّل استدلال می‌کند که معماران در تلاش برای برقراری ارتباط با عموم مردم ابزارهای تصویرسازی تقلیدی، نشانه‌های نقشه‌نگاران جغرافیایی در بازنمایی طبیعت، قواعد نقشه‌کشی مهندسین نظامی، و در نهایت، اهداف عاطفی نقاشان را به کار گرفتند و به‌تدریج رنگ‌هایی روی کاغذ معماران ظاهر شد.

ایران بی‌لعاب: تاریخ‌های محلّی و ملّی و جهانی کاشی‌کاری ایرانی؛ سخنرانی مجازی کیلان اورتون در مرکز مطالعات خاور نزدیک دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس

Iran Unglazed: Local, National, and Global Histories of Persian Tilework This talk examines the many ways in which Persian tilework has been packaged and interpreted between the field, museum, and photograph. At stake is a balancing act between prevailing narratives of world heritage and local and national histories, as well as the reconciliation of museum “objects” and their original architectural homes. Through this lecture, Dr. Overton highlights the circumstances that have informed the transformation and reception of Persian tiles over the last two centuries, including their documentation, plunder, preservation, exhibition, commodification, and most importantly, perception by the audience. Dr. Overton...

مطالعات ساسانیان: جهان ایرانیِ دوران باستان متأخر

نشریۀ مطالعات ساسانیان: جهان ایرانیِ دوران باستان متأخر نشریه‌ای داوری‌شده است که در آن مقالات مربوط به همۀ جنبه‌های امپراطوری ساسانیان و تمدن‌های همسایۀ آنها در دوران باستان متأخر منتشر می‌شود. در این نشریه از جستارها و مقالات با موضوع باستان‌شناسی، تاریخ هنر، کتیبه‌شناسی، تاریخ، سکه‌شناسی، مذهب و هر حوزۀ دیگری با تمرکز بر جهان ساسانیان استقبال می‌شود. این سال‌نامه به‌ویژه بر اکتشافات تازه در مطالعات تاریخ‌نگاشتی و هم‌چنین نسخ و ترجمۀ متون و کتیبه‌ها تمرکز دارد.

بنیاد‌های حرفه‌: معمار‌ها و معماری در خاورمیانهٔ مدرن؛ برگزاری کارگاه در برنامۀ بنیاد آقاخان برای معماری اسلامی در دانشگاه ام.آی.تی

کارگاه در ۳ جلسه برگزار می‌شود و در هر جلسه دو سخنرانی میزبانی می‌شود. جلسۀ اول به میزبانی ناصر ربّاط از دانشگاه ام.آی.تی، جلسۀ دوم به میزبانی کشور رضوی از دانشگاه ییل، و جلسۀ سوم به میزبانی مارک یاروزومبک از دانشگاه ام.آی.تی خواهد بود.  The Profession's Foundations: Architects and Architecture in the Modern Middle East In recent years, a growing body of scholarship has emerged within the field of architectural studies that has sought to revisit existing Western-centric paradigms and explore new terrains for understanding architectural history and the present. By emphasizing the ‘global mobilities’ underpinning the transfer of architectural...

مردان مدرن و دوستداران دوران باستان: تجربه‌های گردآوری آثار هنری در تونس عثمانی در سدۀ نوزدهم؛ سخنرانی مجازی رضا مؤمنی در دانشگاه نیویورک

Modern Men and Amateurs of Antiquitities: Collecting Practice in 19th Ottoman Tunisia In the 19th century, ancient Carthage served as a major point of competition between European archaeologists, which led to both French and British governments pursuing a newly revived rivalry fifty years following the Campaign of Egypt. This practice awakened a new taste for antiquities amongst the local ruling class, who became increasingly aware of the significance and prestige of their ancient cultural heritage. Ministers and the Bey himself constituted rich collections, the most famous of which belonged to the main Tunisian families of the 19th century. The result of ongoing sustained effort, these collections had a notoriety exceeding the country, guaranteeing the fame of their owners on a transnational level, as when they were exhibited in World’s Fair of 1855 and 1873. The Tunisian ruling class quickly became aware of the stakes of their cultural heritage, formerly ignored, which became an important referent of national identity before the French colonization in 1881.  - زمان برگزاری سخنرانی: ۳۰ مارس ۲۰۲۲| ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ - اطلاعات بیشتر و ثبت نام در سخنرانی: https://nyu.zoom.us/webinar/register/WN_zThwngeBQsKcU6o7Md5TJQ  

یادداشت‌های احسان یارشاطر: تأملی در تاریخ، ادبیات، فرهنگ و هنر ایران؛ سخنرانی مجازی به میزبانی دانشگاه استنفورد

سخنرانان: مهناز افخمی، علی بنوعزیزی، ماندانا زندیان، عبّاس میلانی میزبان: برنامۀ حمید و کریستینا مقدّم برای ایران‌شناسی، دانشگاه استنفورد - زمان: ۸ آوریل ۲۰۲۲| ۱۹ فروردین ۱۴۰۱ Ehsan Yarshater's Yaddashtha: Reflections on Iranian History, Literature, Culture, and the Arts Scholars reflect on Ehsan Yarshater's remarkable contributions and lasting impact on the study of Iranian history, literature, culture, and the arts. Dr. Yarshater (1920-2018) was Hagop Kevorkian Professor of Iranian Studies at Columbia University, the founder and director of Columbia’s Center for Iranian Studies, and the founding editor of the Encyclopædia Iranica. In 2016, he was awarded the Bita Prize in Persian Arts from the Hamid and Christina Moghadam Program in Iranian Studies at Stanford University.  - اطلاعات بیشتر: https://iranian-studies.stanford.edu/events/ehsan-yarshaters-yaddashtha-reflections-iranian-history-literature-culture-and-arts  

در یادبود کریستوفر الکساندر (۱۹۳۶- ۲۰۲۲)

الکساندر و همکارانش در «مرکز ساختار محیط» به گفتۀ خودشان جنبشی ایجاد کردند که «بنیادهای رویکردی به کلّی تازه به معماری، ساختن و برنامه‌ریزی پی می‌ریزد و زمانی به کلّی جایگزین اندیشه‌ها و روش‌های موجود خواهد شد.» ایدۀ کانونی این جنبش ضرورت طراحی خانه‌ها و خیابان‌ها و محلّات به دست مردم برای خودشان است؛ ایده‌ای که دست‌کم زمانی دگرگونی‌ای بنیادین و افراطی در حرفۀ معماری به نظر می‌آمد؛ اما به گفتۀ الکساندر و همکارانش برآمده از این مشاهده است که بیشتر جاهای زیبای جهان را نه معماران که مردم ساخته‌اند.

کنیسه‌های تهران: مکان‌نگاری‌های فرهنگی‌اجتماعی و گونه‌شناسی‌های معمارانه| نارسیس سهرابی

یهودیان کم‌وبیش در چند محله در ایران زندگی می‌کردند. یهودیان در این محله‌ها به زندگی جمعی پایبند بودند و کنیسه‌ها و مکان‌های مذهبی‌ خودشان را داشتند. در ابتدای سکونت یهودیان در محلۀ عودلاجان تهران، با توجه به رشد جمعیتشان، دوازده کنیسه وجود داشت که دارایی خانواده‌ها و مهاجران شهرهای خاص بود و برای نیایش روزانه استفاده می‌شد. هدف این پژوهش بررسی گونه‌شناسی کنیسه‌های تهران و چگونگی پیوندهایشان با محیط است. در این مقاله سعی شده است وضعیت کنیسه‌ها در شهرهای گوناگون ایران به‌ویژه تهران شناسایی شود.

دربارۀ روند ویراستاری و انتشار مقالات دانشگاهی برای دانشورانِ نوپا؛ برگزاری کارگاه

This workshop will provide a platform where participants are able to deeply communicate with editors and reviewers from Architectural Histories and EAHN on how to enrich their reach, diversify their content, and expand their media presence. It aspires to support emerging scholars to contribute to more inclusive cultures in architectural histories and their academic publishing outlets.

احساسات و لذت‌های تجربۀ شهری: سفری به اصفهانِ سدۀ هفدهم؛ سخنرانی مجازی

Early modern Isfahan was a cosmopolitan city that offered a staggering array of pleasures to its visitors and inhabitants. This talk examines the city’s topography of leisure through the lens of the “Guide for Strolling in Isfahan,” a lyrical literary composition penned in the mid-seventeenth century.

ساختن معنا: راهنمای آتلیۀ معماری در طراحی، تئوری و تاریخ| تامارا متز

کتاب حاضر مقدمه‌ای به رابطۀ پیچیدۀ میان فرم‌سازی، تحلیل تاریخی و جستجوی مفهومی است. تمرکز مباحث کتاب بر رابطه و اتکای طراحی و تئوری و تاریخ برای نوعی رویکرد خلاقانه و کل‌نگرانی در آتلیه است.  نویسنده به جای توصیۀ یک روایت، به طیف گسترده‌ای از متفکران و طراحان تکیه می‌کند تا تفسیرهای متعددی را نشان بدهد که دربارۀ مفاهیم اصلی معماری وجود دارد؛ به این ترتیب خوانندۀ کتاب به سیاق لازم برای بسط رویکرد خودش در هر مسئلۀ طراحی دسترس خواهد داشت. کتاب طوری تنظیم شده است که بازتابی از فرایند معمول در آتلیه باشد. فصل‌ها مستقل از یکدیگرند که موجب می‌شود کتاب برای استفاده در هر مرحلۀ طراحی منعطف باشد. مخاطب اصلی کتاب دانشجویان معماری در سطوح مقدماتی و میانی هستند که بیشترین بهره را از کتاب خواهند برد؛ زیرا کتاب روش‌های مشخصی برای به‌کارگیری در آتلیۀ معماری پیشنهاد می‌دهد که کاربست آنها در فرایند طراحی مؤثر است؛ همچنین تمرین‌هایی دارد که کمک می‌کند هر کانسپتِ معرفی‌شده را به‌صورتی خلاقانه مطالعه کنند. کتاب در نهایت خواننده را در فهم و مؤانست ناقدانه با منشأ اندیشه‌های معماری و نقش آنها در تجارب اجتماعی و فرهنگی توانا می‌کند. - مشخصات کتاب: Tamara Metz. Building Meaning: An Architecture Studio Primer on Design,...

فراخوان ارسال چکیده برای چهارمین سمپوزیوم سلیمانیه: «امپراطوری بابریان (گورکانی): منابع تازه، رویکردهای تازه»

- میزبان: دانشگاه ابن خلدون، ترکیه - زمان برگزاری رویداد: ۱۶-۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲ - مهلت ارسال چکیده: ۳۰ آوریل ۲۰۲۲| ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ - چکیدۀ مقالات را به نشانی زیر ارسال کنید: [email protected] - اطلاعات بیشتر: https://www.ihu.edu.tr/en/the-4th-international-suleymaniye-symposium-will-be-held-under-the-theme-of-the-baburid-mughal-empire-new-sources-new-approaches/

در چیستی هنر و معماری اسلامی؛ سخنرانی مجازی سیّدحسین نصر

برگزارکنندۀ این سخنرانی گروه مطالعات و حفاظت معماری و شهری ایران در دانشگاه تهران است و پخش زندۀ آن از صفحۀ اینستاگرام آسمانه نیز خواهد بود. - زمان: دوشنبه، ۲۳ اسفند ۱۴۰۰| ساعت ۱۸:۳۰ - صفحهٔ اینستاگرام آسمانه: https://www.instagram.com/asmaneh.art.and.architecture/

خانه‌های مهدی علیزاده؛ تحلیل کالبدی و فضایی خانۀ علیزاده| جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

این تحقیق به شناخت و فهم خانۀ کوه‌بر، اثر مهدی علیزاده، مشهور به خانۀ علیزاده، اختصاص دارد و مراحل بعدی تحقیق در راستای رسیدن به این هدف پیش رفت. در گام‌ دوم تحقیق بازدید، عکس‌برداری و مستندنگاری از خانۀ علیزاده انجام شد و نقشه‌ها و حجم ساختمان با نرم‌افزار ترسیم شدند. در این مرحله منابع لازم برای شناخت بنا به دست آمد. در گام سوم و چهارم به تحلیل اثر در دو قالب کالبد و فضا با استفاده از منابع گام اول و دوم پرداخته شد و ویژگی‌هایی از معماری این خانه را آشکار کرد.

مناسب برای کاخ: علاقۀ مفرط به فرش‌های صفوی در اروپای سدۀ هفدهم؛ سخنرانی مجازی

When the Portuguese opened the sea route to India in 1498, Asian carpets became more accessible to consumers in Europe. In Iran, the Safavids decided to seize the opportunity and capture this new overseas market. A revolution occurred in Safavid production with the rise of an urban carpet industry that reacted swiftly, embarking on innovative changes to materials, colors, designs, and dimensions to compete with cheaper Turkish carpets.

مقبرهٔ سامانیان، بخارا

مقبرهٔ سامانیان بنایی نسبتاً کوچک به شکل مکعب با چهارطاقی گنبدین است که آن را یکسره از آجر مرغوب ساخته‌اند و سراسر وجوه بنا را، به جز سطح گنبد، با نقوش آجری ظریف و متنوعی آراسته‌اند که با مهارتی کم‌نظیر ساخته شده است. بنا دارای چهار وجه کاملاً یکسان و هم‌شکل، با چهار سردر در میانهٔ اضلاع و چهارستون سه‌ربعی ــ پیلَک ــ در چهار گوشهٔ بنا است. بر فراز بنا، گنبدِ نیم‌کروی با چهار قبهٔ کوچک در پیرامون آن، در چهار گوشهٔ بام قرار دارد.

احیای ایران باستان| سخنرانی مجازی

The Persian Revival The Persian Revival examines Europe’s discovery of ancient Iran, first in literature and then in art history. Tracing Western visual discourse about ancient Iran from 1699 on, Grigor parses the invention and use of a revivalist architectural style from the Afsharid and Zand successors to the Safavid throne and the rise of the Parsi industrialists as cosmopolitan subjects of British India. Drawing on a wide range of Persian revival narratives bound to architectural history, Grigor foregrounds the complexities and magnitude of artistic appropriations of Western art history in order to grapple with colonial ambivalence and imperial aspirations. She argues that while Western imperialism was instrumental in shaping high art as mercantile-bourgeois ethos, it was also a project that destabilized the hegemony of a Eurocentric historiography of taste. - سخنران: تالین گریگور - میزبان: مرکز شرمین و بیژن مصّور رحمانی در مطالعات ایران و خلیج فارس، دانشگاه پرینستون - زمان: ۱۶ مارس ۲۰۲۱| ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ - اطلاعات بیشتر: https://iran.princeton.edu/events/persian-revival - ثبت‌نام در این سخنرانی: https://princeton.zoom.us/webinar/register/WN_f-oLa_D-R3ClAt0cq2ujrQ

تغییر فضامندی خیابان لاله‌زار؛ سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷| گفتگوی سایت چهارراه با زهرا مصدّق

خیابان لاله‌زار که پیش از سال‌های دهۀ سی، بستری برای ابراز زندگی متجددانه در فضای شهری و دریافت خدمات و کالاهای گران‌قیمت بود، با گذشت زمان به مرکز عرضۀ خدمات و کالاهایی از نوع دیگر بدل شد. زهرا مصدق، پژوهشگر این نشست، در روایت سرگذشت لاله‌زار به منابع درجه اولی مانند خاطرات، آگهی‌های منتشرشده در روزنامه‌ها، عکس‌ها، آمارها و سرشماری‌ها اشاره می‌کند. این روایت بر مبنای تحلیل و تفسیر تغییر بدنه و عرصۀ خیابان و اثر متقابلشان بر هم شکل گرفته است. فیلم این نشست را در سایت چهارراه ببینید: https://chaharrah.tv/mosadeq-1400-07-29/

قدرت منابع در تحقیق و عمل معماری| همایش مجازی

What role do economic and social factors play in a researcher’s possibility to visit an archive, or simply to make due with a curated and digitalised selection of sources? In this conference, matters of usage, reception, archivisation, and hierarchical structure of sources are questioned. This also applies to architecture as a globalised and digitalised academic discipline and practice – an issue that architecture must address.

احیای ایران باستان: امپریالیسمِ روگرفت در معماری ایرانی و پارسی| تالین گریگور

یکی از مناقشات پرحرارتِ دانشورانه در ابتدای سدۀ بیستم، مناقشه بر سرِ شرق-یا-روم بود که دو مسیر متفاوت پیش روی مورخان هنر می‌گذاشت: پی‌جویی بنیادهای معماری «غربی» ــ به‌خصوص گوتیک ــ در نبوغ رومی و یا در روحِ هند و ژرمنی آن.  با تمرکز بر گفتمانی که حول این مناقشه پدید آمده بود، تالین گریگور در این کتاب جنبش احیای ایرانِ باستان را در پرتو راهبردهای امپریالیستی قدرت و هویت در هندِ تحت استعمار بریتانیا و ایرانِ دوره‌های قاجاریه و پهلوی مطالعه کرده است. کتاب اکتشاف دوبارۀ ایران باستان به دست اروپاییان را ابتدا در ادبیات و سپس در تاریخ...

داستان‌های پنهان: جنسیت در طراحی| فراخوان ارسال مقاله برای همایش

We invite proposal submissions from speakers worldwide for an online seminar series dedicated to ‘Hidden Histories: Gender in Design’. The aim of this series is to bring to the fore hidden or previously ignored figures and design projects, seeking to highlight the role of gender and collaborative process behind much design history of the last century and into the future.

روان-مکان در امضاهای روی کتیبه‌ها: معانی صریح و تلویحات متن در هنر دوره صفوی| سخنرانی مجازی مهرو موسوی

By working between the two media of art and literature, this paper challenges some manners by which the textually infused arts of the early modern Iran have been conventionally perceived.

آن جنبش مدرن دیگر؛ معماری، ۱۹۲۰- ۱۹۷۰| کنت فرامپتون

مورخ مبرز، کنت فرامپتون، در این کتاب با نگاه به این دورۀ حیاتی تاریخ معماری، بر فعالیت معمارانی تمرکز کرده است که کمتر در ارتباط با این جنبش شناخته می‌شوند؛ هدف نشان دادن وسعت و پیچیدگی معماری مدرنیستی بوده است. کتاب متشکل از پروندۀ نوزده معمار است و نویسنده در هر مورد با تکیه بر یک اثر مهمِ شناخته‌شدۀ هر معمار از سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۶۲، به مشارکت آگاهانۀ او در تکامل گونه‌های تازۀ معماری پرداخته است.

نشریۀ انجمن مورخان معماری| Journal of the Society of Architectural Historians (JSAH)|Volume 80|Issue 3|2021

نشریۀ انجمن مورخان معماری نشریه‌ای انگلیسی زبان دربارهٔ تاریخ محیط مصنوع است. در هر شماره  چهار یا پنج مقاله، که ممکن است به هر دورهٔ زمانی و هر پاره‌ای از جهان مرتبط باشد، مرور کتاب‌های تازه منتشر شده، نمایشگاه‌ها، فیلم‌ها، دیگر رسانه‌ها و همچنین سرمقاله‌ها و جستار‌هایی که برای قرار دادن رشتهٔ تاریخ معماری در یک زمینه‌ی بزرگتر فکری تهیه شده‌ است عرضه می‌شود. - فهرست مطالب این شماره: ▪️Roundtable ▫️Constructing Race and Architecture 1400–1800, Part 1|   ▪️Articles ▫️Practicing Architecture under the Bamboo Ceiling: The Life and Work of Iwahiko Tsumanuma (Thomas S. Rockrise), 1878–1936|GAIL DUBROW ▫️“Giving to the...

دولت احیاگر: رساله‌ای در باب سیاست شهر| ژاک دونزولو، فیلیپ استب

شورشی که در سال۱۹۸۱ در محله‌ی منکت در حومه‌ی شهر لیون در فرانسه آغاز شد و برای چند روز این شهر را به صحنه‌ی یک جنگ داخلی تمام عیار تبدیل نمود، مضمون توسعه را دچار بحران کرد و کارکرد دولت را در پیشگیری از وقوع تعارض های اجتماعی زیر سوال برد. دولت مدرن با اعتراضات شهری و شهروندی بیگانه نبود. هم تاسیس این دولت پیامد اعتراضات و مطالبات شهرنشینان بود و هم ثباتش در شکل جمهوری، مدیون اعتراضات شهروندان علیه خطرات نهادینه‌ی تولید به شیوه‌ی صنعتی، اما این شورشیان جدید نه مطالبه‌ی مشخصی داشتند، نه سازماندهی و نه سخنگو. نه...

لوح درويش‌ها در تكيۀ معاون‌الملک كرمانشاه| معصومه (ناهيد) عاصمی

تکیۀ معاون‌الملک کرمانشاه، فضایی برای بزرگداشت نبرد کربلاست. اين تكيه با لوح‌های روایی بزرگی تزيين شده است كه کاشی‌های هفت‌رنگ دارند و صحنه‌های گوناگوني از رویداد كربلا را به تصویر می‌کشند. در يكي از لوح‌های بزرگ كه تمام دیواری را پوشانده است، شماري درویش در صحنه‌ای معمارانه كه شبیه به یکی از فضاهای تکیه است، به تصویر كشيده شده‌اند. تصويرسازي اين لوح با رویدادهای کربلا پيوندي ندارد و به نظر مي‌رسد خارج از ترتیبِ تزيين تکیه بوده است. در این مقاله کوشیده‌اند شمایل‌نگاری اين تصویر را رمزگشایی كنند تا دريابند چرا اين تصویر در ترتیبِ تزيين تكيه که كاملا با نبرد کربلا پيوند دارد، گنجانده شده است.    Massoumeh (Nahid) Assemi (2021). "The Panel of Dervishes at the Tekkiyeh Moʿaven al-Molk in Kermanshah (Figure 1)," in Iran, 59:1, 119-129, DOI: 10.1080/05786967.2019.1679035 اطلاعات بیشتر: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/05786967.2019.1679035

آشکار کردن امر نادیده: چشم‌اندازهای تازه به هنر قاجار؛ مجموعۀ مقالات دربارۀ هنر ایران از دورۀ قاجاریه| ملانی گیبسون، گوینائل فیلینگر (و.)

سیزده مقالۀ این کتاب در واقع سمینارهایی بود که در سمپوزیومی به همین عنوان در ژوئن ۲۰۱۸ در موزۀ لوور و موزۀ لوور‌ـ‌لان، و همراه با نمایشگاه «امپراطوری گل‌های سرخ: شاهکارهای هنر سدۀ نوزدهم ایران» برگزار شد. آن نمایشگاه هنر ایران را در سدۀ نوزدهم برمی‌رسید، یعنی زمانی که این سرزمین تحت سلطنت سلسلۀ قاجار بود. آن سمپوزیوم نیز سرآغاز پژوهش‌هایی بود دربارۀ اشیای ناشناخته‌ای از این دورۀ غنی تاریخ هنر که قبلا درباره‌شان چیزی منتشر نشده بود. این مجلد که با همکاری موزۀ لوور در فرانسه منتشر شده است، چهار بخش دارد. بخش اول، «انتقال و انتشار»، به بررسی...

هنر جهت‌یابی: بررسی مسجد از طریق اشیاء| ایدریس تروتن، مونا الجلهمی، مردو مک‌لئود، مونا منصور (و.)

کتاب حاضر با استفاده از گلچینی از صد و بیست و پنج اثر مصنوع، ریشه‌ها، معنی، و کارکردهای مسجد را در سرتاسر جهان می‌جوید؛ آثاری از جمله منبرهایی با طراحی ظریف، سجاده‌ها، چراغ‌ها و نسخ. با پیگیری تکامل مسجد از سازۀ متواضعانۀ گل و آجری پیامبر در مدینه تا بناهای سنگی مصر و استانبول، در این کتاب گروهی از نویسندگان برجستۀ عرب و بین‌المللی روایتی روشنگر و خوانا از شاهکارهای اسلامی گذشته و حال عرضه می‌کنند. مشخصات کتاب: Idries Trevathan, Mona Aljalhami, Murdo MacLeod, and Mona Mansour (eds.). The Art of Orientation: An Exploration of the Mosque Through Objects.  Hirmer...

«تکامل شهر؛ اصفهان»؛ هم‌اندیشی مجازی

اصفهان یکی از شگفت‌آورترین شهرهای جهان است. در گذشته، یکی از بزرگترین شهرهای جهان نیز بود و حتی امروز، سیتی‌سنتر اصفهان را پنجمین مرکز خرید بزرگ جهان می‌شمارند. شهر دست‌کم ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و تأثیر بسیاری فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف شامل هلنیستی، ساسانی، زرتشتی، ایرانی و اسلامی را می‌شود در شهریّت، معماری و هنر آن دید. اصفهان امروز حدود ۲/۴میلیون نفر جمعیت دارد و عمدۀ درخشش گذشته‌اش را حفظ کرده است؛ در حالی که با مشکلات و نیروهای معارض اقتصاد و فرهنگِ جهانی سدۀ بیست‌ویکمی نیز مواجه است.  فهرست سخنرانی‌ها: - اصفهان: صور مقاومت در برابر فضامندیِ متغیّر| دکتر زهرا اهری/ دانشگاه شهید بهشتی - طراحی یک تتراپلیس؛ زندگی در یک جهان‌شهر: صور شهری، جوامع مدنی، و مناسک جمعی در اصفهان صفوی| دکتر فرشید امامی، گروه تاریخ هنر، دانشگاه رایس، ایالات متحده - اصفهان معاصر| دکتر عیسی اسفنجاری، دانشگاه هنر اصفهان   برگزارکننده: گروه طراحی شهری (Urban Design Group)، دانشگاه داندی؛ با همکاری برنامۀ شهرهای ابریشم (Silk Cities Initiative) دبیر نشست: فرناز عارفیان زمان: سه‌شنبه ۷ دسامبر ۲۰۲۱/ ۱۶ آذر ۱۴۰۰، ساعت ۲۰:۳۰- ۲۲ به وقت تهران ثبت‌نام در هم‌اندیشی: https://www.eventbrite.co.uk/e/evolution-of-the-city-isfahan-tickets-171188789277

درگذشت محمدعلی شاکری‌راد، نقاش و اسطوره‌شناس

متأسفانه محمدعلی شاکری‌راد، نقاش و اسطوره‌شناس و مدرس دانشگاه هنر، دیروز از دنیا رفت. او در سال ۱۳۴۹ در مقطع کارشناسی ارشد معماری داخلی از دانشگاه هنر فارغ‌التحصیل شده بود. بعداً چندین سال مدیریت دانشکدۀ هنر و گروه معماری دانشگاه آزاد را به عهده داشت. او در طول عمرش علاوه بر تدریس نمایشگاه‌های متعددی از آثارش برگزار کرد و برای رشته‌های هنر چندین کتاب‌ آموزشی تألیف کرد:  - آشنایی با هنرهای سنتی ایران (به همراهی زهرا تجویدی)؛ تهران: دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۶.  - انسان طبیعت طراحی (۲ جلد)؛ تهران: دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۰. یادش گرامی در حساب اینستاگرام به نشانی زیر...

فنّ جمیل: زندگی و آثار علی محمد اصفهانی، کاشی‌ساز و نقاشی دورۀ قاجار| مهدی مکّی‌نژاد

«فن جمیل...» تک نگاشتی است در شرح حال و تحلیل ومعرفی آثار علی محمد اصفهانی، مشهورترین هنرمند کاشی‌پز اواخر دورهٔ قاجار. فن جمیل به گفتهٔ نویسندهٔ آن  «نخستین کتابی است که دربارهٔ یک هنرمند کاشی‌ساز نوشته شده است. هرچند استاد علی محمد، هنرمند شناخته شده‌ای است و آثارش مورد تحقیق و تحلیل قرار گرفته‌اند ... مثل صدها هنرمند توانمند دیگرِ این دوره [دورهٔ قاجار] ، سرنوشت نامعلومی دارد و از خانواده و زندگی ایشان چیزی نمی‌دانیم.» در مقدمهٔ کتاب، شرحی خواندنی از اهمیت هنر کاشی‌کاری در دورهٔ قاجار و نقش آن در معماری ابنیهٔ آن عصر و رونق بخشیدن به...

توسعه، معماری و صورت‌بندی میراث در ایرانِ اواخر سدۀ بیستم: گذشته‌ای سرزنده| علی مظفری و نایجل وستبروک

این کتاب دربارۀ رابطه بین توسعه، معماری و بازتولید گذشته از راه طراحی معماری در ایرانِ اواخر سدۀ بیستم است. مظفری و وست‌بروک با تکیه بر رویکردی فرارشته‌ای در قبالِ رابطۀ پیچیدۀ میان معماری، توسعه و میراث مدعی‌اند در بحث از دگرگونی‌های جامعه‌ای درحال توسعه چون ایران باید علاوه بر مشخصه‌های محلی به بده‌بستان‌های سیاسی و تاریخی در جهان نیز نظر کرد. از منظر ایشان این رابطه متأثر از فرآیندهایی تاریخی ـ فرهنگی است، که خاستگاه بسیاری از آنها را باید در خارج از ایران و در گفتمان‌های روشنفکری و پساروشنفکریِ اروپایی جست. فرض کتاب این است که توسعه پروژه‌ای...

بیانیۀ گروه تخصصی معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر دربارۀ تصمیمات اخیر در بافت تاریخی شیراز

طرح توسعۀ حرم حضرت احمد بن موسی، شاه‌چراغ (ع)، ‏معروف به طرح ۵۷هکتاری، در سال ۱۳۸۹، به پیشنهاد متولیان توسعۀ این آستان، به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور رسید. ‏به دنبال تخریب بخشی از بافت تاریخی شیراز بر اثر اجرای این طرح، شورای عالی شهرسازی و معماری در سال ‌‏۱۳۹۳ مصوب یادشده را به دلیل مغایرت با قوانین میراث فرهنگی لغو کرد. در طی هفت ‏سال، وضع توسعۀ حرم و رفتار آن با بافت تاریخی شهر در حالت ابهام و تعلیق بود، تا اینکه در سفر اخیر ‏ریاست محترم جمهوری به شیراز، تصمیم‌گیری دربارۀ ارزش میراثی دویست خانۀ تاریخی واقع در محدودۀ طرح به شورایی متشکل ‏از نمایندۀ وزارت میراث فرهنگی، نمایندۀ استانداری فارس، و نمایندۀ شهرداری شیراز محول شد؛‏ همچنین فرایند تهیه و تصویب طرح تفصیلی محدودۀ یادشده از طرف شورای عالی معماری و شهرسازی کشور به شورای برنامه‌ریزی و توسعۀ استان فارس تفویض شد. در این خصوص و اتخاذ هر تصمیم نهایی دربارۀ آن، ضرورت دارد به ملاحظات مهم ذیل توجه جدی شود: ۱. توجه به ویژگی‌های فرهنگی معماری و شهرسازی در ایران همواره دغدغۀ ملی بوده است. این خواسته در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قالب لزوم اقدام...

برگزاری همایش «بسط تاریخ‌نگاشت هنر اسلامی: نمایشگاه جهانی سال ۱۸۷۳ در وین»

This conference aims to look at the Vienna Fair as an intersection of processes and phenomena that contributed to Islamic art historiography. As the sesquicentennial is approaching, the conference will explore the Fair as spaces for exhibiting Islamic arts and architecture, for their commercial and artistic reception, and for setting scholarship in motion.

«یان لوکاس فن هاسلت: نقاش هلندی در اصفهان صفوی| ویلم فلور و فروغ سجادی

یان لوکاس فن هاسلت در فوریه ۱۶۱۷، ‌همراه پیترو دلا واله (۱۵۸۶-۱۶۵۲) اشراف‌زادۀ رومی، به ایران آمد. فن هاسلت در بازۀ ۱۶۱۸ تا ۱۶۲۱ به ‌خدمت شاه عباس اول (حکومت ۱۵۸۸-۱۶۲۹) درآمد و تا زمان مرگ شاه به فعالیت خود به‌عنوان نقاش ادامه داد. سپس در روزگار حکمرانی شاه صفی اول (حکومت ۱۶۲۹-۱۶۴۲) و تا سال ۱۶۵۴، تلاش کرد تا به‌عنوان یک کارگزار تجاری برای ایران فعالیت کند. در این مقاله، حرفۀ این نقاش هلندی در ایران و هلند بررسی و دربارۀ آثار هنری منسوب به او بحث می‌شود.   Willem Floor & Forough Sajadi. "Jan Lucasz. van Hasselt: A Dutch Painter in Safavid Isfahan", in Iranian Studies, 54:3-4, pp 399-426 (2021). اطلاعات بیشتر: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00210862.2020.1787127?journalCode=cist20  

«تأملی در رابطهٔ استاد و شاگردی در آموزش هنرها: معماری»؛ سلسله‌نشست‌های مجازی

سخنرانان: جعفر طاهری، حُسنی صالحی، روح‌الله مجتهد‌زاده میزبان: فرهنگستان هنر زمان: ۲۴ آبان ۱۴۰۰ نشانی جلسه: https://bn2.ir/f97418

بازنگری به گذشته در موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی| انکا آی. لسک، اندرو مک‌کلن، ان سل (و.)

کتاب حاضر نشان می‌دهد که چگونه موزه‌ها و فضاهای تاریخی به نحوی فزاینده به «پس‌زمینه»هایی برای هر نوع مداخله‌ای بدل شده‌اند که به منظور نور افکندن بر اشیای موجود در آن و گذشته‌های نهفته درونشان انجام می‌گیرد. مبتنی بر پژوهش‌های تازه‌ای که فراتر از برداشت‌های مرسوم دربارۀ چیدمان‌های هنری، موزه‌ها، اتاق‌های تاریخی، و محوطه‌های تاریخی رفته در این کتاب، مطالبی از دانشوران میان‌رشته‌ای گردآوری شده است. در این کتاب بحث می‌شود که هم‌اکنون شاهد یک تغییر پارادایم در مورد جایگاه فضاهای تاریخی و موزه‌ها در اندیشۀ معاصریم و نویسندگان نشان می‌دهند که این مؤسسات در حال ترکیب کردنِ فعالیت‌های علمی مرسومِ...

جایگاه معماری در معرفت: طبقه‌بندی‌های سده‌های نخست اسلامی| مهرداد قیومی بیدهندی و روح‌الله مجتهدزاده

سده‌های نخستین پس از هجرت در جهان اسلام، از هر نظر دورانی مهم و تاریخ‌ساز در تمدن اسلامی است. نه تنها مرزهای جغرافیایی که مرزهای ناپیدای علم و فرهنگ نیز طی همین سده‌ها توسعه و تثبیت یافت و در خلال همین فرایند توسعه و تثبیت بود که برخی از مهم‌ترین مناسبات علمی و فرهنگی در جهان اسلام شکل گرفت. مقالة حاضر نگاهی دارد به یکی از همین مناسبات، یعنی مناسبات معماری و علوم، در این دوران تاریخ‌ساز و از این رهگذار می‌کوشد جایگاه معماری را در سلسله‌مراتب علوم در جهان اسلام در قرون نخستین هجری روشن سازد. رهیافت مقاله به این مهم، رهیافتی تاریخی و منابع مورد اتکّاء آن متون طبقه‌بندی علوم در جهان اسلام است. پس از مروری مقدماتی بر اهمّ متون طبقه‌بندی علوم در جهان اسلام شش متن، شامل احصاء العلوم فارابی، رسائل اخوان الصفاء، الإعلام بمناقب الاسلام ابوالحسن عامری، اقسام الحکمه ابن‌سینا، مراتب العلوم ابن‌حزم و التعریف بطبقات الامم ابن‌صاعد اندلسی به‌عنوان متون منتخب تحقیق مورد تجزیه و تحلیل جزئی قرار گرفت. این تحلیل نشان داد که در آغاز فیلسوفان مسلمان، به‌ویژه فارابی و اخوان الصفا، به معرفت‌های ملازم با عمل نیز، که در نزد اهل صناعات است، توجه داشتند. این توجه به ویژه نزد فارابی برجسته‌تر...

«شاه و من: نگارگری‌های تک‌چهرهٔ قاجاری»؛ سخنرانی مجازی

Whilst there are obvious parallels with the European production of portrait miniatures of notable persons, there are stronger links to local conceptualisations of both image and subject, specifically Shi‘i traditions of portable, idealised portraits of Imams (shemayel).

کن‌کاو در تاریخ معماری ایران در خلال فرایند ایجاد یک هستان‌شناسی| دنا شمسی‌زاده، نیلوفر رضوی، مهرداد قیومی بیدهندی

در این مقاله یک هستان‌شناسیِ نمونه در حوزۀ تاریخ معماری ایران عرضه شده است. مباحث اصلی این مقاله پاسخی است به پرسش‌هایی از قبیل اینکه چگونه می‌شود در حوزۀ تاریخ معماری ایران یک هستان‌شناسی ساخت، چه ملاحظاتی را باید در نظر گرفت و مسائل ایجاد هستان‌شناسی در حوزه‌ای چون تاریخ معماری ایران را چگونه می‌شود حل کرد؛ حوزه‌ای که فاقد بدنۀ دانشی صورت‌بندی شده است. این مقاله در دو بخش تنظیم شده است. ابتدا بحثی در باب حوزۀ ویژۀ تاریخ معماری و آنچه دربرمی‌گیرد و علت پیچیدگیِ آن انجام شده است. پس از آن روند ساختن هستان‌شناسی تاریخ معماری ایران و روشی که برای آن به کار رفته مطرح می‌شود. در بخش دوم مقاله، دربارۀ محتوای هستان‌شناسیِ ایجاد شده بحث می‌شود که شامل بخش‌های مختلف هستان‌شناسی و دلالت‌های آن است تا نشان دهیم چگونه ساختار این هستان‌شناسی در بازنمایی منطقی حوزۀ موردنظر در شکلی خوانا برای ماشین به کار می‌آید. Dena Shamsizadeh, Niloofar Razavi, Mehrdad Qayyoomi Bidhendi. "Probing Through Iranian Architectural History Within the Framework of an Ontology Development Process" in Digital Humanities Quarterly, 15:3 (2021). - برای مشاهدۀ مقاله به پیوند زیر مراجعه کنید: http://digitalhumanities.org/dhq/vol/15/3/000559/000559.html

ایران درّودی درگذشت

ایران درّودی، نقاش، منتقد هنری، کارگردان و نویسندۀ ایرانی، امروز در ۸۵ سالگی در اثر ابتلا به کرونا درگذشت. از او بیش از هر چیز نقاشی‌هایی شگفت‌انگیز به یادگار داریم و نیز زندگی‌نامۀ خودنوشت او: در فاصلۀ دو نقطه. اين چهرۀ من است، من ايرانم - ابعاد 118×89- سال ۱۹۸۸- مأخذ: آرته ایران درّودی دست‌کم در ۴ سال گذشته به جد در صدد برپایی موزه‌ای از آثارش بود و متأسفانه بی‌آنکه این موزه به سرانجام برسد از دنیا رفت.  باعث دریغ و حسرت است که در اثر بی‌کفایتی دولت‌مردان در مهار همه‌گیری چنین جان‌های عزیزی از دست می‌رود. به دوست‌داران...

شهر در بیابان، بازنگری: الگ گرابار در قصر حیر شرقی، ۱۹۶۴-۱۹۷۱| کریستین گروبه، میشل فرزلی، با مقدمۀ رناتا هلد

بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۱ مورخ برجستۀ هنر اسلامی، الگ گرابار کاوش باستان‌شناسی گسترده‌ای را در محوطۀ قصر حیر شرقی هدایت کرد. با نظر به ارسن سدۀ هشتمی [که در فاصلۀ] دورتر بود و با امید یافتنِ کاخی ملوکانه از دورۀ اموی، گرابار و گروهش در عوض، به گونه‌ای جدید از استقرارگاه شهری در پهنۀ سوریه برخوردند. جهانی غنی در بحبوحۀ کاوش‌های آنها ظاهر شد و در طول شش فصل حفاری، روابطی نزدیک میان باستان‌شناسان و مورخان آمریکایی و سوریه‌ای و کارگرانی که در آن محوطه کار و زندگی می‌کردند، شکل گرفت. در کتاب حاضر، با عرضۀ اسنادی که پیش‌تر...

نسخهٔ نفیس شاهنامهٔ فردوسی عهد صفوی در مالزی؛ سخنرانی مجازی

سخنران: امیر حسین ذکرگو   میزبان: رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا.ایران در مالزی زمان: چهارشنبه، ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱|۵ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۱۸ الی ۱۹:۳۰ (وقت مالزی) و ۱۳:۳۰ الی ۱۵ (وقت ایران)

هویت مسلمانان و نامسلمانان در فرهنگ مادی سده‌های میانی جهان اسلام؛ کارگاه مجازی

Muslim and non-Muslim identities through material culture in the medieval Islamic world - Chairs: Sterenn Le Maguer-Gillon (Institut Catholique de Paris) and José C. Carvajal López (University of Leicester) - برگزارکننده: باستان‌شناسی حجر - زمان: ۲۹ اکتبر ۲۰۲۱| ۷ آبان ۱۴۰۰ - اطلاعات بیشتر دربارۀ کارگاه: https://hajar.hypotheses.org/83

«سلطان بایسنقر، قبل و بعد: نسخ خطی تیموریان در سیاق»؛ همایش مجازی در مؤسسۀ مطالعات پیشرفتۀ دانشگاه پرینستون

Baysunghur’s patronage of manuscript production is significant for exhibiting a high artistic refinement in the arts of the book, but the patron was also actively involved in the scholarly aspect of the works to be reproduced. He commanded editions and the preservation of texts in a variety of fields, notably history, ethics and literature.

گلستان هنر| شمارهٔ پیاپی ۲۱| پاییز ۱۳۹۹

فرهنگستان هنر بیستمین و یکمین شماره فصلنامهٔ گلستان هنر را منتشر کرد.  گلستان هنر فصلنامه‌ای است پژوهشی در زمینهٔ تاریخ هنر و مطالعات تاریخی هنر و معماری حوزهٔ تمدنی ایران بزرگ که در هر فصل منتشر می‌شود و دارای اعتبار علمی‌ـ‌پژوهشی از نظر فرهنگستان‌های چهارگانۀ ایران است.   فهرست مقالات این شماره: رسالهٔ علم تحصن؛ اثر الکساندر بُهلر| پریسا حیدری و سعید حقیر  مداد الخطوط: رسالۀ مجعولِ منسوب به میرعلی هروی| امین ایرانپور صفی‌الدین ارموی در تاریخ وصاف| علی تقوی  گلستان کاغذ: نگاهی دوباره به تاریخ و ساخت کاغذ‌های ابری| سعید خودداری نایینی کتیبۀ پارچه‌ای ترکیب‌بند محتشم دورۀ مظفرالدین‌شاه| امیرحسین...

آرچ‌نت نکست/ARCHNET NEXT؛ نسخۀ تازۀ پایگاه آرچ‌نت

«آرچ‌نت نکست/ ARCHNET NEXT» نسخۀ تازۀ آرچ‌نت است؛ پایگاهی با دسترس آزاد و رایگان به منابع دربارۀ معماری، شهرسازی، طراحی محیط و منظر، مسائل حفاظت و مرمت، فرهنگ‌های مادی و بصری، و سایر موضوعات مرتبط با محیط مصنوع در جهان اسلام. «آرچ‌نت نکست» نخستین به‌روزرسانیِ عمدۀ وبگاه آرچ‌نت از سال ۲۰۱۳ است؛ و مجدداً به کلی بازطراحی شده است تا برای استفاده در دستگاه‌های مختلف انعطاف‌پذیر باشد و منابع ضروری در زمینۀ معماری، برنامه‌ریزی و طراحی منظر در جوامع مسلمانان را در دسترس همگان قرار بدهد. تمرکز آرچ‌نت بر جوامع امروزی مسلمانان و یا جوامعی بوده است که زمانی مسلمانان...

تأملی در رابطهٔ استاد و شاگردی در آموزش هنر‌ها: هنرهای تجسمی؛ برگزاری سخنرانی مجازی

سخنرانان: جلیل جوکار، اصغر جوانی، مهین سهرابی میزبان: فرهنگستان هنر زمان: دوشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۰‌، ساعت ۱۱ تا ۱۳ برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://b2n.ir/f97418  

هنر ایران در وین: انتقال اشیاء، تصاویر و اندیشه‌ها در اوایل سدۀ بیستم، اروپای مرکزی؛ برگزاری سمینار مجازی

Organised by the research project funded by the Austrian Science Fund (FWF) / Lise Meitner Programme (M2428-G25) in collaboration with the Institute of Art History, Faculty of Historical and Cultural Studies, University of Vienna.

برگزاری مجموعه سخنرانی‌های مجازی تاریخ و نظریۀ معماری

Each year, the Architectural History & Theory - MSc programme welcomes around ten guest speakers and colleagues to present an evening seminar on their research. The events are a fantastic opportunity to hear about the latest research in the field from researchers working across the UK, Europe and beyond. The seminars are free and everyone is welcome.

حفاظت و مرمت میراث مصنوع: تاریخ فرهنگ حفاظت و پیشرفت‌های اخیر آن| سالواتوره دآگوستینو

واژۀ حفاظت، زمانی که در سیاق حفظ میراث مصنوع به کار می‌رود، اشاره به مفهومی ذاتاً پیچیده دارد که در طول زمان کامل شده؛ زیرا این مفهوم از دریافت از تاریخ در طول زمان تأثیر گرفته است. در این کتاب، تأکید شده که چرا درکی از تکامل فرهنگیِ رویکردهای حفاظتی باید ملزومه‌ای برای معماران و مهندسان باشد هنگامی که می‌خواهند در هماهنگیِ کامل با فرهنگ تاریخی-هنری حفظ میراث مصنوع جهان کار کنند. به طور خاص، در این کتاب بحث شده که چگونه در نیمۀ دوم سدۀ اخیر، فرآیند حفاظتْ مهندسی، یعنی علمِ ایجاد کارکردهای عملیِ دانش، را نیز در خود...

«زندگی خانگی و فرهنگ مصرفی در ایران: انقلاب‌های داخلی در عصر مدرن»؛ برگزاری سخنرانی مجازی

سخنران: دکتر پاملا کریمی (نویسندۀ کتاب) میزبان: دانشگاه تهران، دانشکدهٔ معماری، گروه مطالعات معماری ایران؛ با همكاری انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران  زمان: دوشنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۰‌، ساعت ۱۹ برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/anjoman_motaleat/

«فرهنگ، هنر و ادبیات عامه»؛ فراخوان مقاله به دهمین همایش ملی متن‌پژوهی ادبی

هنر و ادبیات عامه را به تعبیری می‌توان جنبه مردمی و غیر رسمی فرهنگ به شمار آورد که در کنار ادبیات رسمی به حیات خود ادامه داده و اگرچه از سوی حاکمان و قدرت‌های سیاسی چندان توجهی به آن نشده است، مردم و فرودستان اجتماع همواره به آن پرداخته‌اند و در حفظ و گسترش آن تلاش فراوان کرده‌اند. با مطالعهٔ فرهنگ و هنر و ادبیات عامه می‌توان بسیاری از جنبه‌های تاریخی و اجتماعی را مورد بررسی قرار داد و روایتی تازه از گذشته‌ٔ فرهنگی خود ارائه کرد. ایران زمین با توجه به گستردگی جغرافیایی و تنوع اقوام و فرهنگ‌های گوناگون،...

«دربارۀ وظیفه و قدرت نقد معماری»؛ برگزاری همایش مجازی

Should architectural criticism be enlightening? Should it help in the creation of a better built environment? Is there a factual basis to it? Does it have a duty to present evidence in the evaluation of a building? Or should it take on what architects say about their designs? In the context of a flat internet, should architectural criticism be able to define best practices? Does it wield the power over who is in and who is out? Architectural criticism, like all human endeavors, is at a crucial juncture. While serious architecture struggles for recognition, much so-called architectural criticism is merely a poorly paid, decorative legitimation for hyperbolic practice. Incisive architectural criticism is rare, while the definition of criticism itself has become opaque. This conference seeks papers that define the purposes and methods of architectural criticism. What should the ethical basis be of architectural criticism? Can it be objective in the context of paid content? Should it outline ideal practices? Or what should it do?   فهرست سخنرانی‌های همایش: ▫️Origins and Approaches| Saturday, 9. October keynote: Kennneth Frampton Participants: Kostas Tsiambaos| A critique of building construction: tactics of "resistance" in Pikionis Akropolis Works. Caroline Voet| The creative emancipation of critical building...

«مناسبات معماری و علوم در ایران دوران اسلامی»؛ نشست مجازی شهر کتاب

پیشه‌ورزانه‌بودن و غلبه سنّت شفاهی در آموزش و انتقال معماری گذشته کشورمان غالباً موجب این سوءتعبیر شده که معماریِ تاریخی ایران سنّتی فاقد دانش است که دستاوردهای خیره‌کنندۀ آن نیز از منابعی غیر از علم (چون تجربه، شهود و نظایر آن) حاصل آمده؛ اما آیا به‌راستی تمام دستاوردهای شکوهمند معماری گذشته می‌توانسته فارغ از دانشی نظام‌مند حاصل آید؟ معماری گذشتۀ ما چه نسبتی با نظام علمی زمانۀ خود داشت؟ علوم چه نقشی در نظام معماری و مراتب صنفی آن داشتند؟ این پرسش و پرسش‌هایی از این دست سؤالاتی است که کتاب حاضر تلاش کرده به آنها بپردازد و به‌جای فروکاستن نسبت علم و معماری به نسبت عالمان و معماران، که تقلیلی رایج است، با درنظرگرفتن این دو به‌مثابۀ دو حوزۀ مستقل معرفت در تمدن اسلامی، به پاسخی درخور برای این پرسش‌ها دست یابد. نشست هفتگی شهر کتاب در روز سه‌شنبه بیستم مهر ساعت ۱۱ صبح به نقد و بررسی کتاب «مناسبات معماری و علوم در ایران دوران اسلامی» نوشتۀ روح‌الله مجتهدزاده اختصاص دارد. علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را از اینستاگرام مرکز فرهنگی شهرکتاب به نشانی ketabofarhang، کانال تلگرام bookcitycc و صفحه‌ی این مرکز در سایت آپارات پیگیری کنند. - سخنرانان: سیدمحمد بهشتی، یونس کرامتی، مهرداد قیومی بیدهندی، روح‌الله مجتهدزاده (نویسندۀ...

«‏از بدخشان تا زرنگ: گفتگوهایی دربارۀ میراث فرهنگی در افغانستان»؛ برگزاری مجموعه گفتگو‌های مجازی

شرایط بحرانیِ انسانی و سیاسیِ حاضر در افغانستان از ماه مرداد ۱۴۰۰ ،تجربه های تلخ و سرنوشت ناگواری که دو دهه پیش بر میراث فرهنگی این سرزمین گذشت را به یاد می‌آورد. این تجربه تلخ تنها محدود به تخریب بوداهای بامیان و صدها محوطه و بنای دیگر یا غارت اشیاء و اموال موزه‌ای نبود. آسیب بنیادی‌تر تحقیر و به هیچ شمردن میراث تمدنی و بی‌توجهی به نگهداری از آثار تاریخی و رواج قاچاق اموال فرهنگی بود. حوادث تلخی که اینک بار دیگر شدت گرفته و ما را در بیم و هراس قرار داده است.  افغانستان که کمابیش با خراسان تاریخی...

«معماری به منزلۀ بدل‌سازی یا ابداع»| فراخوان ارسال مقاله برای مجلۀ معماری

Architecture as copy or invention The history of the copy is as old as the history of architecture itself. While Pliny the Elder considered the origin of painting to be the desire to reproduce the outline of a shadow, and Vitruvius did the same for sculpture when he described the Corinthian order as life emerging from death, the model as copy of the natural highlights the synthesis of the two disciplines as the boundary between any creative act and mimesis. An appropriate example is Roman architecture conceived as an aide-mémoire of the Greek model, with signs distinguishing between originals and replicas recognized only in the details of words and their formal variations. Today, new initiatives focus attention not only on the legacy and future of their collections, but also on the theoretical problem arising from the origin of form as memory and the reproduction techniques associated with it. Artists and architects such as Rachel Whiteread, Asta Gröting and Jorge Otero-Pailos, research projects of the kind headed by the V&A at the 15th and 16th Venice Architecture Biennale, commemorative exhibitions like the one at the James-Simon-Galerie in Berlin, the work of practices such as Peter Zumthor’s and pedagogical proposals by the...

مجموعه‌داران خصوصیِ هنر اسلامی در پایان سدۀ نوزدهم در لندن: آرمان ایرانی| ایزابل گدوان

بر مبنای رویدادی مهم، یعنی نخستین نمایشگاه «هنر ایرانی و عربی» که به همت باشگاه نجیب‌زادگان لندن در ۱۸۸۵ برگزار شد، در این کتاب [داستان] نسلی از مردان دنبال می‌شود، تفاوت میان «دوستداران هنر» و «خبرگان» و «متخصصان» و «مجموعه‌داران» پیگیری می‌شود و همۀ ساز و کارهای پدیدآیی شیفتگی نیست به شرق بررسی می‌شود.

روابط در معماری: نوشته‌ها و بناها | آگوست سارنیتز

عنوان این کتاب  دو حوزۀ فعالیت معمار، مورخ معماری و نظریه پرداز آگوست سارنیتز یعنی ساختن و نوشتن را در رابطه‌ای متقابل قرار می‌دهد. سیاق آنچه ساخته شده در روند نوشتن پدیدار می‌شود؛ همان‌گونه که سیاق آنچه نوشته شده در روند ساختن ظهور می‌یابد. ساختار این کتاب دقیقاً پیرو همین تقابل است: جستاری دربارۀ تاریخ معماری و کلان‌داده که در پی آن سه جستار دیگر دربارۀ توسعۀ شهری، مسکن اجتماعی، و حکایتِ فضا می‌آید. از تعدادی معمار مؤثر ویَنی نیز نظیر فرانک، کیسلر، هولاین و پریکس نیز در کتاب یاد می‌شود. موضوعات مسکن‌سازی، طراحی، و مبلمان همه با پروژه‌های خود...

شیوۀ هم‌نشینی خانه‌ها در روستای کوخرد، بستک|برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، سعیده جوقه‌سالار

روستای کوخرد از قدیم‌ترین روستاهای شهرستان بستک در استان هرمزگان است. خانه‌های این روستا، که در ابتدا در بافتی متراکم و فشرده استقرار یافته بودند، به تدریج و با گسترش روستا از یکدیگر فاصله گرفتند و صورتی پراکنده به بافت مسکونی روستا بخشیدند که با هستۀ اولیۀ آن تفاوت دارد. در این تحقیق این پرسش را مطرح کرده‌ایم که در دوره‌های مختلف تاریخ روستا خانه‌ها چه شیوه‌هایی از هم‌نشینی را برگزیدند و چه عواملی موجب تفاوت در کیفیت هم‌نشینی آنها شده است؟ برای پاسخ به این پرسش با بهره‌گیری از راهبرد توصیف و طبقه‌بندی و با مطالعۀ میدانی کوخرد و...

برگزاری «‏شب‌های خراسانی: برای آشنایی ایرانیان با فرهنگ افغانستان»

این برنامه شامل شعرخوانی، خاطره‌گویی، نمایشگاه تخصصی کتاب، غذاهای محلی افغانستانی، نمایش مستند و ... است و توسط دانشجویان افغانستانی مقطع دکتری در ایران اجرا می‌شود. کلیۀ عواید آن به بی‌جاشدگان حوادث اخیر افغانستان تقدیم می‌شود. هدف از برنامه آشنایی ایرانیان با وجهی عمیق‌تر از فرهنگ و هنر و ادب و آدابِ مشترک با اهل افغانستان و تحکیم دوستی دو ملت است. زمان: چهارشنبه ۳۱ شهریور و پنجشنبه ۱ مهر ۱۴۰۰، ساعت ۱۷- ۲۲ میزبان: موزۀ تصاویر معاصر و کافه تاریخ نشانی: تهران، خیابان وصال شیرازی، نرسیده به بلوار کشاورز، کوچۀ شیرین، پلاک ۵ اطلاعات بیشتر: https://www.instagram.com/p/CUDv65ntmI0/?utm_source=ig_web_copy_link

تأملی دوباره بر سکونت: هایدگر، مکان، معماری| جف ملپس

در بیست سال گذشته، مطالعات جف ملپس او را با معماران و دانشوران و موضوع مکان، معماری، منظر و به‌ویژه نحوۀ استفادۀ اهالی حرفه از آثار مارتین هایدگر درگیر کرده است. در کتاب حاضر، تمرکز اصلی ملپس بر بازشناسی این موضوعات به نحوی است که مستقیماً از دریافت مکان و رابطۀ انسان با آن شکل گرفته باشد. این کتاب با جستارهایی مشتمل بر طیفی از مسائل معماری و طراحی و هم‌چنین وارد کردنِ متفکران دیگر دربارۀ موضوعاتی نظیر متن در معماری، بناهای مرتفع، اهمیت خط، رابطۀ میان بنا و خاطره، و تصور اصالت در معماری، از تمرکز مرسوم پدیدارشناسانه فاصله...

«بررسی ردیف آوازی در تعزیه‌خوانی»: نشست تخصصی مجازی:

سخنرانان: داود فتحعلی، سیدمحسن هاشمی برگزارکننده: فرهنگستان هنر زمان: یکشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۰، ساعت ۱۱- ۱۲:۳۰ نشانی حضور مجازی: https://b2n.ir/q29220

شب عباس جوانمرد و گروه هنر ملّی (۳)

زمان: شنبه ۲۷ شهریور ۱۴۰۰، ساعت ۲۰:۳۰ سخنران: محمدرضا خاکی این سخنرانی‌ از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

«شبکۀ باور مورخ معماری: نسبت میان تاریخ‌نگاشت معماری با معرفت ضمنی معماری»؛ جلسۀ دفاع از رسالۀ دکتری معماری

هر مورخ معماری پیشینۀ معرفتی خود را به صحنۀ تحقیق و تألیف تاریخ معماری می‌آورد. بسیاری از مورخان معماری از پیشینۀ تاریخ هنر، باستان‌شناسی، و مطالعات فرهنگی برخوردارند. برخی از مورخان معماری خود معمارند؛ یعنی سابقۀ آموزش و عمل معماری دارند. این دسته از مورخان نوعی از معرفت را با خود به صحنۀ تحقیق و تألیف تاریخ معماری می‌آورند که دیگر مورخان معماری نوعاً از آنها بی‌بهره‌اند. رسالۀ حاضر با این قسمِ مورخان معماری و معرفت‌های معمارانۀ آنها سروکار دارد. این رساله تبیین می‌کند که به لحاظ نظری سرمایه‌های معرفتی این مورخان چگونه با یکدیگر دادوستد دارند و این دادوستد...

«معماری کاخ گلستان در عصر ناصری به مثابۀ آیینۀ تحول ذوق»|جلسۀ دفاع از رسالۀ دکتری معماری، حمیدرضا پیشوایی

کاخ گلستان نه فقط از مهم‌ترین آثار معماری دورۀ قاجاریه (۱۲۰۰- ۱۳۴۴ق)، بلکه از مهم‌ترین مجموعه‌های سلطنتی در تاریخ معماری ایران است. پس از تأسیس کاخ گلستان در عهد کریم‌خان زند (۱۱۷۳ق)، شاهان قاجار هر یک بنایی به بناهای پیشین افزودند و تغییراتی در فضاهای آن اعمال کردند. از این حیث، برهۀ سلطنت ناصرالدین‌شاه (۱۲۶۴- ۱۳۱۳ق) در میان اسلاف و اخلافش یکتاست. در عصر ناصری، با ساخت بناهای جدید و تخریب و تغییر بناهای پیشین، کاخ گلستان بیش از هر زمان دیگری دگرگون شد. این ساخت‌وسازها که در سراسر عهد سلطنت ناصرالدین‌شاه پیوسته و بلاانقطاع جریان داشت، متأثر از ذوق...

شکل‌دهی به هویت ملی در ایران: انگاره وطن برگرفته از تخیل مکان در اندیشه‌های اسلام و ایران باستان| علی مظفری

جایگزین شدنِ نظم سیاسی جهانیِ متّکی بر امپراطوری‌ها توسط نظمی متّکی بر دولت‌ملت‌ها طی روندی چهارصدساله به‌وقوع پیوست. آغازِ آن، با سرزدنِ جنبش‌های اصلاحگری دینی در قرن شانزدهم میلادی همراه بود و پایانش، مستلزم دو جنگ جهانی. ایران، همچون یک موجودیت سرزمینیِ دیرپا و یک فرهنگِ کهن با یک سابقهٔ طولانی در همزیستیِ اقوام مختلف، هم در آغاز این بحران، سعی و تلاشی توأم با موفقیت به معنای تأسیس دولتی ایرانی انجام داد و هم در پایانِ راه در تثبیت و تحکیمِ آن دولت. اکنون بدان صورت که در این کتاب توضیح داده شده است، این تلاش و تکاپو‌ها در...

«مقابر سلاطین بندر آچه: تاریخ‌نگاشت هنر اسلامی اندونزی»؛ برگزاری سخنرانی مجازی

اندونزی به منزلۀ یکی از مناطقی که در آن هنر اسلامی پدید می‌آمده مدت‌هاست در پژوهش‌های این حوزه مغفول مانده است؛ سکوت دربارۀ این ناحیه را می‌توان تا زمان استعمار این مجمع‌الجزایر به دست هلندی‌ها عقب برد.  سنگ‌قبرهای آچه از جملۀ معدود اشیایی هستند که در دوران استعمار به منزلۀ بخشی از محصولات هنر اسلامی مطالعه شدند. به لحاظ سبکی، این سنگ قبرها به نمونه‌های گجراتی‌ای نزدیک است که در خامبات ساخته و در سدۀ سیزدهم به آچه صادر می‌شد. طی دوران سلاطین آچه (سده‌های ۱۵- ۲۰م) به تدریج ساخت سنگ‌قبرها به خود آچه منتقل شد و نتیجه ایجاد سبک‌هایی...

درگذشت استاد رحمت‌الله رضایت

متأسفانه استاد رحمت‌الله رضایت، معمار و مرمتگر برجسته‌ که مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله را در دست داشت، ساعاتی پیش بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت. از جملهٔ مهم‌ترین فعالیت‌های او: - بازسازی سردر کوشک، اصفهان - بازسازی سردر و بازارچهٔ حسن آباد، اصفهان - بازسازی سردر و بازارچهٔ رهنان، اصفهان - بازسازی سردر و ورودی موزهٔ علامه مجلسی، اصفهان - مرمت تالار تیموری، اصفهان - شبکه‌بندی دور حیاط مسجد جامع اصفهان - بازسازی طاق‌های شبستان ضلع شمال شرقی امامزاده اسماعیل، اصفهان - بازسازی مصلی شاه عبدالعظیم حسنی، شهر ری اندوهگینیم که جان چنین بزرگانی بهای بی‌کفایتی‌های این روزهاست. برای دوستان و خانوادۀ ایشان آرزوی صبر داریم و یادشان را گرامی می‌داریم.

«تجربه‌های شراکتی در هنر و میراث فرهنگی»؛ فراخوان مقاله برای مشارکت در مجموعه‌مقالات

This volume analyzes participatory practices in art and cultural heritage in order to investigate what can be learnt through and from collaboration across disciplinary boundaries. Following recent developments in museology, museum policies and practices have tended to prioritize community engagement over a traditional focus on collecting and preserving museal objects (cf. Simon 2010, McSweeney & Kavanagh 2016). In many museal institutions, a shift from a focus on objects to a focus on audiences has taken place. Artistic practices in the visual arts, music, and theatre also increasingly take on participatory forms (see for instance Bishop 2012). And the world of cultural heritage has seen an upsurge in participatory governance models favoring the expertise of local communities rather than that of trained professionals (cf. Waterton & Watson 2013, Schofield 2015).  While museal institutions, artists and policy-makers consider participation as a tool to implement diversity politics, a solution to social disjunction, and a form of cultural activism, such participation also spurs a debate on definitions, as well as on issues concerning the distribution of authority, power, expertise, agency and representation. How can we understand and respond to the seductive claims of participation as an instrument for social innovation? And what are we...

«چشم‌انداز پارک‌های ملی»؛ فراخوان ارسال چکیده

 National Parks in Prospect For a proposed peer-reviewed special issue of Art Journal, we seek submissions of original essays, interviews, artworks, and creative reflections that analyze the role of art and visual culture in relation to National Parks in the twentieth and twenty-first centuries. Although we are concerned with increasing Art History’s engagement with the National Parks, we welcome interdisciplinary approaches as well as writings from scholars in academia, the NPS, and other affiliations. This set of essays will explore the National Parks in prospect, in all its multivalent meanings; that is, as sites of natural and cultural extraction, as landscapes that bring into view (and occlude), and in terms of their future potential. We especially welcome submissions that address the following prompts: - How does the visual culture of the National Parks continue to intervene in the politics of land through contributions to evolving discourses of the environmental movement and imperatives of Indigenous sovereignty? - In addition to contributions that address the NPS’s foundational dispossession of Native American territories, following Martin Berger, how do they participate in the depiction of nature as spaces of whiteness? - What role does the NPS play in urban placemaking, which has transformed entire...

ویرانه‌های پالمیرا و بعلبک| رابرت وود

ویرانه‌های پالمیرا و ویرانه‌های بعلبک که اولین بار در دههٔ ۱۷۵۰ منتشر شد گزارشی باارزش از سفر سه عتیقه‌شناس، رابرت وود، جان بووری  و جمیز داوکینز، و یک طراح، جیووانی باتیستا بورا، به مشرق‌ است. این مجلدات با بیش از ۱۰۰ طرح از معماری کلاسیک دو شهر باستانی پالمیرا و بعلبک، اولین نمونه‌های شناخته شده از تک‌نگاری‌ها را در سایت‌های باستان‌شناسی عرضه می‌کند. آنها در فراهم آوردن گفتگو‌های نظام‌مند در بارهٔ جغرافیای فیزیکی و انسانی سایت‌ها همراه با دو گونه شاهد تصویری منحصر به فرد بودند: نماهای سایت‌های باستانی در وضعیت کنونی و پلان‌های پرجزئیات آنها، با اندازه‌گذاری، از مشخصه‌های...

درگذشت محسن میرحیدر، معمار و مدرس باسابقۀ معماری

متأسفانه محسن میرحیدر، معمار و مدرس باسابقۀ معماری درگذشت.   محسن میرحیدر از مؤسسان مهندسان مشاور پیرراز بود که یکی از مشهورترین پروژه‌های آن ساختمان کتابخانۀ ملی ایران در تپه‌های عباس‌آباد تهران است.   میرحیدر در سال ۱۳۵۰ با همراهی امیرنصرت منقح و یوسف شریعت‌زاده، شرکت مهندسان مشاور «بنیان» را تاسیس  کرد که در پی تحولات اساسی در ساختار آن، در سال ۱۳۶۲ با نام مهندسان مشاور پیرراز با مشارکت جمعی از شرکا، همکاران و کارکنان اولیه تجدید سازمان شد. محسن میرحیدر مدیریت و سرپرستى پروژه‌هایى چون «کاخ مرکزی جوانان»، «سینما صحرا»، «ساختمان‌هاى اولیۀ دانشگاه کرمان»، «بیمارستان آموزشى کرمان»، «مرکز اجلاس سران کشورهاى اسلامى، و «مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسى وزارت امورخارجه» را بر عهده داشته است.   ▫️تصاویر بیشتر: http://pirraz.com/per/Projects.aspx

روایت پیدایش و رشد یوسف‌آباد؛ قصهٔ شکل‌گیری و توسعهٔ محله‌ای در تهران| جلسهٔ دفاع از پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

دانشجو: نرگس عافی استادان راهنما: دکتر پیروز حناچی، دکتر الهام اندرودی استادان داور: دکتر مریم غروی خوانساری، دکتر محمدصالح شکوهی بیدهندی زمان: چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۴۰۰، ساعت ۱۰ از این پیوند می‌توانید ازطریق برنامۀ ادوبی کانکت به‌صورت مهمان در جلسه شرکت کنید: http://vroom.ut.ac.ir/arch4        

نشریۀ رسانه و فرهنگ

نشریۀ رسانه و فرهنگ در سال ۱۹۹۸ تأسیس شد تا مکانی باشد برای متفکرانی که به نسبت رسانه و فرهنگ می‌پردازند و آن را تحلیل و نقد می‌کنند. این نشریه، نشریه‌ای دانشگاهیست که انتشار مطلب در آن برای هرکسی ممکن است. مطرح شدن ایده‌ها در حوزه‌ای فراتر از حوزه‌های شناخته‌شدهٔ پیشین در این نشریه اهمیت دارد و بحث‌های فرهنگی در این نشریه با موضوعات گسترده‌تر در سیاست و فرهنگ تلاقی می‌یابد. Journal of Media and Culture (M/C Journal)|Volume 24|Issue 4|2021 فهرست مطالب این شماره:   ▪️ Articles   ▫️ Design | Nicole Sully, Timothy O'Rourke, Andrew Wilson   ▫️Better in Pictures: Visual Literacy and the Cosmopolitan Imaginary | Samuel Holleran   ▫️For Modern Children: Design and Rhetoric of a 1960s Contemporary Toy Tea Set | Curt Lund   ▫️Designing Player Intent through “Playful” Interaction: A Case Study of Techniques in Transistor and Journey | Heather Blakey   ▫️“What's the Brief?”: Building a Discourse around the Graphic Design Brief | Yaron Meron   ▫️ Reframing Architecture through Design: A “Meta-Framing” Approach to Making Shared Meaning in an Architecture Studio Context | Mark Sawyer, Philip Goldswain   ▫️Designing for Curves: Size and Shape Elements of 1950s-Style Fashion | Lisa J. Hackett  ...

راهنمای راتلج دربارهٔ زنان در معماری | آنا سوکالینا (و.)

این راهنما اسامی زنان پیشگامی را برجسته می‌کند که طی زمان در پرورش، شکل دادن و ساختن فرهنگ معنوی و محیط مادی در مناطق مختلف در سراسر جهان مشارکت کردند. کتاب تکامل چشم‌گیر زنان در راهبری، چشم‌اندازهای حرفه‌ای، صناعت و دانشوری در معماری را از دوران پیش از صنعتی شدن تا امروز آشکار می‌کند.کتاب به ترتیب زمانی و در پنج بخش سامان یافته است که منطبق بر مراحل اشتغال، راهبری و مشارکت زنان در معماری طی چندین سده است. این بخش‌ها شامل ۲۹ فصل به نویسندگی ۳۳ دانشور شناخته‌شده است که متعهد بوده‌اند توپوگرافی‌های گسترده‌تری را در زمان و مکان...

«بیست و یک: جستار‌هایی در هنر و تاریخ و فرهنگ بصری»؛ فراخوان مقاله برای نشریه

فراخوان مقاله برای نشریهٔ «بیست و یک: جستار‌هایی در هنر و تاریخ و فرهنگ بصری»   ▪️Call for Articles|21: Inquiries into Art, History, and the Visual – Beiträge zur Kunstgeschichte und visuellen Kultur   We are pleased to invite submissions to the journal 21: Inquiries into Art, Theory, and the Visual. Published quarterly, the journal presents peer-reviewed articles on the visual arts of all cultures, regions, and time periods. The journal welcomes a diversity of perspectives and methodological approaches, and seeks to include work that expands narratives on global culture. This forum embraces the full range of diverse objects, questions, and methodologies that comprise and enrich the discipline. In parallel with this openness in subject matter, 21: Inquiries is available online as an Open-Access-eJournal, making it freely accessible to the widest possible audience. We do not charge "Author processing charges" (APCs) and are a scholar-led journal. Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions. Our issues are published with the license CC BY-NC-ND 4.0, unless this license has to be removed for a specific issue because of restrictions by the provider of the image rights. The journal 21: Inquiries into Art, History, and the Visual – Beiträge zur...

چهار مزار آسیای میانه: یک تاریخ معماریِ سیاسی-اجتماعی| آر. دی. مک‌چسنی

در آسیای میانه، مزارهای مسلمانان چندین سده است که به منزلۀ مراکز اجتماع عمل می‌کند؛ به خصوص مزارهای شهری بزرگ که در بسیاری از موارد به نظر می‌رسد هم در خدمت الهام‌بخشی و هم توسعۀ معماریِ شهر بوده است. در کتاب حاضر، مک‌چسنی تاریخ چهار مزار کهن گور امیر در سمرقند، مزار خواجه ابونصر پارسا در بلخ، روضۀ شریف در مزار شریف، و خرقة‌النبی در قندهار را ثبت می‌کند. در همۀ این چهار نمونه، پدیدآیی و تکامل معماریِ این مزارها از طریق روایت‌هایی از تاریخ اجتماعی و سیاسی آنها و شواهد تصویریِ مربوط به یک سده و نیم گذشتۀ آنها...

تأثیر هجوم مغولان بر مفهوم و ساختار شهر ایرانی در روزگار ایلخانان| شهاب‌الدین تصدیقی، محمدحسن خادم‌زاده

تهاجم مغولان تخریب سازمان­یافتۀ بسیاری از شهرهای کشور را در پی داشت. سکونت گستردۀ کوچ‌نشینان مغول در کنار فروپاشی نظام اداری و اقتصادی سابق، باعث افول ساختار شبکه‌ و حیات شهری در آن شد. هدف پژوهش پاسخگویی به این سؤال است که کمرنگ شدن شهرنشینی در ابتدای این دوره‌ و زایش مجدد آن در ادامه‌، چه تأثیراتی بر مفهوم و ساختار شهر نسبت به‌پیش از آن گذاشت؟ بدین منظور ابتدا با روش تفسیری تاریخی، ضمن بازخوانی متون تاریخی برجای‌مانده از آن دوره و تحلیل­های پژوهشگران امروزی، احوال این عصر بررسی‌شده، سپس با استفاده از روش استدلال منطقی، نمونه­های شهرسازی، ویژگی­های شهری و تفاوت­هایشان با دوران پیشامغولی مورد مداقه قرار می‌گیرد. با آشفتگی‌های زمانۀ ایلخانان و ویرانی شهرها و پهنه‌های زیستی اطرافشان، روابط سابق درون‌شهری و بیرون شهری و مفاهیم «شهر»، «شهرستان» و «ربض» تغییرات زیادی کرد و در مواردی ساختار جدیدی از شهرها که بعضاً لایه‌لایه و چندهسته‌ای هستند پدید آمد.   محمدحسن خادم‌زاده و شهاب‌الدین تصدیقی. «تأثیر هجوم مغولان بر مفهوم و ساختار شهر ایرانی در روزگار ایلخانان» در هویت شهر، دورۀ ۱۵، شمارۀ ۲ (۴۶)، ص ۵- ۱۸.    – اطلاعات بیشتر و دریافت مقاله: https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_15937.html

سخنرانی‌های برنامۀ بنیاد آقاخان برای هنر و معماری اسلامی در دانشگاه هاروارد در پاییز ۲۰۲۱

سخنرانی‌های برنامۀ بنیاد آقاخان برای هنر و معماری اسلامی در دانشگاه هاروارد در پاییز ۲۰۲۱    ▪️سخنرانی نخست: «چشمانش از گوشۀ چشمانش آگاه بود: تأملی بر نگاهِ خیره (Gaze) در نقاشی اموی» سخنران: نادیا علی زمان: ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۱|۱ مهر ۱۴۰۰ نشانی ثبت‌نام در جلسه: https://harvard.zoom.us/webinar/register/WN_FlZE45GbSRCfj0g6WlZjlA   ▪️سخنرانی دوم: «شاه‌جهان‌آباد: شهر شاه‌جهان آنچنان که در  پادشاه‌نامه وصف شده است» سخنران: گل‌فشان‌ خان زمان: ۴ نوامبر ۲۰۲۱|۱۳ آبان  ۱۴۰۰ نشانی ثبت‌نام در جلسه: https://harvard.zoom.us/webinar/register/WN_-Qc2GzQtR6Gyzg3ojdbpyA   ▪️سخنرانی سوم: «ساختن خلافت: آبادانی و ویرانی و  هویت فرقه‌ای در معماری متقدم فاطمیان» سخنران: جنیفر پروییت زمان: ۱۸ نوامبر ۲۰۲۱|۲۷ آبان  ۱۴۰۰ نشانی ثبت‌نام در جلسه: https://harvard.zoom.us/webinar/register/WN_xyP44tJaTVOyWTM3idDAtA   اطلاعات بیشتر: https://agakhan.fas.harvard.edu/news-events

جامعۀ باستان شناسی ایران| شمارۀ دوم| تابستان ۱۴۰۰

فهرست مطالب این شماره: - مقاله: حفظ هویت و حافظۀ جمعی و تاریخی همگام با توسعۀ شهری | سپیده مازیار و سولماز آذرکیا سه تدفین، سه ظرف: گوری از مرحلۀ باکون در دره های زاگرس (تُل خسرو - یاسوج)  نوروز رجبی گاهنگاری فرهنگ بلخی-مروی در گسترۀ جغرافیایی خراسان بزرگ: بازبینی گاهنگاری آن در واحۀ مرو | حامد طهماسبی زاوه  طبقه بندی و گونه‌شناسی سفال‌های گمانۀ الف و ب، تپۀ قصردشت (فارس) | محمدتقی عطائی  تُل سفید؛ استقرارگاهی از میانۀ هزارۀ اول پ.م. در غرب دشت شیراز | سیروس برفی و سمیرا جعفری پژوهشی در آیین دخمه گذاری مزدیسنان با تکیه بر شواهد باستان شناختی از کوه حسین (درّه برَّه، مرودشت، فارس) | ابوذر توکل شیوه های تأمین آب در دژهای قرون میانۀ دورۀ اسلامی در قُهستان (استان خراسان جنوبی) | محمد فرجامی و علی اصغر محمودی نسب  خمرۀ تیس/طیس چابهار؛ نمونه ای تاریخی از مرمت | نوذر حیدری  «داش حامامي»: حمامی دست­كند در شمال­غرب ايران | سید روح­الله محمدی و شیدا اختری اسکوئی   یادداشت‌ها و نظرات: بیماری های مُسری، تطور جوامع و رفتارهای انسانی / کریم علیزاده    معرفی کتاب: اسناد آرامی از بلخ باستان (سدۀ چهارم پ.م.) | علی بهادری یاد: علی سامانی و بررسی های باستان شناسی...

«خانه‌های محلۀ قبلۀ کوخرد، بستک»؛ جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

روستای کوخرد از توابع شهرستان بستک در استان هرمزگان است. در این روستا سکونت سابقه‌ای طولانی دارد و تا به امروز نیز، معماری منحصر به فرد آن باقی مانده است. شیوۀ زندگی و معماری‌ای که در پاسخ به آن شکل گرفته است، معماری این روستا را واجد عناصر، سازمان‌دهی، و تزییناتی خاص کرده است. در این تحقیق، مبتنی بر آرای ایمس راپوپورت، فرض بر این است که «معماری یکی از مظاهر فرهنگ است»؛ از این رو، سعی داریم با شناخت خانه‌های محلۀ قبلۀ کوخرد بفهمیم که فرهنگ چگونه در معماری نمود پیدا می‌کند. برای تبیین پیوند فرهنگ و معماری  و تدوین چارچوب نظری این تحقیق به آراء راپوپورت رجوع می‌کنیم و یکی از راهبردهای پیشنهادی او در مطالعات رفتار- محیط  را مبنای این بررسی قرار می‌دهیم.  راهبرد این تحقیق کیفی، توصیفی - تحلیلی است؛ مبتنی بر گزینش و توصیف برخی متغیر‌های فرهنگی (ارزش‌ها، سبک زندگی، نظام فعالیت‌ها) متناسب با بستر تحقیق و بررسی پیوند آنها با کالبد خانه‌ها در محلۀ قبله کوخرد. خانه‌ها بر اساس عناصر ثابت، نیمه ثابت و غیرثابتشان تفکیک و بررسی شده‌اند. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق به‌وسیلۀ مشاهده و مصاحبه با ساکنان سه‌ خانه از خانه‌های این محله و برداشت از بنای آنها به دست آمده...

انقلاب در میراث فرهنگی: تناقض‌های میان عمل و نظر مدیران سازمان میراث فرهنگی| مهرداد بهمنی، سارا کریمی

انقلاب در میراث فرهنگی به روند پر نشیب و فراز سازمان میراث فرهنگی در فرایند شکل‌گیری مدرنیته‌ٔ ایرانی می‌پردازد. برای آن‌که بدانیم هویت ایرانی در دنیای مدرن چگونه ساخته شد، باید مواد و مصالح نخستین آن را بشناسیم. یکی از مهم‌ترین عناصر هویت ملی، رویکردی است که با آن تاریخ خود را بازخوانی می‌کنیم. این پژوهش به این پرسش پاسخ می‌دهد که از زمانی که تمنای مدرن‌شدن در ایران اوج گرفت، چه ایده‌هایی درباره‌ٔ میراث تاریخی‌مان مطرح شد؛ این ایده‌ها چطور تبدیل به برنامه‌های عملی شدند و شهرهای ما را تغییر شکل دادند؟ در این شهرها چه چیز میراث تلقی...

«تاریخچۀ کوچۀ لولاگر تهران»؛ جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

کوچۀ لولاگر از کوچه‌های قدیمی شهر است. این کوچه و بناهای آن در سال ۱۳۱۷، به همت دو برادر، محمدبـاقر و علی‌اکبر لولاگر، در زمینی بزرگ در محلۀ حسن‌آباد در شمال شهر طهران ساخته شد. تحقیق حاضر به معرفی کوچۀ لولاگر می‌پردازد و شکل‌گیری و تغییرات آن را از ابتدای ساخت تـا پایان دورۀ پهلوی روایت می‌کند. به همین منظور با بهره‌گیری از راهبرد تاریخی، اطلاعـات و شواهدی از کالبد بناها، منابع درجه اول همچون اسناد و تصاویر، منابع درجۀ دوم، مصاحبه جمع‌آوری و تفسیر شده است تا بتوان تاریخچۀ کوچۀ لولاگر را روایت کرد. کوچه لولاگر، کوچه‌ای دردار است...

«نقد معماری: ساختن یک تاریخ»؛ فراخوان مقاله برای نشست در هفتمین همایش شبکۀ تاریخ معماری اروپا

از ابتدای سدۀ بیستم، نقد معماری در مقایسه با نقد هنر ابزارهای معرفت‌شناسانه و بدنۀ دانش بسیار اندکی فراهم کرده است. اگرچه در تاریخ نقد هنر مجال اندکی به نقد معماری داده شده است، نقد همواره در کانون گفتمان‌های معماری معاصر و مدرن قرار داشته است. در سال‌های اخیر، بحث‌های مکرر دربارۀ قول معروف به «بحران» در نقد نیز مانعِ بسیاری از بررسی‌های تاریخی دربارۀ اصول بنیادین نقد، عاملان اصلی، قلمرو فرهنگی، ابزارهای تئوریک و جهانِ مراجعِ فکری آن شده است. برعکسِ تاریخ نقد هنر که به‌کمال به منزلۀ یک شاخۀ پذیرفته‌شدۀ تاریخ هنر در دهۀ ۱۹۸۰ تعریف شد، تاریخ نقد معماری همچنان عمدتاً حوزه‌ای نیمه‌کاره باقی مانده است. البته کارهایی در این زمینه صورت گرفته است که ساختن این حوزۀ تحقیق را به منزلۀ نه فقط سنت‌های فکری مختلف، که چون فرضیه‌های نظری متنوع بازنمایی می‌کند. تاریخ نقد معماری در حقیقت همچنان با قلمروهای پژوهشی دیگری همپوشانی دارد: تاریخ‌های نظریه‌های معماری؛ تاریخ‌های نقدی که به منزلۀ تاریخ‌های فکری و حرفه‌ای مسیرهای منجر به تأسیس و زمینه‌سازی برای نقد معماری نوشته شدند؛ و نیز تاریخ‌های رسانه‌های مختص معماری. هیچ یک از این حوزه‌های مرتبط اما فرعی، زمینه‌سازی مکفی برای ساختنِ یک تاریخِ ویژۀ نقد معماری نکرده‌اند. این نشست به هدفِ...

معماری یا انقلاب: نقد رهایی‌بخش پس از مارکس| نادر لاهیجی

کتاب حاضر با پیوند دادن نظریۀ ساختمان به پروژۀ رهایی‌بخشی نقد که متفکران رادیکالِ زمانۀ ما بسط داده‌اند، مفاهیم و عناصر تاریخی اصلی‌ای را می‌جوید که به یک نظریۀ رهایی‌بخش ساختمان با عنوانِ «به‌سوی فلسفۀ سرپناه» منتهی می‌شود. نویسنده مارکس را تنها منبع کار در نظر می‌گیرد و بر اساس این دیدگاه که دوران ما هم‌عصر دوران تاریخی مارکس است کار را پی می‌گیرد. این امر به این معناست که که اعتبار مارکس از منظر موقعیت تاریخی قضاوت نشود، بلکه اعتبار یک منظر مارکسی برای یک موقعیت تاریخی منفرد نشان داده شود. بنا بر این، در این کتاب چنین منظری...

خانهٔ ملک در بازار تهران| برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

خانه‌ٔ ملک در بازار تاریخی تهران قرار دارد. ملک در سال ۱۲۹۷ خورشیدی این خانه را برای تأسیس کتابخانه و موزه شخصی خود در نظر گرفت؛ و در سال ۱۳۱۶ بعد از افتتاح رسمی کتابخانه خصوص‌اش در خانهٔ بازار، آن را با تمام اسباب و اثاثیه وقف آستان قدس رضوی کرد. در این پایان‌نامه کوشیدیم با توجه به نحوه استفاده توأمان از خانه برای فضای کتابخانه و موزهٔ ملی ملک و سکونت ملک به شناختی از مجموعهٔ خانه و روابط موجود  بین عرصهٔ خصوصی و عمومی دست پیدا کنیم. ما در این تحقیق با رجوع به کالبد خانهٔ بازار، اسناد تاریخی کتابخانه و موزهٔ ملّی ملک، تاریخ شفاهی زندگی حسین آقا ملک، جراید و مکتوبات به توصیف کالبد خانهٔ بازار و تغییرات آن، شرح نحوه شکل‌گیری کتابخانه و موزهٔ ملّی ملک و تأثیر آن بر کالبد خانه، بررسی نحوه و میزان سکونت او در خانهٔ پدری‌اش پرداختیم.  حسین آقا در طول پنجاه سالی که این خانه را در اختیار داشت یکی از عمارت‌های خانه را تخریب و یک عمارت نوساز برای کتابخانه و قرائتخانه ساخت. همچنین وی تالار‌های عمارت بیرونی خانه را با ویترین‌های نمایش آثار تاریخی تبدیل به موزه کرد. ملک با وجود این که خانهٔ پدری‌اش را تبدیل...

«تجلیل از احمد اشرف: یک عمر کوشش در مطالعات ایران»؛ برگزاری سخنرانی مجازی

احمد اشرف  از اثرگذارترین دانشوران در تاریخ اجتماعی و جامعه‌شناسی تاریخی ایران مدرن است و نقشی بسیار مهم در توسعۀ حوزۀ مطالعات ایرانی داشته است. به مدت بیش از نیم‌قرن، دکتر اشرف بدنۀ دانش باارزشی ایجاد کرد که در کانون مباحث موجود دربارۀ ظهور سرمایه‌داری، تحولات روستایی، ملت‌سازی، شکل‌گیری طبقات و فرهنگ در ایران باقی خواهد ماند. این جلسه و شمارۀ ویژه‌ای از نشریۀ ایران‌نامگ به تجلیل از یک عمر فعالیت علمی احمد اشرف در مطالعات ایرانی اختصاص خواهد داشت. اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در این سخنرانی: https://iran.princeton.edu/events/celebrating-ahmad-ashraf-lifetime-contribution-iranian-studies برگزاری سخنرانی مجازی: «تجلیل از احمد اشرف: یک عمر کوشش در مطالعات...

درگذشت اصغر کریمی، مردم‌شناس، محقق و مترجم برجسته و پرکار

◾️متأسفانه اصغر کریمی، مردم‌شناس، محقق و مترجم برجسته و پرکار امروز بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت. از او بیش از سی کتاب و بیش از پنجاه مقالۀ منتشر شده و ده‌ها طرح پژوهشی و گزارش علمی و ترجمه‌های مهمی از آثار باستان‌شناسان خارجی به یادگار مانده است.  برخی از مقالات ارزندۀ او عبارت است از: - ایل‌نشینی در ایران نمونه: ایل بختیاری - اسنادی درباره برخی نشانه‌های فرهنگی در زاگرس مركزی - طرح تشکیل و راه اندازی موزه سیار - بررسی اجمالی نظریه‌های گوناگون درباره شكل كلی مساكن سنتی و بومی - جانمایه معماری هخامنشی و یونانی در قرن...

تاریخ اجتماعی معماری خانه از منظر ژیروئار|برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

از راه‌های فهمِ معماری و نوشتن تاریخ آن قرائت بناها از نظرگاه گروه‌های انسانی استفاده‌کننده از آن و عاملیّت ایشان در تاریخ معماری است. مورخان اجتماعی معماری معمولاً چنین می‌کنند. از آنجا که تاریخ اجتماعی معماری حوزه‌ای نوپاست، نقد آثار معیار در این حوزه می‌تواند ابزار کار در آن را فراهم کند. کتاب زندگی در خانۀ حومۀ شهریِ انگلیسی (۱۹۷۸) از مارک ژیروئار (۱۹۳۱- ) در زمرۀ همین آثار است. پژوهش حاضر خوانشی انتقادی از متن این کتاب و هدف از آن فهم تاریخ اجتماعی معماری خانه است، آن‌چنان که ژیروئار در تاریخ‌نامه‌اش مراد کرده است. ذکر احوال مورخ و تبیین اوضاع تاریخ‌نویسی اجتماعیِ زمانۀ او در فصل یکمِ این تحقیق، مقدمه‌ای است بر این بحث که اسباب و اُسلوبِ مورخان اجتماعی چگونه در این تاریخ‌نامه ظاهر شده است. با این هدف، پنج جنبه از کار تاریخ‌نویسیِ ژيروئار تبیین شده است: یکم، نظریۀ اجتماعی؛ دوم، تقطیعِ تاریخی؛ سوم، روش مقایسه‌ای؛ چهارم، روش کمّی؛ پنجم، شواهد و مدارک. جنبۀ نخست از حیث قرابتِ بیشتر با موضوع تحقیق مفصّل‌تر است، چنان‌که محتوای فصل دوم سراسر بروز مفاهیم نظریۀ اجتماعی در تاریخ معماری خانه‌هاست، شامل:  قدرت مبتنی بر مالکیت زمین، خانواده و خانوار، طبقۀ اجتماعی، تحرّکِ اجتماعی، جنسیّت، اوقات فراغت. چهار جنبۀ دیگر...

دگرگونی عینی و ذهنی معماری خانگی در روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه؛ ارزیابی منابع|برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

معماری خانگی از جمله موضوعاتی است که در میان تحقیقات تاریخ معماری دورۀ قاجاریه کمتر به آن پرداخته شده است. بسیاری از بنا‌ها در دورۀ قاجاریه، دورۀ گذار، دستخوش دگرگونی شدند و خانه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نماندند. بخشی ا‌ز این دگرگونی عینی و بخش دیگر آن ذهنی بود. خاطره‌نامه‌های به جا مانده از دورۀ قاجاریه از جمله منابعی هستند که می‌توانند ما را در پی بردن به این دگرگونی‌ها یاری کنند. در این تحقیق برای رسیدن به این هدف روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه برگزیده شد؛ این خاطرات از اواسط حکومت ناصر‌الدین شاه آغاز شده و تا اوایل دورۀ پهلوی دوم ادامه یافته است. این بازۀ زمانی حدوداً ۶۴‌ساله از علل اصلی انتخاب این خاطرات به‌عنوان منبع اصلی این تحقیق بود. دقت در صحت و ثبت جزئیات وقایع نیز از جمله دلایل دیگر برای انتخاب این خاطرات بود. در گام اول، با مطالعۀ متن خاطرات، داده‌های مربوط به دگرگونی ذهنی و عینی معماری خانگی از این خاطرات استخراج شدند. در گام دوم داده‌های استخراج شده گزینش و دسته‌بندی شدند و سوالاتی دربارۀ دگرگونی معماری خانگی در دورۀ قاجاریه شکل گرفت. گام سوم مربوط به فهم داده‌های دسته‌بندی شده و تلاش برای یافتن پاسخ سوالات پیش آمده در گام قبلی بود....

درگذشت دکتر احمد گل‌محمدی، مدرس علوم سیاسی در دانشگاه علامه طباطبایی و مترجم مبرّز

◾️متأسفانه دکتر احمد گل‌محمدی، مدرس علوم سیاسی در دانشگاه علامه طباطبایی و مترجم مبرّز تعدادی از کتاب‌های مهم در حوزۀ علوم انسانی، از جمله در زمینۀ فلسفۀ تاریخ، امروز بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت. از جملۀ مهم‌ترین این کتاب‌ها: - درآمدی بر فلسفۀ تاریخ/ مایکل استنفورد - بنیادهای علم تاریخ؛ چیستی و اعتبار شناخت تاریخی/ سی‌بی‌ین مکالا - ایران بین دو انقلاب/ یرواند آبراهامیان است. متأسفیم که بی‌کفایتی موجود چنین سرمایه‌های انسانی‌مان را از میان می‌برد. برای دوستان و خانوادۀ ایشان آرزوی صبر داریم و یادشان را گرامی می‌داریم.

فراخوان ارسال چکیده برای بخش میزگرد با موضوع «بازاندیشی در منظر شهری»

فراخوان ارسال چکیده برای بخش میزگرد با موضوع «بازاندیشی در منظر شهری» مهلت ارسال چکیده: ۱۵ اکتبر ۲۰۲۱| ۲۳ مهر ۱۴۰۰ میزبان: مجلۀ انجمن مورخان معماری (JSAH)   ▫️ Rethinking the Urban Landscape An enduring intellectual and a perceptual rift divides the city from the natural world both in scholarship as well as in the public imagination. In the past three decades, humanities scholars working with social and natural scientists have challenged these assumptions by investigating the complex interaction and intersection of cultural and natural systems, and by exploring how cities and nature are inextricably woven together into what is being called the urban landscape. Just as the seminal work of urban historians such as William Cronon and Ari Kelman and the studies of environmental humanists such as Ursula Heise and Alison Carruth have advanced our understanding of the integration of the built and natural worlds, a range of pathbreaking scholarship—for example, Linda Nash on histories of disease and the environment, Laura Pulido on race and architecture, Matthew Gandy on urban waters, and Kim Stanley Robinson on the imagined cities of science fiction—draws new attention to the symbiotic relationship between cities and nature while also broadening and transforming our understanding...

« کوفۀ کهن: مرور پیشینۀ مطالعات»| جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

این پایان‌نامه مرورِ انتقادیِ آراءِ دانشوران و محققان نوین دربارۀ شکل‌گیری کوفۀ کهن (در قرن اول اسلامی) است. آثار تمامی مورخان، جغرافی‌‌نویسان، معماران و شهرسازانی که از کوفه مطلبی بیان کرده‌اند مطالعه و نظرات آنها احصا شده است. در میان آراء پژوهشگران دربارۀ برخی از مشخصات و ویژگی‌های کوفه اختلاف‌نظرهایی در خصوص سال ساخت، طراحی و تخطیط، شکل و ساختارِ شهر، علتِ شکل‌گیری، بناهای مهم از جمله مسجد و دارالاماره وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی علل و جستجوی ریشۀ این اختلاف‌نظرهاست. مهم‌ترین علل این اختلاف‌نظرها را می‌توان غفلت از برخی منابعِ کهن، نوع برداشت از منابع، عدم توجه به...

برگزاری گفتگوی مجازی با دیوید مکوئلی، تصویرگر و قصه‌نویسِ معماری

▫️A Conversation with David Macauley: Illustrator of and for the Ages Award-winning author David Macaulay sits down in conversation with CHSA’s Brian Bowen to discuss his process and examine his elegantly illustrated books laced with wry humor. Macaulay’s architect-trained eye not only shows the reader how things are made but conveys complex technical information as to how and why they function. Macaulay’s Building Series includes Castle, Cathedral, City, Pyramid, Underground, Unbuilding, Mill, Ship, Mosque and his latest publication Crossing on Time: Steam Engines, Fast Ships and a Journey to the New World.   برگزاری گفتگوی مجازی با دیوید مکوئلی، تصویرگر و قصه‌نویسِ معماری میزبان: انجمنِ تاریخِ ساختمان زمان:  ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱|  ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ اطلاعات بیشتر: https://www.constructionhistorysociety.org/webinar ثبت‌نام در این نشست: https://umn.zoom.us/webinar/register/WN_MxyyG2uSQnyMQqYeX5EUzg

درگذشت هرمز فرهت، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی

◼️هرمز فرهت، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی، امروز درگذشت.  فرهت در دوران تحصیل دورۀ دکتری در ایالات متحده به ایران آمد و نزد حسین صبا و نصرالله زرین‌پنجه با موسیقی ایرانی آشنا شد. پایان‌نامۀ دکتری او با عنوان «دستگاه در موسیقی ایرانی» را نشر پارت با ترجمۀ مهدی پورمحمد منتشر کرده است.  فرهت آهنگساز تعدادی از مهم‌ترین فیلم‌های سینمای ایران چون گاو، اثر داریوش مهرجویی، جنوب شهر، اثر فرخ عفاری، و آرامش در حضور دیگران، اثر ناصر تقوایی بود. به جز این، آلبوم‌های موسیقی دیگری چون «کوارتت ۱، ۲ و ۳» از او منتشر شده است. یادش گرامی باد.

«تغییر بین‌المللی: زنان در معماری و چگونگی حمایت‌گری بیشتر صنعتِ [ساختمان]»| برگزاری نشست مجازی

▫️Intentional Change: Women in Architecture and How the Industry Can Be More Supportive Perceptions regarding gender, gender roles, and gender identity have shaped the practice of architecture in ways that have resulted in bias, discrimination, and policies with negative outcomes for women — and the industry as a whole.  In this Equity, Diversity and Inclusion (EDI) Committee-led panel discussion, our panelists will explore how these issues have impacted them, share their strategies for how to overcome them, and offer suggestions to promote change.     اطلاعات بیشتر دربارۀ نشست: https://www.aiachicago.org/events/intentional-change-women-in-architecture-and-how-the-industry-can-be-more-supportive/#.YRdkkxQzbIU ثبت‌نام در این نشست: https://us02web.zoom.us/webinar/register/WN_I8EaAcGPQRK2Grr9Dr-8Xw برگزاری نشست مجازی: «تغییر بین‌المللی: زنان در معماری و چگونگی حمایت‌گری بیشتر صنعتِ [ساختمان]» برگزارکننده: مؤسسۀ معماران امریکا در شیکاگو زمان: ۱۷ اوت ۲۰۲۱| ۲۶ مرداد ۱۴۰۰

فلسفۀ هنر آرتور دانتو: جستارها| نوئل کارول

آرتور دانتو برای بیش از سی سال مهم‌ترین منتقد هنر و فیلسوفِ هنر و زیبایی‌شناسی در جهان انگلیسی‌زبان بود. در کتاب حاضر، نوئل کارون، استاد سرشناس فلسفۀ هنر در دانشگاه شهری نیویورک (سی‌ یو ان وای)، که خود سابقاً خبرنگارِ حوزۀ نقد هنر بوده، دیدگاهی جامع و نظام‌مند از فلسفه و نقدِ دانتو عرضه می‌کند. نوشته‌های دانتو مخاطبان متنوعی را جذب می‌کرد و هنوز نیز می‌کند؛ از جمله زیبایی‌شناسان، هنرمندان، منتقدان هنر، مورخان، و علاقمندان به هنر. در این کتاب، مقوله‌های اصلیِ دانتو عمیقاً تحلیل شده و هم‌چنین دربارۀ اهمیت سیاسیِ او، دیدگاه‌هایش در باب تاریخ، سینما و ورای آن...

در میان امپراتوری‌ها: عرب‌ها، رومیان و ساسانیان در عهد باستان متأخر| گرگ فیشر| ترجمهٔ مهناز بابایی

«در میان امپراتوری‌ها» پژوهشی دربارۀ جنبه‌ای از تاریخ خاور نزدیک در عهد باستان متأخر است که اغلب نادیده گرفته شده است. گرِگ فیشر در این کتاب به یک مشكل تاریخی جالب ‌توجه، یعنی هویت، نقش و جایگاه عرب‌ها در مواجهه با دو امپراتوری‌ روم و ساسانی قبل از ظهور اسلام پرداخته است. با توجه به پژوهش‌های اخیرِ تعدادی از محققان، فیشر گروه‌هایی از عرب‌ها را که معمولاً با نام‌های جفنیان، نصریان و حجریان شناخته می‌شوند، در چارچوب مباحث جاری دربارۀ تاریخ و فرهنگ عهد باستان متأخر، و نیز مباحث گسترده‌تر تاریخی همچون چگونگی شکل‌گیری دولت‌ها در خاور نزدیک باستان قرار...

زنان حیاتی‌اند: راهبردهای تفسیری‌ای که نشان می‌دهد زنان همه جا هستند|برگزاری همایش مجازی

امروز بسیاری از محوطه‌ها و سازمان‌ها در جستجوی راهنمایی دربارۀ راه‌های مؤثرتر شناسایی، تحقیق و انتقال تاریخ زنانی هستند که جلوی چشممان پنهان مانده‌اند، به‌خصوص در مکان‌هایی که تا کنون قلمروی مردانه شمرده می‌شده است. در این همایش سخنرانان راهبردهای تفسیری‌ای را مرور می‌کنند که شامل ابزارها، منابع، روندها و برنامه‌هایی می‌شود که می‌تواند در ارتقای نقش مهم زنان کمک کند و روابط سخت و دینامیسم مسئله‌دار قدرت در رابطه با زنان در نقش همسر، بازرگان، مدیران، مراقبت‌کنندگان و مالک بردگان را آشکار کنند.   اطلاعات بیشتر دربارۀ این همایش‌ها: https://savingplaces.org/womens-history?_ga=2.107491649.2116116383.1628750150-540606778.1628750150&_gl=1*172gx99*_ga*NTQwNjA2Nzc4LjE2Mjg3NTAxNTA.*_ga_Z0Y4H4RFKN*MTYyODc1MDE1MC4xLjEuMTYyODc1MDQwNC42MA.. ثبت‌نام در این همایش: https://savingplaces-org.zoom.us/webinar/register/7016220562011/WN_20esKDHXQo6T2syRKTIgmg برگزاری همایش مجازی: «زنان حیاتی‌اند: راهبردهای تفسیری‌ای که نشان می‌دهد زنان همه جا هستند» میزبان و برگزارکننده: انجمن رهبریِ محافظتِ [آثار تاریخی]، وابسته به صندوق ملی محافظت آثار تاریخی ایالات متحده زمان: ۱۲ اوت ۲۰۲۱| ۲۱ مرداد ۱۴۰۰| ساعت ۱۵ به وقت شرق امریکا  

نشریۀ انجمن مورخان معماری| Volume 80|Issue 2|2021

نشریۀ انجمن مورخان معماری نشریه‌ای انگلیسی زبان دربارهٔ تاریخ محیط مصنوع است. در هر شماره  چهار یا پنج مقاله، که ممکن است به هر دورهٔ زمانی و هر پاره‌ای از جهان مرتبط باشد، مرور کتاب‌های تازه منتشر شده، نمایشگاه‌ها، فیلم‌ها، دیگر رسانه‌ها و همچنین سرمقاله‌ها و جستار‌هایی که برای قرار دادن رشتهٔ تاریخ معماری در یک زمینه‌ی بزرگتر فکری تهیه شده‌ است عرضه می‌شود. Journal of the Society of Architectural Historians (JSAH)|Volume 80|Issue 2|2021 – فهرست مطالب این شماره: ▪️ Field Note ▫️Accreditation Requirements and the Global History of Architecture|Kathleen James-Chakraborty   ▪️ Articles ▫️Negligentia Diligens: Baldassare Longhena and the...

قندهار در سدهٔ نوزدهم| ویلیام بی تروزدل

این کتاب، که در آن به تاریخ جامع سدهٔ نوزدهم قندهار ــ دومین شهر بزرگ افغانستان ــ پرداخته شده است، به منابع سنتی تاریخی محدود نیست و  خاطرات منتشر نشده، گزارش‌های آرشیو شدهٔ ارتش، عکس‌های معاصر، طرح‌ها، نقاشی‌ها، نقشه‌هایی که سربازان بریتانیایی از شهر کشیده‌اند و دیگر منابعی همچون  گزارش‌های سیاحان اروپایی و منابع آسیایی نیز  در آن بررسی شده است. نویسنده‌ٔ کتاب علاوه بر پرداختن به تاریخ سیاسی متداول، به ساختار‌های اجتماعی، قبیله‌ای، ترکیب‌های قومی، نهاد‌های مذهبی و فعالیت‌های اقتصادی در این سده نیز توجه کرده است. قوت این کتاب توصیف خیابان به خیابان ساختار جغرافیایی قندهار  و تغییرات...

فراخوان ثبت‌نام برای دریافت کمک‌هزینۀ سفر پژوهشی الگ گرابار

فراخوان ثبت‌نام برای دریافت کمک‌هزینۀ سفر پژوهشی الگ گرابار انجمن مورخان هنر اسلامی (HIAA) مهلت ارسال مدارک و درخواست: ۱۵ اوت ۲۰۲۱| ۲۴ مرداد ۱۴۰۰   This competition is open to graduate students (doctoral candidates) who have been invited or accepted as participants in a scholarly conference or other professional meeting for the purpose of presenting papers, chairing sessions or moderating discussions.  The maximum amount of the award is $700 US.  Applicants must be HIAA members in good standing at the time of application. Grabar Travel Grants must be used within 12 months of the award date.    Applications must include the following five components and be submitted in a single pdf to the Grabar Travel Committee Chair, Matthew Saba ([email protected]) by August 15, 2021:   - Application cover sheet - A cover letter explaining the applicant’s purpose in participating in the conference, the expected benefits of participation, and an itemized travel budget - Curriculum vitae - Letter of acceptance from the conference/session organizer(s).  - Abstract of the paper to be presented.   اطلاعات بیشتر: https://www.historiansofislamicart.org/opportunities/hiaa-prizes/grabar-grants-and-fellowships

فرهنگ شهری و بصری در ایران معاصر: رؤیت‌ناپذیری و سیاست‌های حضور روزمره| پدرام دیبازر

در این کتاب بحث اصلی نویسنده این است که زندگی روزمره در ایران حوزه‌ای غنی است، حامل وجودِ اجتماعی و تولید فرهنگی. از دید دیبازر الگوهای زندگی روز‌به‌روز در ایران آغشته به صورت‌های بیان‌گری‌ای است که ناشناخته و خارج از دید هستند؛ اما ارزش ضروری و قابل‌توجهی برای مطالعۀ فرهنگی جامعۀ معاصر دارند.  از دید او حالت‌های غیرفرصت‌طلبانۀ حضور در ریتم زندگی روزمره آمیخته است، و این حالت‌ها از حیث دیداری بسیار نامحسوس و در مقاومت در برابر هنجارها و ساختارهای تثبیت‌شدۀ اجتماعی غیرمتخاصم هستند. در این کتاب به چنین ترفندهای روزمره و خلاقیت‌هایی در حین زندگی در فضا پرداخته...

فراخوان مقاله برای گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران

▫️محورهای گردهمایی: - ادبیات تطبیقی و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای - انواع ادبی (غنایی، حماسی، نمایشی و ...) - ادبیات آیینی و پایداری - ادبیات معاصر - ادبیات کودک و نوجوان - نقد، نظریه و مکتب‌های ادبی - آسیب‌شناسی پژوهش‌های ادبی - زبان‌پژوهشی ادبی و گویش‌پژوهشی خراسانی - آموزش زبان فارسی - پژوهش زبان و ادبیات فارسی در گسترۀ جهان   اطلاعات بیشتر: http://www.ispl.ir/new-site/index.php/announcement/326-hamiyesh فراخوان مقاله برای گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران  میزبان: دانشگاه بیرجند مهلت ارسال مقالات: ۳۰ آذر ۱۴۰۰ تاریخ برگزاری: ۱۴- ۱۹ اسفند ۱۴۰۰

برگزاری سخنرانی مجازی: «بزرگداشت عبدالله قوچانی»

برگزاری سخنرانی مجازی: «بزرگداشت عبدالله قوچانی» سخنرانان: سید محمد بهشتی، رجبعلی لباف خانیکی، شیلا بلر، شیلا کنبی، کریم حاجی‌زاده باستانی، مریم اختیار، محمد فارسی‌مدان، مهناز رحیمی‌فر دبیر نشست: محمد‌مهدی امینی  میزبان: خانهٔ اندیشمندان علوم انسانی  زمان: یکشنبه ۱۷ مرداد ۱۴۰۰، ساعت ۱۹   اطلاعات بیشتر: https://t.me/c/1423663480/590 برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.skyroom.online/ch/hossein5092811/history

سخنرانی مجازی: «بشنوید: پیشینهٔ علم آکوستیک و ارتباطات»

سخنرانی مجازی: «بشنوید: پیشینهٔ علم آکوستیک و ارتباطات» سخنرانان: جوزف کلارک، زابین فون فیشر، جان دورهام پیترز میزبان: مرکز کانادایی معماری (CCA) زمان: ۱۰ آگوست ۲۰۲۱| ۱۹ مرداد ۱۴۰۰   ▪️Listen Here: Histories of Acoustics and Communication How has modern architectural experimentation shaped the ways we listen and communicate? The development of architectural acoustics has been entangled with profound transformations in media, music, and the public sphere. Over the past two centuries, designers’ evolving efforts to alter the sound of buildings—to evoke impressions of monumentality or intimacy, make speech intelligible, or ensure privacy—have encouraged people to hear and interact in new ways.   🔸برای ثبت‌نام به پیوند زیر مراجعه کنید: https://us06web.zoom.us/webinar/register/WN_EjiB_I70R5-kQkYOftRa2A 🔸اطلاعات بیشتر: https://www.cca.qc.ca/en/events/80712/listen-here

برگزاری سخنرانی مجازی: «زبان و فرهنگ در آسیای پیشامدرن و جهان فارسی‌مآب»

برگزاری سخنرانی مجازی: «زبان و فرهنگ در آسیای پیشامدرن و جهان فارسی‌مآب» سخنران: آرتور دادنی میزبان: شهرهای ابریشم زمان: ۵ اوت ۲۰۲۱| ۱۴ مرداد ۱۴۰۰   در طول قسمت عمدۀ هزارۀ گذشته فارسی زبان فرهنگِ فرادست، آفرینش ادبی و دیوانی در بسیاری از مناطق آسیا بود. زبان فارسی و فرهنگ ادبی آن قلمرو وسیعی را در آسیای پیشامدرن به هم پیوند می‌داد.  بسیاری از مردمی که از زبان فارسی استفاده می‌کردند، زبان مادری‌شان فارسی نبود؛ با این حال همین مردم نوعی حس قویِ تعلق به فرهنگ واحدی داشتند که از هر کلیتِ سیاسی‌ای بزرگتر بود. در اصل ملی‌گرایی وارداتی از اروپا با تأکیدش بر زبان به منزلۀ سازندۀ بلوکِ دولت‌ـ‌ملت بود که این معادله را تغییر داد. پیش از اینکه این تحول روی دهد، فارسی‌زبانان هندی در سدۀ هجدهم مرکزیت تاریخی زبان فارسی را به پرسش گرفتند و نیز اینکه در زمانه‌شان چطور  آن جغرافیا به اینکه کجا از زبان فارسی استفاده شود ربط داشت. این تلاش برای فهم شکل‌گیری فرهنگی جهان فارسی‌مآب به طور تاریخی ــ اگرچه از منظر امروزی ما ممکن است بر اساس مفروضاتی خطا باشد ــ ما را به پرسش‌های گسترده‌تری دربارۀ چگونگی گردش هر نوع صورت‌ فرهنگی هدایت کند. فرهنگِ جهان‌وطنی معمولا از طریق تضاد...

درگذشت جلال ستّاری، محقق اسطوره‌شناسی و مترجم و اندیشمند برجستۀ ایرانی

◼️جلال ستّاری، محقق اسطوره‌شناسی و مترجم و اندیشمند برجستۀ ایرانی در ۹۰ سالگی درگذشت.    زنده‌یاد ستاری کتاب‌های پرشماری در زمینه‌های افسانه‌شناسی، ادبیات نمایشی و نقد فرهنگی در طی بیش از ۶۰ سال تالیف و ترجمه کرد. از آثار او «جان‌های آشنا»، «افسون شهرزاد»، «پژوهشی در اسطوره گیلگمش و افسانه اسکندر»، «آیین و اسطوره در تئاتر»، «نمایش در شرق» و ترجمه‌هایی مثل «اسطوره‌های عشق»، «دانش اساطیر»، «تأثیر سینما در کودک و نوجوان» منتشر شده است.  یادش را گرامی می‌داریم.

نوشتن مادیّت‌های گذشته: شهرها و توپوگرافی معماریِ تخیل تاریخی| سم گریفیثز

کتابِ نوشتن مادیّت‌های گذشته تحلیلی است از چگونگی سرکوب مادیّت محیط مصنوع در تفکر تاریخی از دهۀ ۱۹۵۰ به بعد. استدلال نویسنده این است که نظریۀ اجتماعیِ شهرها در این دوره را سلطۀ مدل‌های اجتماعی-اقتصادی و زبانی-فرهنگی تشخص بخشیده است؛ مدل‌هایی که در خدمت ممانعت از فهم ما از در ربط بودن فضا-زمان با رویدادهای تاریخی و روایت آنها بوده است. نویسنده به مطالعات تاریخ‌نگاری می‌پردازد تا دربارۀ مادیت موجود در محیط مصنوع به منزلۀ صورتی از فعالیت ادبی بحث کند و از این طریق جنبه‌های به‌حاشیه‌رانده‌شدۀ تجربۀ اجتماعی را در گستره‌ای از سیاق‌های تاریخی نشان دهد. سپس به بحث...

شب ایرج افشار

شب ایرج افشار  زمان: جمعه ۸ مرداد ۱۴۰۰، ساعت ۲۱ سخنرانان: سید حسین نصر، حسین معصومی همدانی، سجاد آیدنلو این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

نکوداشت مرحوم استاد میرعابدین کابلی

نکوداشت مرحوم استاد میرعابدین کابلی به مناسب سالروز تولد مرحوم استاد میرعابدین کابلی از بزرگان و مفاخر باستان شناسی ایران زمین، معاونت پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی با همکاری موزه ملی ایران و پژوهشکده باستان‌شناسی کشور، مراسم نکوداشتی در پاسداشت خدمات ارزنده ایشان به فرهنگ و تمدن ایران زمین برگزار می کند. سخنرانان برنامه: آقای جلیل گلشن ریاست اسبق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری،  استاد ناصر نوروززاده چگینی ریاست اسبق پژوهشکده باستان‌شناسی،  خانم دکتر حمیده چوبک ریاست اسبق پژوهشکده باستان‌شناسی، خانم دکتر آرمان شیشه‌گر، عضو هیئت علمی بازنشسته پژوهشکده باستان‌شناسی،  آقای محمدرضا ریاضی مدیر اسبق کتابخانه موزه ملی ایران، دکتر جبرئیل نوکنده مدیر کل موزه ملی ایران، دکتر حمیدرضا ولی‌پور عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی و معاونت آموزشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، خانم ثریا کابلی خواهر استاد میرعابدین کابلی. دبیر جلسه: دکتر کورش محمدخانی عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه شهید بهشتی لینک ورود به برنامه: http://sbu.ac.ir/webinar

برگزاری نشست مجازی: موزه‌داریِ هنر ایران در سدۀ بیست‌ویکم: دشواری‌ها و تجربه‌ها»

برگزاری نشست مجازی: موزه‌داریِ هنر ایران در سدۀ بیست‌ویکم: دشواری‌ها و تجربه‌ها» میزبان: موزۀ پاورهاوس، استرالیا زمان: ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۱| ۸ مرداد ۱۴۰۰   در این نشست پژوهشی، موزه‌داران، دانشوران، و اهل موزه گرد هم می‌آیند تا دربارۀ دشواری‌های مسیر آیندۀ کارِ موزه‌داری در حوزۀ هنر و صنایع ایران گفتگو کنند. همزمان با نمایشگاه ایران‌زمین (نخستین نمایشگاه عرضۀ هنرها و صنایع ایرانیِ در تملک موزۀ پاورهاوس)، در این نشست نیز این حوزۀ پژوهشی با حضور متخصصان برجسته در استرالیا و ورای آن بررسی خواهد شد.     🔸برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در این نشست به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.eventbrite.com.au/e/curating-persian-arts-in-the-21st-century-livestream-registration-155742170023

ثبت منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان در فهرست میراث جهانی یونسکو

منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد   هورامان یا اورامانات نام منطقه‌ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم خاص است که بخش‌هایی از شهرستان‌های سروآباد، سنندج و کامیاران در استان کردستان و شهرستان‌های روانسر، پاوه، جوانرود و ثلاث باباجانی در استان کرمانشاه را شامل می‌شود. بخش اصلی منظر فرهنگی هورامان شامل دره‌های ژاوه‌رود، اورامان تخت و لهون است. پروندۀ ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان شامل حدود ۴۰۹ هزار هکتار عرصه و حریم است و سال گذشته به یونسکو ارسال شد.   نسیم دریایی، پژوهشگر تاریخ معماری ایران، در پایان‌نامه‌ای با عنوان «روستای هورامان...

نظام آموزش آتلیه‌ای دانشکدۀ هنرهای زیبا: شرح برنامۀ آموزش طراحی معماری در دهۀ ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش| یحیی سپهری و عیسی حجّت

در دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، از بدو تأسیس در سال ۱۳۱۹ش تا اواخر دهۀ ۱۳۴۰ش، نظام آموزشی برقرار بود که به نظام آتلیه‌ای شهرت داشت. این نظام در سال‌های دهۀ ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش دوران اوج خود را گذراند. تحقیق حاضر می‌کوشد تا با تکیه بر منابع شفاهی و اسناد مکتوب، برنامۀ رسمی و عملیِ آموزش طراحی معماری این دانشکده را در دهۀ ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش تبیین کند، ویژگی‌های اصلی آن را مشخص کند و ارکان آن را بازشناسد. روش تحقیق تاریخی است و از فنون تاریخ‌شفاهی و سندپژوهی بهره گرفته شده است. نظام آموزش معماریِ دانشکدۀ هنرهای زیبا در دهۀ ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش برنامۀ منسجم و مشخصی داشت. آتلیه‌های معماری مکان اصلی وقوع و ظهور و بروز این نظامِ آموزش بود. نظام آتلیه‌ای نظامی مستقل و باز و آزاد بود که روحیۀ رقابت در ارکان آن جاری و ساری بود. استادْ رأس آتلیه و مراد دانشجویان بود و بعد از او، دانشجویان سال‌بالایی طی سلسله مراتبی آموزش را عهده‌دار بودند. در این شیوۀ آموزش، به جنبه‌های هنری و ظاهری معماری بیشتر اهمیت داده می‌شد. آتلیه، مسابقات و شورای قضاوت ارکان اصلی این نظام بودند. این ارکان مکمل هم بودند و در ارتباط با هم نظام آتلیه‌ای را شکل می‌دادند....

درگذشت حبیب لاجوردی؛ بنیان‌گذار و مدیر پروژۀ تاریخ شفاهی ایران در مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد

▪️حبیب لاجوردی بنیان‌گذار و مدیر پروژۀ تاریخ شفاهی ایران در مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد در شهر واشنگتن آمریکا درگذشت. یادش گرامی باد. مجموعۀ تاریخ شفاهی ایران مشتمل بر مصاحبه‌های حبیب لاجوردی و همکارانش با ۱۳۴ نفر از افراد تأثیرگذار و شاهدان عینی رویدادهای مهم سیاسی در ایران در سال‌های ۱۲۹۹ تا ۱۳۶۰ است.    دسترس به پروژۀ تاریخ شفاهی ایران: https://curiosity.lib.harvard.edu/iranian-oral-history-project

نوشتن تاریخ معماری: شاهد و روایت در سدۀ بیست‌ویکم| حلقۀ مشارکتی تاریخ[نویسی] معماری (اگریگت)

طی دو دهۀ گذشته، پژوهش‌های تاریخ معماری دگرگون شده است و تمرکز آن از آموزش‌های آتلیه‌های طراحی و تاریخی‌گری پست‌مدرن به سمت نظریۀ انتقادی و مقولاتی چون جنسیت، نژاد، محیط، و اخیراً، تاریخ جهانی، چرخیده است و با گرایش‌های تجدیدنظرطلبانه در سایر حوزه‌ها پیوند پیدا کرده است. کتاب حاضر با مثال‌هایی از زمان‌ها و مکان‌های متنوع ــ از بناهای انقلابی هاییتی در سدۀ هجدهم تا شرکت‌های ساختمانی وایمارِ آلمان و کمپ‌های پناهجویان افریقایی در دوران حاضر ـــ تأثیر این عرصه‌های در حال چرخش نهادی و موقعیت‌های رشته‌ای تاریخ معماری را بررسی می‌کند. نویسندگان مقالات کتاب هر کدام  به نحوی نشان...

فراخوان ارسال چکیده برای میزگرد «هیولاها، ساحران، کابوس‌ها: گذری بر روی تاریک هنر اسلامی»

فراخوان ارسال چکیده برای میزگرد «هیولاها، ساحران، کابوس‌ها: گذری بر روی تاریک هنر اسلامی» مهلت ارسال چکیده: ۵ اوت ۲۰۲۱| ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ میزبان: مجمع رنسانس آمریکا   ▫️Monsters, Hexes, Nightmares: An Exploration into the Dark Side of Islamic Art This panel invites papers that investigate the visualizations of horrors, terrors, and malevolence in early-modern Islamic art (c. 1400-1800). From individual depictions of various “monsters” (jinns, divs, Iblis, etc.) to narrative cycles, from treatises on the occult to astronomical texts, a darker realm lurked in the arts of the Islamic world. Although not necessarily produced to evoke fear, nor defined and understood as dark, images of this invisible and other dimension had a potent presence that operated at the juncture of religion, science & medicine, superstition, and fantasy. Rather than descriptive accounts, the panel seeks papers that employ theoretical lenses (monster theory, affect theory, philosophy of horror, posthuman / inhuman studies, etc.) and  innovative methodologies, addressing questions beyond style, genre, taxonomy, and representation. If a jinn from pre-Islamic Arab mythology could find its way simultaneously into the Quran, and into a constellation drawn from Greek mythology, all normative categories and modes of analyses fail. Hence, the primary aim of the...

کتابخانه‌ها، آرشیوها، و موزه‌ها: مقدمه‌ای بر مؤسسات میراث فرهنگی در طول اعصار| ویراستار: سوزان ام. اشتافر

این کتاب نخستین کتابی است که در آن توسعۀ سه مؤسسۀ میراث فرهنگی، یعنی کتاب‌خانه‌، آرشیو، و موزه‌، و تعاملات آن با جامعه و فرهنگ از دوران باستان تا امروز در اروپای غربی، بریتانیا، و ایالات متحده بررسی شده است. در این کتاب نقش اجتماعی و فرهنگیِ این مؤسسات در جوامعی که آنها را بنیاد نهادند بررسی می‌شود. هم‌چنین، تأثیرات سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی بر رسالت آنها، فلسفه و خدماتشان و چگونگی تحول آن در طول زمان عرضه شده است. این اثر پیشینه‌ای جامع از موضوع در اختیار دانشجویان و اهالی حرفه در حوزه‌های علوم کتابخانه و اطلاعات، مطالعات آرشیوی،...

فراخوان ارسال مقاله برای دوفصلنامۀ علمی مطالعات معماری ایران

بر اساس آیین‌نامۀ جدید نشریات علمی، امکان انتشار انواع مقالات علمی اعم از مقاله پژوهشی، ترویجی، مروری، کوتاه، نقطه‌نظر، گزارش‌های علمی و یادداشت‌های فنی برای نشریات فراهم شده است. از این رو و به منظور افزایش همکاری‌های علمی و معرفی دستاوردها و یافته‌های پژوهشگران در زمینۀ معماری ایرانی، نشریۀ علمی «مطالعات معماری ایران»، ضمن دعوت از استادان، اندیشمندان و پژوهشگران معماری ایران، از دریافت و انتشار مقالات نو و بدیع این حوزه استقبال می‌کند. لازم به ذکر است که تمامی مقالات مرتبط با اهداف، زمینه‌ها و محورهای نشریه، در فرایند داوری قرار خواهند گرفت و پذیرش مقالات منوط به نظر نهایی داوران علمی و هیئت تحریریه خواهد بود.   علاقه‌مندان می‌توانند مقالات خود را از طریق وبگاه نشریه ارسال کنند: https://jias.kashanu.ac.ir/  

برگزاری درس‌گفتار و کارگاه دربارۀ کوارتت‌های بتهوون؛ تحول فنی، معنا و ژرفای موسیقایی

برگزاری درس‌گفتار و کارگاه دربارۀ کوارتت‌های بتهوون؛ تحول فنی، معنا و ژرفای موسیقایی مدرس: آروین صداقت‌کیش برگزارکننده: مدرسۀ هنر و ادبیات بیدار   «به ندرت اثری یا مجموعه‌ای از آثار موسیقی را می‌شناسیم که چنان جایگاه مهمی در گونۀ خودش داشته باشد که کوارتت‌های زهی بتهوون اکنون سال‌هاست در میان آثار مرجع موسیقی مجلسی دارند. با این‌ حال معنی موسیقایی این آثار و مسائل فنی موسیقایی‌شان بیش از دو سده است که محل بحث و اندیشه‌ورزی بی‌پایان باقی‌ مانده است. و ای بسا که خود این امر نشانی است مؤید شایستگیِ این آثار برای جایگاهی که بدان دست یافته‌اند. پس بر آنیم تا در حد گنجایش و کشش یک درسگفتار محدود، چشم‌اندازی فشرده از بحث‌های موجود را پیش رو بگذاریم. از یک سو اندکی به توسعۀ تکنیک‌های آهنگسازانه و نسبت کوارتت‌های اولیه با میراث آهنگسازان بزرگ پیشین مکتب اول وین می‌پردازیم، از سوی دیگر پیوند آنها با دوره‌های مختلف آهنگسازی بتهوون را بررسی می‌کنیم و از سویی شاید مهم‌تر ارتباطِ همۀ اینها را با مسائلِ هنجارین فلسفی-موسیقی‌شناختیِ معنای(فرا)موسیقایی و ژرفا در موسیقی، یا به عبارتی تفسیرهای زیباشناختی از برخی از مهم‌ترین آثار تاریخ موسیقی مجلسی می‌بینیم. به عبارتی می‌خواهیم از نقطه‌ای که انسان امروزی ایستاده و با بهره‌گیری از پاره‌ای...

دالان| شمارۀ ۲: «نیم‌رخ حیات‌بخش ژانوس: خیابان ولیعصر»| بهار ۱۴۰۰

شمارۀ دوم مجلۀ دالان با موضوع خیابان ولیعصر منتشر شد. در این شماره مقالات و جستارهایی تفسیری و تحلیلی و تاریخی و نیز چند جستار شخصی با محوریت فضاها و رویدادهای خیابان ولیعصر گرد هم آمده‌اند. این شماره از مجلۀ دالان نیز با همراهی و همکاری جمعی از فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رشتۀ مطالعات معماری ایران شکل گرفته است.     – فهرست مطالب این شماره:     - سرمقاله|  کامیار صلواتی   - از هست‌ها و نیست‌ها: درباره‌ی نقش‌هایی که به خیابان ولیعصر نسبت می‌دهیم| علی طباطبایی    - برو به سمت تهرون، می‌خوام برم تلویزیون| سینا دادخواه    - وقتی بزرگ شدم: آنچه دربارۀ...

شب مجلۀ آدینه

شب مجلۀ آدینه زمان: پنجشنبه ۲۴ تیر ۱۴۰۰، ساعت ۲۰ سخنرانان: سیروش علی‌نژاد، ناصر زراعتی این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

برگزاری سخنرانی مجازی: «رونمایی و نقد و بررسی کتاب نقد معماری معاصر ایران: سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی»

برگزاری سخنرانی مجازی: «رونمایی و نقد و بررسی کتاب نقد معماری معاصر ایران: سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی» سخنران: سیدمحمد بهشتی، ایرج کلانتری، حسین شیخ‌زین‌الدین، نیّر طهوری  میزبان: پژوهشکدهٔ هنر فرهنگستان هنر  زمان: چهارشنبه ۲۳ تیر ۱۴۰۰‌، ساعت ۱۵:٠٠    برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://webinaronline.ir/Default.aspx?PageName=JoinClass&Class=Art_Embassies  

نهیب؛ مطالعات میان‌رشته‌ای هنر| شمارۀ پنجم: نسبت هنر و اشیا| بهار ۱۴۰۰

شمارۀ پنجم نشریۀ نهیب منتشر شد. در معرفی اهداف این نشریه آمده است یکی از کمبودها در خانواده‌ی کم جمعیتِ هنرهایِ تجسمی ایران دور شدن از مباحث نظریِ پایه است. بر این اساس در این نشریه در هر فصل با انتخاب موضوعی ویژه که در امتداد با موضوعات پیشین و پسین باشند، با تکیه بر دیدگاهِ اندیشمندانِ مرتبط با مباحث نظری هنر، رسانه‌های مختلف و تکنولوژی روز، امکان دسترسی اهل این حوزه به نوشته‌ها و دیدگاه‌ها در زمینه‌های نقد و تجزیه و تحلیل هنرهای تجسمی و مطالعات میان‌رشته‌ای هنر فراهم می‌شود.    فهرست مطالب این شماره: - هُنرِ خلقِ «چیز»|...

برگزاری سخنرانی مجازی: «در تجلیل از بهرام بیضایی»

برگزاری سخنرانی مجازی: «در تجلیل از بهرام بیضایی»   سخنرانان: سهند عبیدی، حمید امجد، ژاله آموزگار، بهرام بیضایی، عباس میلانی، نگار متحده، امیر نادری، امیرحسین سیادت، سعید طلاجوی، ماندا زندیان میزبان: دانشگاه استنفورد زمان: ۲۹ و ۳۰ ژوئيه ۲۰۲۱| ۷ و ۸ مرداد ۱۴۰۰ ▪️In Celebration of Bahram Beyzaie   🔸برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در این سخنرانی به پیوند زیر مراجعه کنید: https://iranian-studies.stanford.edu/beyzaie-conference

نقد معماری معاصر ایران- سفارت‌خانه‌های جمهوری اسلامی| نیّر طهوری

کتاب حاضر اولین مجلد از طرح پژوهشی دوجلدی با موضوع نقد معماری معاصر ایران در بخش ساختمان‌های دولتی است که به نقد و بررسی مهم‌ترین پروژۀ معماری دولتی ایران، یعنی سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی، می‌پردازد. این کتاب به معرفی و ارزیابی اندیشه و نظر و کوشش‌های عملی شش تن از برجسته‌ترین معماران معاصر ایران برای طراحی و اجرای ساختمان‌های نمایندگی جمهوری اسلامی در خارج از کشور اختصاص دارد. مطالعه در «معماری معاصر ایران» با موضوع خاص «سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی» رخداد مهمی در عرصه فعالیت‌های نظری معماری است. آنچه در این کتاب ارائه شده است اطلاعات ارزشمندی در اختیار پژوهشگران و منتقدان...

برگزاری سخنرانی مجازی: «تحقیقات باستان‌شناسانه در بوستان ناصیف (بعلبک): نگاهی اجمالی به تاریخ شهر از دورهٔ باستان متأخر تا دوره‌‌ٔ مملوک»

برگزاری سخنرانی مجازی: «تحقیقات باستان‌شناسانه در بوستان ناصیف (بعلبک): نگاهی اجمالی به تاریخ شهر از دورهٔ باستان متأخر تا دوره‌‌ٔ مملوک»   سخنران:  هایک لمان، والنتینا وتزولی میزبان: مؤسسۀ فرانسوی شرق نزدیک (Ifpo) زمان: ۸ ژوئيه ۲۰۲۱| ۱۷ تیر ۱۴۰۰   ▪️Archaeological Research in Bustan Nassif (Baalbek): A Glimpse into Urban History from Late Antique to Mamluk Period Heike Lehmann, Valentina Vezzoli   This lecture presents the results of architectural and archeological research carried out in Baalbek by the Deutsches Archäologisches Institut, the BTU-Cottbus and the General Directorate of Antiquities of Lebanon and focused on the understanding of the urban development of the site. In particular, architectural and archaeological records of the excavated area of « Bustan Nassif », which covers the time span from the late Roman to the Mamluk period, will be presented and contextualized with the overall urban development of Baalbek. These data will be compared with the abundant material evidence collected in this area. A significant quantity of ceramics has been unearthed, documenting the history of common and fine wares on the site from the 12th through the early 15th centuries. Archaeological data from this sector have also provided evidence for the understanding of an assemblage...

شب مکتب تئاتر آناهیتا

شب مکتب تئاتر آناهیتا زمان: چهارشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۰، ساعت ۲۰ سخنران: رضا آشفته این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

برگزاری سخنرانی مجازی: «نقشهٔ معمار حسین‌علی تسلط از باغ فین کاشان و نقش آن در مطالعات باغ‌های اسلامی»

برگزاری سخنرانی مجازی: «نقشهٔ معمار حسین‌علی تسلط از باغ فین کاشان و نقش آن در مطالعات باغ‌های اسلامی» سخنران: دکتر حمیدرضا جیحانی  میزبان: دانشکدهٔ معماری، گروه مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران با همكاری انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران Anjoman_Motaleat  زمان: سه‌شنبه ۱۵ تیر ۱۴۰۰‌، ساعت ١۹:٠٠   برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/anjoman_motaleat/

پایگاه دانش تاریخ معماری و شهرسازی ایران با اصلاحات بنیادی روزآمد شد

پایگاه دانش تاریخ معماری و شهرسازی ایران با اصلاحات بنیادی روزآمد شد   پایگاه دانش تاریخ معماری و شهرسازی ایران، که به نام «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران» (ایران‌شهر سابق) شناخته می‌شود، با اصلاحات بنیادی روزآمد شد. این اصلاحات عمدتاً عبارت است از اصلاح در معماری اطلاعات، نرم‌افزار، و روش جست‌وجو. قالب گرافیک این پایگاه نیز تغییر اساسی کرده است. این پایگاه مهم‌ترین پایگاه دانش و اطلاعات معماری ایران است. از مهم‌ترین امکانات این پایگاه دسترس به اسناد تصویری و پرونده‌های ثبتی است که چند سالی است به علت معضلات مالی از دسترس خارج بوده است. در اصلاحات پایگاه، مشکلات نرم‌افزاری این مخزن حل شده؛ اما متأسفانه به سبب کافی نبودن فضای سِروِری که به دانشنامه اختصاص یافته است، این اسناد همچنان در دسترس نیست. دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران با همکاری وزارت راه و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فعالیت می‌کند. 🔸این پایگاه در این نشانی در دسترس است: https://iranarchpedia.ir   امیدواریم با عنایت بیشتر دانشگاه شهید بهشتی به این دانشنامه و اختصاص سِروِر مستقل و مناسب به آن، مشکل دسترس به اسناد این پایگاه نیز برطرف شود.

برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران|نقد کتاب زندگی خانگی و فرهنگ مصرف؛ با تکیه بر تبلیغات مطبوعاتی

برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی نقد کتاب زندگی خانگی و فرهنگ مصرف؛ با تکیه بر تبلیغات مطبوعاتی| فاطمه زهرا زال استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی استاد مشاور: صبا مدنی داوران: دکتر نگار ذیلابی، دکتر مهنام نجفی زمان: چهارشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۰، ساعت ۱۰   در این پایان‌نامه، از طریق نقد کتاب زندگی خانگی و فرهنگ مصرف در  ایران: انقلاب‌های [فضاهای] داخلیِ دوران مدرن نوشتۀ پاملا کریمی، به شناخت معماری خانگی و تغییرات آن در دورۀ پهلوی، پرداخته شده است. این نقد بر موضوع آموزش مهارت خانه‌داری به دختران، پس از اجرای اصل چهار ترومن در ایران و ذیل برنامه‌های آن، است که کریمی آن را از علل تغییر معماری خانه و فرهنگ زندگی خانگی معرفی کرده است. از حیث منبع نیز تمرکز این نقد بر تبلیغات مطبوعات، به‌ویژه مجلۀ تهران مصور، است.  در گام اول، کتاب زندگی خانگی و علل طرح‌شده در آن بررسی و شناخته شده‌اند. در گام دوم، بر موضوع آموزش خانه‌داری تمرکز شده است. برای بررسی آموزش خانه‌داری به دختران به اسناد و کتب مربوط به آن مراجعه شده است و محتوای این کتب توصیف و معرفی شده است. در گام سوم، به شناخت تبلیغات...

شب مکتب تئاتر آناهیتا

شب مکتب تئاتر آناهیتا زمان: یکشنبه ۱۳ تیر ۱۴۰۰، ساعت ۲۰ سخنرانان: بهروز غریب‌پور این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

فراخوان ارسال مقاله برای هفتاد و پنجمین همایش بین‌المللی انجمن مورخان معماری مهلت ارسال چکیده: ۲ ژوئن ۲۰۲۱| ۱۷ خرداد ۱۴۰۰ تاریخ برگزاری همایش: ۲۷ آرویل تا ۱ می ۲۰۲۲   The Society of Architectural Historians is now accepting abstracts for its 75th Annual International Conference in Pittsburgh, Pennsylvania, April 27–May 1, 2022. Please submit an abstract no later than 11:59 p.m. CDT on June 2, 2021, to one of the 32 thematic sessions, the Graduate Student Lightning Talks or the Open Sessions. SAH encourages submissions from architectural, landscape, and urban historians; museum curators; preservationists; independent scholars; architects; scholars in related fields; and members of SAH chapters, Affiliate Groups and partner organizations.   Thematic sessions and Graduate Student Lightning Talks (GSLT) are listed below. The thematic sessions have been selected to cover topics across all time periods and architectural styles. If your research topic is not a good fit for one of the thematic sessions, please submit your abstract to the Open Sessions; three Open Sessions are available for those whose research topic does not match any of the thematic sessions. Please note that those submitting papers for the Graduate Student Lightning Talks must be graduate students at the time...

برگزاری همایش دوسالانه: «فضای عمومی: واقعیت و آرمان»

📢برگزاری همایش دوسالانه: «فضای عمومی: واقعیت و آرمان» 🔸میزبان:  انجمن مورخان معماری (اس‌ای‌اچ) 🔸تاریخ برگزاری همایش: ۲ تا ۵ ژوئیه ۲۰۲۱| ۱۱ تا ۱۴ تیر ۱۴۰۰   ▪️Public Space: The Real and the Ideal. 5th Biennial Conference of the International Society for the Philosophy of Architecture   Although public spaces are everywhere, and used extensively, the term itself is a contested notion. Many architects, urban designers, philosophers, and political theorists – like Camillo Sitte, Rem Koolhaas, Hannah Arendt, and Henri Lefebvre – have emphasized the importance of understanding public space from a humanistic and a democratic perspective. This is often inspired by an ideal of social interaction and democratic pluralism that should somehow be tangible in public spaces. The built environment is thus understood as offering more than just a functional space or an aesthetic experience. It is rather seen as a force shaping a world-incommon, which in turn shapes the human experience of this commonness and the understanding of the world itself, both consciously and unconsciously.   However, current developments in cities and societies, from smart-cities and Big Data to gentrification, surveillance and commodification, seem to make it increasingly difficult for public spaces to live up to this ideal....

«پدیدآییِ معنا در معماری و تزیینات اسلامی| یاسر طباع

در این کتاب، مقالات پژوهشی و تفسیری یاسر طباع در باب معماری اسلامی، تزیین، و باغ‌های سوریه و عراق، و هم‌چنین قیاس آن با آناتولی، مصر، شمال افریقا، و اسپانیا گردآوری شده است. طباع یادمان‌هایی که بسیاری از آن در سال‌های اخیر از بین رفته را در سیاق گسست‌های سیاسی و شکاف‌های دینی بررسی می‌کند؛ آنچه مشخصۀ جهان اسلام در سده‌های یازدهم و سیزدهم بوده است. در مقالات این کتاب به صورت‌های شگفت معماری همچون مقرنس، طاق‌بندی، متون قرآنی و کتیبه‌های عمومی به گونه‌های یادمانی همچون مدرسه، بیمارستان، دارالعدل، و ارگ پرداخته شده است. در کنار هم، این مقالات نشانگر...

برگزاری سخنرانی مجازی: «سیمای شهر کرمان در سده‌ٔ هشتم هجری»

 برگزاری سخنرانی مجازی: «سیمای شهر کرمان در سده‌ٔ هشتم هجری»  سخنران: ذات‌الله نیک‌زاد میزبان: انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه شهید بهشتی زمان:  پنج‌شنبه، ۱۰ تیر ۱۴۰۰| ساعت ۱۸-۱۶ برای شرکت در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/ias_sbu/?hl=en   معرفی برنامه به قلم سخنران: کرمان در سدۀ هشتم هجری از منظر سیاسی از مختصات و ویژگی‌هایی برخوردار بود که نسبت به پیش و پس از خود تفاوت داشت. چهار دهۀ نخست این سده واپسین حاکمان قراختائیان فرمانروایی می‌کردند و هم‌چنین حاکمان و والیانی از دربار ایلخانان در این شهر آمد و شد داشتند. از 740ق که آل مظفر کرمان را به‌دست گرفتند، حاکمیت یکپارچه‌ای پدید آمد. کرمان شهر کهنی است و در طول روزگاران پس از اسلام همواره بااهمیت بود، با این‌حال آگاهی ما از ساختار شهری کرمان، به‌ویژه در سدۀ هشتم هجری اندک است. از یک سو، معدود متون تاریخی به روایت رویدادها و نام بردن از اشخاص اکتفا کرده‌اند و در سوی دیگر، آثار معماری بسیار اندکی نظیر مسجد جامع مظفری از این روزگار در شهر برجای مانده است. این سده، به‌ویژه روزگار مظفریان در کرمان از این نظر که بین دو هجوم بزرگِ مغولان و تیموریان قرار دارد، اهمیت دارد. مظفریان پس از برافتادن ایلخانان...

اوراق سنگین (۱۲): متن فارسی با خط کوفی سدهٔ پنجم در کتیبه‌های جایدشت فیروزآباد فارس/کتیبهٔ محراب سال ۳۹۳ قمری در امامزاده شاه فضل‌الله جایدشت فیروزآباد| عمادالدین شیخ‌الحکمایی

کتیبه‌هایی که در این مقاله می‌آید، در سال ۱۳۸۳ در محوطه‌ای در جنوب روستای روزبدان در منطقۀ جایدشت شهر فیروزآباد استان فارس، در حین خاکبرداری با لودر به دست آمده است.  مضمون اصلی کتیبه‌ها، فرمان‌هایی دربارۀ خراج مسجدی است که احتمالا در همین مکان کشف کتیبه قرار داشته است. در باب این مسجد و نام آن که در اصل بی‌نقطه است، و می‌توان آن را به اشکال متنوعی خواند، چیزی در منابع جغرافیایی منطقۀ فیروزآباد یافت نشده است. کتیبه‌ها از چند جهت اهمیت دارد: - به‌رغم کوفی بودن خط، متن همۀ آنها فارسی است و از کهن‌ترین نمونه‌های کاربرد از این دست آنهاست. - بر خلاف بیشتر کتیبه‌های کوفی که در گورنبشته‌ها دیده می‌شود، این کتیبه‌ها فرمان‌های حکومتی است. - این کتیبه‌ها موضوع نصب فرامین حکومتی در مساجد را چندین قرن به عقب می‌برد.   مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا، شمارۀ ۱۴۴، تابستان ۱۴۰۰، ص ۵۲۵ ــ ۵۱۷.

«مکان‌یابی دوبارهٔ مکان‌های مقدس: اورشلیم در سده‌های میانی متقدم اروپا»؛ سخنرانی مجازی

▪️Relocating the Holy Places: Jerusalem in Early Medieval Europe Discover how small portable objects enabled biblical sites to be relocated in Early Medieval Europe. Historian Julia Smith of the University of Oxford will discuss the various uses mobile objects were put to, as well as the significance attributed to them. Focusing mainly on Jerusalem, Historian Professor Julia Smith will examine the use of these objects within the Holy Land prior to the Arab conquest of 637 and in the Latin West in the centuries before the First Crusade. - سخنران: جولیا اسمیت  - میزبان:  دانشگاه یورک - زمان: ۲۴ ژوئن ۲۰۲۱| ۳ تیر ۱۴۰۰ - ثبت‌نام: https://www.eventbrite.co.uk/e/relocating-the-holy-places-jerusalem-in-early-medieval-europe-tickets-156484209483 - اطلاعات بیشتر: https://www.york.ac.uk/news-and-events/events/public-lectures/summer-2021/holy-places/

برگزاری سخنرانی مجازی: «انتقال فناوری معماری: گنبد‌های دو پوسته‌ٔ ایرانی و غرب»

برگزاری سخنرانی مجازی: «انتقال فناوری معماری: گنبد‌های دو پوسته‌ٔ ایرانی و غرب» سخنران: هادی صفایی‌پور زمان: ۱ ژوئن ۲۰۲۱|۱۱ خرداد ۱۴۰۰ از سلسله سخنرانی‌های مجازی «تاریخ و میراث: مواجهات انتقادی» میزبان: دانشگاه تکنولوژی براندنبورگ (بی‌تی‌یو)   ▪️Heritage and History: Critical Engagements  This series entails weekly or bi-weekly individual studies focusing on historic monuments and the processes of their construction and change from antiquity to the end of the 20th century from the perspective of the disciplines involved in the Research Training Group.   🔸فهرست سخنرانی‌های آینده: - Architectures Across Empire; or, How To Map a Totality| Mark Crinson  - The Genealogy and Physical Heritage of Worker Housing in British Colonial and Postcolonial Africa| Robert Home - Colonial Williamsburg| Eduard Führ   🔸مکاتبه با ایمیل زیر برای ثبت‌نام در سخنرانی‌ها: [email protected] 🔸اطلاعات بیشتر: https://www.b-tu.de/en/dfg-graduiertenkolleg-1913/activities/lecture-series

برگزاری همایش مجازی: «سفالِ سرزمین‌های اسلامی»

برگزاری همایش مجازی: «سفالِ سرزمین‌های اسلامی» میزبان: موزۀ ویکتوریا و آلبرت تاریخ برگزاری همایش: ۱۹-۲۳ ژوئیه ۲۰۲۱| ۲۸ تیر تا ۱ مرداد ۱۴۰۰   Through a combination of pre-recorded and live panel discussions, we will discuss significant archaeological finds, ceramic technology and technique, trade across the Mediterranean, the Indian Ocean and the Silk Roads, contacts with Europe, architecture and tilework, collecting history, continuity and change in the 19th century, modernism, contemporary artistic practice, and contemporary craft traditions. The regions discussed will encompass the Islamic West, the Middle East, Central Asia, South and South East Asia, Africa and Europe. ▫️فهرست برنامه‌های این همایش: Session 1: The Islamic Mediterranean: Expanding the Canon Session 2: Ceramics of the Medieval Jazira and Beyond Session 3: From the Caucasus to Central Asia Session 4: The Interconnected Indian Ocean Session 5: Ceramic production in Iran: lustre to underglaze Session 6: Tiles: Architectural ceramics from Anatolia to the Punjab Session 7: Ceramics and regional identity in the 19th century Session 8: Responses to Modernity: the 20th and 21st centuries   برایش ثبت‌نام و شرکت در این همایش به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.vam.ac.uk/event/ZXZZjyXo/islamic-ceramics-online-conference-july-2021

برگزاری سخنرانی مجازی: «گفت‌و‌گو در باب جریان‌های تاریخ‌نگاری در حوزهٔ مطالعات هنر و معماری اسلامی»

 برگزاری سخنرانی مجازی: «گفت‌و‌گو در باب جریان‌های تاریخ‌نگاری در حوزهٔ مطالعات هنر و معماری اسلامی» سخنران: دکتر روح‌الله مجتهدزاده  میزبان: گروه مطالعات معماری ایران با همكاری انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران @Anjoman_Motaleat  زمان: یکشنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۰‌، ساعت ۱۴:۳۰ تا ١٦:٠٠    برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/anjoman_motaleat/

خرید و فروش عتیقه و استفادۀ خلاقانه در قاهره و دمشق، ۱۸۵۰-۱۸۹۰: روابط میان‌فرهنگی با معماری و صنعتگری در عصر سفر و اصلاح| مرسدس وله

کالایی شدنِ عتیقات اسلامی در دوران متأخر امپراتوری عثمانی شدت یافت؛ دورانی که عصر اصلاحات درونی و افزایش دخالت اروپاییان به دنبال «تنظیمات» در ۱۸۳۹ بود. در این کتاب، نویسنده حیات اجتماعی اشیایی که از قاهره و دمشق به پاریس، لندن، و ورای آن منتقل می‌شد را بررسی می‌کند. او هم‌چنین گسترۀ عاملان و نیروهایِ درگیر در تجارت عناصر معماری و صنایع دستی تاریخی را آشکار کرده و اثرات آن بر استفادۀ خلاقانه و احیای طراحی در فضاهای داخلیِ خصوصیِ مصر، اروپا، و آمریکا را می‌گیرد. با توجه ویژه به روابط محلی و جهانی میان میراث ملموس خاورمیانه، این کتاب...

گلستان هنر| شمارهٔ چهارمِ دورهٔ جدید| شمارهٔ پیاپی ۲۰

فرهنگستان هنر بیستمین شماره فصلنامهٔ گلستان هنر را منتشر کرد. به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، چهارمین شماره از دور جدید فصلنامهٔ گلستان هنر، که بیستمین شمارهٔ پیاپی این نشریه در حوزهٔ تاریخ هنر و معماری ایران‌زمین محسوب می‌شود، ویژهٔ تابستان 1399، به سردبیری مهدی مکی‌نژاد منتشر شد.  گلستان هنر فصلنامه‌ای است پژوهشی در زمینهٔ تاریخ هنر و مطالعات تاریخی هنر و معماری حوزهٔ تمدنی ایران بزرگ که در هر فصل منتشر می‌شود و دارای اعتبار علمی‌ـ‌پژوهشی از نظر فرهنگستان‌های چهارگانه جمهوری اسلامی ایران است. – فهرست مقالات این شماره: ▫️ بازخوانی انتقادی آثار تاریخ‎نگاران و پژوهشگران معاصر خوشنویسی در ایران|...

برگزاری سخنرانی مجازی: «ساخته از متن: معنای معماری به بیان نشریات فارسی در دههٔ ۱۹۹۰»

برگزاری سخنرانی مجازی: «ساخته از متن: معنای معماری به بیان نشریات فارسی در دههٔ ۱۹۹۰» سخنران: سینا زارعی زمان: ۱۷ ژوئن ۲۰۲۱|۲۷ خرداد ۱۴۰۰ از سلسله سخنرانی‌های مجازی «کنفرانس دکتری تاریخ معماری» میزبان: دانشگاه مونیخ     اطلاعات بیشتر: https://www.ar.tum.de/aktuell/news-singleview/article/phd-colloquium-1/

برگزاری همایش مجازی: «کثرت در نمایش: فرهنگ هنر و ماده در مدیترانه‌ٔ سده‌ٔ سیزدهم»

برگزاری همایش مجازی: «کثرت در نمایش: فرهنگ هنر و ماده در مدیترانه‌ٔ سده‌ٔ سیزدهم» برگزار کننده: گریم هایلند میزبان: دپارتمان تاریخ‌ هنر دانشگاه سنت‌اندروز تاریخ برگزاری همایش: ۱۷ و ۱۸ ژوئن ۲۰۲۱| ۲۷ و ۲۸ خرداد ۱۴۰۰   ▪️Pluriversality at Play: Art and material culture in the thirteenth-century Mediterranean The Mediterranean has always been a ‘contact zone’, a place of convergence and divergence, of peaceful co-existence, as well as of war and conflict. Although the medieval Mediterranean was an area of cultural commonalities, it was also a place of religious, political and military oppositions. It was a fluid space of communication, negotiation and contestation for Muslim, Jewish and Christian worldviews, as well as a locus of ambiguities, syncretism and blurred boundaries, a zone that enabled borderline cultures to emerge and flourish. This workshop, organised by Dr Anthi Andronikou, aims to relocate regional arts and cultures within a broader Mediterranean context from an interdisciplinary point of view. Scholars in the fields of Byzantine, Islamic, Jewish and Western Medieval studies will probe interconnections across different ethnic, political, artistic and confessional spheres through historical and art historical perspectives. The workshop is part of the global encounters and exchanging theme of the School of...

ارزش‌گذاری معماری: میراث و اقتصاد فرهنگ| اشلی پین، سوزان هولدن، جان مکارتر

معماری همواره در جایی بین ارزش‌های اقتصادی و فرهنگی بنا شده است. علی‌رغم ارزش‌های ذاتی که به هنر‌های بصری و نمایشی، ادبیات و موسیقی، نسبت داده می‌شود ارزش‌های معماری اغلب به واسطه‌ٔ نیروهای خارجی، قیمت املاک، بازارهای املاک و مستغلات و مشکلات اقتصادی بومی و جهانی، در خطر قرار می‌گیرند یا به آنها وابسته می‌شود. تلاقی‌های ارزش‌های اقتصادی و فرهنگی در میراث معماری در جاهایی با مناقشاتِ علنی‌تر و پرشور‌تر مشهود است. ارزش‌گذاری معماری به استدلال‌هایی موافق یا مخالف با ارزش‌های فرهنگی معماری و میراث نمی‌پردازد بلکه به سایت‌ها و زمان‌های مختلفی می‌پردازد که این ارزش‌ها اعطا و مبادله شده‌...

شب مجلۀ آدینه (۲)

شب مجلۀ آدینه زمان: پنج‌شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۰، ساعت ۲۲ سخنرانان: قطب‌الدین صادقی، سیروس علی‌نژاد این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

برگزاری همایش: «تاریخ معماری + بحران اقلیم»

📢برگزاری همایش: «تاریخ معماری + بحران اقلیم» 🔸برگزار کنندگان: الکس برمنر، بارنابس کالدر، ساویا پالت، نیل شاسور 🔸میزبان: انجمن مورخان معماری بریتانیا (اس‌ای‌اچ‌جی‌بی) 🔸تاریخ برگزاری همایش:  ۹ تا ۱۸ ژوئن ۲۰۲۱|۱۹ تا ۲۸ خرداد ۱۴۰۰   ▪️Architectural History +  Climate Emergency The Symposium places the nexus between architecture and energy centre stage in our understanding of the historic built environment, considering how both large-scale energy consumption and socio-political regimes of energy production force us to give greater consideration to architecture’s environmental impact through time.  By investigating the relationship between buildings and energy, in conjunction with other factors such as the building industry's contribution to deforestation, eco-system destruction, and wide-spread pollution connected to primary material procurement, architectural history can reclaim its long-standing place as a central contributor to architectural debate and practice. Much more importantly, considering the history of architecture in this context can make a significant contribution to understanding and addressing the fossil fuel dependency and biodiversity crisis that threatens the continuation of life on Earth. Held virtually, we’ve expanded the Symposium to a month’s programming on the most pressing issue of our time. Join us for 3 Keynote Lectures by leaders in their fields, a specially convened workshop by...

تغییر نشانی پایگاه نگارستان: پایگاه رقومی اسناد تصویری تاریخ شهر و معماری ایران

پایگاه نگارستان با هدف ایجاد زمینه ارتقاء سطح دانش درباره تاریخ معماری و شهر، فراهم آوردن امکان پژوهش‌های عمیق‌تر و گسترده‌تر در مورد اسناد تصویری تاریخی، تسهیل امکان دسترسی به اسناد تصویری تاریخی حدود ۲ سال پیش تأسیس شد. بانیان پایگاه نگارستان بر آن هستند تا با به کارگیری روشی مشخص، در فرایندی تدریجی، به گردآوری، دسته‌بندی و عرضه اسناد تصویری تاریخی در حوزه شهر و معماری بپردازند. در گام نخست تلاش بر گردآوری و ارائه بیشترین تعداد ممکن از اسناد تصویری است و بررسی‌های سندشناسانه و خواناسازی آنها در مراحل بعد صورت خواهد گرفت.   🔸برای دسترسی به این پایگاه از این پس به نشانی‌های زیر مراجعه کنید: www.negarestandoc.com www.negarestandoc.ir

مردم‌نامه شمارۀ ۱۲- ۱۵| بهار تا زمستان ۱۳۹۹

مردم‌نامه مجله‌ای است درباره مردم و برای مردم و فراخوانی ا‌ست به یک نهضت علمی در حوزه‌ تاریخ‌نگاری و علوم‌انسانی. مردم‌نامه دو آماج را دنبال می‌کند: یکی نوشتن درباره مردم و دیگری نوشتن برای مردم؛ نخستین «مردم‌نامه» و دومین «مردمی‌نامه» عنوان گرفته است. مردم‌نامه همان تاریخ مردم (People's History) است و مردمی‌نامه یعنی تاریخ‌نویسی به زبان مردم و برای مردم، نه تنها برای نخبگان و متخصصان. در شمارۀ جدید این نشریه بخش «تاریخ هنر و معماری مردم» شامل ۴ مقاله است: - شهر جا مانده است (نگاهی به رشت)| زهره توحیدی - تاریخ معماری مردمی| سمانه محسنی - حسینیۀ ارشاد...

نظریه‌های اصلی نقد معماری در مغرب زمین: سیر تاریخی از سدۀ نوزدهم تا امروز| مطهره دانایی‌فر، زهره تفضلی

با اینکه در بحران کنونی نقد معماری پرداختن به مبانی و تئوری نقد معماری بیش از پیش ضرورت دارد،  به مباحث نظری و تاریخی نقد معماری کمتر توجه شده است و مبانی نظری نقد معماری در غفلت و افول به سر می‌برد. در تاریخ ظهور نقد معماری آراء، نظر، و نظریه‌های گوناگونی دربارۀ نقد معماری مطرح شده که با تحولات آن‌ها جریان نقد معماری پرورده شده است. در این مقاله هدفْ پیگیری و تدقیق این جریان نظری و یافتن سیر تاریخی نظریه‌های اصلی در حوزۀ نقد معماری است. این سیر تاریخی را، که به روش تاریخ مفهومی و بررسی اسنادی محقق شده است، می‌توان در پنج دورة زمانی تقطیع کرد: اواخر سدۀ نوزدهم تا نیمۀ سدۀ بیستم که در این دوره پرسش از نقد مطبوعاتی و نقد آن آغاز شد و به‌موازات تحولات معماری در جنبش مدرن نگرش‌ها به نقد معماری نیز تغییر کرد؛ دهۀ ۱۹۶۰ که از یک سو، نظریۀ نقد هنجاری و اختصاصی نقد معماری مبتنی بر نظریۀ جنبش مدرن مطرح شد و از سوی دیگر، مبانی نقد معماری از مطالعات زبان‌شناختی و مطالعات طراحی اثر پذیرفت؛ دهۀ ۱۹۷۰ که تحلیل‌های مارکسیستی پرسش‌ها و دیدگاه‌هایی تازه دربارۀ نقد پیش آمد؛ دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ که نقد ارزیابانه رد...

برگزاری همایش: «موزه‌داری هنر‌های ایرانی در قرن ‌۲۱ام: چالش‌ها و فعالیت‌ها»

برگزاری همایش: «موزه‌داری هنر‌های ایرانی در قرن ‌۲۱ام: چالش‌ها و فعالیت‌ها» میزبان: موزهٔ هنر‌های کاربردی و علوم  تاریخ برگزاری همایش: ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۱|۸ مرداد ۱۴۰۰ ▪️Curating Persian arts in the 21st century: challenges and practices Museum of Applied Arts & Sciences 30 July 2021, 10am – 4pm   This research symposium brings together international curators, scholars and museum professionals to discuss the challenges and future direction of contemporary curatorial practice in relation to the field of Persian arts and crafts. Coinciding with Iranzamin – the first survey exhibition to showcase Persian arts and crafts from the Powerhouse Museum – the symposium will explore this field of research in Australia and beyond by leading experts and includes a curator-led tour of the exhibition.   Speakers include Prof Christian Gruber (Chair, History of Art, University of Michigan, USA and world-renowned scholar in the field of Islamic Art and Material Culture), Dr Michael Chagnon (Curator, Aga Khan Museum, Canada and Art Historian specialising in the Persianate World), Dr Mahroo Mousavi (Lecturer, University of Sydney and Art Historian specialising in Persian Arts and Architecture) and Prof Pedram Khosronejad, Curator, Persian Arts, Powerhouse Museum.   ▪️10.15-10.40am – Registration & coffee ▪️10.40-11am – Introduction by Dr....

روش‌های تحقیق ثانویه دربارۀ محیط مصنوع| امانوئل مانو، یولیوش آکوتیا (و.)

استفاده از داده‌های ثانویه برای تحقیق مزایایی دارد، به‌خصوص زمانی که منابع محدودی برای تحقیق با روش‌های اولیه در دسترس باشد. محققان و دانشجویان در مقاطع کارشناسی و بالاتر، و نیز مدرسان دانشگاهی آنان، بیش از پیش متوجه فرصت‌های گسترده‌ای شده‌اند که به‌کارگیری روش‌های پژوهش ثانویه دربارۀ محیط مصنوع در اختیارشان می‌گذارد. این کتاب درسی راهنمایی نظام‌مند دربارۀ چگونگی به‌کارگیری روش‌های تحقیق ثانویه دربارۀ محیط مصنوع در اختیار مخاطبانش می‌گذارد، از جمله روش‌شناسی‌های متنوعی که بنیان آنها را تشکیل می‌دهد. کتاب راهنمایی است دربارۀ روند، مزایا و پیشینۀ به‌کارگیری پژوهش‌های ثانویه؛ نیز دربارۀ چگونگی گردآوری داده‌های ثانویه، ملزومات اخلاقی و...

شب مجلۀ آدینه

📢شب مجلۀ آدینه 🔸زمان: یکشنبه ۹ خرداد ۱۴۰۰، ساعت ۲۱ 🔸سخنرانان: پژمان موسوی، قطب‌الدین صادقی 🔸این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

برگزاری سخنرانی مجازی: «بنیان‌های نقد موسیقی»

سخنرانی مجازی «بنیان‌های نقد موسیقی» با حضور آقای آروین صداقت کیش در روز یک‌شنبه ۹ خرداد ساعت ۹ تا ۱۲ برگزار می‌شود. این سخنرانی جلسه‌‌ای از کلاس «نقد آثار تاریخ معماری» دوره‌ٔ مطالعات معماری ایران است که انجمن علمی دانشجویی مطالعات معماری ایران آن را در اینستاگرام پخش می‌کند.

جلسۀ بیستم از سلسله‌نشست‌های مجازی «بهار پژوهش» در خوشنویسی و هنرهای وابسته

این نشست با محوریت پرسش و پاسخ در خصوص کتاب «کتیبه‌ها و سنگ‌نبشته‌های کرمان» در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

اخلاقِ معماری| مارک کینگوِل

ملزومات اخلاقیِ بخصوصی که معماران مفروض می‌گیرند چه هستند؟ از آنجا که کار آنها خلق وضعیتِ مادی بنیادینی است که همۀ فعالیت‌های انسانی را ممکن می‌کند، معماران و همکارانشان در ساختن بناها از قدرت تأثیرگذاری‌ای شگرف بر چگونگی زیست، کار، بازی، عبادت و تفکر ما بهره می‌برند. به همراه این تأثیرگذاری مسئولیت‌های سنگین و گاه نیازموده‌ای پدید می‌آید. نویسنده در این کتاب با عنایت به فهمی گسترده از اخلاق به مجموعه‌ای از مسائل اخلاقی‌ می‌پردازد که معماران با آنها مواجه می‌شوند. در پسِ وظایف کاملا حرفه‌‌ای ــ شفافیت، صلاحیت‌ فنّی، دادوستد عادلانه ــ مسائل عمیق‌تری وجود دارد که به حوزه‌های...

بازخوانی نقشۀ تاریخی نهر انتقال آب کرج| ذات‌‌الله نیک‌زاد

پس از اینکه تهران برای پایتختی برگزیده شد، با افزایش جمعیت، تأمین آب یکی از اقدامات ضروری بود. علاوه بر کشیدن قنواتی که به آب شرب ساکنان اختصاص داشت، راه‌های دیگری مانند انتقال آب از کوهپایه‌های البرز می‌توانست کمبود آب شرب شهر را تأمین کند. نقشه‌هایی که مبنای این تحقیق قرار گرفته، سندی است که دلالت بر همین اقدام مهندسی دارد؛ یعنی انتقال آب با کشیدن نهر از رودخانۀ کرج به شهر تهران. نقشه‌ها که در کاخ گلستان و وزارت خارجه نگهداری می‌شود، رنگی است و بر روی آن اطلاعاتی دربارۀ نحوۀ احداث نهر درج شده است، اما بدون ذکر عنوان، تاریخ، نام نقشه‌نگار و موضع دقیق است. پرسش پژوهش این است که در بازخوانی نقشه‌ها چه نکات تاریخی و مهندسی قابل عرضه وجود دارد و دیگر اینکه اسناد مذکور به چه مناسبتی تهیه شده و کدام رویداد معماری و شهری تاریخی را بیان می‌دارد؟ روش این پژوهش توصیفی‌تاریخی است؛ ازاین‌روی که تأکید بر یک سند تاریخی است و اقدامی در گذشته (روزگار قاجاریه) را روایت می‌کند. علاوه بر این، سندپژوهی محسوب می‌شود؛ زیرا بازخوانی سندی تصویری اساس کار پژوهش قرار گرفته است. هدف از پژوهش، بازخوانی و نمایاندن نقشۀ یادشده به‌عنوان سند تاریخ مهندسی و روشن کردن گوشه‌ای از...

اسلام و میراث در اروپا: امکانات گذشته، اکنون، و آینده| کاتارینا پوزان، شارون مک‌دانلد، میریام شاتاناور

در این کتاب، مطالعه‌ای انتقادی در باب جایگاه اسلام در میراث اروپا عرضه شده است. با تمرکز بر اسلام، میراث، و اروپا، در این کتاب، هدف پرداختن به همۀ این اصطلاحات و نور افکندن بر رابطۀ میان آن در سیاق‌های گوناگون شهری، ملی، و فراملی است. در این کتاب، با گرد هم آوردنِ دانشورانی از طیف وسیعی از رشته‌ها، ساختن میراث و اسلام در بستر رویدادهای کنونی در اروپا بررسی شده و هم‌چنین پیشرفت‌های گذشته و امکانات آینده تحلیل می‌شود. با عرضۀ آثار بر مبنای نوع پژوهش قوم‌نگارانه، تاریخی، و سندمحور، در فصول کتاب پرسش‌هایی از تنوع، تغییرپذیری، استعمار زدایی،...

برگزاری سخنرانی مجازی: «وضوخانه‌های مساجد در شرق نزدیک دوران میانه»

وضوخانه‌ها تا کنون به ندرت مورد توجه باستان‌شناسان و مورخان معماری قرار گرفته است. این ساخته‌ها، که خودْ ملحقه‌ای به بناهای مذهبی، با ذکری حرام انگاشته، و گاهی به اشتباه شناسایی شده بودند به دشواری در دسترس مطالعه قرار میٰ‌گیرند زیرا از گذشته و هم‌اکنون (در مورد بناهایی که هنوز در کارند) این بناها تحت مرمت‌ها و بازسازی‌های بی‌شمار بوده است. برای مشارکت در مطالعۀ این گونه‌ها، [در این سخنرانی] به نمونۀ شهر صور در ارتباط با نمونه‌های دیگر از سده‌های میانۀ خاورمیانه پرداخته می‌شود.

برگزاری میزگرد مجازی: «تاریخ شفاهی و تاریخ معماری: نظریه، سیاست‌، روش»

This roundtable considers one compelling method for addressing this need: oral history and other interview-based approaches. Oral history uniquely can bring subjectivities of the user into analysis of designed forms, incorporating the perspectives and experiences of those traditionally absent, if not excluded, from historical accounts.

سهم نگرش و کنش نخبگان سیاسی در برپایی آرامگاه فردوسی| معین کارگری، محمد حسن خادم‌زاده، توران طولابی

بیان مساله: بازآرایی فرهنگی و بازتعریف هویت ملی بر پایۀ خوانشی باستان‌گرا از فرهنگ و تمدن ایرانی از جلوه‌های بارز نگرشی بود که از میانۀ دورۀ قاجاریه هویدا شد. نگرشی که ازجمله رهاوردهای آن، پاسداشت آن دسته از مشاهیر فرهنگیِ گذشته بود‌ که در حفظ هویت ایرانی نقش داشتند. در چارچوب این نگرش بود که فردوسی جایگاه بی‌بدیلی یافت. برگزاری هزارة فردوسی و برپایی آرامگاه او در دورۀ پهلوی، اقدامی در جهت بزرگداشت جایگاه وی بود. دراین‌میان، سهم نخبگان سیاسی دورة پهلوی، و نگرش و کنش آنان در پیوند با آرامگاه فردوسی، جلب‌توجه می‌کند. سوال تحقیق: پژوهش حاضر بر محور این پرسش‌هاست که نگرش و کنش نخبگان سیاسی نسبت به پاسداشت فردوسی چه بود؟ و آنان چه سهمی در روند طراحی و ساخت آرامگاه او داشتند. اهداف تحقیق: هدف این پژوهش شناخت نوع دیدگاه و کنش نخبگان ‌سیاسی در پاسداشت فردوسی، و شرح چگونگی بروز این نقش در روند طراحی و برپایی آرامگاه اوست. روش تحقیق: پژوهش حاضر پژوهشی تاریخی از نوع توصیفی‌تحلیلی است. جنبۀ تحلیلی آن، تبیین سهم نگرش‌ برخی اندیشه‌وران و نخبگان سیاسی در بزرگداشت چهره‌های سرشناس فرهنگی‌ و به ثمر نشستن این نگرش در قالب برگزاری کنگره و احداث آرامگاه فردوسی، و وجه توصیفی آن شرح گام‌هایی...

برگزاری سخنرانی مجازی: «جایگاه «اسلامی» در هنر معاصر: تأملی بر اصطلاح‌شناسی و رویکردهای جدید»

برگزاری سخنرانی مجازی: « جایگاه «اسلامی» در هنر معاصر: تأملی بر اصطلاح‌شناسی و رویکردهای جدید» سخنران: ندی شبوط میزبان: موزه هنرهای زیبای هوستون زمان: ۱۵ مه ۲۰۲۱|۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰

هنر و فرهنگ مادی در جهان بیزانسی و اسلامی| ویراستاران: اوانتیا بابولا، لسلی چسوب

این کتاب، که به اریکا کروشکنک داد تقدیم می‌شود، به جوامع مسلمان و مسیحی شرق مدیترانه از سده‌های میانی تا دوره‌ی معاصر نگاهی تازه می‌اندازد. نویسندگان مقالات این کتاب به بررسی این پرسش پرداخته‌اند که مردمانی با ادیان مختلف چطور خودشان را با تغییرات سویه‌های سیاسی سازگار کرده‌اند  و نشان می‌دهند که حامیان هنر، مصرف، و تجربیات با روایت‌های پدیدآمده عجین شده است. در این مقالات، به شواهد مادی و مکتوب برای بررسی نقاشی، معماری و فعالیت‌های خلاقانه در بیزانس، دوره‌ٔ جنگ‌های صلیبی، امپراتوری عثمانی و خاورمیانهٔ مدرن توجه شده و بنا بر این اهمیت گذشته را در فهم حال...

برگزاری سخنرانی مجازی: «چه چیزِ هنر اسلامی «اسلامی» است؟ گستردن مرزهای سنتی تاریخ هنر»

برگزاری سخنرانی مجازی: «چه چیزِ هنر اسلامی «اسلامی» است؟ گستردن مرزهای سنتی تاریخ هنر»

فراخوان ارسال مقاله برای نشریۀ پژوهشیِ گتی

The Getty Research Journal publishes full-length articles (5,000–10,000 words, including endnotes, and 8–12 illustrations) and shorter notices often highlighting new research, acquisitions, or discoveries in the Getty’s collections (1,500–5,000 words, including endnotes, and 3–7 illustrations). The Getty Research Journal is distributed in print and electronically by the University of Chicago Press, Journals Division, and is also archived on JSTOR.

نقد معماری: جستارهایی دربارۀ تئوری، خودبنیادی و اقتصاد سیاسی| داگلاس اسپنسر

کتاب نظریه‌پردازی تازه و رادیکالی در زمینۀ رابطۀ میان سرمایه و معماری به دست می‌دهد. نویسنده موضع نظرورزانه‌ای را توضیح می‌دهد که از طریق آن معماری: به خدمت نئولیبرالیسم درآمدن را مشروع می‌کند؛ ایجاد جایگاه‌هایی برای مصرف‌کنندگانی راضی و سازگار را می‌آزماید؛ و از تصویر کارآفرینانۀ خود سرپیچی می‌کند. همچنین در این کتاب به گفتمان خودبنیادی معماری پرداخته می‌شود و با پرسش از ظرفیت آن برای تعامل مؤثر با شرایط و ضوابط سرمایه‌داری امروز، چرخش‌های فراسیاسی نظریۀ معماری معاصر بررسی و تحلیل می‌شود، ضمن اینکه میراث و محدودیت‌های نظریۀ انتقادی را در نظر می‌گیرند. Critique of Architecture Essays on Theory,...

برگزاری سخنرانی مجازی: «قلمرو زدایی از تاریخ هنر اسلامی»

دکتر مهرو موسوی دربارۀ قلمرو زدایی از تاریخ هنر اسلامی خواهد گفت. در این سخنرانی، با توجه به صورت‌های گوناگون تولید هنری، سنت‌های تفکر در مطالعۀ تاریخ هنر اسلامی زیر سوال می‌رود، خصوصاً در میان هنرهای ایرانی‌مآب.

برگزاری سخنرانی مجازی: «أم‌ السرب (اردن شمال‌شرقی): مسکون شدن در دوره‌های اسلامی؛ اطلاعات تازه از باستان‌شناسی بناها»

This lecture, following this line of research, will reflect on the settlement dynamics of the village of Umm as-Surab, highlighting the phase of occupation of the Mamluk period and discussing some chronological gaps. The results of the archaeological analysis of the still-standing structures (i.e. Building Archaeology) will be presented, integrating the data from stratigraphy and typology together with the archaeometric ones.

برگزاری کارگاه مجازی: «درآمدی بر فرهنگ نسخ عربی-اسلامی: دورۀ فشرده»

برگزاری کارگاه مجازی: «درآمدی بر فرهنگ نسخ عربی-اسلامی: دورۀ فشرده» میزبان: کتابخانۀ ملی قطر و کرسی تاریخ و فرهنگ اسلامی دانشگاه توبینگن آلمان ارائه‌دهندگان: محمود زکی، ریگولا فاستر، جولین مولر مهلت ثبت‌نام: ۱۵ مه ۲۰۲۱| ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰   ▪️Introduction to Arabo-Islamic Manuscript Culture: An Intensive Course At the heart of this introductory course are manuscripts and the knowledge they contain. The course consists of six open lectures and three closed practical sessions, taking students on an exploration of Islamic intellectual heritage from its origins to the modern era. The lectures begin by tracing fundamental perspectives of heritage, along with...

فراخوان ثبت‌نام برای دریافت کمک‌هزینۀ پژوهش و سفر

BIPS Research and Travel Grant Awards are to assist scholars wishing to pursue research in the area of arts, humanities and social science research, relating to the Persianate world, particularly Iran, Afghanistan, Central Asia, Transcaucasia, Iraq, the Persian Gulf littoral and South Asia. Subject areas include, but are not limited to: Art, Anthropology, Archaeology, Classics, Cultural Studies, History, Language, Literature, Politics, Religious Studies, and Sociology. Scholars who apply must be

بغداد و اصفهان: گفت‌وگوی دو شهر در عصر علم، ۷۵۰- ۱۷۵۰| الهه خیراندیش

بغداد و اصفهان، دو شهری که به نام مراکز بزرگ علم‌آموزی مشهور بودند، در دل «عصر علم» اسلامی قرار داشتند. صدای فرهنگی متمایز آنها الهام‌بخش گفت‌وگویی یگانه شد که در بغداد و اصفهان بیانی تازه یافت: گفت‌وگویی میان دو شهر در عصر علم، داستان اینکه چطور در سرزمین‌های اسلامی دانش منتقل می‌شد و دگرگونی می‌یافت و بعد در تمام جهان انتشار می‌یافت. الهه خیراندیش با ترسیم تاریخ اصفهان و بغاد از سال ۷۵۰ تا ۱۷۵۰، صدای منجمان، ریاضی‌دانان، دانشمندان، عرفا، قضات، و دولتمردان درباری و نیز مترجمان و دانشوران عرب و فارس را به تصویر می‌کشد. با شرح داستان برآمدن...

برگزاری سخنرانی مجازی: «متون تخصصی زیر ذره‌بین: زنان در پیمایش معماری»

در اولین میزگرد «کارگروه زنان در معماریِ انجمن مورخان معماری» هدف پرداختن به بحث‌هایی است که مواد آموزشی و علمی دربارهٔ زنان در معماری را آشکار کند.

مطالعاتی در معماری ایرانی| برنارد اوکین

این کتاب مصور غنی- با تصاویر بسیاری که تا کنون به صورت رنگی منتشر نشده بود- شامل ۲۵ مقاله از برنارد اوکین در باب گستره‌‌ای از موضوعات مرتبط با معماری ایرانی در معنای کلی آن است. تحلیل‌های او گستره‌ای از تاریخ‌نگاشت و کاشی‌کاری تا تکوین گنبد‌های مساجد ایرانی را دربرمی‌گیرد. اوکین بناهای حکومت‌های مهم سده‌های میانی- سلجوقیان، ایلخانیان و تیموریان- و همچنین یادمان‌های مغفولِ جغتاییان، مظفریان، آل‌کرت و جلایریان و یادمان‌های ازبکان در افغانستان را بررسی می‌کند. Studies in Persian Architecture Bernard O'Kane Edinburgh University Press, 2021 – فهرست مطالب کتاب: 1. Architecture in the Interregnum: The Mozaffarid, Jalayerid and...

کارگاه تاریخ معماری: بازنمایی بصری به منزلۀ یک ابزار ضروری

SAHGB’s annual Architectural History Workshop is designed to inspire students and early career researchers and heritage practitioners to consider architectural history beyond the written word. The workshop will introduce four areas of visual representation for architectural history research; photography, filmmaking, 3-D scanning and geographic information systems (GIS).

برگزاری جلسهٔ پرسش و پاسخ مجازی دربارهٔ ترجمه

 برگزاری جلسهٔ پرسش و پاسخ مجازی دربارهٔ ترجمه  میهمان: حسن افشار میزبان: انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه شهید بهشتی زمان: ۲ اردیبهشت ۱۴۰۰| ساعت ۱۸-۱۶ برای شرکت در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/ias_sbu/?hl=en   فهرستی از آثار ترجمهٔ حسن افشار در پیوست

معرفت ضمنی و گونه‌های آن در معماری بر اساس اندیشۀ هری کالینز| امید شمس، مهرداد قیومی‌بیدهندی

از میانۀ سدۀ بیستم که مایکل پولن‌یی مفهوم «معرفت ضمنی» را مطرح کرد، این مفهوم به‌تدریج به حوزه‌های گوناگون علم وارد شد و با چندین رویکرد‌ تبیین شد؛ اما در حوزۀ معماری همچنان معرفت ضمنی را بیشتر با تکیه بر اندیشۀ پولن‌یی و همچون معرفتی مرموز که مبنای عمل طراحی است تبیین می‌کنند. هدف تحقیق حاضر پیش نهادنِ یکی از اندیشه‌هایی مطرح‌شده دربارۀ معرفت ضمنی، کاربست آن در معماری و سنجیدن امکانات و محدودیت‌های آن برای تبیین معرفت ضمنی معماری است. اندیشۀ یادشده مدل هری کالینز، جامعه‌شناس علم، دربارۀ معرفت و اقسام ضمنی و صراحی آن است. مقالۀ حاضر این هدف را از طریق فهم اندیشۀ کالینز، آن‌گونه که در آخرین آثار مکتوب او دربارۀ معرفت ضمنی نمود یافته است، دنبال می‌کند. بر مبنای کاربست این اندیشه در معماری، معرفت صراحی معماری معرفتی است که از طریق واسطه‌های مادی به معمار انتقال‌دادنی است. معرفت ضمنی معماری نیز معرفتی است که بنا به سرشت آن از طریق واسطه‌های مادی انتقال‌دادنی نیست و از طریق هم‌نشینی معمار با دارندگان این معرفت یا از طریق تجربۀ عملی معماری به معمار منتقل شود. معرفت‌های تنانی و جمعی گونه‌هایی از معرفت ضمنی معماری‌اند؛ اما معماری بر معرفت‌های ضمنی دیگری نیز مبتنی است که در طبقه‌بندی...

برگزاری سخنرانی مجازی: «شیخ بهایی؛ عالم ذوفنون عصر صفوی»

میزبان: خانۀ اندیشمندان علوم انسانی؛ دبیر علمی: مهرشاد کاظمی

برگزاری سخنرانی مجازی: «خاطرۀ دوران باستان در معماری مدرن ایرانی و پارسی»

In 1822 six fire temples adorned the cityscapes of West India. By the end of the century, Parsis had augmented that number tenfold. Many of these structures were erected in what they dubbed the “Persian Style,” on floor plans described as “open.” From the 1830s to the 1930s, the Persian Revival style evolved simultaneously and codependently in two different geo-cultures: the western coast of the Indian subcontinent, with large Parsi urban populations, as in Bombay and Surat, and the major cities

مراسم مجازی بزرگداشت محمدکریم پیرنیا

استاد محمدکریم پیرنیا از جمله تاثیرگذارترین اندیشمندان معاصر در حوزۀ معماری بود که نقش بسزایی در شکل‌گیری نگاه امروز ایرانیان نسبت به معماری گذشتۀ ایران ایفا کرد. او اعتقاد داشت که باید منطق معماری گذشته را حفظ کنیم. پیرنیا کتب و مقالات بسیار در مورد سبک‌شناسی و معماری اصیل و سنتی ایرانی تألیف کرده‌است؛ به ویژه تحقیقات پردامنه‌ای بر روی «طاق» در معماری ایرانی و انواع و سبک‌های آن انجام داد.

فراخوان مقاله برای همایش: «بسط تاریخ‌نگاشت هنر اسلامی: نمایشگاه جهانی سال ۱۸۷۳ در وین»

This conference aims to look at the Vienna Fair as an intersection of processes and phenomena that contributed to Islamic art historiography

نقشۀ معمار حسین‌علی تسلط از باغ فین کاشان؛ مطالعه و تبیین ماهیت و اهمیت یک سند تصویری| حمیدرضا جیحانی، نغمه اسدی چیمه

نقشه‌ای که «حسین‌علی معمار، تسلط کاشانی» در سال ۱۳۱۳ خورشیدی از باغ فین تهیه کرد  یکی از نخستین مستندنگاری‌ها دربارۀ این باغ است. تفسیر این سند علاوه‌بر تبیین جایگاه آن را در میان منابع مربوط به باغ فین، وضعیت باغ را در دورۀ پهلوی و پیش‌از تعمیرات اخیر روشن می‌سازد. داده‌های این تحقیق از بررسی منابع مکتوب، اسناد و نامه‌ها و دقت در نقشۀ مدنظر  گردآوری شده است. نقشۀ حسین‌علی تسلط از باغ فین نقشۀ آسیب‌نگارانه است که به‌سفارش ادارۀ مالیۀ کاشان برای برآورد مخارج تعمیرات باغ ترسیم شده‌است. این نقشه تأثیری فراگیر در شکل‌گیری سیمای متأخر باغ در سدۀ اخیر داشته‌است.   – حمیدرضا جیحانی و نغمه اسدی چیمه. «نقشۀ معمار حسین‌علی تسلط از باغ فین کاشان؛ مطالعه و تبیین ماهیت و اهمیت یک سند تصویری» در گنجینۀ اسناد، دورۀ ۳۰، شمارۀ ۴ (۱۲۰)، زمستان ۱۳۹۹، ص ۱۷۰- ۱۹۶.   – دریافت متن کامل مقاله: http://ganjineh.nlai.ir/article_2612.html

هند و ایران در دورانی طولانی| آلکا پاتل، تورج دریایی (و.)

این کتاب حاصل همایشی است که در دانشگاه کالیفرنیا در ارواین برگزار شده و در آن روابط میان ایران و هند از دوران باستان تا عصر مدرن بررسی شده بود. مقالات آن شامل جنبه‌های تاریخی و باستان‌شناختی و هنری و تأثیرات این دو تمدن بر هم است. India and Iran in the Long Durée Editors: Alka Patel and Touraj Daryaee Brill, 2021 – فهرست مطالب کتاب: Preliminary Material| Alka Patel and Touraj Daryaee - India and Iran in the Longue Durée| Alka Patel and Touraj Daryaee - Achaemenids and Mauryans: Emergence of Coins and Plastic Arts in India| Osmund Bopearachchi...

گذشتۀ همیشه در تغییر: چرا هر تاریخی بازنگرانه است| جیمز ام. بنر جونیور

تاریخ هیچ‌گاه ساکن، قطعی، صرفاً واقعیت‌محور و فراتر از تفسیرِ دوباره نیست و نبوده است. بر مبنای مراجعی از توسیدید گرفته تا ریشه‌های انقلاب فرانسه و جنگ داخلی آمریکا و ورای آن، جیمز ام. بنر به دنبال آن است که بجوید مورخان چه می‌کنند و چرا؟ بنر نشان می‌دهد که چرا بعید است که دانش تاریخی بدون تغییر باقی بماند، چرا تاریخ، به منزلۀ شاخه‌ای از دانش، همواره جستجویی است برای یافتن معنا و محل مناقشه، و چرا تاریخ برای آگاهی افراد نسبت به جایگاهشان در جهان و برای هر حس هویت و سرنوشتِ هر گروه ملتی اینقدر ضروری است....

فواید راحة الصدور راوندی در تاریخ‌نگاری هنر ایران| ولی‌الله کاووسی

ابوبکر محمد بن علی بن سلیمان راوندی، ملقّب به نجم الدّین، مورّخ و ادیب و خوشنویس اواخر سدۀ ششم و اوایل سدۀ هفتم، در خاندانی از فضلای راوند، از آبادی‌های قیم کاشان زاده و پرورده شد. او در حمایت سلطان طغرل سوم، آخرین فرمانروای سلجوقی، علم و هنر آموخت و در نیمه‌های عمر کتاب راحة الصدور و آیة السرور را در تاریخ آل سلجوق نوشت که مهم‌ترین منبع تاریخی اواخر روزگار قدرت این سلسله است. جدا از فواید تاریخی، اخبار و کتاب راحة‌الصدور در باب حیات فرهنگی و اجتماعی مردم در عهد سلجوقیان ایران و روم، این کتاب را از معتبرترین منابع شناخت فرهنگ و هنر ایران در روزگار پیش از حملۀ مغولان به ایران کرده است. همچنین نخستین روایت بازمانده در شرح قواعد خطوط ایرانی را هم راوندی در اوایل سدۀ هفتم نوشت. گویا راوندی رساله‌ای مستقل در باب خوشنویسی تألیف کرده بود که اکنون از میان رفته، اما  نویسنده فصلی از آن را در کتاب راحةالصدور گنجانده است. ظاهراً راوندی در تلاش برای منطبق کردن مباحث نظری تناسبات هندسی با اقلام ایرانی بود که در آن وقت همچنان در جریان تکوین و ترقی بودند. نوشتۀ راوندی اطلاعاتی دربارۀ حمایت‌های درباری از کاتبان و جایگان خوشنویسی در آن روزگار...

برگزاری سخنرانی مجازی: «سیاحان، کتیبه‌ها، سنگ‌نگاره‌ها و شکل‌گیری باستان‌شناسی ساسانیان»

در این سخنرانی تحولات تاریخ باستان‌شناسی از حیث اتکا به منابع بررسی خواهد شد.

دسترس آنلاین و رایگان به تعدادی از متون کلیدی معماری انتشارات ام‌آی‌تی

انتشار مجموعه‌ای از کتب الکترونیک معماری و مطالعات شهری توسط انتشارات دانشگاه ام‌آی‌تی

برگزاری سخنرانی مجازی: «ترسیم مسجدِ منفرد»

- سخنران: زیاد جمال‌الدین - برگزارکننده: دپارتمان تاریخ هنر و باستان‌شناسی، مؤسسۀ مطالعات خاورمیانه، دانشگاه کلمبیا؛ در چارچوب مجموعه سمینارهای «گسستن وحدت و تأمل در پاره‌ها: نظری دوباره به معماری سرزمین‌های اسلامی» - زمان: ۶ آوریل ۲۰۲۱| ۱۷ فروردین ۱۴۰۰

معماری دیجیتال فراتر از رایانه‌ها: پاره‌هایی از تاریخ فرهنگیِ طراحی رایانشی| روبرتو بوتازی

در این کتاب، تاریخ عمیق معماری دیجیتال بررسی می‌شود و مفاهیم طراحی تا دوران رنسانس پیگیری شده و پیوند این مفاهیم با جدیدترین نرم‌افزارهای کاربردیِ طراحان عرضه می‌شود. در این کتاب، گزارشی انتقادی از چگونگی ظهور ابزارها و فنون طراحی دیجیتال مطرح شده و طراحان را قادر می‌سازد تا درکشان را از ابزارهای دیجیتالی که هر روز به کار می‌گیرند عمیق‌تر کنند. چه مفاهیم زیبایی‌شناختی، فضایی، و فلسفی با ابزارهای دیجیتالی که معماران به کار می‌برند همراه است؟ تاریخ آن چیست؟ و این ابزارها سبب پدید آمدن چه نوع فنون و طرح‌هایی است؟ در این کتاب، پاسخ‌ها به چنین سوالاتی...

در باب تصور کنونی از تاریخ اجتماعی هنر| رابرت اسلیفکین و انتونی ای. گرودین (و.)

در کتاب حاضر، بازنگری‌های عمده‌ دربارۀ چگونگی تحلیل آثار هنری به دست مورخان و نقش عوامل تاریخیِ مؤثر در شکل‌بخشی به تفسیرشان عرضه شده است؛ عواملی مؤثر هم در زمان خلق آثار و هم زمانی که مورخ به اشیاء موجود می‌پردازد. با آوردن آثار برخی از دانشوران برجستۀ این رشته، این مجلد مشتمل بر مجموعه‌ای از جستارهاست که در آن مزایا، محدودیت‌ها، و دشواری‌های خاصِ نظر افکندن به آثار هنری، عمدتاً با دیدگاهی تاریخی، بررسی شده است. متونِ گزیده، به همراه مقدمه‌ای به قلم ویراستاران نشانگر مجوعه‌ای از رویکردهای ممکن روشی است که در آن نقش کلیدیِ تاریخ در خلق،...

برگزاری میزگرد مجازی: «میراث سرقت: گفتگویی در باب موزه‌ها و اعادۀ فرهنگی»

- اعضای میزگرد: کندیس هاپکینز، دن هیکس، جولی کروکس - میزبان: مرکز هنری کافلر - زمان: ۷ آوریل ۲۰۲۱| ۱۸ فروردین ۱۴۰۰ - اطلاعات بیشتر و ثبت نام در این میزگرد: [لینک](https://kofflerarts.org/Events/Gallery-Conversations/Heritage-of-Theft-On-Museums-and-Cultural-Restitut)

برگزاری سخنرانی مجازی: «هنر غارت‌شده و عدالت پسااستعماری: استعمارزدایی از موزه‌های هنری»

The symposium Looted Art and Postcolonial Justice: Decolonizing the Art Museum, hosted by the California State University, Sacramento Art Department, will delve into repatriation struggles across the globe.

برگزاری همایش دوسالانۀ انجمن مورخان هنر اسلامی (HIAA): «تغییر رژیم»

هدف این کنفرانس توجه به لحظه‌های «تغییر رژیم» در تاریخ هنر اسلامی و نیز توجه به «رژیم‌هایی» است که به حوزۀ ما ساختار می‌دهد.

برگزاری نمایشگاه: «ایران‌زمین»

برگزاری نمایشگاه: «ایران‌زمین» میزبان: موزۀ پاورهاوس، استرالیا زمان گشایش: ۲۰ مارس ۲۰۲۱| ۳۰ اسفند ۱۳۹۹   نمایشگاه «ایران‌زمین» نخستین نمایشگاهِ عرضۀ هنرها و صنایع ایرانیِ در تملک موزۀ پاورهاوس از زمان تأسیس آن در ۱۸۸۰ است. در این نمایشگاه، داستان‌های پشت آثار هنریِ به‌ندرت دیده‌شده، متعلق به میانۀ سدۀ نوزدهم تا کنون، بررسی شده و تاریخ اجتماعی و فرهنگی متنوع ایران و مردم آن روشن می‌شود. در این نمایشگاه، می‌پرسند چگونه اشیاء ملهم از هنرها و صنایع سنتی، در جامعۀ ایرانی، به کار می‌رفته و در این جستجو بر هفت مضمون تمرکز شده است: شادی و خوشحالی، تطهیر و پالایش،...

برگزاری سخنرانی مجازی: «مساجد فراملیتی»

خانم کشور رضوی (Kishwar Rizvi) معمار و تاریخ‌نگاری است که در دانشگاه ییل به تدریس تاریخِ هنر و هنر و معماری اسلامی می‌پردازد. موضوع پژوهش او بیشتر در حوزه‌ٔ جنسیت، ملی‌گرایی، هویت مذهبی و دینی، تشریفات و آیین‌های مذهبی در جهان اسلام، معماری عثمانی، صفوی و مغول بوده و همچنین پژوهش‌های معاصری انجام داده است که کشورهای خاورمیانه را در بر می‌گیرد.

اوراق سنگین (۱۰): کتیبه‌های فارسی قصر آق‌سرای در شهر سبز ازبکستان| عمادالدین شیخ‌الحکمایی

کَش قدیم یا شهر سبز امروز در ۸۰ کیلومتری جنوب سمرقند واقع است. این شهر مورد توجه بسیار تیمور لنگ و یکی از دو پایتخت او بود. تیمور برای نشان دادن اقتدارش در این شهر، که زادگاه او نیز بود، قصر عظیمی برای خود ساخت. از این بنای معظم که به آق‌سرای مشهور است، اکنون تنها بخشی از تاق ورودی و بخش‌هایی از دو ایوان باقی است که خود نشانی از عظمت بنای اصلی تواند بود.  ده سال پیش یک دانشجوی دکتری تاریخ هنر که دربارۀ کتیبه‌های مقابر فرارود رساله می‌نوشت، تصویر چند کتیبۀ این بنا را به منظور قرائت یا تکمیل خوانش و درج در کتاب در دست انتشار دربارۀ کتیبه‌های ازبکستان برای نگارنده فرستاد. متن کامل این کتیبه‌ها و به ویژه عبارات فارسی آن که تا کنون به صورت کامل منتشر نشده، فهرست‌وار در این مقاله آمده است. – عمادالدین شیخ‌الحمایی. اوراق سنگین (۱۰): ۱۹. کتیبه‌های فارسی قصر آق‌سرای در شهر سبز ازبکستان» در مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا، شمارۀ ۱۴۲، فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰، ص ۵۶۶- ۵۷۲.

شب ایرج افشار؛ به مناسبت دهمین سالگرد درگذشت او

شب ایرج افشار؛ به مناسبت دهمین سالگرد درگذشت او زمان: پنجشنبه ۲۸ اسفند سخنرانان به ترتیب: نورالله مرادی، ساعت ۱۹؛ بهرام گرامی، ساعت ۲۰؛ مهرداد قیومی بیدهندی، ساعت ۲۱ این سخنرانی‌ها از طریق اینستاگرامِ کتابسرای اردیبهشت پخش می‌شود. نشانی: https://www.instagram.com/ordibeheshtbookshop_2/

برگزاری سخنرانی مجازی: «مجموعه آثار: کنشگری، جنسیت، و معماری»

برگزاری سخنرانی مجازی: «مجموعه آثار: کنشگری، جنسیت، و معماری» سخنرانان: آنا ماریا لئون و تورستن لنگ میزبان: مدرسه طراحی دانشگاه هاروارد  زمان: ۲۵ مارس ۲۰۲۱| ۵ فروردین ۱۴۰۰   “Bodies of Work: Activism, Gender, Architecture” Ana María León and Torsten Lange   In this conversation, architectural historians Ana María León and Torsten Lange consider the labor of organizing around issues of gender in architecture. Based on three precedents, they will reflect on their work and practice and highlight how the present has allowed scholars and practitioners to revise architectural historiography. Building on intersectional feminist theory, the discussion considers architecture and...

نوشتنِ معماری: رویکردهای داستانی-انتقادی| هلن فریشو، نائومی استد (و.)

معماران و داستان‌نویسان غایتی یکسان دارند: اینکه جهان‌هایی تازه را از خیال تحقق بخشند. هر طرح معماری، پیش از آنکه به ساختی واقعی بدل شود، نوعی داستان است؛ به نحوی مشابه، هر داستانِ مکتوبی متکی به ساختنِ سیاقی است که در آن داستان رخ می‌دهد. نویسندگان در این مجموعه جستار، می‌جویند که چه می‌شود وقتی داستان، نوشتنِ تجربی و انتقادی با هم ترکیب و در پروژه‌ها و مسائل معماری به کار بسته شود. کتاب با سبک داستانی-انتقادی آغاز می‌شود؛ سبک نوشتنِ تجربی و غالباً فمینیستی که آمیخته‌ای از صورت‌ها و ژانرهای جستار، نقد، و داستان است و به حوزۀ معماری...

فراخوان مقاله برای همایش بین‌المللی مجازی دربارهٔ نقد معماری: «دربارهٔ وظیفه و قدرت نقد معماری»

This conference seeks papers that define the purposes and methods of architectural criticism. What should the ethical basis be of architectural criticism? Can it be objective in the context of paid content? Should it outline ideal practices? Or what should it do?

کتاب‌شناسی توصیفی فلسفه هنر از آغاز تا پایان ۱۳۹۰| تقی اکبرزاده

اثر حاضر با عنوان کتاب‌شناسی توصیفی فلسفۀ هنر اولین کتاب‌شناسی مستقل دربارۀ فلسفۀ هنر به زبان فارسی است که به معرفی ۵۴۹ عنوان کتاب در این زمینه می‌پردازد و می‌تواند ابزاری کارآمد در خدمت استادان، پژوهشگران و دانشجویان باشد. در حال حاضر در عموم بانک‌های اطلاعاتی داخلی کتاب، تنها به اطلاعات نشر‌شناختی کتاب‌ها بسنده ‌شده است و بخش‌بندی محتوای متنی در بیشتر بانک‌های مذکور وجود ندارد. در این کتاب‌شناسی با روش طبقه‌بندی موضوعی، و ارزیابی دقیق محتوای کتاب‌ها، که وجه تمایز این کتاب‌شناسی است، مداخل به دو بخش تقسیم شده‌ است: بخش اول دربردارندۀ ۳۹۷ عنوان در زمینهٔ کلیات فلسفۀ...

ایران در حرکت: حرکت، فضا و راه‌آهن داخلی ایران| میکیا کویاگی

راه‌آهن داخلی ایران، که در سال ۱۹۳۸ تمام شد، تهران را به دو دو دریای اصلیِ ایران متصل کرد: دریای خزر در شمال ایران و خلیج فارس در جنوب. نخستین راه‌آهن ملی ایران منجر به ایجاد یا تحول انواع گوناگون حرکت-داوطلبانه یا اجباری، آگاهانه یا ناخودآگاه، در سطوح مختلف، و در مسیرهای گوناگون و هم‌چنین میان دیپلمات‌های ایرانی، ایل‌نشینان، کارگران مهاجر، اهالی فن، کارگران راه‌آهن، گردشگران و عشایر و مقامان عالی‌رتبۀ اروپایی- شد. در کتاب حاضر، داستان‌های تا کنون گفته‌نشدۀ این افراد  در زمانی که در حال تجربۀ انواع جدیدی از حرکت بودند بازگو می‌شود. نویسنده با استناد به روزنامه‌ها،...

برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران|عمارت خسروآباد سنندج: بررسی ارتباط تغییرات کالبدی با کارکرد آن

این مطالعه نشان می‌دهد که خسروآباد در صورت اولیه، بنایی منفرد در انتهای محور اصلی باغ داشت که ماهیت کارکردی آن با وضعیت امروز متفاوت بود.

انتشار دانشنامۀ ایرانیکا در وبگاه انتشارات بریل

انتشار دانشنامۀ ایرانیکا در وبگاه انتشارات بریل   ▪️Encyclopædia Iranica Online now available at Brill   مرکز احسان یارشاطر برای مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا اعلام کرد که «دانشنامۀ آنلاین ایرانیکا» از این پس به صورت رایگان در وبگاه انتشارات بریل در دسترس خواهد بود. برای مشاهدۀ تصاویر مدخل‌های این دانشنامه نام کاربری و گذرواژۀ زیر را وارد کنید: Username: oa Password: oa   برای اطلاعات بیشتر دربارۀ دانشنامۀ ایرانیکا و مشاهدۀ مدخل‌ها به پیوند زیر مراجعه کنید: https://referenceworks.brillonline.com/browse/encyclopaedia-iranica-online

برگزاری کارگاه مجازی: «پدیدآیی اقلیت‌ها در خاورمیانه و شمال افریقا: اشیا، تصاویر، فضاها»

در این کارگاه به مسئلۀ اقلیت‌ها و ایجاد اقلیت در هنر، معماری، و شهرسازیِ خاورمیانه و شمال آفریقا در طول تاریخ پرداخته می‌شود.

میراث جعلی: چرا یادمان‌ها را بازمی‌سازیم| جان دارلینگتون

چه می‌شود وقتی که گذشته-یا به طور خاص، بخشی از میراث فرهنگی- جعل می‌شود؟ از پنجاه نسخۀ بدلِ برج ایفل در سر تا سر جهان تا بازسازی‌های شهرهای باستانیِ صدام حسین، نمونه‌های میراث تقلبی بسیار گسترده است. برخی [از این نمونه‌‌ها] را به‌راحتی می‌شود به عنوان تقلب‌هایی فاحش بازشناخت و از رده خارج کرد (مرد پیلتدان) در حالی که موارد دیگر شبیه به کپی‌برداریِ صادقانه یا تحلیل احترام‌آمیزند (پارتنون در نشویل، تنسی). در این کتاب گیرا، کپی‌برداری‌ها از بناهای تاریخی، محوطه‌های باستان‌شناسی جعلی، و مصنوعات تقلبیِ دیگر بررسی و از آن برای بحث در باب اصول اخلاقی و پیامدهای بازسازی...

شمارۀ اول نشریۀ «فرهنگ‌های مادی جهان مسلمانان| Journal of Material Cultures in the Muslim World/ Volume 1/Issue 1-2/2021

هدف از انتشار این مجله، راه‌اندازی مرجعی تازه برای باستان‌شناسان، مورخانِ (هنر)، انسان‌شناسان، نمایشگاه‌گردانان، دانشوران و دانشجویان باستان‌شناسی، تاریخِ (هنر)، معماری، انسان‌شناسی و مردم‌شناسی در حوزۀ جهان اسلام است؛ بنا بر این تعریفی بسیط‌تر از فرهنگ مادی در نظر است که فقط شامل آثار هنری یا سازه‌های معماری و بناهای یادمانی نمی‌شود، بلکه صنایع دستی نیز ذیل آن قرار می‌گیرد. هدف مجله اطلاع‌رسانی به سایر رشته‌ها و تاریخ‌نگاران نیز هست، از این رو مثلا گزارش‌های کاوش‌های باستان‌شناسی نیز در آن منتشر خواهد شد.   همچنین، در این مجله به آن بخش از سرزمین‌های اسلامیِ خارج از حوزۀ خاورمیانه و شمال افریقا نیز که یا تاکنون مورد توجه نبوده‌اند و یا به تازگی مورد توجه و تمرکز قرار گرفته‌اند نیز خواهند پرداخت، از جمله: منطقۀ جنوب صحرای بزرگ افریقا (اصطلاحاً افریقای سیاه)، اقیانوس هند، آسیای میانه، هند، جنوب شرقی آسیا و اروپا.   مجله به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی و اسپانیایی مقاله می‌پذیرد، نیز گزارش‌های کوتاه به زبان‌های عربی، فارسی و ترکی‌ای که همراهش چکیده‌ای انگلیسی باشد.   دسترس به مقالاات این مجله رایگان است.   – فهرست مطالب این شماره: ▫️Introduction|Stéphane Pradines ▫️Aporia in Umayyad Art or the Degree Zero of the Visual Forms’ Meaning in Early Islam|Valerie Gonzalez ▫️Ṭabūn,...

برگزاری وبینار: «میان دریا و آسمان»

این وبینار مقارن با نمایشگاه «میان دریا و آسمان: سفال‌های آبی و سفیدِ پارس و ورای آن» در موزۀ هنرهای زیبای هوستون برگزار می‌شود. در این وبینار، سفال‌های آبی و سفیدِ مجموعۀ این موزه به دقت بررسی می‌شود.

برگزاری سخنرانی مجازی: «تاریخچه و منظر شهری و اقتصادی عسکر مکرم خوزستان، بر مبنای شواهد باستان‌شناختی و متنی»

برگزاری سخنرانی مجازی: «تاریخچه و منظر شهری و اقتصادی عسکر مکرم خوزستان، بر مبنای شواهد باستان‌شناختی و متنی» سخنران: مهرنوش سروش میزبان: جامعۀ باستان‌شناسی ایران، در چاچوب سلسله‌نشست‌های مجازی «مناظر و شهرهای ایران در دورۀ اسلامی» زمان: چهارشنبه ۶ اسفند/ ساعت ۱۹   موضوع این جلسه به شهر «عسکر مُکرم» اختصاص دارد که در سده‌های اولیه اسلامی شکل گرفت و مرکز کوره‌ای به همین نام شد. برخی مبنای عسکر مکرم را شهر ساسانی رُستقباد می‌دانند اما‌ بر اساس شواهد تاریخی و باستان‌شناختی احتمالاً عسکر مکرم تنها شهر تازه بنیاد اسلامی در خوزستان است. بخش نخست این سخنرانی به معرفی تاریخچه و منظر شهری و اقتصادی عسکر مکرم براساس داده‌های باستان‌شناسی میدانی و سنجش از راه دور و شواهد متنی می پردازد. در بخش دوم، جایگاه این شهر در تحولات اقتصاد کشاورزی و تجاری خوزستان بررسی می‌شود. به نظر می‌رسد پایه‌گذاری شهر عسکر مکرم در راستای سرمایه‌گذاری در مناطق پیشتر کمتر توسعه‌یافته و رونق بیشتر اقتصاد کشاورزی بازار-محور در دورۀ اسلامی بوده‌ است.   مهرنوش سروش پژوهشگر تاریخ شهر و مدیریت آب در دوران اواخر باستان و دوران اسلامی، با تمرکز بر باستان‌شناسی منظر (Landscape Archaeology) است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد معماری از دانشگاه تهران و دکترای مطالعات تاریخ باستان...

برگزاری جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران| مسیر دگرگونی خیابان تاریخی (شاه‌عباسی) مشهد؛ در دورۀ پهلوی اول

این تحقیق نشان می‌دهد که خیابان مشهد در دورۀ پهلوی اول در دو برهه دگرگون می‌شود و سرگذشت آن با رقابت سیاسی صاحبان قدرت در مشهد گره خورده است: نایب‌التولیۀ آستان قدس و استاندار. در برهۀ اول تفوق با نایب‌التولیه است؛ اما در برهۀ دوم استانداری و شهرداری بر مقدرات شهر و خیابان مسلط می‌شود.

جلسۀ مجازی دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران|«اطلاعات معماری در اسناد مربوط به کاخ گلستان: اسناد ادارۀ سرایدارخانۀ سلطنتی در دورۀ پهلوی اول»

در این پژوهش، پس از قرائت و بازنویسی اسناد آنها را معرفی کردیم و با استخراج اطلاعات آنها و تفسیر و کشف نسبت‌های میان آنها، داده‌های همگون را در دسته‌هایی مشخص طبقه‌بندی کردیم و اقسام اطلاعات مندرج در این اسناد را نشان دادیم. در نهایت با تفسیر اطلاعات بدست‌آمده روایتی در حد استعداد اسناد از اطلاعات معماری مرتبط با قصر گلستان عرضه کردیم.

برگزاری همایش: «کاروان‌سراهای ایران: گذشته، حال، آینده»

برگزارکننده: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران

جلسۀ مجازی دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران|«مناسبات حضور زنان و معماری بازار ‏تهران: از عهد ناصری تا انتهای دورۀ قاجاریه»

در این تحقیق برای یافتن مناسبات حضور زنان با معماری بازار تهران با روشی تفسیری- تاریخی سراغ منابع درجۀ اول موجود همچون سفرنامه‌ها، خاطرات، روزنامه‌ها و گزارش‌هایی از شهر رفته‌ایم و با نگاهی که در جستجوی حضور زنان در بازار بود، منابع، نقشه‌ها و تصاویر را بازبینی کرده‌ایم. بازارعرصه‌ای برای بسیاری از فعالیت‌های روزمرۀ مردم، محل برگزاری شماری از مناسبت‌ها و مکان رخ‌دادن برخی رویدادهای مهم بود پس حضور زنان در بازار تهران را ابتدا از منظر زندگی روزمره و سپس از دریچۀ مناسبت‌ها و رویدادها بررسی کردیم.

برگزاری سخنرانی مجازی: «فقه اسلامی چه چیزی دربارهٔ هنر و معماری اسلامی به ما می‌آموزد؟»

گروه تاریخ هنر و مطالعات تجسمی دانشگاه ویکتوریا میزبان وبیناری با حضور دکتر ربعه کنعان و با موضوع «فقه اسلامی چه چیزی دربارهٔ هنر و معماری اسلامی به ما می‌آموزد؟» خواهد بود. دکتر کنعان با دکتر مارکوس میلورایت گفتگو خواهد کرد.

مطالعاتِ تاریخ مجموعه‌داری و بازار‌های هنری

مجموعه کتاب‌های «مطالعاتِ تاریخ مجموعه‌داری و بازار‌های هنری» مجموعه‌مقالاتی داوری‌شده از انتشارات بریل است که در آن به مطالعات دست اول در باب سازوکار‌های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی‌ای پرداخته‌اند که زیربنای گردش آثار هنری است. در دو دههٔ گذشته، علاقه به ایجاد و نمایش و انحلال مجموعه های هنری به شدت افزایش یافته است و بازار‌های هنری، مسیر‌های تجاری و شبکه‌های فروش به بستری غنی برای تحقیقات بین‌رشته‌ای بدل شده. مطالعه در این باب اطلاعات زیادی دربارهٔ شخصیت‌های متظاهری به دست می‌دهد که در نزدشان مالکیتِ هنر یک سبک زندگی است؛ شناخت «زندگی اجتماعی چیزی‌ها»، یعنی منشأ آثار هنری،...

معمار: معماری به روایت فرهاد احمدی| شمارۀ ۱۲۵ | بهمن و اسفند ۱۳۹۹

معمار  معماری به روایت فرهاد احمدی| شمارۀ ۱۲۵ | بهمن و اسفند ۱۳۹۹   – فهرست مطالب این شماره:  - خود زندگی‌نامه و برخی اندیشه‌‌ها - معرفی ۳۵ طرح در فاصلۀ سال‌های ۱۳۵۱ – ۱۳۹۸، به قلم فرهاد احمدی - خط زمانی پروژهش‌های فرهاد احمدی/ کامبيز مشتاق‌گوهری - به ياد پدرم/ دانا احمدی - معماری نور و آب/ نير طهوری - فرهاد احمدی: حضور ‌تأثيرگذار ‌يک ‌تفکر ‌در ‌معماری و زيستگاه/ علی کيافر - درباره ‌فرهاد ‌احمدی/ سيدمحمد بهشتی - فرهاد احمدی از منظر سه معمار - نقدی بر کارهای فرهاد احمدی/ حسين شيخ‌زين‌الدين

نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت سال یازدهم| شمارۀ ۱۵۶|پاییز ۹۹| ویژه‌نامۀ پدیدارشناسی آلمانی: هایدگر

شمارۀ ۱۵۶ نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «پدیدارشناسی آلمانی: هایدگر» به دبیری منیره پنج‌تنی منتشر شد.  در سخنِ دبیر ویژه‌نامه با عنوان «پدیدار شناسی به مثابۀ امکان اندیشیدن» با اشاراتی به وجوه بنیادین دازاین نزد هایدگر که به منزلۀ ورود به مقالات دفتر است، از دلایل شکل‌گیری مجموعۀ پدیدارشناسی در نشریۀ «اطلاعات حکمت و معرفت» گفته شده است. همچنین در ادامۀ این نوشتار نکاتی دربارۀ فلسفۀ پدیدارشناسانۀ هایدگر و در نهایت دربارۀ مقالات این دفتر و دلیل قرار گرفتن‌شان در این مجموعه و ارتباط‌شان با دفترهای پیشین دربارۀ پدیدارشناسی آمده است. دفتر پدیدارشناسی آلمانی علاوه بر سخن دبیر، مشتمل بر چهار بخش است.   بخش اول:  - طریق ورود من به پدیدارشناسی| مارتین هایدگر، ترجمه عبدالله امینی - تاملی بر مبانی هوسرلی پدیدار شناسی هایدگر| شمس الملوک مصطفوی - در جستجوی حیث التفاتی همراه با هایدگر| تیلور کالسکو، ترجمه ناصر مومنی  - روش تحقیق پدیدارشناسانه از منظر هایدگر چگونه روشی است؟| زهرا شکرانی - شرحی انتقادی در باب شرح هایدگر از کانت در مسائل اساسی پدیدارشناسی|مهدی صاحبکار - تحلیل پدیدار شناختی مارتین هایدگر از مکان : تحلیل‌های انضمامی پدیدار شناختی|دن زهاوی، ترجمۀ ریحانه حیدری  - نیشیدا زیر چتر پدیدارشناسی هایدگر |محمد اصغری بخش دوم: اندیشه و نظر  -...

تئاتر شهر: بحثی در نسبت داوری آثار معماری و اصالت

مدت کوتاهی بعد از درگذشت علی سردار افخمی، در روزهای ۳ و ۴ دی ۱۳۹۹ دو یادداشت از علی کیافر، معمار و مدرس معماری ساکن ایالات متحده، در روزنامۀ شرق منتشر شد: «تئاتر شهر تهران: جامه‌ای نوین و پربها یا پیرایشی بر جامۀ دیگران» و «تئاتر شهر: پیرایشی تزیینی یا اصالت در طراحی». در این دو یادداشت، آقای کیافر با تکیه بر شباهت تئاتر شهر تهران، اثر سردار افخمی، با بنای تالار بکمن، یک آمفی‌تئاتر در محوطۀ دانشگاهی در ایالت کالیفرنیای امریکا، اثر ادوارد دارل استون، توضیح داده است که از نظر او تئاتر شهر در واقع طرح اصیلی ندارد....

برگزاری همایش آنلاین: «از مدرنیسم نابخردانه تا هنر معاصر: پاره‌هایی از یک تاریخ هنر ایران»

فرشته دفتری در کتاب اخیرش با عنوان «انگاره‌های ایرانی از هنر مدرن و معاصر» به همین واکنش‌های فردی و شخصی هنرمندان پرداخته است. او با تکیه بر تجربۀ حرفه‌اش درقامت نمایشگاه‌گردان، در این سخنرانی دربارۀ مثال‌های از نمایشگاه‌هایی صحبت می‌کند که در آنها آثار هنرمندان مدرنیست و معاصر ایرانی را ارائه کرد.

نظارۀ ایران از باکو: مطالعات ایرانی در آذربایجان دوران شوروی و پس از آن| زاور قاسمف

هویت ملی آذربایجان در دوران پس از تسلط ایران و روسیه بر شرق قفقاز و در پایان سدۀ نوزدهم پدیدار شد و طی دوران اولیۀ تسلط شوروی قوام یافت. بعد از ناکامی‌های دوران کوتاه استقلال طی سال‌های ۱۹۱۸- ۱۹۲۰، آذربایجان بخشی از شوروی شد. از این زمان به بعد قدرت شوروی، از طریق تهییج جنبش‌های جدایی‌طلب، آذربایجان را به ابزاری برای نفوذ سیاسی و ایدئولوژیک در ایران بدل کرد. ایران‌شناسیِ آذربایجانی در چارچوب شرق‌شناسی شوروری شکل گرفت و در خدمت ملت‌سازی آذربایجان درآمد. ایرانیان تبعیدی کمونیست که در آذربایجان پناهگاهی یافته بودند نیز به مؤسسات پژوهشی این کشور پیوستند و نخستین کتاب‌های آموزشی دانشگاهی و مدرسی فارسی را نوشتند و نیز در ترجمۀ شعر کهن فارسی به زبان آذربایجانی همکاری کردند. همچنین ایران‌شناسان آذربایجانی دورۀ شوروی را در چارچوب مأموریت‌های شوروی در قامت مترجم روانۀ ایران و آذربایجان کردند. بعد از استقلال مجدد آذربایجان در سال ۱۹۹۱، زیرساخت‌های ایران‌شناسی این کشور را در چندین گروه در آکادمی ملی علوم و برنامۀ مطالعات ایرانی در دانشگاه دولتی باکو ادغام کردند. اگرچه تعداد کلاس‌های آموزش زبان فارسی در مدارس طی سه‌دهۀ گذشته کاهش یافته است، نسل تازه‌ای از ایران‌شناسان پساشوروی ــ کسانی که در ایران درس خوانده‌اند ــ پدیدار شده‌اند. ایران‌شناسان آذربایجانی...

فراخوان ارسال مقاله برای شمارۀ ویژۀ مجلۀ بین‌المللی معماری اسلامی (IJIA): «گسیختگی و واکنش»

This special issue of the International Journal of Islamic Architecture addresses urban and architectural responses to rupture. Prompted by the ongoing COVID-19 pandemic, this issue understands and investigates rupture as a state of emergency which may reveal systemic inequalities through the moment of crisis.

«اصفهان و استانبول: دیدگاه اروپاییان قبل از سایۀ سنگین شرق‌شناسی»؛ سخنرانی مجازی سوسن بابایی

این گفتگو بر دیدگاه‌های شهری اروپاییان در بارهٔ اصفهان صفوی و استانبول عثمانی در سدهٔ هفدهم تمرکز می‌کند. بیشتر اروپاییان در سده‌های شانزدهم و هفدهم، آگاهی در‌ بارهٔ این شهر‌های اصلی جهان اسلام را توسط ژانر مشهور سفرنامه‌نویسی و وسایل بصری آنها- همچون نقشه‌ها، نمای‌ شهر‌ها، تصاویر سبک زندگی، لباس‌ها و مطالعات فیزیولوژیک- کسب کرده‌اند. سوسن بابایی پیش‌نویس معروف معماری تاریخی (Entwurf einer historischen Architektur) را در کتاب مشهور یوهان برنهارد فیشر فن ارلاخ، معماری وینی (۱۷۲۳ - ۱۶۵۶)، نوشته شد

مسکن طبقۀ متوسط مدرن در تهران: بازسازیِ یک کهن‌الگو؛ دوره‌های شهرنشینی| رعنا حبیبی

در کتاب حاضر، رعنا حبیبی تحلیلی گیرا از تاریخ  شهر مدرن تهران در طول دورۀ جنگ سرد، ۱۹۴۵ تا ۱۹۷۹ عرضه می‌کند. این کتاب، علاوه بر بحث در باب نهادگراییِ مدرنیته در شکل مسکن طبقۀ متوسط در تهران، نشان می‌دهد که چگونه کهن‌الگوهای بومی به ساختنِ محلات جدید راه یافتند. موضوعاتی چون مسیر مدرنیسم ایده‌آل به سوی مدرنیسم مردم‌پسند، معرفیِ سلیقۀ مدرن به جامعۀ سنتی از طریق معماران، همگام با پیگیریِ مسیر نمودهای فراملی در پروژه‌های محلی، همه موضوعاتی است که نویسنده به کمک تحلیل‌های گیرای تصویری و تفسیرهای جذاب نظری از پنج محلۀ مدرن تهران به نحوی جامع تفصیل...

پردیس‌های ایرانی در مخاطره: برنامه‌ریزی و مدیریت منظر در دوران معاصر ایران| فرزین فردانش، فرناز عارفیان (و.)

دکتر فرزین فردانش، مدرس فقید دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، با همکاری فرناز عارفیان و جمعی دیگر از پژوهشگران کتابی در دست انتشار داشت که متأسفانه درگذشت نابهنگامش در پنجاه‌وشش‌سالگی او را از دیدن ثمرۀ کارش بازداشت. در ادامه، معرفی کوتاه ناشر بر این کتاب را می‌خوانیم. کتاب به زودی منتشر خواهد شد و به‌صورت مفصّل‌تری آن را در آسمانه معرفی خواهیم کرد.   این کتاب مجموعه جستارهایی نافع در باب بررسی تلاش‌های تازه برای پاسخ به مشکلات برنامه‌ریزی، مدیریت و حفاظت منظر در ایران، مأوای باغ ایرانی، در دوران معاصر است. فصول گوناگون کتاب با تکیه بر مطالعات تازه به مباحث ذیل اختصاص دارد: - حوزۀ دانش و مبانی نظری، شامل مروری بر پژوهش‌های در جریان در این حوزه؛ - باغ‌های ایرانی به‌جا مانده از سدۀ ششم پیش از میلاد تا سدۀ نوزدهم میلادی که بر طراحی باغ در حوزۀ جغرافیایی وسیعی از هند تا اسپانیا تأثیر گذاشته است؛ - مدیریت و حفاظت منظر فرهنگی، منظر شهری تاریخی، منظر راه‌ها و منظر طبیعی در مواجهه با تغییرات اقلیمی و معیشتی‌ای که تعادل پویا ولی شکننده و کارکردهای ضروریِ این ویژگی‌های متمایز این قبیل محیط‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ - منظرهای تاریخی سرزمینی‌ای (historic teritorial landscapes) که...

برگزاری مجموعه سخنرانی‌های آنلاین در ایران‌شناسی

برگزاری مجموعه سخنرانی‌های آنلاین در ایران‌شناسی میزبان: گروه ایران‌شناسی، کالج مک‌میلان، دانشگاه ییل زمان: ۵ و ۱۹ فوریه، ۵ و ۲۶ مارس، ۱۶ آوریل ۲۰۲۱   ▫️Gestures of Perplexity in Persian Compendiums of Wonder and Rarity| Travis Zadeh, Yale University ▫️Promiscuous Modernism to Contemporary Art: Fragments of an Ira nian Art History| Fereshteh Daftari, Independent Scholar and Curator ▫️Under the Red Dome: Persian Poetic Play, Imperial Regim es of Difference| Samuel Hodgkin, Yale University ▫️The City and the Country: On the Temporal Fissures of the Iranian New Wave Cinema| Farbod Honarpisheh, Yale University ▫️From the Oilfield to the Battlefield: Transcaucasian...

سیبیل موهولی نادی: معماری، مدرنیسم، و ناخشنودی‌ها از آن| هیلده هینن

سیبیل موهولی نادی، صدایی مهم در فرهنگ معماریِ میانۀ قرن، به نحوی بی‌مانند با مدرنیستم و مدرنیته درگیر بود. او به عنوان یکی از معدود منتقدانِ معماریِ زن در آن زمان آغاز صدایی بود که تردیدهایی دربارۀ مسیر معماران مدرن مطرح می‌کرد و استادانی مثل میس و لوکوربوزیه و گروپیوس را افسانه‌زدایی می‌کرد و رویکرد قهرمانانه و مردسالارانۀ آنها را زیر سوال می‌برد. با وجود این، نوشته‌ها و آثار او کم مطالعه شده و از آثار مرجعِ مطالعۀ مدرنیسم حذف شده است.  در این کتاب، اهمیت زندگی و آثار موهولی نادی تحلیل و جوانب متناقض رابطۀ میان مدرنیسم و فمینیسم...

برگزاری همایش آنلاین: «دیدگاه‌های بین‌المللی در باب آیندۀ معماری و شهرسازی در دوران پس از کووید»

برگزاری همایش آنلاین: «دیدگاه‌های بین‌المللی در باب آیندۀ معماری و شهرسازی در دوران پس از کووید» میزبان: گروه اقدام شهرسازیِ دوران همه‌گیری (The Epidemic Urbanism Initiative (EUI)) زمان: ۲۹ و ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۱| ۱۰ و ۱۱ بهمن ۱۳۹۹   ▪️International Perspectives on the Future of Architecture and Urbanism in the Post-COVID Age   Long before the appearance of COVID-19, the urban fabric of cities across the world had been shaped by prior epidemics. Indeed, the study of historic, global epidemics has illuminated the many ways in which urban life and architecture have changed during times of pestilence. With the outbreak of each epidemic has come new scientific understandings of disease, new modes of governing of social life and interaction, novel efforts to intervene in and prevent infection, the exacerbation of social inequities, and the creation of new occupational and social roles. Each of these outcomes has been enacted and emplaced in the built environment over time and across diverse geographies through the design or re-design of buildings and public spaces, the quarantine or redirection of goods and people, the adoption of new social roles, and the imposition of new urban design policies and practices.    برای ثبت نام به پیوند...

شهرها و اسلام‌گرایی‌ها: در باب سیاست و تولیدِ محیط مصنوع| بولنت بتومن (و.)

در این کتاب، از طریق تحلیل رابطۀ میان اسلام‌گرایی و محیط مصنوع، بر وجهی خاص از پیوند میان سیاست و اسلام نور افکنده شده است. رابطۀ میان اسلام و سیاست همواره بحث‌برانگیز بوده؛ هر چند هرگز به اندازۀ زمان نوشتنِ کتاب محل بحث نبوده است. در این مجموعۀ جدید، هدفْ بررسیِ تعامل‌های میان اسلام‌گرایی و محیط مصنوع از طریق موضوعاتی از قبیل موارد زیر است:   - معاوضه‌های فضایی میان ملت و اسلام در تعریفِ هویت ملی؛   - فضاهای روزمره و پدیدآییِ قلمروهای اسلامی   - نقش اسلام در ایجاد (یا بازسازی) ایدئولوژی حکومتی از طریق معماری و طراحی...

معرفی وبگاه پلتفرم

وبگاه پلتفرم (Platform) جایی است برای تبادل آرا دربارۀ تحقیق کردن، تدریس کردن، نوشتن و کار کردن، دربارۀ بناها و فضاها و منظر‌ها.

تحقیقات مسئله‌مدار در معماری| زهرا اهری، هادی ندیمی، صحرا عابری‌زاهد، فاطمه توانایی‌مروی، پریسا رحیم‌زاده، مریم حیدرخانی، شیوا فلاح نجم‌آبادی

مسئله موقعیتی در جهان واقعی است که ما در آن مطلوبی داریم، اما شیوۀ دستیابی به آن برایمان روشن نیست. در معماری، مانند حوزه‌های دیگر دانش، هدف برخی از تحقیقات حل مسائل واقعی جهان معماری است. هدف از این مطالعه بیان تعریفی از تحقیق مسئله‌مدار در معماری، اجزا، فرایند و انواع آن است. این تحقیق در چارچوب راهبرد طبقه‌بندی به‌منظور روشن کردن خصوصیات این نوع از تحقیقات معماری انجام و برای اجرای آن، ۲۹ رسالۀ دکتری معماری انتخاب شد که در دانشگاه‌های برتر جهان دفاع شده بود و حل مسئله‌ای در حوزۀ معماری را دنبال می‌کرد. در این پژوهش چکیدۀ این رساله‌ها بررسی و تحلیل شد. این بررسی نشان می‌دهد که آن دسته از تحقیقاتی را که فرایند اجرای آنها به راه‌حلی برای مسائل جهان واقعی معماری منتهی می‌شود، می‌توان تحقیقات مسئله‌مدار نامید. در این نوع تحقیقات از چارچوب‌های علمی‌ای استفاده می‌شود که برای حل مسائل جهان واقعی در حوزه‌های دیگر دانش بسط یافته است و با دو نوع مسائل سروکار دارد: مسائلی با حدود روشن و مسائلی که حدود روشنی ندارند. مسائلی که حدود روشنی ندارند، اغلب در حوزه‌های میان رشتۀ معماری با رشته‌های علوم اجتماعی مطرح می‌شود. این نوع از تحقیقات رویکردی مختلط را دنبال می‌کند و با...

برگزاری سمینار مجازی: «آشکار کردن مجموعه‌ٔ مخفی: مجموعهٔ نسخه‌های خطی جهان اسلامِ کلمبیا»

برگزاری سمینار مجازی: «آشکار کردن مجموعه‌ٔ مخفی: مجموعهٔ نسخه‌های خطی جهان اسلامِ کلمبیا» برگزارکننده: مرکز مطالعات جوامع مسلمان در دانشگاه کلمبیا (سی اس ام اس)  زمان: ۱۲مارچ ۲۰۲۱| ۲۲ اسفند ۱۳۹۹   ▪️Making a Hidden Collection Visible: Columbia’s Collection of Muslim World Manuscripts March 12,2021 Friday, 1:00 PM The contributors: Mohammad Sadegh Ansari (SUNY Geneseo), Zeinab Azarbadegan (Columbia), Trevor Brabyn (Independent), Kaoukab Chebaro (Columbia), Alexandre Roberts (USC), Avinoam Shalem (Columbia), Jane Rodgers Siegel (Columbia), Tunç Şen (Columbia)   Join us in celebrating the publication of this special issue of the Journal of Philological Encounters, publicizing the contents and importance of Columbia’s collection of manuscripts from the Islamic world. The event will feature the authors from the special issue as well as two discussants, Evyn Kropf (U Michigan) and Konrad Hirschler (Freie Universität Berlin).     برای ثبت‌نام در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://columbiauniversity.zoom.us/webinar/register/WN_vNsF_LQtSH-fQQOH15cqHg   اطلاعات بیشتر: https://csms.columbia.edu/blog/2021/march-12-making-a-hidden-collection-visible-columbias-collection-of-muslim-world-manuscripts

مسجد جامع در شهر: آستانگی، مناسک، سیاست| ای. هلال اوغورلو و سوزان ییلمن (و.)

در این مجموعه مقالات، رابطۀ پویای میان مسجد جامع و شهر اسلامی بررسی می‌شود. در کتاب، به موضوعات مرسوم از دریچه‌هایی تازه پرداخته شده و هر نمونۀ بررسی شده در سیاق فضایی، شهری، و اجتماعی-فرهنگی خود قرار گرفته است. اگرچه این دو درونمایۀ مشهور-همان مفاهیمی که زمانی معرف این حوزه بوده‌اند- به دست مورخانِ معماری اسلامی و شهرسازی به نحوی گسترده مطالعه شده، در مجموعۀ حاضر، به طور ویژه دربارۀ ابهام فضایی و کارکردی یا آستانگی میان این فضاها بحث می‌شود. به جای اشاره به مسجد جامع، به منزلۀ نشانۀ اصلیِ شهر اسلامی، در این مجموعه، شواهدی عرضه می‌شود حاکی...

برگزاری اولین سخنرانی از سلسله‌نشست‌های مجازی «یافتن حال معماری ایران در تداوم گذشته و آینده»

برگزاری اولین سخنرانی از سلسله‌نشست‌های مجازی «یافتن حال معماری ایران در تداوم گذشته و آینده» سخنران: محمدرضا حائری زمان: چهارشنبه ۱ بهمن ۱۳۹۹، ساعت ۱۷:۳۰- ۱۹:۳۰   مطالعۀ توضیحات بیشتر دربارۀ این نشست‌ها: https://www.instagram.com/p/CKEtNuWjVmS/?utm_source=ig_web_copy_link   🔸سخنرانی را به صورت زنده از این نشانی می‌توانید ببینید: https://www.instagram.com/mohammadreza_haeri/

برگزاری سخنرانی مجازی: «مناره‌ها در دورهٔ سلجوقی»

پروفسور جاناتان اس بلوم استاد بازنشستۀ کرسی نورما جین کالدروود در دپارتمان هنر، تاریخ هنر و فیلم کالج بوستون، دوره‌های تاریخ هنر و معماری اسلامی را تدریس می‌کند. وی همچنین سمینارهایی در موضوعاتی مانند هنر اسپانیا در قرون وسطا و تاریخ قاهره ارائه می‌دهد. وی در تحقیقاتش به تاریخ مناره و توسعۀ آن، تاریخ کاغذ و هنر سلسله فاطمیان در شمال آفریقا و مصر پرداخته است.

برگزاری همایش مجازی: «نمایش و جا‌به‌جایی در هنر و معماری سده‌های میانی»

The Courtauld Institute of Art’s 26th Annual Medieval Postgraduate Colloquium has invited speakers from various academic fields (including, but not limited to, art history, archaeology, material culture and conservation studies) to consider various forms of displacement and their visual and experiential implications for medieval art and architecture.

نشریهٔ سنت شفاهی| Oral Tradition/Volume 34/ Issue 1/2020

Oral Tradition Volume 34, comprises four essays that demonstrate, in the diversity of their topics and approaches, the broad reach of the study of orality and oral tradition. This volume brings together traditions from three continents—as well as, perhaps unexpectedly, the work of one of the twentieth century’s most famous novelists. These essays appear at the conclusion of a difficult year. Throughout this period of global crisis, scholars have been, for the most part, in the very fortunate position of being able to continue their scholarly work, even if many have had to contend with closed libraries, quarantine restrictions, and other challenges. New technologies—above all platforms for video conferencing—have made it possible for them to collaborate with colleagues, engage with students, and enjoy the support of friends and family even as they endure physical isolation.  The mediated socialization that characterizes our current moment stands in contrast with the direct, embodied interactions normally presupposed by oral tradition. The essays presented here, and in previous volumes of Oral Tradition, thus stand as a reminder of what we miss for the time being, and what we can look forward to regaining.   ▫️Editor’s column ▫️Back in the Foundation: Chauvinistic Scholarship and the Building...

شهر نمایش: معماری چطور دوبی را ساخت| تاد ریس

خط آسمان سرسام‌آور و معماری متظاهرانه دوبی را مشهور کرد. کتاب همین خط آسمان و معماری را  ردگیری می‌کند و به طرحی قرن بیستمی برای بقای دوبی می‌رسد. در سال ۱۹۵۹ متخصصان توافق داشتند که اگر بنا باشد دوبی را به چیزی بیش از یک بندر بی‌قانون تبدیل شود، برنامه و طرحی لازم است. به‌طور خاص، طرحی شهری را توصیه کردند که دوبی را دربرابر بی‌نظمی و گمنامی تقویت کند. حاکم وقت دوبی با معمار بریتانیایی، جان هریس دستِ همکاری فشردند تا هریس برای جلب توجه جهان به دوبی و بعد جلب سرمایه‌گذاری جهانی در دوبی طرحی راهبردی آماده کند....

فراخوان ارسال پیش‌نهادهٔ وبگاه اگریگت (Aggregate) با موضوع «مواد سمی»

وبگاه اگریگت Aggregate بستری آنلاین برای حمایت از تألیف، داوری همتراز، انتشار و بحث دربارۀ تحقیق‌های نوآورانه در تاریخ معماری است. فراخوان اخیر برای پروژۀ جدیدی در این وبگاه با موضوع نسبت مواد سمی و معماری، طراحی و طراحی شهری است.

وبینار: «بایگانی‌های تاریخ جهانی کجاست؟»

 وبینار: «بایگانی‌های تاریخ جهانی کجاست؟»  سخنران: کاترین اوکه، کیت براون، جی ای برمنر و فیلیکس آویولا میزبان: انجمن مورخان معماری زمان: ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۱| ۲۹ دی۱۳۹۹   ▪️Where are the Archives of Global History?   Katherina Oke (King's College London), Kate Brown (Massachusetts Institute of Technology), G. A. Bremner (University of Edinburgh), and Felix Ajiola (University of Lagos)| 18 Jan, 2021 |18:00     In this opening roundtable, we invite four senior scholars to reflect on the central themes that will run through the seminar series. Each with a different relationship to Global History as a field, the speakers will...

شجریان: مخاطب خاص، شهرت عام| بابک خضرائی

شجریان مجری یک موسیقی کلاسیک بود که از ویژگی‌های این موسیقی (در بیشتر فرهنگ‌ها) داشتن مخاطبان خاص است؛ پس چگونه او به این شهرت عام رسید که نامش تقریباً به گوش هر ایرانی و میلیون‌ها غیرایرانی رسیده است؟ چه شد که شجریان در آواز از دیگران متمایز شد؟ شاید اول به نظر برسد گسترۀ وسیع صدای اصطلاحاً شش‌دانگ اوست که او را متمایز کرده، اما این حسنی است که بسیاری از خوانندگان حتی ناشناخته هم دارند. وجه امتیاز او را در جایی دیگر باید جستجو کرد: نگاهی به کارنامۀ حدوداً پنجاه‌سالۀ آواز شجریان، از آگاهی و شناخت وسیع و عمیق او از گوشه‌ها و الحان، تسلط بی‌چون‌وچرایش در اجرای دقیق و البته هوش و ذوق او در ایجاد ارتباط میان آنها و اتصال دادنشان و طراحی آواز و انتخاب اشعار دارد.  نیز ویژگی مهم خوانندگی شجریان، تنوع تحریرهای اوست؛ بسیاری از خواننده‌های پیش از او آوازشان را به یک-دو-سه گونه تحریر می‌آراستند و با همان‌ها هم بر مسند استادی می‌نشتند. شجریان نه‌تنها بر شناخت هزارتوها و اجرای دقیق انواع تحریر فائق آمد، که آن را با مفهوم و کارکرد موسیقایی‌اش، نه برای خود‌نمایی و جلوه‌فروشی به کار بست. اما چه شد که شجریان که موسیقی‌اش خاص بود، تقریبا بی‌مدد تلویزیون...

نشریۀ بین‌المللی معماری اسلامی| the International Journal of Islamic Architecture (IJIA)/Volume 10/Issue 1/2021

شمارۀ جدید نشریۀ بین‌المللی معماری اسلامی  به مناسبت دهمین سال انتشار مجله مقالاتی دربارۀ جنبه‌های متنوع نظری  و روشی در حوزۀ «معماری اسلامی» دارد. در این مقالات نویسندگان، جمعی از اعضای تحریریۀ اولیۀ مجله، تلاش کرده‌اند که تأملاتشان دربارۀ این حوزه و نیز نقش این مجله در مطالعات معماری اسلامی را بیان کنند. برآیند نظر این نویسندگان حاکی از ضرورت فراگیر شدن بیشتر و نیز تنوع بیشتر در حوزۀ مطالعات معماری اسلامی است.    – فهرست مطالب این شماره: ▫️Facing Challenges Through Innovation: Redefining the Field of Islamic Architecture at IJIA ▫️Islamic Architecture in Print: Reflections on Ten Years of...

سخنرانی‌های مجازی برنامۀ بنیاد آقاخان برای معماری اسلامی در دانشگاه ام.آی.تی

سخنرانی‌های مجازی برنامۀ بنیاد آقاخان برای معماری اسلامی در دانشگاه ام.آی.تی   ▫️ عناوین  سخنرانی‌ها:   ▫️Surveying Modern Architecture: The Case of Cairo Mohamed Elshahed Independent Curator and author of Cairo Since 1900: An Architectural Guide Thursday, March 4, 6:00 PM (EST)   ▫️Lived Heritage and the Sacred Topography of Harar Jugol, Ethiopia Michelle Moore Apotsos Department of Art, Williams College Monday, April 12, 6:00 PM (EST)   ▫️The Place of Africa, in Theory Shaden M. Tageldin Cultural Studies & Comparative Literature, University of Minnesota Monday, May 10, 6:00 PM (EST)     اطلاعات بیشتر در باره‌ٔ این برنامه و...

برگزاری سخنرانی مجازی: «بناهای معروف به ابواسحاقیه در ایران و سرزمین‌های اسلامی»

انجمن علمی مطالعات معماری ایران دانشگاه شهید بهشتی در تلاش است برای آشنایی و معرفی فعالان این حوزه‌ٔ فکری سلسله نشست‌هایی ترتیب دهد که به معرفی بزرگان این رشته و کار‌های کمتر شناخته شده‌ٔ ایشان بپردازد؛ به همین خاطر در نشست پیش روی میزبان استاد بزرگوار آقای عمادالدین شیخ‌الحکمایی خواهیم بود تا از ایشان درباره‌ٔ پژوهش کمتر شناخته‌شده‌شان بپرسیم.

تاریخ کلیسا از دریچۀ ساختمان‌های آن| الن دویگ

کتاب حاضر خواننده را به ملاقات افرادی می‌برد که در زمان تحولات دینیِ بسیار مهم در همان فضاهایی می‌زیستند که داستان کلیسا در آن شکل گرفته است. بناها راجع به مردم‌اند؛ مردمی که که آن را می‌فهمیدند، طراحی می‌کردند، پولش را تهیه و از آن استفاده می‌کردند. داستان‌های این مردم در خودِ بافت بناها حک شده و با تحول این بافت در طول زمان، همگام با تغییر کاربرد و روابط و باورها، معماری به تاریخ مستمرِ امواجِ گذران انسان بدل می‌شود. این فرآیند در کلیساها اهمیتی ویژه می‌یابد؛ جایی که ترکیب فضا اعضای جماعت را، برای اجرای مراسم و آیین‌های...

برگزاری سخنرانی مجازی: «کارت پستالی از انقلاب: عکس و انقلاب مشروطهٔ ایران»

Dr Mira Schwerda studies the history of art in the broader Islamic world, especially the Persianate realm and the Ottoman Empire. Her book manuscript-in-progress focuses on the imagery of the Iranian Constitutional Revolution at the beginning of the twentieth century and presents a new history of the visual narratives of political violence brought about by the triad of the telegraph, printing press, and photography.

نژاد، بردگی و زندگی خانگی در تاریخ‌نامه‌های اواخر قاجار| وندی دی‌سازا

این مقاله باورهای فرهنگی را در باب نژاد و بردگان افریقایی در تاریخ‌نامه‌های اواخر قاجار تا پیش از قانون لغو بردگی در ۱۹۲۹ برمی‌رسد. برخلاف مطالعات پیشین، منابع متنی قاجاری آشکار می‌کند که باورهای فرهنگی طبقۀ نخبگان در پی‌ریزی وضع اجتماعی بردگی در ایران موثر بوده است. روایت‌ها و تصاویر در باب خواجگان و کنیزان افریقایی تملک خشن و استفاده از دیگری را طبیعی و پذیرفتنی جلوه می‌داد. به علاوه روایت‌ها در باب بردگی تصدیق می‌کند که چگونه چنین دیدگاهی از حیات جسمانی افریقایی ارزش اجتماعی خواجگان و کنیزان را در قلمرو خانگی تعیین می‌کرد.   Wendy DeSouza. "Race, Slavery...

همایش ملّی بررسی آراء و آثار تیتوس بورکهارت

 همایش ملّی بررسی آراء و آثار تیتوس بورکهارت سخنرانان افتتاحیه: محمود یوسف ثانی  و  حمیدرضا فرزان یار  میزبان: موسّسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران  زمان: ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۹  سخنرانان:  سیدحسین نصر سیدرضا فیض  غلامرضا اعوانی شهرام پازوکی سعید بینای مطلق حمیدرضا فرزان یار امیر مازیار  پتریک رینگن برگ  انشاالله رحمتی  لادن اعتضادی محمدرضا حائری مازندرانی  سیدرضی موسوی گیلانی  رضا کورنگ بهشتی  فاطمه صانعی  محمدجواد ادبی  اسماعیل رادپور سیدرحمان مرتضوی  عارف امامی مهر  محمدجواد سعیدزاده  عبدالله محمدی پارسا  سیدامیرحمزه عارف زیدی  سید شاهین محسنی      برای شرکت در این برنامه به پیوندهای زیر مراجعه کنید: http://webinar.irip.ac.ir/ch/tbc   https://www.irip.ac.ir/fa/home/conferences/burckhardt    اطلاعات...

برگزاری سخنرانی مجازی: «موزه‌های وحشی»

 برگزاری سخنرانی مجازی: «موزه‌های وحشی»  سخنران: پروفسور دن هیکس میزبان: کالج هنر ادینبرو زمان: ۱۳ ژانویهٔ ۲۰۲۱| ۲۴ دی۱۳۹۹   ▪️History of Art Research Seminar: The Brutish Museums  Prof Dan Hicks, 2012| January, 13 |1.30pm   Dan Hicks FSA is Professor of Contemporary Archaeology at the University of Oxford, Curator of World Archaeology at the Pitt Rivers Museum and a Fellow of St Cross College, Oxford. He was Visiting Professor at the musée du quai Branly in 2017-18, and was awarded the Rivers Medal of the Royal Anthropological Society in 2017. Dan's new book, The Brutish Museums: the Benin Bronzes, Colonial Violence and Cultural Restitution was published by Pluto Press in November 2020, and has been described in reviews by Ben Okri OBE as "a startling act of conscience", by The Economist as "a real game-changer", by The Guardian as “beautifully written and carefully argued”, by CNN as “unsparing”, by Nature as “timely”, and by the Sunday Times as "destined to become an essential text". The Brutish Museums was listed as one of the New York Times Best Art Books of 2020, with the recommendation: “If you care about museums and the world, read this book”.    اطلاعات بیشتر: https://www.eca.ed.ac.uk/event/history-art-research-seminar-brutish-museums?s=09...

برگزاری همایش: «سنت‌های اسلامی در خراسان بزرگ: اسماعیلی‌ها، صوفیان و سنی‌ها»

برگزاری همایش: «سنت‌های اسلامی در خراسان بزرگ: اسماعیلی‌ها، صوفیان و سنی‌ها» برگزارکننده: مؤسسهٔ مطالعات اسماعیلیان زمان: ۲۴ تا ۲۷ فوریه ۲۰۲۱| ۶ تا ۹ اسفند ۱۳۹۹   ▪️Islamic Traditions in 'Greater Khurāsān’: Ismailis, Sufis and Sunnis The goal of this international conference is to explore a variety of manifestations of Islamic culture over a vast geographical area situated in the easternmost part of the Islamic world, including contemporary Central Asia, Afghanistan, north-eastern Iran, the Xinjiang region of western China and northern and western Pakistan. We have chosen to use the medieval geographic term ‘Greater Khurāsān’ to refer to this area....

سلجوقیان و جانشینان آنها: هنر، فرهنگ و تاریخ| شیلا کنبی، دنیز بایزید، مارتینا روجادی (و.)

سلجوقیان و جانشینانشان ــ در اصل برخاسته از اصل قبایل صحرانشین ترک‌تبار ــ از سدۀ یازدهم تا چهاردهم حاکمان پرقدرت سرزمین‌های وسیعی از آسیای میانه تا شرق مدیترانه بودند، دورانی که از حیث فرهنگی بسیار پربار بود. این کتاب مطالعه و جمع‌بندی‌ای از وضع این سرزمین‌ها در این دوره است، دوره‌ای که تحت حکومت سلجوقیان، مهاجرت مردم و دادوستد و درهم‌آمخیتن سنت‌های متنوع ــ شامل ترکمان، ایرانی-عربی-اسلامی، بیزانسی، ارمنی، فرهنگ‌های مسیحی از جمله فرهنگ صلیبیان ــ به همراه حمایت از معماری، به پیشرفت علوم و فنون و شکوفایی فرهنگ سرزمین‌های تحت سلطۀ آنها انجامید.  همچنین، در این کتاب بررسی می‌شود...

منظر و هرمنوتیک بصریِ مکان، ۱۵۰۰-۱۷۰۰| کارل اِی. ای. انکل و والتر ملیون (و.)

در این کتاب، روش‌های تصویرمحورِ تفسیری بررسی می‌شود که منظره‌پردازانِ تصویری و ادبی بین سال‌های ۱۵۰۰ تا ۱۷۰۰ به کار گرفتند. [نویسندگانِ] ۱۷ جستارِ این کتاب، می‌پرسند که چگونه منظر، به منزلۀ توصیفی از مکان در تصویر و یا متن، بیش از دعوت به مشاهدۀ دقیق، اغلب برای فراخواندن به تفسیر یا بهتر از آن، برای برای اعمالِ روش یا اصلی برای تفسیر به کار می‌رفت. Landscape and the Visual Hermeneutics of Place, 1500–1700 Editors: Karl A.E. Enenkel and Walter Melion ‌Brill, 2020 – فهرست مطالب کتاب:   Part 1. Introduction: The Hermeneutic and Exegetical Potential of Landscapes Part 2....

بازدید آنلاین از مسجد سلمانیه استانبول

 بازدید آنلاین از مسجد سلمانیه استانبول سخنران: دکتر سلطانی  میزبان: انجمن علمی معماری دانشگاه بناب  زمان: ۱۰ دی ١٣٩٩   برای ثبت‌نام در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdk9LUg6HkIgG8ZQWWTNKsIiFTE9F_vnnYur3F8TwRVCw-5WA/viewform?usp=sf_link    

سخنرانی مجازی: «تاریخ معماری ایران: نگرشی نو به واژگان برگرفته از فرهنگ‌نامه‌ها و متون کهن»

سخنرانی مجازی: «تاریخ معماری ایران: نگرشی نو به واژگان برگرفته از فرهنگ‌نامه‌ها و متون کهن» سخنران: نیما ولی‌بیگ| استادیار دانشگاه هنر اصفهان زمان: پنجشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۹، ساعت ۱۵- ۱۷   برای شرکت در سخنرانی به این نشانی مراجعه کنید: https://daanaan.daan.ir شناسۀ کلاس: 435f01f| گذرواژه: 1234

درگذشت اشکان رضوانی نراقی

متأسفانه دکتر اشکان رضوانی نراقی، مدرس جوان معماری در دانشگاه تهران، در حادثۀ روز جمعه در کوه‌های شمال تهران از دنیا رفت.

آوانگاردهای معماری شوروی: معماری و انقلاب استالین از بالا، ۱۹۳۸- ۱۹۲۸| دانیلو ادوویچکی-زلپ

خوانش‌های متعارف از تاریخ هنر و معماری شوروی آرمان‌گرایی مدرنیستی را به منزلۀ همۀ آنچه بود جلوه می‌دهد که در سال ۱۹۳۲ به سبب استبداد استالین ممنوع شد. کتاب آوانگاردهای معماری شوروی این نگاه را به چالش می‌کشد. این کتاب با بازتعریف بنیادین تاریخ‌نگاشت آن برهه نشان می‌دهد که روابط بین حزب و حرفهٔ معماری چگونه بسیار پیچیده‌تر و متناقض‌تر از آن چیزی بوده که قبلا تصور می‌شده است. نیز، بر خلاف روایت دانشوران قبلی کتاب نشان می‌دهد که معماری آوانگارد در زمانی که عمدتاً به تشکیلات محرمانه و زیرزمینی رانده شده بود چگونه توانست پابرجا بماند.  به این منظور...

فراخوان ارسال مقاله برای شمارۀ ۱۳ نشریهٔ فرهنگ معماری (JOELHO)

فراخوان ارسال مقاله برای شمارۀ ۱۳ نشریهٔ فرهنگ معماری (JOELHO) حافظه، یادگاری و ساختن مهلت ارسال مقاله: ۲۸ فوریهٔ ۲۰۲۱| ۱۰ اسفند ۱۳۹۹   ▪️Call for papers : JOELHO - Journal of Architectural Culture  JOELHO 13 Memory, Memorabilia and the Making   In the new time consciousness of modernity, Jürgen Habermas tells us, historical memory gives place to an ahistorical use of the past, which explains the abstract language of avant-garde aesthetics. Suffice to think of authors such as Picasso and Le Corbusier and in the relationships their work establishes with the past. In their collections particulières, memorabilia ranged from vernacular to primitive and classical artefacts, the operative value of which rested in their aesthetic qualities, independently of their place in the continuum of history. The past was a source of raw material, opening new conceptual and morphological paths in the subversive processes of creation. As structuralists would put it, the past provided them with signs to be implicated in new sign structures, constructing new meanings.   Exhausted the impulse of modernity and the post-modernist collage of historical iconography, how do architects use the past in defining new aesthetic paths? In today’s image-based culture, what operative role does memorabilia play...

قاهره از ۱۹۰۰ به بعد: یک راهنمای معماری| محمد الشاهد

شهرِ هزارمناره، در عین حال شهرِ ساخت‌و ساز‌های مدرن التقاطی، احیاگری و رمانتیسیسم، اکسپرسیونسمِ بتنی، طراحی مدرن نیز است. با وجود اینکه مطالب زیادی دربارهٔ میراث معماری باستان، سده‌های میانی و مدرن متقدم قاهره منتشر شده، به معماری مدرن شهر آنچنان توجه نشده است. این کتاب اولین راهنمای جامع معماری دربارۀ ساخت‌ و ساز‌هایی است که از اوایل سده‌ٔ بیستم پایتخت مصر را شکل داده و همچنان شکل می‌دهد.  قاهره خزانه‌ای غنی از سبک‌های ساختمانی مدرنیستی است: از برج مجلل برای «انجو زادة» در غمره که توسط آنتون سلیم نحاس در سال ۱۹۳۷ طراحی شد تا نمونه‌های پرشمار شهر از...

بازخوانی بنای موسوم به شربت‌خانۀ افوشته براساس وقفنامۀ موقوفات سید واقف| نغمه اسدی‌چیمه، نیلوفر ملک، حمیدرضا جیحانی

روایات و داستان‎هایی که از سوی عوام برای برخی آثار معماری نقل می‎شود، می‎تواند منبعی برای شناخت یک اثر تلقی شود. ولی در مواردی این باورها و افسانه‎ها چنان نزد پژوهشگران پذیرفته می‎شود که بدون تشکیک و به چالش کشیدن، آن‎ها را به عنوان پیش‎فرض در پژوهش خود به کار می‎گیرند. نمونه‎ای از این باورها که به کتب و مقالات نیز راه یافته است، روایاتی است که مردم روستای «افوشته» دربارة بنایی در این روستا نقل‎کرده‎اند و بر اساس آن، بنا را «شربت‎خانه» می‎دانند. نام «شربت‎خانه» که به نظر می‎رسد برگرفته از روایتی دربارة «تاج‎الدین حسن حسینی» یا «سید واقف» باشد، چنان بر این بنا نشسته است که هرگز فرض معتبر نبودن آن به ذهن متبادر نمی‎شود. اما مرور تنها سند موجود از بناهای سید حسن واقف در افوشته، یعنی وقف‎نامة این بناها، نشان می‎دهد که این نام چندان مستند نیست؛ به عبارتی چنین نامی در وقف‎نامه وجود ندارد. در همین سند بنای دیگری به نام «چهارصفه و طنبی» معرفی و طی مطالعه‎ای دربارة سند و بناهای افوشته در سال‎های اخیر، فرض یکی بودن بنای «چهارصفه» و «شربت‎خانه» بدون بررسی دقیق دلایل مطرح شده است. هدف اول این پژوهش آن است که روشن کند چنین فرضی چه اندازه صحیح و...

برگزاری نمایشگاه: «ایرانِ حماسی»

در نمایشگاه «ایرانِ حماسی»، که گشایش آن فوریۀ ۲۰۲۱ است، پنج‌هزار سال هنر، طراحی، و فرهنگ ایران بررسی شده و بیش از ۳۰۰ شیء از ایرانِ باستان، دوران اسلامی و معاصر گرد هم خواهد آمد. این نمایشگاه نخستین نمایشگاه مهم در انگلستان در طول ۹۰ سال خواهد بود که روایتی جامع از ایران از سه هزار پیش از میلاد تا کنون را عرضه می‌کند. نمایشگاه «ایران حماسی» به همت موزۀ ویکتوریا و آلبرت با همکاریِ بنیاد میراث ایران و مجموعۀ ساریخانی سازماندهی شده است.

درگذشت ولفرام کلایس

ولفرام کلایس، باستان‌شناس آلمانی و محقق تاریخ معماری ایران، مدیر دفتر تهرانِ مؤسسۀ باستان‌شناسی آلمان در سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۹۵ در ۸۹ سالگی درگذشت.

برگزاری سخنرانی مجازی: «ارزیابی پیامدهای طرح نوسازی نواب»

 برگزاری سخنرانی مجازی: «ارزیابی پیامدهای طرح نوسازی نواب» سخنران: دکتر گیتی اعتماد  میزبان: گروه مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران  زمان: ٣ دی ١٣٩٩   برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/anjoman_motaleat/  

دست‌نامۀ آکسفورد در باب باستان‌شناسیِ اسلامی| بتانی واکر، تیموتی اینسال، کوریساند فنویک(و.)

مطالعۀ باستان‌شناختی جوامع اسلامی، که از حوزۀ تاریخ هنر و معماری اسلامی زاده شده، رشته‌ای نسبتاً جوان است. خاستگاه [این رشته] در دوره‌های متأخر استعماریِ سده‌های نوزدهم و بیستم است و گسترش سریع آن از دهۀ ۱۹۸۰ لزوم نوعی ارزیابی دوباره از جایگاه امروزیِ آن را توجیه می‌کند. در این دست‌نامه، برای نخستین بار پیمایشی از باستان‌شناسی اسلامی در مقیاسی جهانی عرضه شده و در آن، شرح گسترش رشته آمده و نقدهای بی‌طرفانه از وضع امروز این حوزه در سرزمین‌های اسلامی مرکزی، غرب اسلامی، افریقای زیرصحرایی، و آسیا فراهم شده است. مشارکت بین‌المللی در این مجموعه متضمن زمینه‌هایی هم‌چون زمان...

ارج‌نامۀ زهرا اهری؛ به جای مقدمه

دکتر زهرا اهری بیش از سی سال در شناختن و شناساندن شهر و معماری در ایران کوشیده است. فعالیت‌های دانشورانۀ ایشان از میانۀ دهۀ ۱۳۶۰ و در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن آغاز شد، در گروه شهرسازی دانشگاه هنر تهران و بعداً با تأسیس دورۀ مطالعات معماری ایران در دانشگاه شهید بهشتی که خود ایشان جزو دست‌اندرکارانش بودند، در این دانشگاه ادامه یافت.  یکی از اهداف قرار دادن هفتۀ پژوهش در تقویم، پاسداشت و تجلیل از پژوهشگران است. در همین چارچوب، آسمانه به منظور تجلیل و قدردانی از دکتر زهرا اهری مجموعۀ حاضر را به همت دانشجویان، همکاران و دوستان...

ارج‌نامۀ هادی ندیمی؛ پیشگفتار

  دکتر هادی ندیمی بیش از چهل سال با آموزش و پژوهش مسیر آبادی و آبادانی ایران را پیموده است.  قدردانی از ایشان و ارج نهادن بر فعالیت‌های دانشورانه و معلمانه‌شان البته بایست بسیار پیش از این صورت می‌گرفت.  امسال، به رسم خود ایشان هفتۀ پژوهش را فرصتی دیدیم تا این بار از خودشان در مقام پژوهشگر و استادی بسیار اثرگذار در حوزۀ معماری در دهه‌های اخیر در ایران قدردانی کنیم و در فرصت کوتاهی که داشتیم به همت تعدادی از دوستان، دانشجویان و همکارانشان مجموعۀ حاضر را تدوین کردیم. این مجموعه در چهار بخش، شامل یادداشت‌هایی در پاس‌داشت ایشان...

ارج‌نامۀ فرهاد نظری؛ پیشگفتار

دکتر فرهاد نظری کمی بیش از بیست سال است که از راه‌هایی پرشمار در کار دعوتی همگانی به ارج نهادن بر فرهنگ و میراث ایران‌زمین است و به‌خصوص در قیاس با طول دورۀ فعالیت حرفه‌ای چه در زمینۀ پژوهش و چه در حوزۀ اجرایی کارنامه‌ای بسیار پربار و اثرگذار دارد.  برای ما باعث افتخار بود که مقارن با هفتۀ پژوهش تلاش کنیم گوشه‌ای از این کارنامۀ درخشان را بشناسانیم و بابت کوشش‌هایشان از ایشان قدردانی کنیم. مجموعۀ حاضر که به همّت دوستان و همکاران دکتر فرهاد نظری تدوین شده است، شامل یادداشت‌هایی «در منقبت» ایشان، جستارهایی در حوزه‌های علاقه و...

کانون‌های توجه معماری در چهار تاریخ‌نامۀ معماری| امید شمس

تاریخ‌نامه‌های معماری گوناگون‌اند. این گوناگونی تا اندازه‌ای از «دیدگاه» مورخ معماری سرچشمه می‌گیرد. مورخ معماری  از ناکجا به معماری نظر نمی‌کند، بلکه همواره به‌ناگزیر از زاویه‌ای خاص به معماری می‌نگرد. اگرچه دیدگاه مورخ در مسئله‌ها، پرسش‌ها، میدان جستجوی شواهد و نیز تفسیر آنها اثر می‌گذارد، بیش و پیش از اینها جنبه یا لایه‌هایی از معماری را در چشم مورخ می‌آورد و هم‌زمان جنبه‌های دیگر را از چشم او می‌اندازد. موضوع مقالۀ حاضر بررسی جنبه‌ای از معماری است که تاریخ‌نامۀ معماری از دیدگاه خود بر آن نظر می‌کند. به این منظور در این مقاله چهار تاریخ‌نامۀ مشهور معماری مغرب‌زمین که از حیث دیدگاه تفاوت‌های آشکاری دارند، برگزیده شده است و پس از معرفی اجمالی تاریخ‌نامه‌ و دیدگاه آن، با ترکیبی از راهبردهای توصیفی و تفسیری نحوۀ نظر کردن مورخ بر معماری کلیسای گوتیک و نیز یکی از نمونه‌های شاخص آن، کلیسای شارتْر فرانسه، شرح داده‌ شده است. این تاریخ‌نامه‌ها و کانون‌های توجه آنها چنین‌اند: ۱) تاریخ معماری به روش تطبیقی معماری را چون چاره‌جویی هنرمندانه برای حل مشکلات ساختمانی می‌پندارد و کلیسای گوتیک را از حیث اینکه راه‌حل‌های مشکلات ساختمانی و سازه‌ای چگونه «تطور» یافته است شرح می‌دهد. ۲) داستان معماری غرب که نظریه‌ای مارکسیستی دربارۀ تاریخ دارد، معماری را محصول...

رونمایی از پردهٔ سینماتوگراف آلبومخانهٔ قصر گلستان

رونمایی از پردهٔ سینماتوگراف آلبومخانهٔ قصر گلستان برگزارکننده: ادارهٔ پژوهش کاخ گلستان زمان: ۲۵ آذرماه ۱۳۹۹    برای حضور در این برنامه به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.instagram.com/golestanpalace/

نشانه‌های صوت: صدا، معماری و تخیل در هنر سده‌های میانه| بیسرا وی. پنچوا (و.)

در کتاب حاضر، تاریخ هنر و مطالعات صوت کنار هم قرار داده شده تا دیدگاه‌هایی تازه دربارۀ کلیساها و کلیساهای بزرگ سده‌های میانه عرضه شود که فضاهایی بودند که ادراک امور بصری اساساً با صوت شکل می‌گیرد. در فصول کتاب، بازۀ گستردۀ جغرافیایی و تاریخی گنجانده شده؛ از سدۀ پنجم تا پانزدهم و از ارمنستان و بیزانتیوم تا ونیز، رم، و سانتیاگو ده کومپوستلا. در مقالات کتاب بررسی‌هایی متنوع از جوّ ناملموس صوتیِ حاصل از موسیقی عبادی در این مکان‌ها عرضه شده و فنون دیجیتال برای بازسازی جو تاریخی محیط به کار رفته است. کتاب حاضر، که بر پایۀ یک...

برگزاری سخنرانی مجازی: «بازسازی چشم‌انداز باستانی پاسارگاد»

برگزاری سخنرانی مجازی: «بازسازی چشم‌انداز باستانی پاسارگاد» برگزارکننده: گروه باستان‌شناسی دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی سخنرانان: کورش محمد‌خانی، سباستین گندت زمان: چهارشنبه ۱۹ آذر ۱۳۹۹| ساعت ۱۹:۳۰  

فراخوان ثبت‌نام برای دریافت کمک‌هزینۀ سفر پژوهشی الگ گرابار

فراخوان ثبت‌نام برای دریافت کمک‌هزینۀ سفر پژوهشی الگ گرابار انجمن مورخان هنر اسلامی (HIAA) مهلت ارسال مدارک و درخواست: ۱۵ دسامبر ۲۰۲۰| ۲۵ آذر ۱۳۹۹   This competition is open to graduate students (doctoral candidates) who have been invited or accepted as participants in a scholarly conference or other professional meeting for the purpose of presenting papers, chairing sessions or moderating discussions.   The maximum amount of the award is $700 US.   Applicants must be HIAA members in good standing at the time of application. Grabar Travel Grants must be used within 12 months of the award date.   اطلاعات بیشتر: https://www.historiansofislamicart.org/opportunities/hiaa-prizes/grabar-grants-and-fellowships

زندگی خیابانی در رنسانس ایتالیا | فابریزیو نوولا

شهر‌های دوران رنسانس در ایتالیا متضمن شبکه‌ای از نیروهاست که هم به منظر شهری شکل می‌داده و هم افراد ساکن در آن. در این پژوهش روشنگرانه، آن روابط پیچیده، از دریچۀ نظریۀ شهری معاصر، بررسی و آشکار شده و بینشی جدید از مراکز مختلف شهری در دوران گذار ایتالیا به مدرنیته عرضه شده است. در این کتاب، تمرکز بر آن است که چگونه طراحی و ساختنِ فضاهای عمومی در طول این دورۀ گذار به قصدِ اعمال میزان مشخصی از اقتدار بر شهروندان ایجاد شد [و در این جستجو]  به تأثیر معماری و نقشۀ خیابان‌ها بر آداب اجتماعی روزانه رجوع می‌شود....

برگزاری سخنرانی مجازی: «از ایران تا چین: مقابر گنبددار اوراسیا»

 برگزاری سخنرانی مجازی: «از ایران تا چین: مقابر گنبددار اوراسیا»  سخنران: شیلا بلر  میزبان: گروه مطالعات معماری ایران دانشگاه تهران  زمان: ۶ دسامبر ۲۰۲۰ | ۱۶ آذر ۱۳۹۹   ▪️ From Iran To China: Domed Tombs Across Eurasia| Sheila Blair   این سخنرانی را به صورت زنده از این نشانی می‌توانید ببینید: https://www.instagram.com/anjoman_motaleat/

تفسیر آلبومی از دوران قاجار ایران| ساندرا اس. ویلیامز

در اواخر سده نوزدهم میلادی، غربیانی که به خاور میانه سفر می‌کردند و در آن می‌زیستند، اغلب عکس‌هایی از  عکاس‌خانه‌ها و کارگاه‌ها برای کمک در یادآوری و به منزله شاهد تصویری داستان‌های سفرشان می‌خریدند. موسسه تحقیقاتی گتی اخیرا چنین مجموعه‌ای از عکس‌های آلبوم‌شده که سده نوزدهم ایران را ثبت می‌کند به دست آورده است، این تصاویر احتمالا توسط فردی اروپایی خریداری و در قالب آلبوم گرد آمده بوده؛ اما اکنون از هم گسسته است. این مقاله عکس‌ها را به دقت مطالعه و آنها را به صورت تاریخی سیاق‌مند می‌کند، تا منافع خریداران را بررسد و روایتی احتمالی از آلبوم را بازسازی کند. به علاوه مقاله اقدام‌های تجاری یکی از پرکارترین عکاسان ایران، آنتوان سوریوگین (۱۸۵۱- ۱۹۳۳) را بر می‌رسد، و چارچوبی تازه برای خوانش تصاویری که به کارگاه او نسبت داده شده پیش می‌نهد.   Sandra S. Williams. Reading an “Album” from Qajar Iran. Getty Research Journal, Vol. 12, 2020, pp 29-48. – اطلاعات بیشتر دربارۀ مقاله: https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/708314

بزرگداشت استاد محمدرضا شجریان

ر دهم دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ده صبح به وقت کالیفرنیا، به ما بپیوندید تا در مراسمی با شرکت برخی از برجسته‌ترین استادان موسیقی ایران، همکاران و شاگردان استاد شجریان (۱۹۴۰-۲۰۲۰) یاد و کار و شخصیت او را گرامی بداریم. استادان رامبد صدیف، شهرام ناظری، حسین علیزاده، داریوش طلایی، محمدرضا درویشی، علی اکبر مرادی و فریبا داودی هر یک هم نکاتی در مورد میراث هنری استاد شجریان خواهند گفت و هم قطعه‌ای به یاد او اجرا خواهند کرد. برای ثبت نام به سایت زیر مراجعه بفرمایید.

موزه‌های وحشی: برنزهای بنین، خشونت استعماری و اعادۀ فرهنگی| دن هیکس

امروز وارد هر موزۀ اروپایی شوید، اشیای مسروقۀ امپراطوری را می‌بینید. این اشیاء پشت شیشه نشسته‌اند: موقرانه و با نورپردازی‌ای باسلیقه. قطعه‌کاغذهایی همراهشان نام، تاریخ، و مکان اصلشان را عرضه می‌کند. [در این کارت‌ها] اشاره نشده که همۀ این اشیاء دزدی‌اند.  آثار اندکی هست که این تاریخِ یغماگرانه و چپاولیِ استعمار را به خوبیِ برنزهای بنین عیان کند؛ مجموعه‌ای از هزاران پلاک برنجی و عاج‌های حکاکی‌شده که نمایانگرِ تاریخ دربار سلطنتی «اوبا» از شهر بنین در نیجریه است. غارت آن در طول حملۀ نیروی دریایی بریتانیا در سال ۱۸۹۷ رخ داد و غنایم به ملکه ویکتوریا، موزۀ بریتانیا، و بی‌نهایت...

برگزاری سخنرانی مجازی: «فتح‌علی‌ شاه قاجار و حرم حضرت معصومه در قم»

برگزاری سخنرانی مجازی: «فتح‌علی‌ شاه قاجار و حرم حضرت معصومه در قم» سخنران: فوشیا هارت، دانشگاه آکسفورد میزبان: جامعۀ سلطنتی آسیا زمان: ۸ دسامبر ۲۰۲۰| ۱۸ آذر ۱۳۹۹   ▪️Royal Asiatic society and the Islamic art circle: Fath- 'Ali Shah Qajar and the Shrine of Fatima Ma'sumeh, Qom Fuschia Hart    اطلاعات بیشتر: https://royalasiaticsociety.org/lectures-events/

برگزاری همایش سالانۀ «معنای ایران» به صورت مجازی؛ «ایران در گذار به نظم دنیای جدید»

در سدۀ هجدهم، حکومت صفویان فروپاشید؛ [حکومتی] که همراه با دوره‌ای طولانی از صلح و ثبات و رشد نسبی، رو در رویی‌هایی نزدیک‌تر با اروپاییان، و توجه اروپاییان به ایران بود. سده‌های بعدی، متضمن گستره‌ای آشفته از تجزیه و احیا، رکود، توسعه و رقابت سلسله‌ها بود؛ به طوری که مبارزه بر سر قدرت در میان نادر و افشاریان در شرق، زندیان در جنوب، در جریان بود و در نهایت به پیروزی قاجاریان در شمال رسید.

سفالینه‌های ایران: سفالگری اسلامی از مجموعهٔ ساریخانی| اولیور واتسون (و.)

در این  کتاب، با ارائۀ طیفی وسیع از اشیاء برگرفته از یکی از مجموعه‌‌های برجستۀ هنر ایرانی، بیش از هزار سال [تاریخ] سفالگری اسلامیِ ایران گردآوری شده است. در کتاب سفالینه‌های ایران، با بیش از پانصد تصویر، مقاله‌های معتبر علمی و تفسیر‌های هوشمندانه، مجموعه‌ای از گنجینه‌های کمتر دیده شدهٔ جهان پارسی گردآوری و تاریخی جمعی از سنت برجسته‌ٔ سفالگری عرضه شده است. در میان مدخل‌های جامع این کتاب، شمار زیادی از  کتبیه‌های روی اشیاء ترجمه شده که  فهم عمیق‌تر و دقیق‌تر از میراث فرهنگی‌ای که مولد این اشیاء بوده را برای خواننده ممکن می‌کند. همچنین این کتاب متضمن تحقیقات و...

فراخوان ارسال مقاله برای شمارۀ ۱۶ نشریۀ پژوهشیِ گتی

We are pleased to invite submissions to the Getty Research Journal, no. 15 (February 2022). Now published twice a year, in February and in August, the journal features the work of art and architectural historians, museum curators, conservators, and other experts around the world as part of the Getty’s mission to promote the presentation, conservation, and interpretation of the world’s artistic legacy. Articles are peer reviewed.

تجدید دیدار دروازه‌های دگرگونی| دنیل ای. باربر

این مقاله به کند و کاو فرصت‌هایی می‌پردازد که برای حرفه تاریخ معماری در اثر همه‌گیری {کووید۱۹} و تشدید بلواهای نژادی پدید آمده است. بر آنیم که به همه‌گیری به منزله فرصتی، یا به تبعیت از روی* دروازه‌ای، به منزله واسطه بازنگری در عادات، اعمال و تعهدات بنگریم. کلیدواژه‌ها: تغییرات آب و هوایی، فنون فرهنگی، تاریخ و تئوری، تبعیض نژادی، دگرگونی   * Arundhati Roy, “The Pandemic is a Portal,” Financial Times, April 3, 2020   Daniel A. Barber. “Doors and Portals, Revisited” in Architectural Theory Review. Published online: 08 Oct 2020.   – اطلاعات بیشتر و مطالعۀ متن مقاله:  https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13264826.2020.1822301

برگزاری سخنرانی مجازی: «آفریقا در جهان اقیانوس هند: مسئلهٔ مرزها در تاریخ هنر»

This talk revisits the 2019 exhibition World on the Horizon: Swahili Arts Across the Indian Ocean (curated by myself and Allyson Purpura), which used the Swahili coast as a springboard to consider what it means to see the world and its arts not in terms of borders of continents or nations, but in terms of migration and mobilities. I consider the exhibition’s critical reception, impact, and also its blind spots.

برگزاری میزگرد مجازی: «بیمارستان، بیمار، شهر»

برگزاری میزگرد مجازی: «بیمارستان، بیمار، شهر» سخنرانان: ان‌ماری آدامز، دیوید تئودور، کریستین بینزونگر، مومویو کاجیما میزبان: دفتر معماری ای‌فلاکس و بنیاد تاریخ و تئوری معماری (gta)، ای‌تی‌اچ زوریخ زمان: ۲۴ نوامبر ۲۰۲۰| ۴ آذر ۱۳۹۹   ▪️The Hospital, the Patient, and the City | Live Roundtable   The major role that hospital architecture has played in the history of modernism has recently attracted significant scholarship. From the origins of modernist furniture, to the importance of mechanical ventilation, the hospital has increasingly been recognised as a paradigm for the architectural avant garde of the early Twentieth Century. Somewhat less attention has been paid to the curious marginalization of the hospital within architectural discourse not long after, a disappearance so muted that it was barely noted. More recently, however, substantial improvements in computer aided architectural design, building information management and cloud computing have enabled new degrees of freedom in complex institutional briefs. In the last decade, hospitals became interesting for architects again. And in the last year, hospitals have become interesting for everyone again. Against this backdrop, unresolved complexities in the relationship between the patient, the hospital and the city have gained new traction. Is the hospital best understood as an organ...

ترسیم کردن برای دیدن: تاریخ شناختی طراحی معماری| مارک آلن هیوئیت

ترسیم کردن برای دیدن اولین کتابی است که تاریخ طراحی معماری را با استفاده از آخرین تحقیقات در زمینهٔ علوم شناختی و شناخت بدن‌مند (embodied cognition) بررسی می‌کند. نویسنده با مقدمه‌ای دربارهٔ ادراک بصری، علوم شناختی، تفکر طراحی و شیوه‌های ایده‌پردازی‌ای که گروه‌های معماران در کار حرفه‌ای به کار می‌گیرند، دورۀ ۱۲هزار ساله‌ای را به دنبال اطلاعاتی مشخص دربارهٔ طرح‌های شناختی جستجو می‌کند که هوموساپینس‌ها برای ساخت ساختمان‌ها و زیستگاه‌هایشان به کار می‌گرفتند. طبق پیشینهٔ به دست آمده این شیوه‌های تفکر به سه پاره‌ٔ شناختی بزرگ تقسیم می‌شود: ساختن (crafting)، تجسّم کردن (depicting) و سرهم کردن / مونتاژ (assembling)، هر...

به تصویر کشیدن جهان فرهنگی اسلام: گزارش کتاب مسالک و ممالک اصطخری| نادیا دانیلنکو

در این کتاب، نویسنده پیامی را جستجو می‌کند که در پس اولین نقشه‌های به جای مانده از جهان فرهنگی اسلام وجود دارد. به لطف در امان ماندن کتاب مسالک و ممالک (سده‌ٔ دهم میلادی)، نقشهٔ جهان و بیست نقشهٔ منطقه‌ای ْمتن این کتاب به کتاب مرجع سرزمین‌های تحت سلطهٔ مسلمانان تبدیل شده است. اصطخری به جای شکل دادن به جهان فرهنگی اسلام بر اساس دغدغه‌های سیاسی و منطقه‌ایْ طرح بی‌زمانی را برگزید تا در کوتاه مدت آشفته نشود. با توجه به اینکه مسالک و ممالک هزارسال پیش تألیف شده و به ما رسیده به نظر می‌رسد که طرحی که اصطخری...

برگزاری نشست مجازی همایش پیامدهای اجتماعی و فرهنگی کرونا بر حوزه‌های میراث فرهنگی گردشگری و صنایع فرهنگی خالق و هنرهای سنتی

برگزاری نشست مجازی همایش پیامدهای اجتماعی و فرهنگی کرونا بر حوزه‌های میراث فرهنگی گردشگری و صنایع فرهنگی خالق و هنرهای سنتی موضوع سخنرانی: فرهنگ زیارت و مسئلۀ کرونا سخنرانان: پدرام خسرونژاد، حسین میرزایی، علیرضا حسن‌زاده زمان: ۱۷ نوامبر ۲۰۲۰| ۲۸ آبان ۱۳۹۹   برای شرکت در این نشست به پیوند زیر مراجعه کنید:  https://www.skyroom.online/ch/richt.dtp/pilgrimage

معمار به مثابهٔ ساحر| آلبرت سی اسمیت، کندرا شنک اسمیت

این کتاب رابطه‌ٔ بین شعبده و معماری را بررسی می‌کند. باوری وجود دارد که فهم گسترده‌تری از معنای شعبده دریچه‌هایی را به فرآیند طراحی معماری و معمار می‌گشاید. معماران تلاش می‌کنند که با ساختن بناهایشان بر عوامل طبیعی فائق آیند. در شرایطی مشابه، شعبده‌بازان آیین‌هایی را برپا می‌دارند که بر عوامل طبیعی فائق آیند. این کتاب بیان می‌کند که معماران می‌توانستند بسیاری ایده‌های برگرفته از شعبده را در فرآیند طراحی به کار برند. کتاب با بهره‌گیری از شواهد تاریخی و معاصر  نشان‌ می‌دهد که شعبده تأثیر زیادی بر حرفهٔ معماری داشته است. نویسنده توضیح می‌دهد که چطور شعبده در فهم...

فراخوان شرکت در همایش «مسجد: ابداع جسم، صورت، کارکرد»

Ithra and Abdullatif Al Fozan are announcing an open call for research submissions on innovative approaches towards the study of mosques through objects. This is an open call for architects, designers, archeologists, artists, writers, historians and curators to present original research, objects or insights about mosques and mosque-related cultural objects.

حفاظتِ تفویضی از شهرهای اسلامی در عجایب‌نگاری‌های مسلمانان در سده‌های میانه: کارکرد و صورت طلسم‌های شهری| محمدمهدی طاهری، دنیا معصومی

بنا بر منابع دورۀ اسلامی، شهرنشینان بخشی از وظیفۀ حفاظت از خود و شهرشان را به دیگران تفویض می‌کنند و مراد از حفاظت تفویضی این است که عاملی به جز شخص یا شهر تحت حفظ، حافظ جان و مال مردم شود. در میان انواع راه‌های حفاظت تفویضی، از مقوله‌های کمتر کاویده‌شده استفاده از طلسم‌هایی است که در پندار مردم سده‌های میانه، کارکردهای متنوعی به آنها منسوب بوده است: حفظ شهر از گزند حیوانات و آفات؛ حفظ شهر از بلایای طبیعی و عوامل جوّی؛ حفظ معادن و منابع شهر از دستبرد اغیار؛ مدیریت انسانی در قالب افزایش همدلی بین مردم و جلوگیری از بعضی جرم‌ها؛ و حفظ ابنیۀ عمومی. این دسته از طلسم‌ها را که گستره‌ای در مقیاس یک شهر داشته‌اند، می‌توان «طلسم شهری» نام نهاد که در صورت‌های بسیار متعددی، اگرچه معمولاً با استفاده از سنگ، ساخته می‌شدند: مجسمه و تندیس‌های دوبعدی (تراشیده‌شده روی زمین یا دیوار) و سه‌بعدی؛ مناره؛ و خانه.   – اطلاعات بیشتر و دریافت مقاله: https://jihs.ut.ac.ir/article_76219.html

تاریخ معماری گورکانی: بابر و همایون| آر ناث

این کتاب اولین جلد از مجموعه‌ٔ چهارجلدی یاد بود آر ناث با عنوان تاریخ معماری گورکانی است. اثر حاضر به یادگان‌های بابر (۱۵۳۰ - ۱۵۲۶ میلادی) و همایون (۱۵۵۵، ۴۰-۱۵۳۰ میلادی) و بررسی سبکی آنها می‌پردازد؛ یادگان‌هایی که در ابتدای سلطنت اکبر (۱۵۷۰ - ۱۵۵۶ میلادی) به سبک پیشینیان ساخته شده‌ بود. بنا بر این، این کتاب به نوعی مرور این سبک در دورهٔ شکل‌گیری آن است. پیشینۀ تاریخی مفصلی [عرضه شده] که در آن به رابطۀ بین مدپاتا و گوپادری و آگره پرداخته و منابع الهام این هنر شناسایی شده و پیوند آن با خاکی که این آثار سده‌های...

فراخوان ارسال مقاله برای شمارۀ ۳۹ نشریۀ مقرنس

فراخوان ارسال مقاله برای شمارۀ ۳۹ نشریۀ مقرنس مهلت ارسال مقاله: ۱ مارس ۲۰۲۱| ۱۱ اسفند ۱۳۹۹   ▪️Muqarnas 39 - Call for papers  Muqarnas: An Annual on the Visual Cultures of the Islamic World invites submissions for the forthcoming volume 39, to be published in 2022.   Muqarnas is a scholarly journal that publishes articles on art, architectural history, and archaeology, as well as all aspects of Islamic visual and material cultures, historical and contemporary. Full-length articles are accompanied by shorter submissions grouped under a separate section titled “Notes and Sources,” for which we particularly welcome studies that introduce textual and visual primary sources.     اطلاعات بیشتر: https://haa.fas.harvard.edu/news/muqarnas-39-call-papers

همایش آنلاین: «انتزاع متنی در مدرنیسمِ فراملّی»

در این همایش جریان‌هایی هنری‌ در شمال افریقا، غرب آسیا و جنوب آسیا را بررسی می‌کنند که در پی برآمدن جنبش‌های استقلال‌طلبانه و گروه‌ها و مکاتب آوانگارد هنری حروف و متن عربی (شامل فارسی و اردو) را تغییر دادند و به فرم‌های بصری انتزاعی تبدیل کردند.

فراخوان ارسال مقاله برای همایش «شیشه در معماری: تولید، کاربرد، حفاظت»

فراخوان ارسال مقاله برای همایش «شیشه در معماری: تولید، کاربرد، حفاظت» مهلت ارسال چکیده: ۱۵ ژانویه ۲۰۲۱| ۲۶ دی ۱۳۹۹ تاریخ همایش: ۵-۶ نوامبر ۲۰۲۱   ▪️Glass in Architecture: Production, use and conservation  Romont, 5-6 Nov 21   ▪️The symposium is dedicated to the fascinating history of production and use of sheet glass. The aim of the conference is to highlight the interactions between technological innovations in the fields of sheet glass production and architecture and to elucidate the highly diverse properties and qualities of plate glass, which vary according to the manufacturing process used. Another objective will be to discuss the challenges presented by the preservation of historical architectural glass, particularly in the context of the trend towards thermal insulation of buildings, which often results in the replacement of the original windows.   We welcome papers (abstracts of max. 2,500 characters) on the following themes:   - From cast to float glass. The history of sheet glass production from pre-industrial times to the present day; - Mutual influences: Technological innovations in the sheet glass and construction industries; - From Crystal Palace to Burj Khalifa: Glass in architecture from the 19th to the 21st century; - Disappearing legacy: The challenge...

نقش اندیشه‌وران و نخبگان سیاسی در شکل‌گیری انجمن آثار ملی| معین کارگری، محمدحسن خادم‌زاده، توران طولابی

سپهر گفتمانی ایران از میانۀ دوره قاجاریه به‌تدریج به سویی رفت که ضرورت توجه به هویت ملی در کانون توجه قرار گرفت. به تعبیر دیگر، تکوین انگارۀ ناسیونالیسم در این دوره زمینه را برای توجه به میراث فرهنگی فراهم کرد. پس از انقلاب مشروطه (۱۲۸۵ش.) و با گشایش مجلس شورای ملی بود که سیاست‌گذاری و نهادسازی در این عرصه آغاز شد. در راستای همین نهادسازی بود که در واپسین سال‌های دورۀ قاجاریه با گردهمایی شماری از نخبگان سیاسی انجمنی به نام انجمن آثار ملی بنیان نهاده شد. این انجمن اقدامات متنوعی را با هدف شناسایی و بزرگداشت میراث فرهنگی مانند برپایی جلسه‌های سخنرانی، شناسایی و مرمت بناهای تاریخی و برپایی بناهای یادمانی به انجام رساند. هدف پژوهش حاضر، بررسی زمینه‌های برآمدن انجمن آثار ملی است. این پژوهش بر محور این پرسش شکل گرفته است که چه طیف‌هایی و به چه ترتیبی در برآمدن انجمن آثار ملی نقش داشتند؟ پژوهش حاضر با روش پژوهش تاریخی و با تکیه بر واکاوی محتوای منابع دست اول انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از تلاش سه طیف یعنی اندیشه‌وران، نخبگان سیاسی و شرق‌شناسان در طرح ضرورت، عینیت یافتن، و استمرار انجمن آثار ملی است. حاصل پژوهش بیانگر آن است که انگاره‌های اندیشه‌وران که بیشتر...

جهت‌گیری کعبه: مطالعه‌ای در بیت عتیق اسلام| سایمن اومارا

کعبه چیست و چرا برای جهان اسلامی مهم است؟ چرا زائران پیرامون آن می‌گردند و به آن وارد نمی‌شوند؟ آیا خالی است؟ و چرا بنایی خالی و پوشانیده شده با ابریشم مشکی است؟ در این کتاب، مقدس‌ترین مکان اسلام، کعبه، با توجه به شش عامل فضایی غالب بررسی می‌شود: به مثابه‌ٔ قبله؛ به مثابه‌ٔ محور و زهدان جهان اسلامی؛ به مثابه‌ٔ اصلی معمارانه در بستر جهان؛ به مثابهٔ مقصد محترم زائران و جایگاه پیوند معنوی برای اهل رمز و صوفیان؛ و به مثابه‌ٔ مسکنی که تصور می‌شود نیروی روح بخش را به طور موقت در خود نگاه داشته است؛ یا...

برگزاری مجموعه گفتگوهای آنلاین اینستاگرامیِ «نکته» در باب هنر مدرن و معاصر خاورمیانه و شمال آفریقا

The word noqtah and its variant forms in Arabic, Persian, and Turkish is a marker of language, point of view or perspective, and the dot or proverbial ink drop of creation across the shared artistic languages of the MENA region. Moderated by AMCA board member, Dr. Pamela Karimi, and AMCA social media coordinator, Dr. Elizabeth Rauh, Noqtah features 20/30-min conversations in English by leading art historians who discuss major themes through the work of an artist they have studied

معماری سنگی پیشاتاریخی و آغازتاریخی: قیاس‌های سیاق اجتماعی و فنی مرتبط با ساختمان‌های آنها- شرح مذاکرات همایش شمارهٔ ۱۸ بنیان بین‌المللی دانش پیشاتاریخی| فلورین کاسئو و لوس لاپورته

این کتاب مجموعهٔ مقالاتی است که در پی نشستِ شمارۀ ۱۸ همایش بنیان بین‌المللی دانش پیشاتاریخی عرضه می‌شود. همایش یاد شده با تمرکز بر دوران نئولتیک اروپا برگزار شد. در حالی که بیشتر ارائه‌دهندگان به سیر زمانی این دوره پرداخته و به سواحل اقیانوس اطلس و مدیترانه توجه کرده‌ بودند، قیاس‌های جغرافیایی و تاریخی نیز در کارشان گنجانده شده بود. هدف این کتاب شکستن محدودیت‌هایی مرتبط با حوزه‌‌های مطالعاتی است تا بتواند ایده‌هایی پذیرفته شده را معلق کند. روش‌های جدیدی که طی ده سال گذشته ابداع شده‌اند احتمالات جدیدی را با توجه به مطالعه‌ٔ بعضی یادمان‌ها مطرح و شرح این...

یک شهر اسلامی زنده: فاس و حفاظت آن| تیتوس بورکهارت

شهر مراکشی فاس، که در سدهٔ نهم میلادی احداث شده، یکی از گرانبها‌ترین جواهرات تمدن اسلامی است. تیتوس بورکهارت بیش از چهل سال تلاش کرد تا جنبه‌های معمارانه و هنرمندانه میراث فاس، به طور خاص، و مراکش، به طور عام، را ثبت و نگه‌داری کند. این سخنرانی‌های تازه ترجمه شده، که از زمان اقامت بورکهارت در فاس به دست آمده، در جستجوی آن است که روشن کند چطور شهر تاریخی می‌تواند بدون تغییر فرم ارگانیک خود به یک موزه-شهرِمرده حفظ شود و چگونه می‌تواند ارزش‌هایی را که با آن زاده شده را با شرایط جدید سازگار کند و رشد دهد....

دغدغه هویت در معماری معاصر ایران، ۴۰ سال تجربه: نظر و عمل در آثار فرهاد احمدی| نیر طهوری

مبحث هویت فرهنگی به عنوان یکی از مؤلفه‌های استقلال، توانمندی، استواری و میزان سهم هر کشوری در صورت‌بخشی به فرهنگ جهانی مطرح می‌شود. از این‌رو، مطالعة اینکه‌ اساساً چنین هویتی تا چه میزان وجود دارد و چگونه می‌تواند در معماری به منصة ظهور برسد، از اهمیت بسزایی برخوردار است. در مقالة حاضر ضمن پرداختن به مباحث کلی در زمینة هویت، ورود مدرنیته و معماری مدرن به ایران و نحوة مواجهة ایرانیان با شرایط اندیشگی و هنری جدید مورد تأمل قرار می‌گیرد. نکتة قابل توجه اینست که غالب بناهای مدرن در ابتدای ورود مدرنیسم به ایران توسط معماران ارمنی طراحی و ساخته شده است. چالش‌ دغدغة هویت در آثار معماری دورة اوّل و دوم پهلوی به شیوه‌های مختلف در آثار معماری این دوران هویداست. پس از انقلاب اسلامی، این دغدغه با تاکید بر اسلامی بودن معماری تشدید می‌شود. مداقه بر دیدگاه‌ها و تجربة عملی فرهاد احمدی، از معماران مطرح چهار دهه اخیر کشور، که طرح هویت در آنها آشکار است، قابل توجه است. هدف یافتن پاسخی برای این سؤال است که کدام یک از وجوه معماری ایران جزو عناصر پایدار و هویتی آن هستند و هویت مورد نظر حاصل کدام مؤلفه‌های فرهنگی نظیر ملیت، دین، زبان، تاریخ، جغرافیا، بستر زمانی و...

فراخوان مشارکت در پروژۀ «۱۰۰ داستانِ ۱۰۰ جهان نهفته در یک شیء»

فراخوان مشارکت در پروژۀ «۱۰۰ داستانِ ۱۰۰ جهان نهفته در یک شیء»   ▪️100 Histories of 100 Worlds in 1 Object How many stories can a museum object have? Our departure point is the 2010 BBC Radio 4 programme (and subsequent book) A History of the World in 100 Objects narrated by then British Museum Director Neil MacGregor. Providing a colossal platform for the British Museum, the project reinstated the idea of the museum as a ‘view from nowhere’ and everywhere at the same time. It was presented as a place to see the world; yet without any reflection on how the institution itself obtained and reframed the objects in order to create its own seemingly universal narrative.   We are seeking writers, researchers, curators, artists, and activists who will pick one object from the British Museum podcast and present ideas on how their narrative could be expanded through new stories and formats (e.g. Cartoons, Photo essays, Poetry, or alternative museum labels) for a new multi-language and multi-format publication project. Our priority is contributors who identify as of colour. We welcome marginalized voices, minoritized writers, and in particular contributors from communities of origin or association of these objects. We would...

مطالعهٔ تطبیقی پدیدارشناسی معماری در نظریات یوهانی پالاسما و استیون هال| محمدامین شریفیان، نیر طهوری، ایرج اعتصام، حسین ذبیحی

پدیدارشناسی ازمهم‌ترین نحله‌های فلسفی قرن بیستم، در دهه‌های پایانی این قرن به‌عنوان رویکردی مؤثر بر شناخت بهتر در نظریه‌پردازی معماری به ‌کار گرفته شد. مطالعهٔ حاضر با پرسش از مفاهیم کلیدی به بررسی دیدگاه‌های یوهانی پالاسما و استیون هال می‌پردازد، با این هدف که در تبیین روشن‌تر شیوه پدیدارشناسی معماری، وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه‌های آن‌ها را هم نشان دهد. نتایج مطالعه آشکار می‌کند ‌که با تأثیرپذیری از موریس مرلوپونتی، ادراک چندحسی و بدن‌مند معماری مفهوم کلیدی مشترک میان نظریات این دو معمار است. نقد بینایی‌محوری، تمرکز بر لامسه و بساوایی، خاطره و تخیل، سکوت و آهستگی در نظریات پالاسما، هم‌راستا با مفاهیم نور، رنگ، پارالاکس و دیرند زمان در نظریات هال است. از سوی دیگر، اگرچه فرم از درون‌مایه‌های نظریات استیون هال است، یوهانی پالاسما با طرح مفهوم اتمسفر، بر عدم اولویت فرم در معماری تأکید می‌کند. پژوهش حاضر، به شیوهٔ کیفی به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است.     – اطلاعات بیشتر و دریافت مقاله: http://kimiahonar.ir/article-1-1737-fa.html

معماری هم‌زیستی: ساختن کثرت‌گرایی| عذرا آقشامیجه

در این زمان که اختلافات فزاینده‌ای وجود دارد، معماری هم‌زیستی در صدد ترویج کثرت‌گرایی از دریچهٔ معماری معاصری است که مسلمانان در اروپا از آن مطلع و ساکن هستند. در این کتاب سؤال می‌شود که چگونه معماری می‌تواند جامعه‌ای آزاد‌اندیش و فراگیر را شکل دهد. پرسش اصلی این کتاب در تلاقی هنر، معماری و حفاظت فرهنگی، و همراه با سه پروژهٔ معماری مشهور در سطح بین‌المللی که در چهار دهه گذشته جایزهٔ معماری آقاخان را دریافت‌ کرده‌اند طرح می‌شود: مسجد سفید در ویسوکو، بوسنی هرزگوین (برندهٔ ۱۹۸۳)؛ گورستان اسلامی التاچ در فورآرلبرگ، اتریش (برندهٔ ۲۰۱۳)؛ و سوپرکلاین در کپنهاگ، دانمارد...

شمارهٔ ۳۷ نشریهٔ مقرنس| Muqarnas/ Volume 37/ Issue 1/ 2020

شمارۀ ۳۷ مقرنس پژوهش‌های تازه‌ای در زمینۀ فرهنگ مادی اسلامی عرضه می‌کند که از موزاییک‌های دورۀ عباسیان تا بازار هنر در اوایل قرن بیستم را شامل می‌شود. یکی از مقالات این شماره، نوشتۀ چارلز ملویل، معرفی تاریخ‌نامه‌ای با عنوان افضل‌التواریخ است که بر برنامۀ معماری شاه‌عباس اول پرتویی تازه می‌افکند، بخصوص در زمینۀ حمایت او از مقبرۀ شیخ صفی‌الدین در اردبیل.  دو مقالۀ این شماره به نگاره‌های نسخه‌های خطی به‌جا مانده از دورۀ عثمانیان اختصاص دارد. یکی از مقالات تحولاتی را پی‌می‌گیرد که در بازنمایی فضای شهری استانبول در اواخر سدۀ شانزدهم پدید آمد. مقالۀ دیگر دربارۀ چیزهای مجللی مانند...

مجلۀ انجمن مورخان معماری| JSAH/ Volume 79 / Number 3 / September 2020

– فهرست مطالب این شماره:   ▪️Articles ▫️Reconstructing the Sacred Experience at the Sanctuary of Hekate at Lagina| Amanda Herring ▫️One and Many: Parish Church Planning in Late Medieval England| Zachary Stewart ▫️Thought Patterns in the Space of an Eighteenth-Century French Curiosity Cabinet| Lauren R. Cannady ▫️Houston Is Almost All Right: Postmodernism on the Texas Gulf Coast| Kathryn E. O'Rourke ▪️Books ▫️Architecture, Islam, and Identity in West Africa: Lessons from Larabanga, by Michelle Apotsos| Reviewed by Ashley Miller ▫️The Architecture of Banking in Renaissance Italy: Constructing the Spaces of Money, by Lauren Jacobi| Reviewed by Sergio Tognetti ▫️Dessiner pour bâtir:...

سطر مستور: تاریخ و سبک‌شناسی کوفی شرقی| مهدی صحرا گرد

مطالعه و پژوهش در اوضاع و تاریخ قلم‌های کوفی در سده‌های نسخت جهان اسلم به طور عام و قلم‌های کوفی ایرانی به طور خاص، به دلیل فقدان آثار و منابع، با دشواری‌های بسیاری همراه است. با این حال، سرگذشت خط عربی و قلم کوفی و طبقه‌بندی شیوه‌های کتابت قرآن، سال‌ها موضوع بحث محافل علمی شرق‌شناسان و محققانی همچون آدلر، فلوگل، آمری، ویلن، لینگز، بلر، دروش، راکسبرا، جورج، شیمل و طبّاع بوده است. در ایران نیز تلاش‌هایی پراکنده برای تبیین  و تحلیل دوره‌بندی خطوط اسلامی از سوی محققانی نظیر فضائلی و بیانی و مایل‌هروی صورت گرفته است که اطلاعات ارزشمندی در...

فناوری‌های معماریانه و ریشه‌های فلسفه یونانی| رابرت هان

در این جستار که در باب فناوری‌های معماریانه باستان است، من دیدگاه بسیار مرسوم ریشه‌های متعالی فلسفه را زیر سوال می‌برم، این دیدگاه که فلسفه زمانی پدید آمد که ذهن به درون روی آورد و از دنیایی که توسط بدن و حواس دریافت می‌شود کناره گرفت. با تمرکز بر یکی از نخستین دوره های تاریخ تفکر غربی – ظهور تفکر فلسفی یونانی در معماری کیهانی آناکسیماندروس میلتوسی۱ -استدلال می‌کنم که شاخصه تفکر انتزاعی، نظری و خردگرای فلسفه در واقع ریشه در فعالیت‌های عملی دارد و توسط آنها ظاهر می‌شود و نه در رد آنها. روح کندوکاو خردگرایانه از عوامل متعددی ناشی شد اما نقش معماری یادمانی و فن آوری های ساخت‌وساز در آن بسیار دست کم گرفته شده است. معماران در روند پی بردن به چگونگی ساخت در مقیاسی عظیم که یونانیان شرقی هرگز نیازموده بودند، نظم طبیعت را در thaumata (عجایب دیدنی‌شان)2 کشف و برملا کردند، همان تجربه‌ای که ارسطو مدعیست فلسفه با آن آغاز شد. معماری و فناوری‌های ساخت‌وساز باستان برای دهه‌ها, با بنای معبد, پیش روی یونانیان به نمایش گذاشته شده بود. پیش روی  آناکسیماندروس و جامعه‌اش، دیدگاه نوینی در باب طبیعت طرح شد که، در کمال شگفتی، بشر می‌توانست طبیعت را بفهمد و بر آن فرمان...

جلسهٔ دفاع از پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران «در جـست‌وجــوی نوخـــانه؛ سازمان‌یابی الگوهای طراحی فضا در خانه‌های شیراز (۱۲۸۵-۱۳۳۵)»

جلسهٔ دفاع از پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران   «در جـست‌وجــوی نوخـــانه؛ سازمان‌یابی الگوهای طراحی فضا در خانه‌های شیراز (۱۲۸۵-۱۳۳۵)»   حامد محمدپور   استادان راهنما: دکتر محمدحسن خادم‌زاده دکتر محمدحسن طالبیان   استادان داور: دکتر سعید خاقانی دکتر حمیدرضا خویی   پنجشنبه ۱ آبان ۱۳۹۹، ساعت ۱۳-۱۴   دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا   به‌دلیل فراگیری بیماری کرونا، جلسه دفاع به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود؛ برای مشاهده این جلسه به‌صورت Live یا IGtv، به صفحه اینستاگرام زیر مراجعه کنید. instagram.com/hamed_mohammadpor  

جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران| بازخوانی نقد مطبوعاتی لوئیس مامفورد

جلسۀ دفاع از پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران  بازخوانی نقد مطبوعاتی لوئیس مامفورد| سارا رستم‌زاده استاد راهنما: دکتر زهره تفضّلی داوران: دکتر عاطفه کرباسی، دکتر محمدغلامعلی فلاح زمان: چهارشنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۹، ساعت ۱۶ نقد معماری از جمله مهم‌ترین راه‌ها برای اصلاح روش‌ها و بهبود کیفیت معماری است. لوئیس مامفورد یکی از مهم‌ترین منتقدان معماری قرن بیستم در امریکا است که رجوع به تجربیات او در نقدنویسی در شناخت شیوه‌های نقدنویسی بسیار اهمیت دارد. هدف این پایان‌نامه شناخت نقد مطبوعاتی لوئیس مامفورد از منظر مقالات او در ستون اسکای لاین نشریۀ نیویورکر است. برای دستیابی به این هدف نقدهای...

نام‎ها و نقش‎ها: روایتی از شکل‎گیری مجموعه‌ی تیموری افوشته| نغمه اسدی‌چیمه، حمیدرضا جیحانی

ساخت‎وساز در هر دوره‎ای از تاریخ، مرهون حضور افرادی بوده است که نیت احداث بنا را در سر پرورانده و بانی شکل‎گیری آن شده‎اند؛ کسانی که منابع مالی را برای ساخت‎وساز تأمین کرده‎اند و گروه‎هایی که در کار اجرا وظایفی گوناگون بر عهده داشته‎اند. بسیاری از آثار معماری هم‎اکنون پابرجای‌اند ولی از اشخاصی که در پیدایش آنها نقشی ایفا کرده‎اند به‎ندرت خبری دقیق وجود دارد؛ به‌ویژه در آثاری که طبقات فرودست جامعه آنها را شکل داده‌اند، این نبودِ اطلاعات بیشتر به چشم می‎خورد. مجموعه بناهای روستای افوشته از دسته آثاری است که در سده‌ی نهم، به دور از مرکز حکومت تیموریان شکل گرفته است. منابع دست اول محدودی که از این مجموعه در دست است، ازجمله کتیبه‌ی سردر دارالسیاده و یک وقف‎نامه، پیگیری اشخاص اثرگذار در فرایند احداث بنا را میسر می‎کند. اطلاعاتی که این منابع در اختیار می‎گذارند اطلاعاتی کامل نیست، ولی در این پژوهش تلاش شده است تا با کمک منابع دیگر و استفاده از ابزار تفسیر و همچنین به‎کارگیری روش تفسیری تاریخی، اسامی اشخاص و نقش آنها در احداث مجموعه روشن شود. حاصل این پژوهش نشان می‎دهد که سه فرد در شکل‎گیری مجموعه بناهای روستای افوشته نقش داشته‎اند؛ سید حسن حسینی به عنوان بانی، علاءالدوله نوه‌ی شاهرخ...

معماری ادیان بزرگ جهان: جستاری در باب مضامین، تفاوت‌ها، و شباهت‌ها| تامس بری

در این کتاب، توماس بری مفروض‌های غالبی را که درباره‌ٔ عناصر زیبایی‌شناسی، فرمی، فضایی و تصویری معماری دینی وجود دارد به چالش کشیده است. روایت در دو موضع طرح می‌شود: معماری دینی اختلاطی‌ست از عناصر زیبایی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظری؛ این عناصر به شیوه‌های گوناگون در ادیان مهم جهان شکل گرفته‌اند. مهم‌ترین جنبۀ رویکردهای نظری این کتاب عاملیت ارتباطی و برهانی معماری مذهبی و فضاهای چندحسی و آیینی‌ای است که برای انتقال محتوا پدید می‌آورد. بنا بر این، بنیادهای اسطوره‌ای و متکی بر متن مقدس و نمادهای کلیسایی و سیاسی قدرت در سازماندهی صوری (فرمال) آستانه‌ها، راه‌ها، حیاط‌ها...

برگزاری سخنرانی آنلاین: «هندیان در ایرانِ دوران صفویه: شواهد تصویری»

برگزاری سخنرانی آنلاین: «هندیان در ایرانِ دوران صفویه: شواهد تصویری» سخنران: دکتر شیلا کنبی میزبان: بنیاد میراث ایران زمان برگزاری: ۲۸ اکتبر ۲۰۲۰| ۷ آبان ۱۳۹۹   ▪️Indians in Safavid Iran: the pictorial evidence Online talk by Dr Sheila Canby Wednesday 28th October  17.30 (London, GMT)   هندیان بسیار پیش‌تر از دوران صفویان در نقاشی‌های ایرانی تصویر شده بودند؛ جایی در شکل شخصیت‌هایی در تصویرسازی‌های شاهنامۀ فردوسی یا خمسۀ نظامی، جایی دیگر در هیئت کارگران ناشناس، سواران فیل و دیگرانی از این دست. در طول سده‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی، ترسیم‌های ایرانی از هندیان گسترده‌تر شد و پرتره‌های و آثاری...

«مطالعات کم‌توانی و تاریخ معماری»؛ میزگرد آنلاین

▪️Disability Studies and Architectural History Thursday, October 29, 2020 2:00–3:30 PM Central   Scholars of disability studies analyze the meanings attached to disability, including the devaluation of disabled bodies by popular culture, medicine, public institutions and architecture. Architectural norms restrict perceptions of the body as well as the lived experience of bodies in space. Presenters and participants will consider key concepts in research and pedagogical methods for integrating histories of disability and efforts to pursue disability justice in architecture. The discussion highlights the importance of disability activism as it relates to design.   This is not a technical explication of the Americans with Disabilities Act, but rather an open-ended opportunity to consider bodies, medicine, stigma, and space against the backdrop of the current global health emergency.   Participants: Gail Dubrow, Laura Leppink, and Sarah Pawlicki, "Disability Justice and Public History: The Case of Thompson Memorial Hall, Saint Paul, MN" Aimi Hamraie, "Knowing, Making, and Disability" Perri Meldon, "Disability Rights and the National Park Service" برای اطلاعات بیشتر به پیوند زیر مراجعه کنید: https://www.sah.org/conferences-and-programs/sah-connects/disability-studies-and-architectural-history?_zs=OQkhX&_zl=3EpG2 برگزارکننده: انجمن مورخان معماری زمان برگزاری: ۲۹ اکتبر ۲۰۲۰| ۸ آبان ۱۳۹۹

جستاری در ریشه‌های پیدایش تالار در معماری عصر صفوی| روح‌الله مجتهدزاده، زهرا نام‌آور

یکی از ابداعات فضایی چشمگیر در معماری عصر صفوی، تالارهایی است که هرچند بازماندگان امروزی‌شان اندک است و در پاره‌ای موارد نظیر تالار عالی‌قاپو با یک فاصلۀ زمانی به این بناها الحاق شده‌، برازندگی و زیبایی ترکیب این عنصر با این عمارات‌ها چنان است که امروزه تصور این بناها بدون تالارهایشان، تقریباً امکان‌ناپذیر است. این موضوع به‌خودی خود پرسش‌هایی را دربارۀ ریشۀ این تالارها، نحوۀ ظهورشان در معماری این دوره و سیر تحول آن‌ها پیش می‌کشد؛ پرسش‌هایی که هرچند پاسخ‌های گوناگونی برای آن‌ها تدارک شده، به‌عقیدۀ اغلب صاحب‌نظران هنوز هیچ‌یک از پاسخ‌ها به حد کافی قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد. بررسی حاضر ظهور این پدیده را در ارتباط با گونه‌ای از ساختارهای معماری ایرانی که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده، یعنی سازه‌های چادری و ساختارهای موقت به‌کاررفته در باغ‌ها، ریشه‌یابی می‌کند. این پژوهش به روش تفسیری تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و تحلیل داده‌های متنی و تصویری (نگاره‌ها) انجام می‌گیرد. این تحقیق نشان می‌دهد که تالارها را باید حاصل تحولی گسترده‌تر در روند تکامل سایبان‌های موقت کوشک‌مانند به شمار آورد؛ تحولی که در پی آن سایبان با ابعادی به‌مراتب گسترده‌تر‌، با ستون‌های بیشتر و به نیت استقرار دائم ساخته می‌شود.   روح‌الله مجتهدزاده، زهرا نام‌آور. «جستاری در ریشه‌های پیدایش...

«زندگی و کار شاهرخ مسکوب»؛ برگزاری گردهمایی

▪️Conference: The Life and Work of Shahrokh Meskoob Hamid And Christina Moghadam| Program in Iranian Studies, Stanford University Libraries October 29, 2020 - 10:00AM to 11:30AM   Scholars discuss the life and work of Shahrokh Meskoob, one of modern Iran’s most respected and acclaimed public intellectuals, literary critics, and memoirists. His papers were recently donated to Stanford’s Green Library and include hundreds of letters from some of Iran’s most prominent intellectuals, thousands of pages of notes, and first drafts of many of his manuscripts. This conference celebrates the launch of the archive. Links to panelist presentations will be emailed one week before the discussion. Join the live Zoom webinar on October 29th for a discussion with the panelists, chaired by Dr. C. Ryan Perkins, Stanford University.    ▫️فهرست سخنرانی‌ها: ▫️Ali Banuazizi: Meskoob and the Question of Iranian Cultural Identity ▫️Bahram Beyzaie: Meskoob’s Reading of Mythology ▫️Reza Farokhfal: Meskoob: A Contemporary Voice Who is Still Contemporary ▫️M.R. Ghanoonparvar: Translating Meskoob: In Pursuit of Iranian Cultural Identity ▫️Hassan Kamshad: 63 Years of Friendship ▫️Sorour Kasmai: Leaving, Remaining, Returning: The Question of Form in Three of Meskoob’s Narrative Texts ▫️ Abbas Milani: Meskoob and Modernity اطلاعات بیشتر:   https://iranian-studies.stanford.edu/events/conference-life-and-work-shahrokh-meskoob سخنرانان: بهرام بیضایی، حسن...

معنای رنگ در میان‌رودان باستان| شیانتی تاواپلان

در کتاب معنای رنگ در میان‌رودان باستان شیانتی تاواپلان برای اولین بار به مطالعه‌ٔ عمیق کلمات و بیان‌های مرتبط با رنگ‌ها در زبان اکدی پرداخته است (۵۰۰- ۲۵۰۰ قبل از میلاد مسیح). او با  ترکیب کردن تحلیل‌های فلسفی و تحقیق‌هایی درباره‌ٔ ساخت‌مایه‌ها این تصور غلط که مردم در میان‌رودان قوه‌ٔ تشخیص محدودی داشته‌اند را رد می‌کند و  رشد زبان مرتبط با رنگ اکدیان را محصول تاریخ ساخت‌مایه‌ها و مهارت‌ها در خاور نزدیک باستان می‌داند. «... معنای رنگ در میان‌رودان باستان  یک اقدام پیشرو، نو و بصیرانه است. این کتاب تعامل مهمی با حوزه‌ٔ مطالعات رنگ‌ها، علم لغات، تاریخ فن‌ها برقرار می‌کند و فهم کنونی ما را از جهان‌بینی زبان‌ها و فرهنگ مادی میان‌رودانی غنی می‌کند. این کتاب علاوه بر آشور‌شناسان و بابل‌شناسان برای دانشوران تاریخ، زبان‌شناسان و خوانندگانی که به پیوند‌های بین زبان و اندیشه و فرهنگ علاقه‌مند‌ند یک منبع باارزش خواهد بود.» The Meaning of Color in Ancient Mesopotamia by Shiyanthi Thavapalan Brill, 2020 – فهرست مطالب کتاب: Front Matter 1. Color Semanticse  2.Abstract Colors 3. Material Colors 4. Colorful Matter 5.Making Sense of Color Back Matter   – اطلاعات بیشتر دربارۀ این کتاب: https://brill.com/view/title/37961

برگزاری میزگرد مجازی: «گفتگویی دربارهٔ هنر معاصر ایران»

Venetia Porter is in conversation with Tarlan Rafiee and Yashar Samimi Mofakham, talking about their work as artists, curators and collectors and the current Iranian art scene. Parviz Tanavoli is one of the artists they work with and Yashar will discuss with him his recent book 'The Virus of Collecting'.

دروازه در شهرهای سده‌های نخست اسلامی ایران| پریسا رحیم‌زاده، زهرا اهری

دروازه یکی از عناصر مهم و کم‌شناخته‌شدۀ شهرهای پیشامدرن است. در این مقاله، دروازه در شهرهای سده‌های نخست اسلامی در گسترۀ فرهنگی ایران بررسی شده است. در این پژوهش با بررسی و تفسیر متون درجۀ اول، داده برای روایتی تاریخی از دروازه فراهم شده است. در این مقاله، چیستی دروازه، نسبت دروازه با شهر و حیات شهری، و نسبت دروازه با تلقی افراد از شهر و جهان پیرامون، ذیل سه نقش متفاوتی که دروازه می‌تواند به خود بگیرد، بررسی شده است: دروازه به‌مثابۀ شیئی محصول عمل انسان؛ دروازه به‌مثابۀ ابزاری برای انجام کنش‌های انسانی؛ دروازه به‌مثابۀ صحنه‌ای برای اعمال انسانی. از خلال این بررسی، وجوهی از ماهیت دروازه و موقعیت آستانه‌ای آن در فضای شهر و نقش آن در تعیین و تبیین قلمرو شهر روشن می‌شود. اجزا و فضاهای دروازه طوری سازمان‌دهی می‌شد که بتوان بسته به موقعیت، آمدوشد را با درجات مختلف کنترل کرد. دروازه بر احتمال گذار میان درون و بیرون تأکید داشت، اما این گذر را مشروط به ارزش‌ها و قوانینی می‌کرد که به شهر به‌مثابۀ قلمرو معنا می‌بخشید. دروازه در شکل‌دهی به تصویر ذهنی افراد از ساختار شهر و قلمرو آن نقش مهمی ایفا می‌کرد. حفظ دروازه برای حفظ شهر حیاتی بود. دروازه و رویدادهای مرتبط...

برگزاری همایش سالانۀ «معنای ایران» به صورت مجازی: ایران در گذار به نظم دنیای جدید

میزبان: مرکز مطالعات ایرانی مدرسۀ مطالعات شرقی و افریقایی دانشگاه لندن تاریخ برگزاری: ۲۸ نوامبر ۲۰۲۰| ۸ آذر ۱۳۹۹   - The Idea of Iran: Iran in Transition to a New World Order - Organiser: Centre for Iranian Studies, SOAS and the Shahnama Centre for Persian Studies, Pembroke College, University of Cambridge. - Date: 28 November 2020| Time: 11:45 AM   در سدۀ هجدهم، حکومت صفویان فروپاشید؛ [حکومتی] که همراه با دوره‌ای طولانی از صلح و ثبات و رشد نسبی، رو در رویی‌هایی نزدیک‌تر با اروپاییان، و توجه اروپاییان  به ایران بود. سده‌های بعدی، متضمن گستره‌ای آشفته از تجزیه و احیا، رکود، توسعه و رقابت سلسله‌ها بود؛ به طوری که مبارزه بر سر قدرت در میان نادر و افشاریان در شرق، زندیان در جنوب، در جریان بود و در نهایت به پیروزی قاجاریان در شمال رسید. همۀ این وقایع در زمانی رخ داد که در اروپا نیز تغییرات اساسی، هم سیاسی و هم اقتصادی، در جریان بود. [از جمله] انقلاب‌های صنعتی و کشاورزی و انقلاب فرانسه و تهدید  ماندگارِ اقتدارگراییِ رژیم‌های کهن. به خاطر ناامنیِ رایج،  مسافران و تجار از ایران فاصله گرفتند و نظرشان بیش از همیشه به هند جلب شد. هنگامی که ایران از انزوای خصوصی خارج شد،...

بغداد: تاریخ شهر از منظر ادبیات| ایمان عطّار

در سال‌های اخیر، بغداد را همیشه چون میدانِ مناقشات سیاسی دیده‌ایم؛ چنین تفسیری به شدت بر نوشتن دربارۀ این شهر اثر گذاشته است. در این کتاب نویسنده تلاش کرده است از این چشم‌انداز فاصله بگیرد تا مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای در تاریخ بغداد را از دریچۀ ادبیات عرضه کند. نویسنده بر پایۀ این فرض که ادبیات شهری منبع تکمیلی تأثیرگذاری بر تاریخ‌نگاری سنّتی است، از تحلیل عمیق متن‌ها، شعرها و روایت‌های تاریخیِ فضاهای شهری غیریادمانی مدد گرفته است تا نمای نادیده‌ای از توسعۀ شهر را آشکار کند. نویسنده بر مضامین فضایی و نوستالژیک و فکری تکیه می‌کند تا رویکردی تازه به مطالعۀ...

انتشار فهرست برنامه‌ها و خبر برگزاری مجازی همایش بین‌المللی «معماری-استعاره»

▪️فهرست سخنرانی‌های این همایش: Panel 1: Environmental Matters The Environmental Metaphors between Architecture and Ecology c.1965|Juliana Yat Shun Kei Ahh, Landschaft! Metaphorical uses of landscape in office, work and research environments|Christian Vöhringer   Panel 2: Organic Urbanisms Organic City. Modern Aspects of the Biological Metaphor in Architecture and Urbanism|Lina Dima Analogy versus Metaphor. Aldo van Eyck’s poetic images in-between fields|Alejandro Campos   Panel 3: Metaphor as Method The Highway as a Metaphor. COVID Pandemic and the Politics of Mobility|Avishek Ray From Metaphor to Paradigm: The Apocryphal Stories of the Mustard Seed Garden Reveals Dashilar as Heterotopic Urbanism|Peng Xue   Panel 4: Knowledge Foundations Changes of the Architectural Metaphor in Mathematics during the 19th and the 20th century|Michael Friedman The Documentation Center: A Material Genealogy of ‘Information Architecture’|Michael Faciejew   Panel 5: Metaphorical Frameworks Metaphors at the Top! Denise Scott Brown’s Speculative Feminist Analysis of the Sociology of Architecture|Inés Toscano Inmundo: Architectural Metaphors from the Edge of the World|Ingrid Quintana-Guerrero   Panel 6: Memories of Space Disturbing Scenes: Architecture as Metaphor in Women’s Stories|Nadia Falfoul Architecture as Political Spectre: The Rangoon University Student Union (RUSU) Building|Juno Hoay-Fern Ooi   Panel 7: Constructive Metaphors Concrete Abstractions: Production of Working Architectural Metaphors in...

بازاندیشی در معماری شوشتر نو: فقره‌ای فراموش‌شده در منطقه‌گرایی معماریانه در دهه ۱۹۷۰ ایران| محمد صدیقی

در اواخر دهه ۱۹۶۰، درآمدهای نفتی دولت ایران را قادر ساخت تا بودجه چندین کنگره بین‌المللی معماری را تامین کند. در طی دهه ۱۹۷۰، گروهی از معماران جوان ایرانی مجموعی از رویدادهای معماری ترتیب دادند، از جمله دومین کنگره بین‌المللی معماران، IICA، که در پرسپولیس-شیراز در ۱۹۷۴ برگزار شد. این کنگره منجر به شکل‌گیری منشور حقوق اسکان (Habitat Bill of Rights) شد، منشوری نظیر CIAM که دولت ایران به نخستین کنفرانس سازمان ملل در باب سکونت‌گاه‌های انسانی در ۱۹۷۶ عرضه کرد. این مقاله نقش کلیدی IICA ۱۹۷۴ در شکل‌گیری گفتمان منطقه‌گرایی معماریانه در طراحی برای سکونت و زیستگا‌ه‌های انسانی را آشکار و انواع رویکردهای به رابطه میان سنت و مدرنیته را معلوم می کند، و مهم‌تر از آنها اینکه چگونه کامران دیبا با برهم‌نشتی نوین از این دو رویکرد در پی پیوند بین فرهنگ محلی با جهان‌گرایی بود. برای روشن کردن مورد اخیر، این مقاله طراحی و توسعه شوشتر نو را می‌کاود، نمونۀ نوینی از محله که دیبا در جنوب غربی ایران طراحی کرد. آنچه در طرح مضمر است، دیدگاه دیباست در باب بحث‌های کنگره و هدف او در توسعه محیطی منعطف که با رشد و تغییر در طی زمان سازگار می‌شود، در حالی که ویژگی‌های اصلی‌اش را حفظ می‌کند....

شهر در آناتولی سده‌های میانۀ متأخر: تعاملات میان‌فرهنگی و شهرنشینی در خاور میانه| ریچل گوشگاریان

آناتولی سده‌های میانی متأخر با بی‌ثباتی سیاسی گسترده شناسایی می‌شد. اما بر خلاف این دشواری‌ها، شهر‌ها خودشان تقریباً فضاهایی با ثبات بودند که با گروه‌های اجتماعی مرکب و با یکدیگر وفق یافته اِشغال و با انواع سازماندهی‌های ابتدایی و خودگردانی شهری مدیریت می‌شده است.  ریچل گوشگاریان در این کتاب اولین تاریخ اجتماعی این منطقه در این برهه را مبتنی بر منابع ارمنی عرضه می‌کند. او این منابع را در کنار دیگر منابع نوشتاری محلی، به زبان عربی و فارسی و ترکی، خواند و از تحقیق‌های تازه‌ درباره‌ٔ قرون وسطای ایبریا و پارادایم «کانویونسیا»- روشی که با آن همبستگی اجتماعی و همزیستی می‌تواند بین گروه‌های اجتماعی مختلف فرهنگی و نژادی ایجاد شود-  استفاده کرد تا تصویری کامل‌تر و مهم‌تر از فضا‌های شهر‌ها عرضه کند. با تمرکز بر سده‌های سیزدهم و چهاردهم، کتاب شهر در آناتولی سده‌های میانی متأخر گستره‌ای وسیع از مباجث به جا - شامل تعاملات بین الدیانی، شهرنشینی، تاریخ فرهنگی و سیاست‌های فضایی- را یادآور می‌شود. The City in Late Medieval Anatolia Cross-Cultural Interaction and Urbanism in the Middle East Rachel Goshgarian Bloomsbury, 2021 – فهرست مطالب کتاب:   Chapter 1: The City in the Late Medieval Anatolian Mind Chapter 2: Homosociality and Inter-faith Interactions: The Unique Experience of...

«در مکتب حکمت: صحافی کتاب در ایران (۱۵۷۵- ۱۸۹۰)»؛ نمایشگاه مجازی

▪️Online Exhibition: In the School of Wisdom: Persian Bookbinding ca. 1575-1890 Curated by: Matthew Elliott Gillman -- Ph.D. candidate, Department of Art History & Archaeology, Columbia University     This digital exhibition reprises a physical one held in Columbia’s Rare Book and Manuscript Library between October 2018 and March 2019. Its restaging might pose an irony, given that the show’s concept and title, drawn from a lyric poem, concerns ephemerality. Translating this experience to the web nevertheless offers an opportunity to underscore its very theme.   While viewers might be seduced by many examples, “In the School of Wisdom” is...

برگزاری مجموعه گفتگوهای آنلاین اینستاگرامیِ «نکته» در باب هنر مدرن و معاصر خاورمیانه و شمال آفریقا

The word noqtah and its variant forms, nuqta/noghteh/nokteh/nokta, in Arabic, Persian, and Turkish is a marker of language, point of view or perspective, and the dot or proverbial ink drop of creation across the shared artistic languages of the MENA region. Moderated by AMCA board member, Dr. Pamela Karimi, and AMCA social media coordinator, Dr. Elizabeth Rauh, Noqtah features 20/30-min conversations in English by leading art historians who discuss major themes through the work of an artist they

گزارش بنیاد میراث ایران از سخنرانی‌های پروفسور رابرت هیلنبرند

بنیاد میراث ایران، برای نخستین بار، پیوند دسترسی به سخنرانیِ پروفسور رابرت هیلنبرند در همایش این بنیاد، با موضوع «از پرسپولیس تا اصفهان: حفاظت از میراث فرهنگی»، را در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است. سخنرانی او در این همایش، در تاریخ ۱۶ ژانویۀ ۲۰۱۵ و با عنوان «مرمت یادمان‌های سده‌های میانه در جهان ایرانی، به‌ویژه آسیای مرکزی» برگزار شد. رابرت هیلنبرند به پیشگامی در مطالعات هنر و معماری اسلامی شهره است. او هم‌چنین ریاست کمیتۀ علمی بنیاد میراث ایران را بر عهده دارد. از میان آثار متعدد هیلنبرند، کتاب او در باب معماری اسلامی، که نخستین بار در  سال ۱۹۹۴ در انتشارات دانشگاه ادینبرو منتشر شد، هنوز هم‌چون اثری مرجع شناخته می‌شود. در سال ۲۰۰۸، او به عنوان عضو آکادمی بریتانیا انتخاب شد و هم‌اکنون عضو متخصصِ دانشگاه‌های ادینبرو و سنت اندروز است. اخیراً در ۱۴ فوریۀ سال ۲۰۱۸، مخاطبان بنیاد میراث ایران، پذیرای سخنرانی دیگر از او با عنوان «معماری در نقاشی ایرانی دوران میانه: واقعیت یا خیال» بودند.   برای مشاهدۀ این سخنرانی‌ها به پیوند‌های زیر مراجعه کنید: ▫️مرمت یادمان‌های سده‌های میانه در جهان ایرانی، به‌ویژه آسیای مرکزی  (https://www.iranheritage.org/video-160115.html?utm_campaign=Professor%20Robert%20Hillenbrand%20lec&utm_term=The%20restoration%20of%20medieval%20monu&utm_medium=email&utm_source=directmailmac) ▫️معماری در نقاشی ایرانی دوران میانه: واقعیت یا خیال    (https://www.iranheritage.org/video-180220.html?utm_campaign=Professor%20Robert%20Hillenbrand%20lec&utm_term=Architecture%20in%20Medieval%20Persian&utm_medium=email&utm_source=directmailmac) اطلاعات بیشتر در وبگاه بنیاد میراث ایران: https://www.iranheritage.org/...

فهم «میدان» بر مبنای اطوارِ معنایی آن| مهنام نجفی و رضا شکوری

هدف این مقاله فهم وجوهی از چیستی فضای «میدان» است که در بستر زبان فارسی، به مثابۀ مظهری از زندگی فارسی‌زبانان، قابل‌احصاء است، آنچه از تعمق در واژۀ «میدان» و جستجوی اطوار معنایی آن حاصل می‌آید. به این منظور، به سراغ واژه‌نامه‌های فارسی و متون تاریخی رفته‌ایم و اطوار معنایی «میدان» را با بهره‌مندی از فنون حیطۀ زبان‌شناسی ــ چون یافتن حوزه‌های معنایی، کشف روابط مفهومی، و درک استعاره‌ها ــ جستجو کرده‌ایم. با استنباط ریشه‌ها، معنی‌ها، ترکیب‌ها، مفاهیم مرتبط (مترادف‌ و متناظر و متقابل‌)، و استعاره‌های «میدان»، این مفهوم را در درون شبکه‌ای از مفاهیمْ جای داده و معنادار ساخته‌ایم و به روش تفسیری، چیستی آن را روشنی بخشیده‌ایم. شبکۀ مفاهیم «میدان» زمان‌مند است و با گذر زمان تحول می‌یابد. با بررسی تحولات این شبکه به جستجوی تاریخ مفهوم «میدان» پرداخته‌ایم و در روند تحولات آن تعمق کرده‌ایم. مبتنی بر نتایج حاصل‌شده، «میدان»، به مثابۀ فضایی عمومی، حوزه‌های معنایی متعددی را شامل شده که بر طیف متنوعی از کارکردها و صورت‌های آن دلالت می‌کنند و ضمن روشن کردن نقش و غایت «میدان»، از انعطاف این مفهوم خبر می‌دهند. میدان، در کلان‌ترین تعبیر، عرصۀ باز و گشاده‌ای‌ بوده که مجالی برای رویدادهایی بسیار متفاوت فراهم می‌آورده است، از خرید و فروخت،...

معماری: تاریخ، تئوری و حفاظت؛ از دوران پیش از تاریخ تا سده‌های میانه| آرلین پابن-شارنیکو

ین کتاب بررسی نقادانۀ پیشرفت تاریخی، زمینه‌های نظری و کارها و تجارب محافظت از معماری است. در این کتاب مجموعۀ گسترده‌ای از مثال‌های معماری و شهری از دوران پیش از تاریخ تا سده‌های میانه را به ترتیب تاریخی و بر حسب مضمون ارائه می‌کنند و در هر مورد مسائل زمینه‌ای‌ای که در هر دوره موجب بیانِ متمایز آن دوره بود بررسی شده است. ویژگی‌های بخصوص، نظام‌های سازه‌ای، مواد و فناوری ساخت هر مثال تحلیل شده است. همچنین نویسنده تحلیل کرده است که چگونه در یک جامعۀ بین‌المللی وظیفۀ تفسیر و حافظت دارایی‌های بخصوص صورت گرفته است.  کتاب با تکیه بر...

فراخوان مقالات مستندنگارانه برای انتشار در مجموعه کتاب‌های «معرفی و مستندنگاری میراث معماری مدرن و معاصر ایران»

▪️دوکومومو ایران با همکاری پژوهشکده فرهنگ و هنر دانشگاه تهران و دانشگاه هنر مجموعه ‌کتاب‌هایی را با هدف شناسایی و معرفی میراث معماری مدرن و معاصر ایران منتشر می‌نماید. هدف از گردآوری این مجموعه، شناسایی و معرفی دستاوردهای پژوهشی و مستندنگارانه پژوهشگران، اساتید و دانشجویان فعال در این حوزه و همچنین معرفی آثار برجسته و در عین حال کمتر شناخته شده میراث معماری مدرن و معاصر از سراسر کشور است. بر این اساس از کلیه پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و علاقمندان به میراث معماری معاصر ایران برای معرفی پژوهش‌ها و مستندنگاری‌های علمی خود در این حوزه دعوت به عمل می‌آید. رویکرد مقالات برای این مجموعه کتاب‌ها، رویکرد مستندنگاری علمی-تحقیقی است.   موضوع و محورها: این مجموعه در صدد معرفی مصادیق و نمونه‌های ارزشمند و کمتر شناخته‌شده میراث معماری مدرن و معاصر از سراسر ایران و مربوط به بازه زمانی ۱۲۸۵ تا ۱۳۶۰ است و معماری آنها لازم است در زمره معماری مدرن ایران محسوب شود. محورهای اصلی شامل دسته‌بندی‌های کارکردی از بناهای مدرن ایران به شرح زیر هستند: ۱. ساختمان‌های مسکونی: شامل گونه‌های مختلف مسکونی مدرن و معاصر ایران ۲. ساختمان‌های اداری، تجاری و خدمات عمومی: شامل بناهای دولتی، حکومتی، قضایی، تجاری، درمانی و … ۳. ساختمان‌های آموزشی و فرهنگی: بناهای...

از غرناطه تا برلین: قبهٔ حمرا| آنا مک‌سوئینی

این کتاب داستان یک باقیمانده‌ از کاخ حمرا در غرناطه (گرانادا) در اندلس (اسپانیا) است: گنبد حمرا در موزه‌ٔ هنر اسلامی برلین. قبه، آسمانه‌ای که با حکاکی و چوب‌های نقش‌دار ایجاد شده به آن منظور ساخته شد تا بر فراز یک یک برج نگهبانی پرداخته در یکی از اولین کاخ‌های مجموعه‌ٔ حمرا قرار گیرد. این کتابْ تاریخ قبه از زمان ساختش در سده‌های میانی‌ست تا زمان نمایش‌دادن آن در برلین. این کتاب تاریخ حمرا  را از دریچه‌ٔ قبه دنبال می‌کند- از صنعتگران مسلمان که آن را ساختند تا تغییراتی که مسیحیان فاتح بعد از سقوط غرناطه در ۱۴۹۲ در آن...

فضای داخلی تاریخی چیست؟؛ برگزاری میزگرد

▪️SAH Historic Interiors Affiliate Group (HIG) Roundtable: What is a Historic Interior?   This webinar, an SAH CONNECTS event sponsored by the newly organized SAH Historic Interiors Affiliate Group (HIG), brings together panelists from diverse fields of academia and practice to discuss a fundamental question: what is a historic interior? Encompassing interior design, museology, furnishings, decorative arts, technology, material culture, anthropology, gender studies and more, the history of the interior is an interdisciplinary endeavor that is still very much under construction, especially in the United States. Entwined with, but distinct from architectural history, the history of the interior poses unique interpretive and preservation challenges. Join us for this event as we seek to define our goal: to consolidate and advance inquiry in the field, share methods and pedagogical strategies, and foster working relationships.   Paula Lupkin, associate professor at the University of North Texas, and Anca I. Lasc, associate professor at Pratt Institute, will moderate the discussion.   Participants: Tara Dudley, The University of Texas at Austin William Littmann, California College of the Arts in San Francisco Steven Lubar, Brown University Penny Sparke, Kingston University, London Lisa M. Tucker, Virginia Tech برای ثبت‌نام در میزگرد به پیوند زیر مراجعه کنید:...

فتح و ساختن: معماری کاخ در شمال کامرون| مارک دلانسی

در کتاب فتح و ساختن مارک دلانسی معماری کاخ‌‌های شمال کامرون، منطقه‌ای که در سده‌ٔ نوزدهم که توسط چادرنشینان و چوپان و مسلمانان و «فابل‌ها» فتح و به عنوان بزرگترین منقطۀ امیرنشین خلافت سوکوتو شناخته شد، جستجو می‌کند. برای معماری کاخ غالباً ذاتی سیاسی در نظر گرفته می‌شود؛ بنابراین نه تنها نیاز‌ها و توقعات فاتحان بلکه انبوهی از بومیان و کشاورزان و مغلوب‌های غیرمسلمان، که اکثریت را تشکیل می‌دهند، برآورده می‌کند. در فرآیند وفق دادن فرهنگ‌های این اجزا، فرم‌های معمارانه و هویت بومی شکل گرفت. Conquest and Construction Palace Architecture in Northern Cameroon by Mark DeLancey Brill, 2020   –...

«باستان‌شناسی ۲.۰» (در باب باستان‌شناسی، ترسیم‌های رایانه‌ای، میراث فرهنگی و ابتکارات) و سومین همایش بین‌المللی «ژئورز» (در باب ژئوماتیک و حفاظت)؛ فراخوان مقاله برای نهمین همایش بین‌المللی

▪️ARQUEOLÓGICA 2.0 & GEORES – 2021 invites authors to submit original and unpublished work in applied and innovative digital heritage areas such as climate change hazards, monitoring and mitigations, collaborative environments, documentation of cultural heritage, high-end digitisation, 3D modelling and informative models of objects, monuments and sites, artificial intelligence, deep learning, big data, digital twins, life cycle management, virtual archaeology, virtual conservation/restoration, virtual museums, virtual exhibitions, cultural heritage gaming, innovative e-learning, and internet technologies and social media in cyberarchaeology.   ▫️THEMATIC AREAS   - Digitization and documentation of cultural heritage: data acquisition with metric, photogrammetric, remote sensing and geophysical devices - High-end digitization and 3D modelling and informative models (as HBIM, GIS) of objects, monuments and sites - Virtual Archaeology/Virtual Architecture/Virtual Museums/Virtual Exhibitions - Cultural Heritage Gaming - Internet Technologies and Social Media in Archaeology - EXtended/Virtual/Augmented Reality (XR/VR/AR) and Digital Twins: Virtual Conservation/Restoration - Artificial Intelligence (AI), Deep Learning (DL), Big Data, and 5G - Semantics, Object Libraries, Catalogues and Vocabularies - Copyright, IPR (Intellectual Property Rights) and LOD (Linked Open Data), including GOD (Geographic Open Data) - Collaborative Environments for Cultural Heritage, including CDE (Common Data Environment) - Inspections and NDT (nondestructive testing): remote control, on-site robotizations (RPAS...

از جیحون تا فرات: ایرانشهر و دنیای ساسانی| تورج دریایی، خداداد رضاخانی

پساباستان- یک واژه ی نسبتاً جدید در تاریخ نگاری هزارهٔ اول پس از میلاد- عموماً به مطالعهٔ دنیای مدیترانه و به طور خاص امپراطوری روم و ادامهٔ آن در دورهٔ بیزانس پرداخته است. اخیراً اما بسیاری به این باور رسیده‌اند که باید با توجهی همسان و در بستری مشابه به مطالعهٔ تاریخ خاور نزدیک، از جمله تاریخ ایران و موازین سیاسی و فرهنگی امپراطوری ساسانی پرداخته شود. امید است که این کتاب سبب افزایش علاقه به شناخت تمدنی گردد که زیربنای شناخت خاور نزدیک در طی قرون وسطی و زمان معاصر است.   – فهرست:   - مفهوم ایرانشهر در...

مجلۀ تاریخ و تئوری History and Theory| Vol. 59|Issue. 3| September 2020

در این شماره:   ▪️Articles - How the Visual is Spatial: Contemporary Spatial History, Neo‐Marxism, And The Ghost Of Braudel by William Rankin -The Origins Of Racism: A Critique of the History of Ideas by Vanita Seth   ▪️Forum: Decolonizing Histories in Theory and Practice - Decolonizing Histories In Theory And Practice: An Introduction by Warwick Anderson - Some Keywords Toward Decolonial Methods: Studying Settler Colonial Histories and Environmental Violence From Tkaronto by Michelle Murphy - From Environmental Case Study To Environmental Kin Study by Anja Kanngieser, Zoe Todd - Technopolitics In The Archive: Sovereignty, Research, and Everyday Life by Tom Özden‐Schilling -  “Related” Histories: On Epistemic and Reparative Decolonization by Timothy Neale, Emma Kowal - From Decolonial Indigenous Knowledges to Vernacular Ideas in Southeast Asia by Juno Salazar Parraeas - Toward a Genealogy of the Researcher as Subject in Post/Decolonial Pacific Histories by Miranda Johnson - Finding Decolonial Metaphors in Postcolonial Histories by Warwick Anderson - Moving From, and Beyond, Invented Categories: Afterwords by Gabriela Soto Laveaga   ▪️Books - Review: How To Reinvent the Future? by Marek Tamm - Review: Wonder: From Poetics To Politics by Jaume Aurell - Review: History Painting and Its Changing Subjects by David...

معرفی وبگاه ساسانیکا

وبگاه ساسانیکا به ارتقاء پژوهش و تحقیق در باب تاریخ سلسلۀ ساسانیان اختصاص دارد. رسالت آن تسهیل دسترسیِ مستقیم و رایگان به اطلاعات درجه اول است. این برهه از تاریخ و فرهنگ ایران دربرگیرندۀ منطقۀ جغرافیایی وسیعی است که از مرزهای ایران امروزی فراتر رفته و بیشترِ اقدامات باستان‌شناختی [در آن] به دست کاوشگران آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، و روسی انجام گرفته و فقط کارهای باستان‌شناختیِ اخیر به فارسی و انگلیسی عرضه شده است. در نتیجه، اطلاعات به زبان‌های گوناگون منتشر شده و غالباً در قالب‌ چاپ‌های قدیمی یا از چاپ خارج‌شده است. با نظر به تنوع جغرافیایی این مواد تحقیقی، به کارگیری و بهره‌وری از زبان انگلیسی می‌تواند در امرِ فراهم کردن امکان دسترسی برای تعداد بیشتری از مخاطبان یاری‌رسان باشد و مانع چندزبانگی را کنار بزند تا دستیابی آسان‌ترِ بسیاری از دانشوران، دانشجویان و کاربران عمومی را تسهیل بخشد.   ▫️بخش‌های اصلی وبگاه ساسانیکا: - ساسانیکای رقومی (E-SASANIKA) - محوطه‌های باستان‌شناسی (Archaeological Sites) - فرهنگ مادی (Material Culture) - منابع تاریخی (Historical Sources) - منابع برای پژوهش‌های ساسانی (Resources For Sasanian Studies)   اطلاعات بیشتر: https://sites.uci.edu/sasanika/about-us/

نقوش معماریانه در فرش‌های شرقی| ساشا اس. لوزانوا، استلا بوریسوا تاشوا

این مقاله بر وجهی محدود از گستره فراخ حوزه موضوعی فرش‌های شرقی تمرکز می‌کند: فرم‌ها و نمادهای معماریانه، که در فضای ترکیبی و تصویری فرش‌ها واقع شده‌اند. فرش‌های شرقی در سنت متداول، وابسته به کاربردشان، ذیل دو دسته عبادی و دنیوی از هم متمایز می‌شوند. با وجود پذیرش این واقعیت، رده‌بندی این مقاله با اصول دیگری انجام می‌شود: جستجوی اقسام نقش‌مایه‌های منظرین، معماریانه و داخلی که هم در موارد دینی و هم روزمره به کار برده شده است. این مقاله با ترکیب خطوط فکری مردم‌شناسانه، تاریخ هنری (منسوجات) و معماریانه مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای است. گزارش در پی سازمان‌دهی اقسام تصاویر معماری در فرش‌ها و مشخص کردن سبک اصلی و ویژگی‌های ترکیبی آنهاست. تنوع بصری فرش‌ها از نظر هنری و معناشناختی نیز جستجو شده است. نتایج حاصل در حوزه تاریخ و تئوری هنرهای کاربردی سنتی و نیز معماری سده‌های هجدهم و نوزدهم است.   ▫️Sasha S. Lozanova & Stela Borisova Tasheva (2020) "Architectural Images in Oriental Carpets" in Hiperboreea (Penn State University Press), Vol. 7, No. 1. DOI: 10.5325/hiperboreea.7.1.0017   – اطلاعات بیشتر دربارۀ مقاله: https://www.jstor.org/stable/10.5325/hiperboreea.7.1.0017

«هنر در عصر صفوی»؛ فراخوان مقاله برای همایش

در وضعیتی که دست به گریبان بیماری کووید-۱۹ هستیم، موزه‌ها، گالری‌ها، کتابخانه‌های ملی در کشورهای در حال توسعه، درگاه‌هایی رقومی یافتند که ارتقاء یافته و پژوهشگران را مجهز به ابزارهایی کارامد کرده‌اند؛ ابزارهایی که غالباُ از دسترسی مسقیم به اصل اسناد مفیدتر است. درگاه‌های رقومیْ شگفتیِ خوشایندی بود؛ زیرا پیگیریِ از راه‌ دور و عملیِ همۀ نسخه‌های مصور صفویان را صفحه به صفحه ممکن کرد. به علاوه، موزه‌هایی که هم‌اکنون تصاویر رقومی از مجموعه‌هایشان عرضه کرده‌اند، خدماتی عالی در اختیار محققان قرار داده‌اند؛ به‌ویژه گالری فریر و سکلر در واشنگتن، موزۀ هنر متروپولیتن در نیویورک، موزۀ هنر دانشگاه هاروارد در کمبریج، و گالری هنر والترز در بالتیمور. آنچه این موزه‌ها در این زمینه به انجام رسانده‌اند فقط نزد پژوهشگران ارزشمند نیست؛ بلکه درهایی به سوی عموم مردم نیز می‌گشاید تا اقلامی را که فقط تعدادی اندک دسترسی داشتند ببینند و لذت ببرند. در چنین زمانۀ دشواری، شرکت برگزارکنندۀ رویدادهای «امیر» تصمیم به برگزاریِ نخستین همایش بین‌المللی «هنر در عصر صفوی» گرفته که اختصاص به پانصد و بیستمین سالگرد تأسیس دولت صفوی دارد. تمرکز این همایش بر اهمیت فنون جدید، از جمله  رفلکتوگرافی، مایکروسکوپی، اسکن عناصر معماری و دیگر روش‌ها، برای فهم بهترِ میراث فرهنگی عصر صفویان است.   سخنرانان اصلی...

دانشنامهٔ زنان و فرهنگ‌های اسلامی ۲۰۲۰- ۲۰۱۰، مجموعه‌‌ٔ شماره‌های ۹- ۱| سعاد جوزف

 دانشنامه‌ٔ زنان و فرهنگ‌های اسلامی ۲۰۲۰- ۲۰۱۰  یک پرو‌‌ژه‌ٔ جهانی، میان‌رشته‌ای و فراتاریخی است که با همکاری بی‌نظیر از ۳۰۰ دانشور در سرتاسر جهان تهیه شده است. نُه شماره از این دانشنامه  تحقیقی پیش‌رو درباره‌ٔ مطالعات جنسیت و دنیای اسلامی عرضه می‌کند. دانشنامه‌ٔ زنان و فرهنگ‌های اسلامی ۲۰۲۰- ۲۰۱۰ شامل مداخل تازه‌ای درباره‌‌ٔ موضوعات مورد توجه امروزی است؛ مانند رسانه‌های اجتماعی، رژیم امنیتی، سینما، مطالعات یهودیان، هیپ‌هاپ و رپ، جنبش‌های غیر‌ عادی، اسلام هراسی و مرد‌سالاری. دانشنامه‌ٔ زنان و فرهنگ‌های اسلامی یک مرجع ضروری برای تحقیق درباره‌ٔ مطالعات جنسیت، مطالعات خاورمیانه و مطالعات اسلامی است؛ همین‌طور برای مطالعات دین، تاریخ،...

«سرقت از ساراسن‌ها- گفتگویی با دیانا دارک»؛ برگزاری هم‌اندیشی

An exhilarating, meticulously researched book that sheds light on centuries of borrowing, tracing the roots of Europe’s major buildings.’ — The Guardian   ‘Diana Darke writes about Syria and its cultural heritage with love, clarity and authority.’ — Sir Michael Palin   Against a backdrop of Islamophobia, Europeans are increasingly airbrushing from history their cultural debt to the Muslim world.   But this legacy lives on in some of Europe’s most recognisable buildings, from Notre-Dame Cathedral to the Houses of Parliament. This beautifully illustrated book reveals the Arab and Islamic roots of Europe’s architectural heritage.    Diana Darke traces ideas and styles from vibrant Middle Eastern centres like Damascus, Baghdad and Cairo, via Muslim Spain, Venice and Sicily into Europe. She describes how medieval crusaders, pilgrims and merchants encountered Arab Muslim culture on their way to the Holy Land; and explores more recent artistic interaction between Ottoman and Western cultures, including Sir Christopher Wren’s inspirations in the ‘Saracen’ style of Gothic architecture.    Recovering this long yet overlooked history of architectural ‘borrowing’, Stealing from the Saracens is a rich tale of cultural exchange, shedding new light on Europe’s greatest landmarks.   Diana Darke is an Arabist and cultural expert who...

خواندن و مکان‌نگاری داستان: فضامند کردنِ متن ادبی| سالی بوشل

آیا در حین خواندن نقشه می‌کشیم؟ شیوه‌های مکان‌مند کردن و تصوّرِ جهانِ داستانی چقدر در تجربۀ ما از ادبیات کانونی است؟ این کتاب رویکردی جدید به تفسیر فضا و مکان ادبی به دست می‌دهد که بر پایۀ ظهور نقشه‌های داستانی در کنار متن در اواخر سدۀ نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم است. با کنار هم آوردن گستره‌ای از نظریه‌های جدید و در حال ظهور، از جمله نقشه‌نگاری و نقشه‌برداری انتقادی، نویسنده به طرز قانع‌کننده‌ای استدلال می‌کند که این فعالیت، نامش را هر چه بگذاریم ــ نقشه‌نگاری، نمودار کردن، متصوّر ساختن، فضامند کردن ــ بخش حیاتی و ذاتیِ تجربۀ ما از...

مجموعه امام‌زاده اسماعیل اصفهان؛ مرور انتقادی مقاله ماکسیم سیرو| برگزاری جلسهٔ دفاع

مجموعۀ امام‌زاده اسماعیل اصفهان مشتمل است بر چهارطاقی، مسجد، مقبره، چهارسو ومدرسه‌ای که در طول سده‌های متوالی شکل گرفته است. بیشتر پژوهشگران تاریخ معماری توجهی به این مجموعه نداشته‌اند. فقط ماکسیم سیرو، محقق فرانسوی، در مقاله‌ای به طور مفصل سیر تحول کالبد آن را بررسی کرده است. لازمۀ پیشبرد تحقیق دربارۀ این مجموعه مرور این پیشینۀ مفصل است. سیرو صورت اصیل مجموعه را در مقاطع زمانی مختلف بازنمایی و بناهای آن را تاریخ‌گذاری کرده و روایتی از سیرتحول مجموعه به دست داده است. بحث‌های سیرو مسائل کلان مجموعه از جمله کارکرد چهارطاقی و روایت ساخت چهارسو و مسائل خرد مانند تاریخ‌گذاری تزیینات را شامل می‌شود. او در تحقیق خود راهبرد تاریخی به کار برده و شواهد اصلی تحقیق او از کالبد بناست. در این پژوهش ترکیبی از راهبردهای توصیفی و تاریخی را به کار گرفته‌ایم؛  و با بررسی انواع دیگر شواهد در کنار کالبد بنا، با مرور انتقادی کار سیرو  روایتی تازه‌تر و کامل‌تر از سیر تحول مجموعه عرضه کرده‌ایم. مطالب این تحقیق در دو فصل آمده که اولی شامل شناخت مجموعه، مقاله و نویسندۀ آن است، و در فصل دوم با تمرکز بر بخش‌های مختلف بنا سرگذشت هر یک از آن‌ها را روایت می‌شود. چهارطاقی، مسجد، امام‌زاده و چهارسو...

جستارهایی دربارۀ سندشناسی دورۀ مغول| زیرنظر عمادالدین شیخ‌الحکمایی

مقالاتی که در این کتاب ارائه می‌شود بخشی از نتایج فعالیت‌های یک کارگروه پژوهشی بین‌المللی است که بر اسناد چندزبانه موجود در موزه ملی ایران متمرکز شده است. این مقالات با توجه به پژوهش‌های اندک در حوزه سندشناسی دوره مغول می‌تواند نمونه‌ای برای توجه و توسعه پژوهش‌های تخصصی بر اسناد این دوره باشد. جستارهایی دربارۀ سندشناسی دورۀ مغول زیرنظر عمادالدین شیخ‌الحکمایی مترجمان: رامینا رضوان، آزاده فکرآزاد ویراستاران: سانائه تاکاگی – ریوکو واتابه انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۹ – اطلاعات بیشتر دربارۀ کتاب: https://bit.ly/3bGkpEI

هیچ اتفاقی نیفتاد: یک تاریخ| سوزان ای. کرِین

گذشته آن چیزی است که اتفاق افتاد. تاریخ آن چیزهایی است که از گذشته به یاد می‌آوریم و می‌نویسیم، روایتی که می‌سازیم تا به حافظه‌مان و منابع آن معنا بدهیم. اما اگر به گذشته نگاه کنیم و به خاطر بیاوریم که «هیچ اتفاقی نیفتاد» چه؟ چرا ممکن است احساس کنیم که «آنچه بود هیچ بود»؟ نویسندۀ این کتاب چنین مشاهدات به‌ظاهر ساده‌ای را دگرگون می‌کند و «هیچ» را طور جدیدی بازتعریف می‌کند: هیچ به منزلۀ چیزی که می‌دانیم و می‌توانیم به خاطر بیاوریم. «هیچ/ nothing» اصطلاحی کلی است که به هر چیزی اطلاق می‌شود که ممکن است ملال‌آور باشد و...

تخیل و هنر: بررسی‌هایی در نظریۀ معاصر| ویراستاران: کیث مازر و آنانتا ساکلا

این پروژۀ میان‌رشته‌ای جامع‌ترین مطالعۀ تخیل تا امروز است. گروه گزینش‌شدۀ بین‌المللی دانشورانی که در این پروژه همکاری کرده‌اند چارچوب نظری بدیع و جسورانه‌ای را برای مفهوم‌سازی (دوبارۀ) تخیل در همۀ صورت‌های گوناگون آن به دست می‌دهند. کتاب اختلافات و تعارض‌ها و بن‌بست‌های منطقی پیچیدۀ مرتبط با انبوهی از مدیوم‌های هنری را بررسی می‌کند که در آنها تخیل انسانی نمود پیدا می‌کند.  تخیل در مقام یکی از ویژگی‌های بنیادین نوع بشر که گویا در سایر موجودات نیز با درجات و پیچیدگی‌های مختلف وجود دارد، محصولِ انسان بودن است و همه چیز در آن بافته شده است. این کتاب نشان می‌دهد...

هنر و کار: دربارۀ دشمنی میان صنعت‌گری، زیبایی‌شناسی کار و سیاست‌های مربوط به کارِ هنر| دیو بیچ

این کتاب تاریخی جدید از دگرگونی رابطۀ میان هنر، صنایع دستی و صنعت است که بر گذار از کارگاه به استودیو، کارآموز (شاگرد) به هنرآموز، رسته (گیلد) به گالری و صنعتگر (artisan) به هنرمند (artist) تمرکز می‌کند. اینکه آیا هنرمند جزو بقایای شیوۀ فئودالی تولید است و یا تولیدکنندۀ کالایی که با شیوۀ سرمایه‌دارانۀ تولید فرهنگی هماهنگ است، جزو پرسش‌هایی است که در این کتاب به آن پاسخ می‌دهند. نویسنده نشان می‌دهند که تاریخ شکل‌گیری هنر به منزلۀ صورتی خاص و متمایز از صنایع دستی، تجارت و صنعت را می‌توان تا زمان انحلال نظام دوگانۀ گیلد و دربار به عقب...

تاریخی‌نگری موسیقی ایران: موسیقی‌شناسی قومی| محسن حجاریان

موسیقی‌شناسی قومی تاریخی پرده‌های دیگری از پنهانی‌های تاریخ فرهنگی ما را کنار می‌زند. پراکنش موسیقی در گستردگی سرزمین‌های ایران و ترک و عرب از سین‌کیانگ تا اندلس چگونه بوده و تشیع تاریخی در موسیقی دستگاهی چه نقشی داشته و نمود بتوارگی و جامعه‌شناسی تاریخی در موسیقی ایران چیست؟ پرسش‌هایی از این دست، از جمله موضوعات پژوهش این کتاب است. فارابی از حس‌آمیزی موسیقی و ابن‌سینا از روش میزان‌بندی دوران ساسانی سخن می‌گوید؛ بیهقی از بوقیان شادی‌آباد شهر غزنین و عطاملک جوینی از موسیقی و رقص مغولان در مسجد بزرگ بخارا یاد می‌کند و خواجه غیاث‌الدین در سفرنامۀ خود به ترکستان...

معماری ۶۸: منظر بین‌المللیِ نوگری‌های آموزشی| ان دبار، کارولین مانیک، النور مارانز، ژان-لویی ویولو (و.)

بسیاری پرسش‌ها دربارۀ معماری و نحوۀ آموزش آن در طول دهۀ ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بر این رشته تأثیر گذاشته است. از ژاپن تا آمریکا و با نظر بر کشورهای اروپایی، آمریکای جنوبی و خاورمیانه، گفتمان دانشجویان معماری بیانگر شیوه‌ای تقریباً یکسان در بسیاری قاره‌ها است؛ با گواه بر این مسئله که ورای نقطۀ انقطاعی که در ماه مه ۱۹۶۸ در پاریس ایجاد شد، نسلی وجود دارد که در طلبِ پرداختن و تجربۀ معماری به گونه‌ای متفاوت است. مجموعۀ گروهیِ حاضر، که در آن آثار ۲۳ نویسنده از میان برجسته‌ترین متخصصان موضوع گرد هم آمده، برای نخستین بار، منظری بین‌المللی از...

در بر گرفتن امر مقدس در هنر اسلامی؛ جلد ششم سالنامۀ انجمن ارنست هرتسفلد| لورنز کورن و چیدِن ایورِن (و.)

اسلام به منزلۀ دین تا چه حدّی به هنر و فرهنگ مادی خاور میانه و شمال افریقا شکل داده است؟ در مقابل، دین اسلام چگونه از هنر و فرهنگی مادی اثر پذیرفته است؟ در یازدهمین گردهمایی سالانۀ انجمن ارنست هرتسفلد، محققانی ذیل عنوان «در بر گرفتن امر مقدس» همین پرسش‌ها را به بحث گذاشتند و از طریق مثال‌هایی از نسخه‌های خطی قرآن و خوشنویسی و شمایل‌های سلطنتی و مکان‌ها و بناهای مذهبی به موضوع تقدس و امر مقدس پرداختند. در این مجلد ۹ تا از موردپژوهشی‌های آن گردهمایی را می‌خوانیم که موضوعشان از زیارت‌گاه‌ها و بیرق‌های دوران متقدم اسلامی است...

تشکّل معمار: تاریخ و تئوری کار حرفه‌ای| جورج بارنت جانستون

موضوع این کتاب بررسی بنیادها و تاریخ حرفۀ معماری است. نویسنده منافع رقیبی را آشکار می‌کنند که به طور تاریخی به این حوزه شکل داده است و از این طریق فهمی عمیق‌تر از وضع معاصر حرفه را می‌پرورد.  تمرکز کتاب بر دورۀ ۱۸۷۰ تا ۱۹۲۰ است، زمانی که در ایالات متحده حرفۀ معماری را آنطور که امروز می‌شناسیم بنیاد گذاشتند. نویسنده در این برهه شکل‌گیری و استانداردسازی روابط بنیادین میان معماران، مالکان و سازندگان را دنبال می‌کند، آن صورتی از روابط که در دست‌نامۀ حرفۀ معماری (Handbook of Architectural Practice) در مؤسسۀ معماران امریکا (American Institute of Architects’)  تدوین و...

تأخّر| پیتر آیزنمن و الایزا آیترب

دریافت نسبت به مدرنیته در معماری را معمولاً در چارچوب ایدۀ «روح زمان» بیان می‌کنند، رویکری نسبت به فرمِ معماری که بنیادش باور به زمانِ پیش‌رونده است. کتابِ تأخّر این موضوع را بررسی می‌کند که معماری چطور می‌تواند با روش‌هایی شگرف و متقاعدکننده، خلاف این جریان‌های خطّی عمل کند. نویسندگان این کتاب چشم‌انداز متقاوتی را نسبت به فرم و زمان در معماری پیش می‌گذارند، چشم‌اندازی که آنْ دست قیود زمانیِ سبک را دور می‌زند که آن را «فرزند زمانه» می‌خواهد: تأخّر. به این منظور نویسندگان بر آثار و احوال سه معمار سدۀ بیستمی تمرکز می‌کنند که کیفیاتِ تأخّر را در...

اوراق سنگین (۶): کتیبۀ برج رسگت و تاریخ‌گذاری بنا| عمادالدین شیخ‌الحکمایی

برج رسکت در روستای رسگت از شهر فریم (پریم) دودانگۀ شهرستان ساری واقع است. نخستین بار آندره گدار در سال ۱۹۳۳ این بنا را شناسایی کرده است. تاریخ ساخت این بنا مبهم و میان سده‌های پنجم تا هفتم شناور است. کتیبۀ دورادور بیرونی زیر گنبد، آیۀ «کلّ نفس ذائقة الموت و نبلوکم بالشّر و الخیر فتنه و الینا ترجعون» (آیۀ ۳۵ سورۀ انبیا) است و بر مقبره بودن این بنا دلیلی قاطع. اما بر سردر بنا نیز کتیبه‌ای گچ‌بری به خط کوفی گل‌دار در چهار سطر دیده می‌شود که سطر پایانی و بخش‌هایی از آن در سال‌های اخیر ریخته و از بین رفته است. نیمی از سطر چهارم کتیبه به خط پهلوی است؛ اما این بخش حتّی در زمان تصویربرداری گدار نیز جز چند عنصر تزیینی، و چند حرف پراکنده چیزی باقی نمانده بود. در این مقاله تلاش کرده‌اند سطر پایانی کتیبه را بر پایۀ تصویری که در مقاله‌ای از بیوار منتشر شده بود بازخوانی کنند. در این بازخوانی کلماتی که شیلا بلر به صورت دو نام بی‌معنا خوانده بود، خوانا شد. در نتیجه نگارنده معتقد است که نیم‌سطر پایانی این کتیبه نیم‌بیتی فارسی است و به عنوان ماده‌تاریخ به کار رفته است. بنا بر این ماده تاریخ، عدد ۵۳۵...

تألیف: گفتمان، مجموعه‌ای دربارۀ معماری| مانیکا پانس دو ليون (و.)

کتابِ تألیف بررسی انتقادی مضامین در حال ظهور در معماری معاصر است که با بازبینی مفهومِ به‌ظاهر منسوخِ تألیف طراحانه (design authorship) صورت می‌گیرد. در حین پایکوبی‌مان بر اضمحلالِ استادکاران معمار، با نقشِ در حالِ دگرگونی خلاقیت در تولید فرهنگی معماری چطور کنار می‌آییم؟ در این کتاب، مجموعه‌ای از طراحان و دانشورانِ دیسیپلین‌های متعدد از منظرهای متعدد در این موضوع مداقه می‌کنند. موضوعات کتاب شامل تأثیر ابزارهای دیجیتال و دستورگان‌های (اسکریپت) محاسباتی بر مفهوم ساختن در عصر روبات‌هاست، نیز اوضاع فعلی که در آن رو‌ـ‌نگاری و الگوبرداری همچون پس‌زمینۀ تألیف است، و برآمدنِ موادِ بازتألیف‌شده در عصرِ پسادیجیتال. این پرسش‌ها...

پهنۀ ایران: دگرگونی هویتِ شاهنشاهی از طریق معماری و منظر و محیط مصنوع، ۵۵۰ ق.م. تا ۶۴۲ م.| متیو پی. کانپا

موضوع این کتاب بررسی نحوۀ کاربست محیط مصنوع و محیط طبیعی نزد شاهانِ ایران در جهان کهن ایرانی است، کاربستی که برای شکل دادن به خاطرۀ فرهنگی ایرانیان، نوعی هویت شاهنشاهی و کیهان‌شناسی مقدس و در جدال برای کسبِ آن بود. در این کتاب دوره‌ای بیش از هزار سال، از هخامنشیان تا برآمدن اسلام مطالعه شده است تا استدلال کنند که هویت‌های ایرانی فقط برساخته و متشکل از گفتمان شاهنشاهی نیست، بلکه متأثر از تحولاتی راهبردی در شهرها و معابد و مکان‌ها و منظرهای غرب آسیا نیز است. نویسنده ساختنِ هویت شاهنشاهی و امپراتوری جدید ایرانی را با نگاهی انتقادی...

گنجینه‌های علوم در قلمرو زیباترین دیده‌ها: بررسی نسخۀ خطی کتاب آملی، نفایس الفنون فی عرائس العیون| امیرحسین ذکرگو

کتابخانۀ مؤسسۀ بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی (ISTAC) که در سال ۲۰۱۲ به افتخار بنیان‌گذارش، سید محمد نقیب العطاس، SMNA نام دادند، متولی نگهداری مجموعۀ گسترده‌ای از نسخه‌های خطی از سراسر جهان اسلام است، از جمله ۳۵۰ عنوان نسخۀ فارسی. یکی از این عناوین نسخۀ خطی نفايس الفنون فی عرائس العیون است، اثری عالی در باب طبقه‌بندی علوم که دانشمند و فیزیک‌دان ایرانی محمد بن محمد آملی در سدۀ ۱۳ م. تألیف کرد. هدف این مقاله عرضۀ فهمی مبسوط از این کتاب از طریق به پیش راندن مرز‌های رمزشناسی سنتی است؛ امید نویسنده این بوده است که تصویری همه‌جانبه ارائه شود که مطالعه را ممکن کند، نه فقط به منزلۀ منبع دانش آکادمیک که همچون یک شیء فرهنگی باارزش. پژوهش با عرضۀ معرفی کوتاهی دربارۀ میراث ادبی مؤلف آغاز می‌شود. کیفیت و سبک خوشنویسی، اجزای تزیینی، ترکیب‌بندی و وضعیت فیزیکی نسخه را ذیل «دربارۀ نسخۀ خطی» آورده‌اند. در باب بعدی به جنبه‌های جالبی می‌پردازند که بیشتر مربوط به خارج از بدنۀ اصلی نسخه است، به‌خصوص در صفحۀ عنوان و صفحات سفید ابتدا و انتهای نسخه. در اینجا اجزای بصری و متون شخصی مربوط به نسخه را نشان می‌دهند، چیزهایی مانند مهروموم و نوشته‌های تصادفی و یادداشت‌های صاحبان قبلی  که نام...

بناهای یادمانی سده‌های میانه در توران: معماری قراخانیان در سده‌های یازدهم و دوازدهم| ریچارد پیران مک‌کلری

این کتاب مطالعه‌ای جامع از بناهای باقی‌ماندۀ قراخانیان به دست می‌دهد، سلسله‌ای کمتر شناخته‌شده و در عین حال مهم از سده‌های میانه که بین اواخر سده‌های دهم تا اوایل سدۀ سیزدهم بر بخشی عمدۀ توران (آسیای میانه) حکم می‌راندند. در خلال این کتاب بناهای به‌جامانده را در سیاق فرهنگی گستردۀ منطقه می‌نشانند، نتیجه‌ای که با تکیه بر پژوهش میدانی و منابع سخت‌یاب روسی ممکن شده است. در این کتاب تصاویر و نقشه‌های جدیدی گنجانده‌اند و در کنارش مطالعۀ دقیق تک‌بناها و مطالعۀ گسترده‌تر زیبایی‌شناسی معماری منطقه. این بناها همچون پیوندی میان معماری سامانیان که عمدۀ آن از دست رفته است...

شجر الدّر: حمایت خارق‌العادۀ ملکه‌‌‌ـ‌کنیزِ مصری، شجر الدّر، از معماری در سدۀ سیزدهم| دی. فیرچایلد راگلز

شجر الدر (درختِ مروارید) در کودکی کنیز بود و او را به سلطان صالح ایّوبی هدیه کردند. او کنیزِ محبوبِ سلطان شد و سلطان آزادش کرد؛ سپس با سلطان ازدواج کرد و نایب‌السلطنه شد و در نهایت در سال ۱۲۵۰ پس از مرگِ همسرش، سلطان صالح، به مقامِ سلطنت مشروع مصر رسید. شجر الدّر ثروت و قدرتش را به کار گرفت تا به مدرسۀ سلطان مقبره‌ای اضافه کند؛ با این نوآوری، مدارس و بسیاری دیگر از مجموعه‌های خیریه و وقفی معماری به بناهایی یادمانی بدل شدند؛ عملی که آثارش هنوز به‌صورتی گسترده پابرجاست. حکومتِ مشروع یک زن مسلمان به نام...

شمارۀ ویژۀ مجلۀ تاریخِ طراحی با موضوع «نسبت تاریخ طراحی با تاریخ معماری» Journal of Design History| Vol. 33| Issue 1

این شمارۀ ویژه رابطۀ بین تاریخ معماری و تاریخ طراحی را می‌کاود؛ دو رشته‌ای که گرچه حوزه موضوعی و پیوندهای روش‌شناختی بسیار نزدیک دارند، به هویت‌های آکادمیک و نهادی متمایزی تبدیل شدند که آنها را اغلب از یکدیگر جدا می‌کند. هر مقالۀ این شماره به شیوۀ متفاوتی سرشت الزام‌آور تحقیق که این دو رشته‌ را در خود جا می‌دهد معلوم می‌کند؛ از راه وارسی سوابقی که این رویکردهای تحقیق در گذشته اخیر هر رشته داشته‌اند. با بازخوانی لحظات مهم تاریخ‌نگاری هر رشته در بریتانیا و ایالات متحده از زمان جنگ جهانی دوم، فهم این ممکن می‌شود که چگونه تاریخ معماری...

معماری و قداست: یک نظریۀ انتقادی| دیوید ونگ

کتاب معماری و قداستِ دیوید ونگ تئوری معماری را از نظرگاه الهیات مسیحی می‌نگرد، به خصوص از منظر تمثیلِ وجود (analogy of being/ analogia entis). نویسنده سبب‌های اجتماعی و فرهنگی‌ای را دنبال می‌کند که نشان می‌دهد چرا ادبیات الهیاتی از نظریۀ معماری معاصر جداست. استدلال می‌کند که احیای نظرگاه مقدسی که با تمثیل وجود درآمیخته است و قرن‌ها سرچشمۀ هنر و معماری غرب بود، می‌تواند بر مسائل کنونی معماری چون «فروشگاه‌های بزرگ» (big box stores)، بحران محیط‌زیستی و از دست رفتن احساسِ بودن در جامعه (اتمیزه شدن) پرتو بیفکند. کتاب نقدی بر بنیان‌های مادی‌گرایانۀ گفتمان معماری امروز است که عمدتاً...

شهرهای سده‌های میانۀ ایران| دیوید دوران‌ـ‌گوئدی، روی متحده، یورگن پال (و.)

در این کتاب مطالعات مختلف در حوزه‌های جغرافیای شهری و باستان‌شناسی و تاریخ شهرهای سده‌های میانه را گردهم‌آورده‌اند تا دوران اسلامی را تا حدود ۱۵۰۰ م. پوشش دهند، اما به موقعیت‌های پیشااسلامی نیز نظر داشته‌اند. شهرها و ساکنان‌ها در این کتاب نقش اصلی را دارند و فقط مکان‌هایی نیستند که اتفاقی دیگر در آنها روی داد. بازیگرانِ شهری را بر عواملی خارجی اولویت اولویت داده‌اند. همکاری دانشوران این مجموعه چشم‌اندازی ژرف را پیش چشم آورده‌اند و از همین طریق تعامل میان مراکز شهری و حاشیه‌های آنها را به روایت درآوردند. بسیاری از همکاران کتاب از حوزه‌های تاریخ و باستان‌شناسی بوده‌اند،...

قرنِ تیموریان (جلد نهم از مجموعۀ ایدۀ ایران)| چارلز ملویل (و.)

سدۀ بعد از فتوحات تیمور سدۀ تقسیم شرق و غرب ایران میان جانشینان ترک‌‌ـ‌مغولِ او و شکوفایی فرهنگ ایرانی در شهرهای بزرگی چون هرات و سمرقند و تبریز بود. در این کتاب، جلد نهم مجموعۀ ایدۀ ایران، دانشوران پیشرو حوزۀ مطالعات ایران شیوه‌هایی را تحلیل می‌کنند که هم‌عصران تیموریان سنت‌ها و محیطشان را می‌دیدند و در این زمینه تلاش می‌کنند به پرسش‌های مختلفی پاسخ بدهند، از جمله: چشم‌اندازِ خارجی‌ها چه بود و در پژوهش‌های دوران مدرن چطور جنبه‌های متمایز این دوره را توضیح می‌دهند؟ کتاب متنی ضروری برای دانشوران، دانشجویان و کسانی است که به تاریخ ایران علاقه‌مندند. در این...

ایران و دَکَن: هنر، فرهنگ و استعدادِ ایرانی‌مآب در جابه‌جایی، ۱۴۰۰- ۱۷۰۰| کیلن اورتن (و.)

در اوایل دهۀ ۱۴۰۰ م. مهاجرت اعیان ایرانی به شبهه‌جزیرۀ دکن در جنوب هند آغاز شد. این شاعران، بازرگانان، دولتمردان و هنرمندان که به علل گوناگون به آن منطقه جذب شدند، بر سلاطین مسلمانی که تا اواخر سدۀ هفدهم بر آن منطقه حکم می‌راندند تأثیری ماندگار گذاشتند. نتیجه خلق شبکۀ فرامنطقه‌ای استوار و ایرانی‌مآبانه‌ای بود که شهرهای دوری چون بیدر را به شیراز و بیجاپور را به اصفهان و گلکنده را به مشهد وصل می‌کرد. نویسندگان این کتاب به بررسی جابه‌جایی هنر و فرهنگ و استعدادها میان ایران و دکن طی دوره‌ای بیش از سیصدساله پرداخته‌اند. مقالات کتاب و نظرگاه...

هنر ایران| رابرت مرداک اسمیت، ترجمۀ کیانوش معتقدی

یادداشت مترجم: کتاب حاضر «هنر ایران» _نوشتۀ رابرت مرداک اسمیت_یکی از نخستین کتاب‌ها دربارۀ تاریخ هنر ایران است که به فارسی ترجمه و منتشر شده است. این کتاب زمانی منتشر شده که هنوز واژه یا معادلی چون «هنر اسلامی» در مطالعات هنرهای خاورمیانه و ایران در جهان شکل نگرفته بود، و این اثر با عنوانی تخصصی و با هدف شناسایی و تحلیل هنر ایران در دوران حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، خارج از ایران منتشر شده است. اساس کار مرداک اسمیت در این کتاب، معرفی مجموعه ‌آثاری بود که برای نخستین بار در غرفۀ ایران در موزه‌ی ساوت کنزینگتون لندن به نمایش...

افسون ترجمه‌ناپذیری: شفیعی کدکنی و ترجمه (نکردن) شعر فارسی| آریا فانی

[«مطالعات ادبی» گرچه حوزه‌ای غیر از «مطالعات/ تاریخ هنر» و «مطالعات/ تاریخ معماری» است، با آن پیوندی استوار دارد. ای‌بسا اندیشه‌هایی که در یکی از این حوزه‌ها پرورده می‌شود و در حوزۀ دیگر، بنا به مقتضیات خود آن حوزه، می‌بالد و به بار می‌نشیند.]   چه کسی می‌تواند شعری فارسی را که به اندازه این مصرع از حافظ ریشه در فرهنگ و مسائل زیبایی‌شناختی دارد به یکی از زبان‌های اروپایی ترجمه کند: «به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید». این پرسشِ محوری شفیعی کدکنی در مقالۀ او با عنوان «در باب ترجمه‌ناپذیری شعر» است. نزد شفیعی کدکنی، ترجمه در درجۀ نخست تابعی از پیوستگی فرهنگی +ــ و نه زبانی ــ است. بنا بر این، او استدلال می‌کند که شعر حافظ به کلی به هر زبان اروپایی، با فرض تفاوت فرهنگی اساسی آنها از فرهنگ ایرانی، ترجمه‌ناپذیر است. این مقاله با تلخیص و وارسی مجموعه مفروضات حل‌نشده‌ای که در معیارهای ترجمه‌ناپذیری نهفته است، به نقد مقالۀ شفیعی می‌پردازد. مقاله دیدگاه شفیعی کدکنی به ترجمه را به گفتگو با دیگر نظریه‌پردازان ترجمه‌ناپذیری در ادبیات تطبیقی و مطالعات ترجمه درمی‌آورد. و در نهایت، نتیجه می‌گیرد که چرا ترجمه‌ناپذیریْ چارچوب مفهومی مفیدی برای وارسی تفاوت زبانی و فرهنگی نیست.   – کلیدواژگان...

بناهای سالم: فضاهای داخلی چطور عملکرد و بهره‌وری را هدایت می‌کند| جوزف آلن، جان مکامبر

در حالی که کسب‌وکارهای سراسر جهان در حال تصمیم‌گیری دربارۀ زمان و چگونگی باز کردن درهایشان برای مقابله با کووید-۱۹ هستند، مدیر گروه ساختمان‌های بهداشتی دانشگاه هاروارد و نیز یکی از محققان مدرسۀ تجارت هاروارد در حوزۀ تاب‌آوری شهری در این کتاب نشان می‌دهند که چطور نیروی نهفته در دفاتر کار و خانه‌هایمان را در مسیر محافظت از سلامت مهار کنیم و همۀ جوانب عملکردی و بهزیستی‌مان را تقویت کنیم.   تا به حال شده که در میانۀ یک جلسه احساس خستگی کنید؟ احتمالاً به این خاطر باشد که در بیشتر اتاق‌های جلسه هوای تازۀ کافی وارد اتاق نمی‌شود. وقتی...

نشریۀ بین‌المللی معماری اسلامی/ the International Journal of Islamic Architecture (IJIA)|Volume 9|Issue 2|June 2020 'Field as Archive/Archive as Field'

شمارۀ جدید نشریۀ بین‌المللی معماری اسلامی شماره‌ای ویژه با موضوع «میدانِ تحقیق به منزلۀ آرشیو/ آرشیو به منزلۀ میدانِ تحقیق» است. این شماره شامل جستارهای مقدماتی سردبیر و هفت مقاله به قلم معماران اهل دانشگاه و حرفه است که در آن موضوع ویژۀ نشریه از زوایا و با رویکردهای متعدد و هم‌چنین در خلال نقد کتاب و نقد نمایشگاه و چکیده‌های کنفرانس بررسی می‌شود.   – فهرست مطالب این شماره:   ▫️Field as Archive / Archive as Field| Çaylı, Eray  ▫️Pray to the Archive: Abstracting History in Zanzibar|Kara, Taushif ▫️Records of Dispossession: Archival Thinking and UNESCO's Nubian Campaign in Egypt and Sudan| Carruthers, William ▫️Déjà Vu at the Archive: Photography, National Narratives, and the Multiple Histories of the Smyrna Fire| Amygdalou, Kalliopi ▫️Conducting Research on West Bank Settlements: Architecture as Punctum and Archive|Allweil, Yael; Ben Hilell, Keren ▫️Archives as Fields of Heritage-Making in Istanbul's Historic Peninsula|Aykaç, Pinar ▫️A Gift of Compassion: Welfare, Housing, and Domesticity in Contemporary Iran|Moafi, Samaneh ▫️'#OccupyGezi Architecture' and Archival Tactics of Resistance|Artan, Elif Çiğdem ▫️Book Reviews ▫️Exhibition Reviews ▫️Précis   – اطلاعات بیشتر:  https://www.ingentaconnect.com/content/intellect/ijia/2020/00000009/00000002

کوی نارمک (۱۹۵۲- ۱۹۵۸): رشد و تغییر اجتماعی شهری در تهران| محمد صدیقی و نلسون موتا

این مقاله رشد و تغییر کوی نارمک را طی زمان وامی‌رسد، محله‌ای که در دهۀ ۱۹۵۰ در سایۀ حمایت برنامۀ مدرنیزاسیون مصدق ساخته شده بود. طرح آن را گروهی از معماران ایرانی جوان تحصیل‌کردۀ اروپا ریختند که با دولت برای توسعۀ راه‌حل‌های خانه‌سازی مقرون‌به‌صرفه همکاری می‌کردند. برای طراحی آن، این معماران راه‌حل‌هایی را پیش بردند که در پی تبادل ایده‌ها میان اصول شهر فانکشنال و سرچشمه‌‌های معماری بومی بود. در شش دهۀ اخیر، شمار خانوارهایی که در نارمک زندگی می‌کنند به طرز شگرفی افزایش پیدا کرده است، از هدف نخست برای منزل دادن ۷۵۰۰ خانواده به ۹۰۰۰۰ خانواده‌ای که اکنون در آن زندگی می‌کنند.   در این مقاله از این بحث می‌شود که تا چه میزان تصمیم‌های طراحیِ نخستین برای مواجهه با این افزایش چشمگیر تراکم سودمند بوده‌ است. از وارسی‌های گونه‌شناختی و ریخت‌شناختی به همراه نقشه‌برداری از سایت و مصاحبه استفاده شد تا رشد و تغییر منطقه را طی زمان بکاوند. این مقاله از این بحث می‌کند که ترکیب نقادانه مفاهیم برنامه‌ریزی مدرنیستی با عناصر وام‌گرفته از سنت بومی ایران توسط طراح به [خلق] اجتماع شهری پذیرا انجامید. فرم شهری انعطاف‌ناپذیر طرح در تعریف زمینه‌ای خنثی برای سازگار کردن عادات فضایی و اجتماعی همواره در تغییر ساکنانش سودمند افتاد....

بررسی مقولات کلیدی در ادبیات معماری معاصر ایران: ۱۳۲۵-۱۳۹۴ش| حمیدرضا پیشوایی، زهرا میرزایی، سینا زارعی حاجی‌آبادی

از حدود هفتاد سال پیش تا امروز دربارۀ معماری معاصر ایران متن­هایی به زبان فارسی نوشته شده است. پژوهش حاضر دربارۀ این ادبیات و مقولاتِ کلیدیِ مندرج در آن است. به بیان دقیق­تر، در پژوهش حاضر هدف بررسی مهم­ترین مقولات طرح­‌شده در ادبیات معماری معاصر ایران در طی سال­های ۱۳۲۵ تا ۱۳۹۴ش است. برای نیل به این هدف، ۳۸۹ منبع از مهم­ترین منابع مربوط به معماری معاصر ایران گزینش و مقولاتِ مندرج در آن­ها مشخص شده است. درنهایت، این متن­ها بر اساس ۳۷ مقولۀ پربسامد، در قالب نُه دستۀ کلی، تحلیل محتوایی کمّی شده است. فهرست این دسته­‌های کلی چنین است: نسبت معماری امروز با معماری گذشته، معماران، مفاهیم و زمینه‌­ها، سخنان هنجاری، نسبت معماری معاصر ایران با جهان، طرز پرداختن به آثار معماری، مقاطع زمانی، طرز پرداختن به تاریخ، و مدرنیته. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که در طی هفتاد سال گذشته، مباحث مربوط به آثار معماری و معماران و روایت تاریخی و آسیب­‌شناسی پربسامدتر از بقیه بوده است. از این بین، برخی مباحث همچون آثار معماری و معماران از همان ابتدا تا کنون، با بسامدی تقریباً ثابت، محل توجه مؤلفان بوده است؛ اما برخی دیگر، همچون آسیب­‌شناسی و روایت تاریخی، از زمانی به بعد...

مواد و معنا در معماری: جستارهایی دربارۀ تجربۀ تنانی بناها| نیتانیل کُلمن

در دورانی که مشغولیت کار معماری به نظر بیش از هر چیز تصویر و بازنمایی بصری است، در این کتاب با در هم تنیدن حوزه‌هایی چون معماری، فلسفه و تاریخ فرهنگی، بررسی غنی و چندجانبه‌ای از مواد و مادیّت به دست می‌دهند. این مطالعه با استدلال دربارۀ اینکه معماری را نخست از طریق کلیت بدن تجربه می‌کنیم و نه با چشم نشان می‌دهد که چگونه بیشتر بناهای گیرا همانقدر که حسّانی (sensuous) است، بساوشی (tactile) است و مستقیماً با حس‌های بدن تعامل دارد، به خصوص لامسه. در توجه به امکان‌های ماندگارِ اکسپرسیوِ کاربرد مواد در معماری، مضمون دیگری که بررسی...

بررسی دو مقوله از آرای غزالی دربارۀ معماری در آینۀ کتاب احیاء علوم الدین تزیین و تجمل؛ مواد و مصالح| احسان کاخانی

ابوحامد محمد غزالی عارف و فیلسوف و فقیه و متکلم قرن پنجم هجری است که تأثیری شگرف در فرهنگ ایران داشته است. مهم­ترین اثر او کتاب احیاء علوم الدین است که آن را برای زنده کردن دانش­های دینی، در دورۀ عزلت، به نگارش درآورد. موضوع کتاب علم معامله است، از این روی اشارات فراوانی به معماری در آن یافت می­شود. دسته­ای از این نکات در مورد تزیینات و تجمل در معماری و مواد و مصالح در بناهاست. غزالی در صفحات مختلفی از کتاب دربارۀ انواع تزیینات و تجملات در بناهایی چون مسکن و مسجد سخن گفته و اقسام گوناگونی از مواد و مصالح را، اعم از گچ و خشت و آجر و نی، بررسی کرده است. این مقاله محصول دسته­بندی مطالب گردآمده از کتاب و در چهار باب سامان یافته است. در باب اول مقدماتی دربارۀ نگاه غزالی و اندیشۀ وی بیان می­شود. این مقدمات برای فهم بهتر چگونگی انجام پژوهش و استدلال از طریق مطالب لازم به نظر می­رسد. باب دوم در خصوص تزیینات در معماری و حرمت و حلیت آن است. در باب سوم تجملات معماری شامل ارتفاع بنا و متاع بنا بررسی می­گردد. باب چهارم در مورد استفاده از مواد و مصالح، خصوصاً گچ و آجر، است...

کارهای انتقادی در معماری: ناوارسیده‌ها| جاناتان بین، سوزانا دیکنسن، آلتیا آیدا

این کتاب در تأیید این تفکر است که در دنیای پیچیدۀ امروز توجه به چند چشم‌انداز متعددِ در حال ظهور برای حوزۀ طراحی ضرورت دارد: محیط و جامعه. نیز نویسندگان را گرد هم آورده‌اند تا بر محیط مصنوع از نظرگاه کارِ انتقادی تمرکز کنند. نقطۀ آغاز بحث نویسندگان، کتاب پیشگامانۀ جین رندل است که در آن کارِ انتقادی فضامند را به منزلۀ «اسلوب‌های خوداندیشی در تفکر که در جستجوی تغییر جهان باشد» تعریف کرده است. در مقابل اندیشه‌های مألوف در آموزش و حرفۀ معماری، این کتاب نشان می‌دهد که چطور آن دسته از معماران، معماران منظر، طراحان، طراحانِ شهری و...

اندازه مهم است: فهم کیفیت یادمانی بودن بناها در تمدن‌های باستانی| فدریکو بوچلاتی، زباستیان هاگنویر، سیلوا فن در هیدن، فلیکس لوِنسن

وقتی دربارۀ بناهای یادمانی سخن می‌گوییم، ظاهراً اندازه به طرز غیرقایل انکاری مهم است، آیا واقعا چنین است؟ اما به چه صورت‌های دیگری کیفیتِ یادمانی بودن را می‌توانیم بسنجیم؟ در این کتاب مقاله‌هایی از پژوهشگرانی از حوزه‌های گوناگونی چون باستان‌شناسی، موزه‌شناسی، تاریخ، جامعه‌شناسی، مطالعات امریکای میانه و تاریخ هنر را گرد هم آورده‌اند؛ مقالاتی که در آنها دربارۀ رویکردهای اصطلاح‌شناختی و روش‌‌شناختی، هم در مطالعات نظری و هم در مطالعات موردی مربوط به مفهوم یادمانی بودن بررسی می‌شود. تمرکز کتاب بر جنبه‌های معماریانه است؛ اما دربارۀ معماری اجتماعی یادمان‌ها، نقش کار اجباری و کار آزادانه و یادمانی بودنِ متنی یا...

خلق معماری از راه انسان بودن: دست‌نامۀ ایده‌های طرّاحی| فیلیپ پلارایت

معماری می‌تواند پیچیده، اسرارآمیز یا حتی مبهم به نظر برسد، به خصوص در نظر دانشجویی که نخستین‌بار اندیشه‌های معماری به او معرفی شود. یکی از راه‌های سادۀ نزدیک شدن به معماری طراحیِ محیط‌های انسانی است. وقتی به معماری به این صورت فکر کنیم، در نقطۀ آغاز مناسبی قرار می‌گیریم. مواجهۀ ما با محیطمان به شیوۀ فکر کردن ما شکل داده است و بنا بر این احتمالا می‌شود از همین شیوۀ فکر کردنمان برای شکل دادن به محیط هم استفاده کنیم. با چنین مبنایی است که معنا خلق می‌کنیم و پیرامونمان را معنا می‌کنیم، روابطی می‌سازیم و حتی به اندیشه‌های پیچیده‌تر...

بازنمایی شهرسازی اوایل سدۀ نوزدهم اصفهان: آبادانی اصفهان با چهارباغ‌ها| سمیرا فتحی

اصفهان در سال ۱۵۹۸م به پایتختی حکومت صفویان انتخاب شد و فضاهای پیشتاز شهری اصفهانِ صفوی خیال نویسندگان محلی و بیگانه را تسخیر خود کرد. با این حال، پس ازسقوط صفویان در سال ۱۷۲۲، این شیفتگی جای خود را به رواج پارادایم انحطاط و زوال ایران و به خصوص شهر اصفهان داد که بازنمایی تحولات معماری و شهری اصفهان را تحت‌الشعاع قرار داد. در حالی که محققان به احیای میراث بصری و فرهنگی صفویان در اوایل دورۀ قاجاریه در تهران پرداخته‌اند، موج جدید بازسازی معماری و شهری معاصر صورت‌گرفته در اصفهان نادیده گرفته شده است. این مقاله با بررسی نظام‌مند و هدفمند فعالیت‌های معماری و شهرسازی در اصفهان تحت حمایت حامیان و بانیان نوظهور در این دوره، درپی افزودن به دامنۀ پژوهش‌های ضدزوال معماریِ بعد از صفویان است. با تمرکز بر توسعه و احیای شهر در اواخر سدۀ هجدهم و اوایل سدۀ نوزدهم، این مقاله به صورت خاص به اندیشۀ شهرسازی حاکم اصفهان، حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی (۱۷۵۸-۱۸۲۳) می‌پردازد. صدر اصفهانی از دورۀ زندیه در سمت‌هایی چون کدخدای محله، حاکم اصفهان و قم و کاشان و صدراعظم دوم فتحعلی‌شاه خدمت کرد و در طی حیات خود بانی بناهای عمومی و سلطنتی در اصفهان و شهرهای تحت حاکمیتش بود...

والدن: طرح پرسش دوبارۀ چرا و چگونه زندگی می‌کنم؟ تأملاتی دربارۀ کتاب والدن اثر هنری دیوید ثورو| منیره پنج‌تنی

کتاب والدن اثر گرانسنگ هنری دیوید ثورو، فیلسوف و منتقد امریکایی، از برجسته‌ترین آثار ادبی امریکا به شمار می‌رود. نوشتاری که پس از این مقدمه می‌خوانید، به بررسی این اثر اختصاص دارد. هر چند در این متن به ارزش‌های ادبی والدن و جایگاهش در ادبیات امریکا نپرداختم و در عوض به یاری خود متن، آن را به مثابۀ شیوۀ آزموده‌ای از زیستن خوانش کرده‌ام که تاریخ مصرف ندارد. متن را با معرفی مختصر اثر آغاز می‌کنم و با نقل قول‌های مستقیم که نشانگر نثر شیرین و صریح ثوروست، می‌کوشم به قلب اندیشۀ او، با محوریت چند موضوع، نزدیک شوم. کتاب والدن (انتشارات روزنه) را هنری دیوید ثورو نگاشته است و سیدعلیرضا بهشتی شیرزای به فارسی ترجمه کرده است. منیره پنج‌تنی. «والدن: طرح پرسش دوبارۀ چرا و چگونه زندگی می کنم؟» در فصلنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت، سال چهاردهم، تابستان ۱۳۹۸، ص ۶۹- ۷۲.

معماری غرب جهان اسلام: شمال آفریقا و شبه‌جزیرۀ ایبری (۷۰۰- ۱۸۰۰)| جاناتان بلوم

بعضی از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری جهان مانند مسجد قرطبه (کوردوبا)، آسمانۀ نمازخانۀ پالاتینا در پالرمو، برج جیرالدا در اشبیلیه (سویل) و کاخ حمرا در غرناطه (گرانادا)، به سنت غرب جهان اسلام تعلق دارد. این سبک معماری که طی هزار سال در کرانه‌های جنوبی و غربی دریای مدیترانه ــ بین تونس و اسپانیا ــ تکوین یافت، از سدۀ هشتم تا سدۀ نوزدهم محمل تلفیق اندیشه‌های تازه با سنت‌های ساختمانی محلی‌ای فراتر از آن منطقه بود. جاناتان بلوم در این کتاب چارچوب کلی این سنتِ پویا را به خوانندگانش معرفی می‌کند، هم بناهای مشهور و هم‌بناهای کم‌تر‌شناخته‌شده‌ای که در شش کشور در...

دخالت نظریه در تاریخ| جوزف بدفورد

این مقاله به این موضوع می‌پردازد که التزام ناب* به آموزش فرهنگ جهانی در تاریخ معماری چطور تفسیر پست مدرن خاصی از تاریخ را ــ تا حد همه‌گیری هژمونیک ــ تقویت کرده است؛ تفسیری که نسل کنونی مورخان برجسته را ساخت: مارک یارزمبک، بئاتریس کولومینا و رینهولد مارتین. بر اساس مصاحبه‌های تاریخ شفاهی اخیر با این گروه از مورخان و نوشته‌های اخیر در باب تاریخ اجتماعی و فکری جدیدی از رشتۀ تاریخ معماری در موسسات مسلط شرق ایالات متحده (East Coast) در سی سال گذشته، مقاله گستره و عمق اشتغال آنها به مباحث دهۀ ۱۹۸۰ دربارۀ تقدم رسانه، بازنمایی و اشباع اطلاعات را حول متون اصلی والتر بنیامین، فرانسوا لیوتار، میشل فوکو، فردریک جیمسون و هال فاستر مطالعه می‌کند. استدلال مقاله این است که این نسل، در حالی که هنوز در تلاش برای مبارزه با سایۀ سنگین کلان‌روایت‌های ایدئولوژیکی جنگ سرد بود، نقد پست مدرن بر کلان‌روایت‌ها را پذیرفت و به مفهوم‌پردازی تاریخ به منزلۀ تنوع ازهم‌گسیخته‌ای از دیدگاه‌های واگرا و آشتی‌ناپذیر روی آورد، بسیار پیش‌تر از زمانی که ناب از راه کلیدواژه‌هایی مثل «موازی و واگرا» بر قیاس‌ناپذیری (دیدگاه‌ها و فرهنگ‌ها و آثارشان) تاکید کند.  مقاله با این بحث به نتیجه می‌رسد که «تاریخ جهانی» امروز آنچنان که توسط...

معماریِ تاریخ هنر: یک تاریخ‌نگاشت| مارک کرینزن، ریچارد جی ویلیامز

جایگاه معماری در تاریخ هنر چیست؟ چرا در دوره‌هایی معماری در کانونِ این رشته (دیسیپلین) بوده است و در دوره‌های دیگری گویی در حاشیۀ آن؟ امروز جایگاه معماری در تاریخ هنر کجاست؟ بسیاری از رشته‌ها با تاریخ معماری ارتباطی دارند، از جمله جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و جغرافیای انسانی. نویسندگان این کتاب به احتمالاً تأثیرگذارترینِ این سنت‌ها بر تاریخ معماری یعنی تاریخ هنر، پرداخته‌اند و رابطۀ میان رشته‌های تاریخ هنر و تاریخ معماری را طی صدوپنجاه سال اخیر بررسی کرده‌اند. آنها به افول اهمیت معماری و نقش آن در تاریخ هنر طی سدۀ گذشته اشاره می‌کنند که به عقیدۀ آنها بدون اینکه...

مدلِ معماری: تاریخ نمونک و نمونه‌های اولیه (پروتوتایپ)، سرمشق و تخیل هنری| متیو مایندراپ

به‌مدت بیش از پانصد سال، معماران مدل‌های سه‌بعدی‌ای را به منزلۀ ابزاری برای آزمودن، تصفیه کردن و نمایش دادنِ ایده‌هایشان به کار گرفته‌اند. اما، آنطور که متیو مایندراپ نشان می‌دهد، هدفِ ساختن مدل‌های فیزیکی معماری فراتر از بازنماییِ صِرف است. یک مدل معماری می‌تواند شبیه‌سازی کند، آموزش بدهد، الهام‌بخش باشد و زایای طراحی‌های معماری شود. در میان بسیاری چیزها، نیز می‌تواند نشانه، یادگاری، اسباب‌بازی،  شیء تدفینی، ابزار آموزشی، رسانه و یا خلاقیتِ هنری باشد. در این کتاب مایندراپ تاریخ مدل‌های معماری را از طریق تحقیق در کاربردهای آنها، هم در نظر و هم در عمل، بررسی می‌کند. مایندراپ با پیگیری...

ساختن خلافت: ساخت‌وساز، تخریب و هویت فرقه‌گرایانه در معماری دورۀ متقدم فاطمیان| جنیفر ای. پروییت

این مطالعه به معماری دورۀ متقدم فاطمیان اختصاص دارد، یک سلسلۀ شیعۀ اسماعیلی که از سدۀ دهم تا دوازدهم بر کل دنیای مدیترانه‌ای حکمرانی کرد. این دوره را عصر طلایی رواداری چندفرهنگی و بین‌الادیانی می‌دانند و در طول آن بناهای بی‌نظیری ساخته شد، از جمله مدرسۀ ازهر و مسجد حاکم در قاهره، نیز قبۀ صخره و مسجد اقصی در بیت‌المقدس به طور اساسی مرمت و بازسازی شد. با این حال، در همین دوره تحت حکومت ابوعلی منصور حاکم (الحاکم) بامراللّه کلیساهای بسیاری تخریب شد، از مهم‌ترین آنها کلیسای مقبرۀ مقدس (رستاخیز) در بیت‌المقدس. نویسنده تفسیری تازه از این اقدامات و...

نظریۀ سیاسی و معماری| (و.) دانکن بل، برناردو زاکا

نظریۀ سیاسی دربارۀ معماری به ما چه می‌آموزد و از توجه دقیق‌تر به معماری چه چیز عاید نظریۀ سیاسی می‌شود؟ مقالات این کتاب از فرضی رایج آغاز می‌شود: اینکه معماری صرفاً پس‌زمینۀ زندگی سیاسی نیست، بلکه به نوبۀ خود نوعی نیروی سیاسی است. نویسندگان هر کدام از مقالات، به نحوی منحصربه‌فرد، قصد داشته‌اند وجهی از این مدعا را تصدیق کنند و نشان بدهند که چگونه تفکر ما دربارۀ سیاست را می‌شود با اندیشیدن به محیط مصنوع غنا بخشید. در این مجموعه چهار خط مشی پژوهشی را دنبال کرده‌اند: جستجوی روابط میان معماری و رژیم‌های سیاسی؛ بررسی اینکه معماری چگونه می‌تواند...

شهرهای مخروبه: جامعه‌شناسی تاریخی ویرانه‌ها| مارتین دیوکا

به ما یاد داده‌اند که به ویرانه‌ها به مثابۀ اشیای تاریخی فکر کنیم که مربوط به رویدادی فاجعه‌آمیز در گذشته است. در مقابل، مارتین دیوکا استدلال می‌کند که باید آنها را چون روندی ببینیم که طی زمانی طولانی روی می‌دهد. در این کتاب نویسنده با مطالعۀ تطبیقی گستردۀ ویرانه‌شدن روندی را پیش می‌کشد که در آن آثار تاریخی، محوطه‌های معماری و کانون‌های شهری طی زمان فروپاشیده و ویران می‌شود. نویسنده در این کتاب چهار موردپژوهشی، آتن کلاسیک، روم باستان متأخر، بغداد سده‌های میانه و مکزیکوسیتی سدۀ شانزدهم را در کنار هم می‌گذارد و نشان می‌دهد که ویران شدن نوعی فرایند...

بازنمایی مکتوب قدرت دنیوی در فرهنگ مادی صفویان| پویه خوشخو ثانی

این مقاله تصور از تشیع و سلطنت را در فرهنگ مادی صفویان (سکه ها، کتیبه های معماری، خطابه های بر تخت نشستن و مدیحه ها) برمی‌رسد تا نقش ایدئولوژی صفویان را در تبدیل خاندان ایشان از فرقه‌ای از تصوف به نهادی سلطنتی با هویتی فرقه‌گرا دریابد. مقاله این مواد را برای بازسازی ایدئولوژی مسلط صفویان در مناطق مختلف می‌کاود. وارسی ایدئولوژی‌های حکومت صفوی تفاوت قابل توجهی را میان ایدئولوژی‌های اظهارشده در این رسانه‌های فرهنگی نشان می‌دهد.استدلال ما این است که این تفاوت استراتژی چندوجهی صفویان را برملا می‌کند که برای طرح‌ریزی مشروعیت سیاسیشان نمایش‌هایی مجزا برای مخاطبان مختلف داشتند. با در هم آمیختن ایدیولوژی‌هایی که توسط مردم مناطق و گروه‌های مختلف در امپراطوری ایران پذیرفته و تکرار می‌شد، پادشاهان صفوی توانستند قدرت خود را در این امپراطوری و مناطق ورای آن بگسترند، ایدیولوژی سیاسی-مذهبی امپراطوری را تغییر دهند و برای بیش از دو قرن در قدرت باقی بمانند.  بازنمایی مکتوب قدرت دنیوی در فرهنگ مادی صفویان  پویه خوشخو ثانی، دکترای مطالعات خاورمیانه و شمال افریقا، دانشگاه آریزونا – کلیدواژگان خاندان صفوی، تشیع، ایدئولوژی، مشروعیت، مواد فرهنگی، سکه‌های صفوی، کتیبه‌های معماری، خطابه‌های بر تخت نشستن، مدایح.   Pouye Khoshkhoosani (2020) "Written Representation of Temporal Power in Safavid Material Culture," in Iranian...

سرقت از ساراسن‌ها: معماری اسلامی چطور اروپا را شکل داد| دایانا دارک

بر پس‌زمینه‌ای از اسلام‌هراسی در اروپا، اروپاییان به طور فزاینده‌ای در حال پیراستن تاریخشان از دِین فرهنگی‌شان به جهان مسلمانان‌اند. اما میراث این دین فرهنگی در تعدادی از شناخته‌شده‌ترین بناهای اروپایی، از کلیسای جامع نوتردام تا ساختمان‌ مجالس نمایندگانِ بریتانیا در لندن به حیاتش ادامه می‌دهد. این کتاب ریشه‌های عربی و اسلامی میراث معماری اروپا را آشکار می‌کند. دایانا دارک اندیشه‌ها و سبک‌هایی را دنبال کرده است که از کانون‌های پرطنین خاورمیانه همچون دمشق، بغداد و قاهره و از طریق اسپانیای مسلمان، ونیز و سیسیل به اروپا رسید. در این کتاب توصیف می‌کند که چطور صلیبیان قرون وسطی، زائران و...

شهر ایلخانی سلطانیه: پاره‌ای ملاحظات در باب ارک و شهر بیرونی|علی هاتف نعیمی

لشکرکشی‌های مغول در ایران در سدۀ سیزدهم سبب ویرانی‌های گسترده‌ای در وجوه مختلف زندگی اجتماعی و محیط انسان ساخت شد. در پی بنیان سلسله ایلخانی در ۱۲۵۶، در کنار بازسازی شهرهایی که در طول حملۀ مغول به ایران ویران شده بودند، ایلخانان (حاکمان مغول) شماری سکونتگاه تازه نیز برپا کردند. سلطانیه یکی از مهم‌ترین مراکز شهری بود که از ابتدا توسط ایلخانان طرح‌ریزی و ساخته شد. با در نظر گرفتن بقایای معماری در دسترس، یافته های باستان‌شناختی و گزارش‌های مکتوب، در این مقاله نویسنده در پی آن بوده است که ساختار فضایی ارک و شهر بیرونی ایلخانی سلطانیه را توصیف کند. شهر ایلخانی سلطانیه: پاره‌ای ملاحظات در باب ارک و شهر بیرونی» علی هاتف نعیمی، مرکز تحقیقاتی خلیلی در دانشگاه آکسفورد Atri Hatef Naiemi (2020) "The Ilkhanid City of Sultaniyya: Some Remarks on the Citadel and the Outer City," in Iran, DOI: 10.1080/05786967.2020.1744469   – پیوند مقاله در وبگاه مجلۀ ایران: https://www.tandfonline.com/doi/figure/10.1080/05786967.2020.1744469?scroll=top&needAccess=true

حکایت کردن بناها: تاریخ شفاهی در پژوهش معماری| نائومی استد، یانینا گاسیه، دبورا فن در پلات

مورخان معماری در مجموع متون، ترسیم‌ها و عکس‌ها را در ساختن روایتشان به کار می‌گیرند؛ اما اظهارات شفاهی کسانی را که به واقع در ساختن بناها نقش داشته‌اند یا در آنها زندگی کرده‌اند به ندرت جدّی می‌گیرند. در کتاب حکایت کردن بناها عکس این رویه را توصیه می‌کنند و تلاش شده ظرفیت‌های اساسی روش‌شناسی‌ای نظریه‌پردازی شود که به‌طور تاریخی غیرقابل اعتماد تلقی کرده‌اند. جستارهای این کتاب را گروهی بین‌المللی از دانشوران نوشته‌اند و به موضوعات متنوعی توجه کرده‌اند، از نقش شایعه در سست کردن بنیان‌های روایت‌های مردانه از معماری تا حکایت کارگران از ساخت‌وساز با سیمان در لندنِ پس از...

انسان‌شناسی برای معماران: روابط اجتماعی و محیط مصنوع| ری لوکاس

معماران از انسان‌شناسان چه چیزهایی می‌توانند بیاموزند؟ این پرسش، پرسش کانونی‌ای است که در این کتاب بررسی می‌شود. کتاب مرور و جست‌وجوی اندیشه‌هایی است که  ارتباط میان انسان‌شناسی اجتماعی معاصر را با معماری پی‌ریزی می‌کند. تمرکز مباحث کتاب بر معماری به منزلۀ کاری است که با طراحی (دیزاین) سروکار دارد. به جای اینکه آثار معماری را به منزلۀ اشیایی معرفی کنند که نقطۀ توجهِ انسان‌شناسان است، نویسنده در این کتاب فعالیت‌ها و اهدافِ خود معماران را برجسته می‌کند. به انتخاب‌های ضروری طراحان نگاهی می‌اندازد ــ در مشغولیت به سیاق و سایت، ترسیم، مدلسازی، ساخت و یا تحلیلِ پسینی پروژه‌ ـــ...

میراث مصنوع

انتشار شمارۀ ویژۀ نشریۀ میراث مصنوع:  به کار بستن دیدگاه منظر در میراث فرهنگی رقومی ظهور میراث فرهنگی رقومی سبب دگرگونی تمرکز از معماری به سمت مقیاس منظر با هدف عمدۀ بهبود نحوۀ ضبط و تفسیر و ذخیرۀ اطلاعات مربوط به میراث شده به گونه‌ای که این اطلاعات جزئی‌تر، کامل‌تر، پایدارتر، و در دسترس‌تر شود. در این شمارۀ ویژه، هدفْ سخن گفتن از دشواری‌های نظری و فنی میراث فرهنگی رقومی از طریق بحث در باب گسترۀ متنوعی از موضوعات است؛ از اخلاقیات گرفته تا سیاست‌ها؛ از مستندنگاری زیرساخت‌های طبیعی منطقه‌ای تا حفظ حیات وحش و زیستگاه‌های حیوانات. این شماره دعوتی است به پدید آوردن راه‌های جدیدِ تأمل دربارۀ میراث و رابطۀ آن با جوامع.  – فهرست مقالات: ▫️Introduction: applying a landscape perspective to digital cultural heritage| Chen Yang & Kelly Greenop  ▫️Harnessing digital workflows for the understanding, promotion and participation in the conservation of heritage sites by meeting both ethical and technical challenges| Mario Santana Quintero, Reem Awad and Luigi Barazetti  ▫️Digital cultural heritage and rural landscapes: preserving the histories of landscape conservation in the United States| Sarah Karle and Richard Carman ▫️A digital information system for cultural landscapes: the case of Slender West Lake scenic area in Yangzhou, China|...

ماشین‌های زندگی: مدرنیسم و زندگی خانگی| ویکتوریا رازنر

تحولاتِ جریان عادی زندگی خانگی جزو مهم‌ترین پدیده‌های اجتماعی دوران مابین دو جنگ جهانی بود؛ یعنی وقتی که خانه به منزلۀ مشکلی که باید حل کرد به کانون توجهات آمد: آن را از نو متصور شدند، ساده‌سازی‌اش کردند، به آن برق رساندند و در کل تمیزتر شد.  نویسندگان مدرنیست زندگانی خود را در عصری تاریخی یافتند که طراحی و معنای زندگی خانگی گویی داشت از نو زاده می‌شد. از خلال مرور ادبیات، معماری، طراحی (دیزاین)، علم و فنّاوری، کتابِ ماشین‌های زندگی نشان می‌دهد که چطور مدرنیزاسیونِ خانه به تحولاتِ عمیق در زندگی خانگی انجامید و بر مجموعه‌ای از مفاهیمِ در...

قلعۀ محراب‌خان: نخستین جذام‌خانۀ ایران| ویلم فلور

ویلم فلور در این مقاله پیش از بحث دربارۀ تأسیس و کارکرد نخستین جذام‌خانۀ واقعی در ایران، شرح مختصری دربارۀ آسیب‌شناسی جذام عرضه می‌کند و نام‌هایی که در زبان فارسی بر این بیماری گذاشته‌اند مرور می‌کند؛ قدیمی‌ترین شواهد باستان‌شناسی از شیوع این بیماری نیز ارائه می‌شود. همچنین رفتار اجتماعی در ایرانِ شاهنشاهی در قبال جذام را برجسته و به قدیمی‌ترین اوصافِ پزشکیِ جذام در زبان فارسی نیز اشاره می‌کند. دربارۀ شیوع جذاب در طی سده‌های مختلف در ایران بسیار کم می‌دانیم، شاهدش فقدان دانش دربارۀ وقوع و شیوع آن در میان درمانگران و مؤسسات در ایران، حتی در اواخر دهۀ ۱۹۲۰. اگرچه روستاهای مجزای جذامی‌ها از پیش از سال ۱۹۲۶ هم وجود داشت، در این زمان و با عرضۀ درمانِ پزشکی متعارف از طرف مبلغان امریکایی بود که روستای محراب‌خان نخستین جذام‌خانۀ ایران شد. تأمین‌کنندگان مالی، کارکنان پرشکی و درمانی، محیط زندگی جذامی‌ها و تعدادشان در محراب‌خان و همچنین اینکه چطور جمعیت و وضعیت این افراد طی زمان تغییر کرد و اینکه چطور به بخشی از ساختار نظامِ درمانی عمومی ایران تبدیل شد، جزو مباحث این مقاله است. فلور در پایان و به طور مختصر تأسیس و کارکرد دو جذام‌خانۀ دیگر در ایران  و نیز ریشه‌کنی تدریجی اما قطعی جذام...

هنر 'اسلامی' چیست؟| وندی ام. کی. شا

با آشکار کردن چیستی «اسلامی» در هنر اسلامی، نویسنده دریافت از هنر (اعم از نقاشی، موسیقی، و هندسه) را در گسترۀ پراکندۀ اسلام تاریخی (از جمله قرآن، حدیث، صوفی‌گری، فلسفه، و شعر) می‌جوید. تأکید بر تجربۀ پذیرش در تولید نوعی جدید از رویکرد را ممکن کرده؛ نه فقط برای اسلام و هنرهای آن، بلکه در حکم الگویی مستعمره‌زدایانه برای رویکردهای جهانی مطالعۀ تاریخ هنر. وندی شا مقدماتی مجمل از تاریخ فکری را با نقد مفروضات مدرن، سکولار، و اروپایی رشتۀ تاریخ هنر ترکیب کرده است. تفسیر دقیق او از مضامین میان‌متنی شامل متون تاریخی، فلسفه، دین، الهیات و متون نظم...

معماری و ویران‌شهر| داریو دونتی (و.)

در پاسخ به بحران‌هایی عمیق فرهنگی غربی که در دهۀ ۱۹۶۰ پدید آمد، هنرمندان بنیادستیزی از ایتالیا، اتریش، انگلیس و ژاپن دعوت به پرسش از بنیادهای آرمان‌شهرهای مدرنیستی شدند. آنها گرفتاری‌های کاپیتالیسمی را به مجموعه‌ای از تصاویر تکان‌دهنده بدل کردند که واقعیت‌های ناخوشایند جامعۀ مصرف‌گرا را عیان می‌کرد؛ حتی در جاهایی همچون دفتر معماری سوپراستودیو (Superstudio) و آتلیۀ آرشیزوم (Archizoom) فلورانس که در برابر نفوذ معماری مدرن مقاومت می‌کردند. الگوی این هنرمندان، اگرچه در فضای تجربه بود، الهام‌بخش نسلی از معماران شد؛ از جریان های‌تِک تا رِم کولهاس، که در پی به‌کارگیری پارادایم ویران‌شهر هم در حکم یک اندیشه و...

بررسی ویژگی‌های آثار منسوب به معماران شیرازی در دورۀ تیموریان|مریم صادقیان

پژوهشگران برجستۀ معماری تیموریان همچون لیزا گلمبک، دانلد ویلبر و برنارد اکین مدعی‌اند در میانۀ دورۀ تیموریان سبکی مجزا وجود دارد. سبکی که آثار آن منسوب به معمارانی با نسب شیرازی است و بسیاری از ویژگی‌های این سبک برگرفته از سنت‌های معماری شهرهای مرکزی ایران است. گلمبک این سبک را مکتب شیراز نامیده است. او آثار این سبک را در محدودۀ زمانی حکومت تیمور و شاهرخ و محدودۀ مکانی خراسان و ورارود معرفی می‌کند. با وجود اینکه این مورخان چنین ایده‌ای را بیان می‌کنند اما دلایل و شواهد طرح چنین ایده ای تاکنون بررسی نشده است.  در این تحقیق، مریم صادقیان، در پی بررسی ادعای دانشوران دربارۀ وجود سبکی با عنوان مکتب شیراز در دورۀ تیموریان و ویژگی‌های ذکر شده برای آن است. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از راهبردهای تاریخی و تحلیل صوری ادعای دانشواران پیشین دربارۀ وجود سبکی با عنوان «مکتب شیراز» در دورۀ تیموریان را بررسی کند. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «سبک، مکتب و ویژگی‌های سبکی در تاریخ‌نامه‌های معماری تیموریان»، مراد محققان از سبک، مکتب و چیستی ویژگی‌های سبکی را در چهار تاریخ‌نامه-سبک‌شناسی معماری ایرانِ پیرنیا، معماری ایرانیِ پوپ، معماری تیموری در خراسانِ اکین و معماری تیموری در ایرانِ ویلبر و دیگران- روشن...

معماری و زندگی در خانه‌های ابرقو: مستندنگاری خانه‌های خاندان روحی در محلۀ بازار و زندگی جاری در آنها|حمید روحی

محیط مصنوع به طور خاص مسکن زمانی به درستی شناخته می‌شود که زندگی و معانی جاری در آن را بشناسیم. از این روی برای شناخت بناها لازم است از مقوله‌هایی پرسش کنیم که از جنبه‌های صوری و ظاهری بنا فراتر می‌رود. پرسش از جنبه‌های غیرمادی و معنایی در تاریخ معماری اهمیتی دو چندان دارد؛ زیرا جنبه‌هایی از آداب و سنت‌های گذشته را آشکار می‌کند که با زمان حال متفاوت است. مستندنگاری یکی از راه‌های ثبت و ضبط محیط مصنوع و زندگی جاری در آن است.در این تحقیق، حمید روحی، در پی شناخت کالبد و فهم زندگی جاری در خانه‌های شهر ابرقو است. بدین منظور می‌کوشد، خانه‌های خاندان روحی را، که ساکنان این شهرند، انتخاب کند و با تکیه بر مصاحبه با ساکنان آن خانه‌ها و مشاهده‌های میدانی به شناخت کالبد و فهم زندگی جاری آن دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «ابرقو و ابرقوییان»، ابرقو را در محدودۀ زمانی تحقیق معرفی می‌کند و احوال اجتماعی مردمان آن را شرح می‌دهد تا بتواند جایگاه خاندان روحی در آن جامعه را روشن کند. در فصل دوم، «خانه‌های خاندان روحی در ابرقو»، خانه‌های این خاندان را در ابرقو توصیف و تغییرات آن در طول زمان را بررسی می‌کند. در...

شناخت ساختار شهر نجف‌آباد در دورۀ قاجاریان|زهرا صالحی نجف‌آبادی

نجف‌آباد شهری کوچک در ۲۵ کیلومتری غرب شهر اصفهان است. هستۀ اولیۀ شهر در دورۀ صفویه و به دستور شاه عباس صفوی شکل گرفت. الگوهای شهرسازی دورۀ صفویه و ساخت شهر در دشت شکلی منظم و شطرنجی به نجف‌آباد بخشید. این ساختار منظم تا دورۀ قاجاریه نیز حفظ شد و شهر درادامۀ همین ساختار منظم گسترش یافت. علیرغم قدمت این شهر مدارک مکتوب و تصویری اندکی اعم از سفرنامه، عکس یا نقشه از دوره‌های پیشین آن وجود دارد و وضعیت تاریخی آن بسیار مبهم است. ازآنجا که مانا‌ترین ویژگی شهر ساختار کالبدی آن است نقطۀ شروع مناسبی برای شناخت شهر کهن به نظر می‌رسد.در این تحقیق، زهرا صالحی نجف‌آبادی، ساختار شهر نجف‌آباد در دورۀ قاجاریان را می‌شناسد. بدین منظور می‌کوشد، با راهبردی ترکیبی شامل راهبرد تاریخی، توصیف ثانویه و تحلیل صوریْ سفرنامه‌ها، اسناد، عکس‌ها و مصاحبه‌ها و مطالعه‌های میدانی را بررسی و تحلیل می‌کند. این تحقیق دو فصل دارد. در فصل اول، «بناها و فضاهای شهر نجف‌آباد در دورۀ قاجاریان»، بناها و فضاهای شهر قاجاری را با در نظر گرفتن نسبت آن با شهر و هستۀ شهر صفوی توصیف می‌کند. در فصل دوم، «بررسی نسبت آب، ساختار و سکونت»، منابع تأمین آب در بستر خشک شهر را معرفی و نظام...

روایت سرآغاز معماری تئاتر در ایران: بررسی مکان‌های اولیۀ تئاتر در تهران|فائزه پناهنده

ایرانیان برای اولین بار در دورۀ صفویه با پدیدۀ تئاتر مواجه شدند. سیاق فرهنگی آن دوران سبب شد که مردم از تئاتر و بازیگری تلقی مثبتی نداشته باشند. به همین علت ظهور تئاتر در ایران با اقبال عمومی همراه نشد. با گذشت بیش از یک قرن تئاتر به منزلۀ پدیده‌ای مدرن در ایران پذیرفته و برگزار شد. مکان برگزاری تئاتر در ابتدا طراحی شده و مختص به اجرای تئاتر نبود؛ اما به تدریج آیین برگزاری تئاتر در معماری صورت کالبدی یافت.در این تحقیق، فائزه پناهنده، در پی فهم چگونگی بروز و ظهور پدیدۀ تئاتر در فضاهای شهری و معماری ایران است. بدین منظور می‌کوشد، با تحلیل و تفسیر منابع متنی و تصویری آن دوره به هدف تحقیق دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «زمینه‌های ورود و حضور تئاتر در ایران»، مقدمات لازم و انگیزه‌های احتمالی ورود تئاتر به ایران را بررسی می‌کند. در فصل دوم، «شاکلۀ مکان‌های تئاتر در غرب و مکان‌های نمایش در ایران»، کالبد و زندگی جاری در تماشاخانه‌هایی را توصیف می‌کند که ایرانیان در اولین مواجهۀ خود با پدیدۀ تئاتر در غرب دیده بودند. سپس مکان‌های نمایشی ایرانی را معرفی می‌کند و علت‌های شکل‌گیری فضای کالبدی آنها را در ارتباط با تفاوت‌های ماهوی...

شناسایی ساختار اصلی همدان در دورۀ قاجاریه|عاطفه تاج‌بخش فرید

همدان از اولین شهرهای ایران است. این شهر در گذر زمان محل وقوع حوادث گوناگون بوده و دوره‌های تاریخی مختلفی را از سر گذرانده است. از دوران پیش از اسلام تا دورۀ معاصر در نقاط مختلف شهر آثاری بر جای مانده است. از میان این دوره‌ها همدان قاجاری و پهلوی به علت نزدیکی زمانی و آثار معماری و منابع متنی و تصویری باقی مانده بیش از سایر دوره‌ها قابل مطالعه است. با وجود این، نادانسته‌ها و ناشناخته‌های زیادی دربارۀ همدان قاجاری و پهلوی وجود دارد.در این تحقیق، عاطفه تاج‌بخش فرید، در پی شناخت ساختاری اصلی شهر همدان قاجاری یعنی شناخت بناها و فضاهای عمومی شهر و پیوندهای میان آنها را در دورۀ قاجاریه است. بدین منظور می‌کوشد، به کمک متون بناها و فضاهای مهم و اصلی شهر را شناسایی و نقشه‌های تاریخی شهر را تحلیل و تفسیر کند. این تحقیق دو فصل دارد. در فصل اول، «ساختار اصلی»، ابتدا مراحل شناسایی ساختار اصلی شهر را تبیین و سپس اجزای ساختار اصلی را توصیف می‌کند. اجزای ساختار اصلی بر اساس نوع ساماندهی در دو دستۀ بازار و معبر توصیف می‌شود. در فصل دوم، «ساختار نمادین»، ساختار نمادین همدان را شناسایی و توصیف می‌کند و نحوۀ انطباقش بر ساختار اصلی شهر را...

بازشناسی مسجد و مدرسۀ دارالاحسان سنندج| سید کامیار نقشبندی

محققان در مطالعۀ تاریخ معماری ایران در دوران اسلامی بر مطالعۀ معماری بخش مرکزی ایران تمرکز کرده‌ و از مطالعۀ معماری سایر بخش‌های ایران غفلت کرده‌اند. حاصل این گرایش تصور و شناخت ناقص از معماری ایران است. پژوهشگران و مورخان نیز گاه با تکیه بر این شناخت ناقص احکامی کلی دربارۀ معماری ایران بیان کرده‌اند که به آسانی می‌توان در درستی آنها تردید کرد. از این روی لازم است برای شناخت جامع معماری ایران مفروض‌های رایج را کنار بگذاریم و معماری سایر بخش‌های ایران را در سیاق تاریخی و فرهنگی هر جا بازشناسیم .مسجد و مدرسۀ درالاحسان یا جامع سنندج از مهم‌ترین بناهای ساختۀ امان‌الله‌خان اردلان، والی کردستان، در دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار است که در فاصلۀ سال‌های ۱۲۲۶ تا ۱۲۳۲ق هم‌زمان با تخریب جامع قبلی شهر ساخته شد. شناخت این مسجد و مدرسه به منزلۀ یکی از مهم‌ترین مساجد حوزۀ کردستان کمک می‌کند تا معماری مساجد این ناحیه را بهتر بشناسیم.در این تحقیق، سید کامیار نقشبندی، در پی شناخت کالبد و زندگی جاری در مسجد و مدرسۀ دارالاحسان است. بدین منظور می‌کوشد، ناهماهنگی‌های موجود در کالبد بنا را بشناسد و در پی پاسخ به چیستی و چرایی این ناهماهنگی‌ها برآید. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «معرفی بنا»،...

در ستایش کودکی (دربارۀ امیر‌حسین ذکر‌گو) | مهرداد قیومی بیدهندی

رونمایی کتاب من بهشت را دیده‌ام، مرکز فرهنگی شهر کتاب، ۱ خرداد ۱۳۹۷

دو روایت از بازار کرمان | هوشنگ مرادی کرمانی

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۵

خیابان امام خمینی (پهلوی) رشت: ماجرای پدید آمدن گذرگاهی در شهر|زهره توحیدی کلورزی

در فاصلۀ سال‌های ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۶ش در میانِ بافت شهر رشت گذرگاهی ایجاد شد که آن را خیابان پهلوی نام نهادند. برای ساخت این خیابان که از بافت مسکونی عبور کرده و به میدانی در مرکز شهر ختم می‌شد، ساختمان‌های بسیاری، اعم از خصوصی و عمومی، ویران شد که اعتراض ساکنان محله‌ها را به دنبال داشت. از این خیابان به سبب ویژگی‌های نو با عنوان «نخستین خیابان مدرن رشت» یاد می‌شود. احداث خیابان پهلوی با سال‌های گذار قدرت از قاجار به پهلوی مقارن است. این خیابان نخستین اقدام عمرانی است که پس از قدرت یافتن رضاخان در رشت رخ داد و چهرۀ شهر را تغییر داد. نظرهای متناقضی دربارۀ احداث این خیابان ابراز شده است و از بین این روایت‌ها نمی‌توان به روایتی واضح از احداث این خیابان و تأثیر آن بر بافت شهر دست یافت. در این تحقیق، زهره توحیدی کلورزی، در پی فهم روایت پدید آوردن خیابان امام خمینی (پهلوی) رشت و تأثیر ویرانگر یا آبادگر آن بر شهر است. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از منابع مکتوب درجۀ اول و دوم، منابع تصویری و شفاهی روایت ساخت خیابان پهلوی و تأثیر آن بر کالبد و زندگی را دریابد. در فصل اول، « رشت بستری برای گذرگاه»، ویژگی‌های...

تحلیل ساختاری کتاب تاریخ معماری اسپیرو کوستوف|فاطمه باقری

در هر تاریخ‌نامه مورخ بر مبنای جهان‌بینی‌‌اش رویکردی برای مواجهه با تاریخ و نگارش تاریخ‌نامه انتخاب می‌کند. انتخاب بنا از میان هزاران بنا، خوانش آنها و تنظیم و تفسیر شواهد به دست آمده، در زمرۀ کارهای یک مورخ است. هر مورخ بر اساس جهان‌بینی و هدفش از نگارشِ تاریخ بناهایی انتخاب و دربارۀ آنها سؤال می‌کند و برای یافتن پاسخ پرسش‌هایش از منابعی استفاده می‌کند. مورخ برمبنای پرسش‌ها و هدفش از نگارشِ تاریخ، بخشی از آنچه در جهان واقع شده؛ یعنی تاریخ یک، را روایت می‌کند. او بناها، افراد، رویدادها و پاره‌های زمانیِ تاریخِ یک را در راستای جهان‌بینی، رویکرد، پرسش و هدفش انتخاب می‌کند و تاریخ‌نامه‌اش را در ساختاری منسجم می‌نویسد. همۀ این متغیر‌ها موجب می‌شود که به تعداد مورخان حداقل یک تاریخ‌نامۀ معماری با مفروض‌ها، پرسش‌ها و چارچوب مفهومی داشته باشیم که تحلیل ساختار هرکدام از آنها می‌تواند سرمشق خوبی برای نگارش تاریخ‌نامه‌ای با همان رویکرد یا رویکردهای متفاوت باشد. کتاب تاریخ معماری: صحنه‌ها و آیین‌ها نوشتۀ اسپیرو کوستوف رویکردی نو به تاریخ معماری دارد. مورخ در این کتاب در صدد است تا با نگاهی فراخ‌تر روایتی منصفانه از تاریخ معماری عرضه کند. در این تحقیق، فاطمه باقری، در پی آن است تا با تحلیل ساختار کتاب کوستوف...

هنر اسلامی چیست؟ | پاتریک رینگنبرک

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۲

بررسی دگرگونی‌های حرم حضرت معصومه (س) در دورۀ ناصری| حانیه قاضی‌زاده

کالبد بنا از مهم‌ترین منابع تحقیق در تاریخ معماری است، اما فهم چیستی کالبد و چگونگی تغییرات آن در طول زمان بدون توجه به سیاق بنا ناقص است. حرم حضرت معصومه، سلام‌الله علیها، از مهم‌ترین بناهای تاریخی قم است که تغییرات زیادی را از سر گذرانده است. فهم کالبد حرم و تغییرات آن بدون توجه به سیاق هر دوره موجب شناخت سطحی از کالبد بناست.در این تحقیق، حانیه قاضی‌زاده، در پی فهم چیستی کالبد حرم حضرت معصومه، سلام‌الله علیها، و چگونگی تغییرات آن در دورۀ ناصری است. بدین منظور می‌کوشد، با تفسیر منابع متنی و تصویریْ سیاق آن دوره را بشناسد و تأثیر آن بر کالبد و تغییرات کالبدی حرم را روشن کند. این تحقیق دو فصل دارد. در فصل اول، «تغییرات کالبدی»، کالبد حرم و تغییرات آن را از ابتدا تا پایان دورۀ ناصری بررسی می‌کند. در فصل دوم، «سیاق حرم»، سیاق اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن دوره و تأثیر آن بر تغییرهای کالبدی حرم را جستجو می‌کند. حانیه قاضی‌زاده. «بررسی دگرگونی‌های حرم حضرت معصومه (س) در دورۀ ناصری». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر فاطمه گلدار. استاد مشاور: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن ۱۳۹۶.

پلاسکو را فراموش نکنیم: پرونده‌ای در سالگرد حادثۀ ساختمان پلاسکو

صبح روز ۳۰ دی‌ماه ۱۳۹۵ در طبقات بالایی ساختمان پلاسکو با جرقه‌ای نابهنگام، حاصل اتصال در سیم‌کشی برق در مجاورت یک کپسول نشت‌کردۀ گاز، آتش‌سوزی مهیبی آغاز شد. اما واقعاً چه شد که آتش‌سوزی پلاسکو روی داد؟ به علت جرقۀ نابهنگام و نشت گاز؟ یا به علت اینکه به جز آن کپسول گاز کارگران در زمستان سرد تهران راه دیگری برای گرم کردن محیط کارشان نداشتند؟ یا آنکه کارفرما راه امنی برای گرم کردن آن کارگاه فراهم نکرده بود؟ شاید آتش‌سوزی  اجتناب‌ناپذیر بود اما مالک ساختمان، بنیاد مستضعفان، بایستی از پیش تمهیداتی برای پیشگیری از گسترش سریع آن در نظر...

تعریف زیبایی نزد ابن‌سینا | هادی ربیعی

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۲

سخنی در ربط معماری و فلاحت | نوشاد رکنی

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۲

سنت و نو‌آوری در موسیقی ایرانی | احمد صدری

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۱

واژگان معماری مطلع‌الشمس: گامی به سوی تدوین فرهنگ‌نامۀ معماری دورۀ قاجاریان| مهدی محمدی

یکی از دشواری‌های استفاده از منابع مکتوب تاریخی برای تحقیق دربارۀ موضوع‌های مختلف تحول زبان در طول زمان است. بخشی از این تغییر‌ها مربوط به قواعد زبان و بخشی دیگر مربوط به واژگان و اصطلاحاتی است که اهل یک زبان برای بیان مقصود خویش به کار می‌برند. تدوین فرهنگ‌های تاریخی از جمله راهکارهای تسهیل فهم منابع متنی کهن است. از آنجا که منابع متنی تاریخ معماری نیز از این تغییر‌ها دور نبوده است، نگارش فرهنگ‌نامه‌های معماری در رشتۀ تاریخ معماری امری ضروری و ارزشمند است. یکی از منابع متنی مفید در تاریخ معماری دورۀ قاجاریان مطلع‌الشمس محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله است. محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله به همراه جمعی از درباریان و خدمت‌گزاران ناصرالدین‌شاه در سال ۱۳۰۰ق از تهران راهی مشهد شد. او در این سفر از اطلاعات حاصل از دیده‌ها و شنیده‌های خود و دستیارانش کتابی تألیف کرد. مطالب این کتاب متمرکز بر ویژگی‌های مواضع جغرافیایی و آبادی‌ها و آثار معماری واقع در دو مسیر رفت و برگشت است.در این تحقیق، مهدی محمدی، در پی تدوین فرهنگ‌نامه‌ای مبتنی بر واژگان معماری مطلع‌الشمس است تا گامی به سوی تدوین فرهنگ‌نامۀ معماری دورۀ قاجاریان برداشته باشد. بدین منظور می‌کوشد، واژگان معماری در جلد نخست از سه جلد مطلع‌الشمس را استخراج کند و آن ها را بر...

در باب کهن‌الگوی باغ ایرانی | لادن اعتضادی

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۱

مجادله در فرا‌روایت شهر اسلامی | زهرا اهری

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۲

شناخت روشِ تحقیقِ کتاب هندسه و تزیین در معماری اسلامی|نرگس ضمیری

شناخت روش‌های تحقیق در حوزۀ مطالعات معماری ایران برای انجام تحقیق‌های بعدی در این حوزه ضروری است. یکی از راه‌های این شناخت مطالعۀ پژوهش‌های شاخص و برجستۀ این حوزه است. کتاب هندسه و تزیین در معماری اسلامی نوشتۀ گُل‌رو نجیب‌اوغلو یکی از تحقیق‌های برجسته در حوزۀ تاریخ معماری است. این کتاب نتیجۀ تحقیقی مفصل و درخشان دربارۀ یک طومار معماری حاوی نقوش هندسۀ تزیینی است. نجیب‌اوغلو در این کتاب با محوریت این طومار و برای شناخت آن تحقیقی گسترده دربارۀ وجوه تاریخی، نظری و عملیِ هندسه و تزیین در معماری اسلامی انجام داده است.در این تحقیق، نرگس ضمیری، در پس شناخت روش نجییب‌اوغلو در انجام این تحقیق است. بدین منظور می‌کوشد، با بازخوانی متن و تحلیل آن اجزای مختلف تحقیق، یعنی سؤال‌های تحقیق، منابع اصلی تحقیق، استدلال‌ها و نتایج آن حاصل از این استدلال‌ها را شناسایی کند. سپس با روشن شدن اجزای مختلف تحقیق و دسته‌بندی آنها ساختار و نظام تحقیق را روشن و چارچوب نظری و عملی محقق را بیان می‌کند. این تحقیق سه فصل دارد. فصل اول، «شیوۀ طرح مسئله و پرسش‌ها»، کلیات و مقدمات تحقیق نجیب‌اوغلو، یعنی شیوۀ مواجهۀ محقق با موضوع، هدف، مفروض‌ها و سؤال‌های تحقیق را بررسی می‌کند. فصل دوم، «شیوۀ مطالعۀ وجوه مختلف موضوع»،...

حسینیه ارشاد: بررسی نسبت کالبد با سیاق فرهنگی و اجتماعی|صبا مدنی قهفرخی

حسینیه ارشاد، بنای مؤسسۀ خیریۀ تعلیماتی و تحقیقات علمی و دینی حسینیه ارشاد، در سال ۱۳۴۶ ساخته شد؛ اما این بنا چه در صورت و چه در کارکرد با حسینیه به معنای تاریخی آن متفاوت بود. این بنا در درجۀ اول بنایی مذهبی بود؛ اما طی روندی که پیش از ساخت و از طریق تجربه‌های گوناگون اصلاح‌گران دینی آغاز شده بود چه در کارکرد و چه در رفتارها از فضایی مذهبی فراتر رفته بود. این بنا سالن اجتماعاتی با ساختار مناسب برنامه‌های آموزشی و نمایشی داشت، درآن صندلی گذاشته بودند و کارکرد عمده‌اش برگزاری سخنرانی‌های مذهبیِ نوگرایانه بود. با وجود این، پرسش از چیستی این بنا و چرایی استفاده از عنوان حسینیه در نامیدن آن بجاست.در این تحقیق، صبا مدنی، در پی شناخت کالبد و کارکرد حسینیه ارشاد و نسبت این بنا با سیاق آن است. بدین منظور می‌کوشد، روند پدیدآیی و شکل‌گیری کارکردهای این بنا را بشناسد. سپس در هر سه وجه کالبدی، کارکردی و معنایی تفاوت‌ها و شباهت‌های این بنا را با آنچه در سیاق آن متعارف بوده است، روشن کند. این تحقیق سه فصل دارد. درفصل اول، «پدیدآیی حسینیه ارشاد»، کالبد فعلی حسینیه را توصیف می‌کند تا مخاطب آن را بشناسد. محقق برای فهم بنا در بستر تاریخی هدف ساخت حسینیه را...

مدرسۀ دارالفنون: بازنمایی بر مبنای اسناد تصویری| سیده بشری موسوی

مدرسۀ دارالفنون در نیمۀ دوم دهۀ ۱۳۶۰ق، در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار و به همت امیرکبیر تأسیس شد. بنای مدرسه را امیرکبیر در ۱۲۶۶ق پی افکند. طراحی آن برعهدۀ میرزا رضا مهندس‌باشی، تحصیل‌کردۀ مهندسی نظامی در اروپا، و ساخت آن بر عهدۀ محمد‌تقی‌خان، معمار‌باشی دربار ناصری، بود. خود امیرکبیر و بهرام‌میرزا معز‌الدوله، نایب‌الحکومۀ تهران، به ساختن آن رسیدگی می‌کردند. قسمتی از بنای مدرسه در ۱۲۶۸ق، اندکی پس از عزل امیرکبیر، افتتاح شد؛ اما احداث آن در ۱۲۶۹ق پایان یافت. آنچه امروز به نام دارالفنون و در محل مدرسۀ دارالفنون می‌شناسیم به دورۀ پهلوی اول تعلق دارد. از دارالفنون نخست، تقریباً شاهد مادی‌ای نمانده؛ اما شواهد تصویری و نوشتاری باقی مانده است. با وجود این، معماری دارالفنون تا امروز مبهم است.در این تحقیق، سیده بشری موسوی، در پی شناخت معماری مدرسۀ دارالفنون و بازنمایی آن است. بدین منظور می‌کوشد، با بررسی منابع متنی و تصویری و شواهد مادی صورت اولیۀ مدرسه را بشناسد و آن را بازنماید. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «بررسی منابع»، شواهد مادی، نوشتاری و تصویری را بررسی و صحت و سقم آنها را مشخص می‌کند. در فصل دوم، «پیدایی و حیات دارالفنون»، سیرساخت و تغییرات دارالفنون و زندگی آن را تا زمان تخریب شرح...

معماری و عقلانیت | هادی ندیمی

تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۹

آیا ما انسانیم؟ نکاتی در باستان‌شناسی طراحی| بئاتریس کولومینا و مارک ویگلی

Are We Human? Notes on an Archaeology of Design (Beatriz Colomina (Author), Mark Wigley (Author (Lars Müller (January 2017

بررسی آراء غزالی دربارۀ معماری با محوریت کتاب احیاء علوم‌الدین| احسان کاخانی

معماری از معدود صناعاتی است که نوشتن دربارۀ آن معمول نبوده و منابع مکتوبش اندک است. از این روی مورخان معماری ایران برای فهم ذهنیت مردم از معماری و شأن معمار در گذشته به سایر متون از جمله متون عرفانی، فتوت‌نامه‌ها، آداب‌نامه‌ها و حتی دیوان شاعران روی می‌آورند. ابوحامد محمد غزالی عارف و فقیه و متکلم قرن پنجم هجری است که تأثیری شگرف در فرهنگ ایران داشته است. مهم‌ترین اثر او کتاب احیاء علوم‌الدین است که غزالی آن را، به جهت زنده کردن دانش‌های دینی، در دورۀ عزلت نگاشت. موضوع کتاب علم معامله است، از این روی اشارات فراوانی به معماری در آن یافت می‌شود.در این تحقیق، احسان کاخانی، در پی فهم آراء غزالی دربارۀ معماری و شأن آن در احیاء است. بدین منظور می‌کوشد، با قرائت متن و فهم و تفسیر آن به هدف تحقیق دست یابد. محور این تحقیق کتاب احیاء است؛ هرچند محقق برای فهم بهتر این کتاب به دیگر آثار غزالی و منابع درجه دوم نیز رجوع کرده است. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «مبانی نظری احیاء»، در پنج باب اصول عام غزالی را، که مقدمۀ ورود به بحث است، بیان می‌کند. در فصل دوم، «مقولات معماریانۀ احیاء»، مقولات معماریانۀ احیاء را ذکر...

هستان‌شناسی تاریخ معماری ایران برمبنای آثار دانشوران معاصر| دنا شمسی‌زاده حیات‌داودی

در رشتۀ علوم رایانه و هوش مصنوعی، در سال‌های اخیر، شاخه‌ای به نام اُنتولوژی (هستان‌شناسی) پدید آمد. هستان‌شناسی در اصل مفهومی برگرفته از فلسفه است؛ اما در هوش مصنوعی به ابزاری گفته می‌شود که با ضبط مفاهیم و اصطلاحاتِ حوزه‌ای مشخص و برقراری انواع پیوندهای معنایی میان این مفاهیم، دانشِ آن حوزه را برای رایانه قابل فهم و واضح می‌کند. هستان‌شناسی با قابل فهم ساختن حوزۀ مشخصی از دانش برای رایانه به ما این امکان را می‌دهد که بتوانیم اعمالی مرتبط با آن حوزه را، که انجامشان برایمان دشوار یا عملاً ناممکن است و یا امکان بروز خطا در آن زیاد است، از سیستم هوشمند طلب کنیم. پس در حوزۀ تاریخ معماری ایران نیز برای کمک به تفکر و نظم‌بخشی به دانش می‌توانیم با ساختن یک هستان‌شناسی، مقولات و مفاهیم مربوط به این حوزه را به همراه روابط منطقی‌شان به ماشین منتقل کنیم تا ضمن شناخت و برطرف کردن آشفتگی‌های زبان در این حوزه، برخی اعمال دشوار و ناممکن خود را از سیستم هوشمند طلب کنیم؛ اعمالی مانند ایجاد پایگاه‌های داده و بازیابی دقیق اطلاعات.در این تحقیق، دنا شمسی‌زاده، در پی شناخت چگونگی ساختن هستان‌شناسی تاریخ معماری ایران است. بدین منظور می‌کوشد، مدلی توصیفی و صریح و مشخص از نظام...

«تصور فضایی» و جایگاه آن در تاریخ معماری در نزد زیکفریت گیدئون| رقیه حسنی

تاریخ‌نامه‌های معماری متنوع و متکثرند. هر مورخ بر اساس دیدگاه و رویکرد خود با مفاهیم، معیارها و نظرگاه‌های متفاوتی تاریخ را بازگو می‌کند. برخی از مورخان تحول سبک‌ها را دست‌مایۀ کار خود قرار داده‌اند. برخی دیگر تاریخ را به بازه‌های زمانی مشخص تقسیم کرده‌ و دربارۀ این قطعات زمانی نوشته‌اند. برخی بر اساس کسانی که در هنر تأثیرگذار بوده‌اند و برخی دیگر بر اساس تحولات فرهنگی تاریخ هنر و معماری را نوشته‌اند. بنابراین هر مورخ نوری بر تاریخ تابانده و از زاویۀ دید خود و محدوده‌ای که آن نور روشن کرده تاریخ را روایت کرده است. زیکفریت گیدئون مورخی تأثیرگذار در تاریخ معماری سدۀ بیستم است که با  کتاب فضا، زمان و معماری: رشد یک سنت جدید  در تاریخ¬نویسی و معماری آن زمان جریان¬ساز شد. او در این کتاب با استفاده از مفهوم «تصور فضایی» توانست تاریخ معماری را با استفاده از مفهومی بر گرفته از معماری و بنا بنویسد.  در این تحقیق، رقیه حسنی، در پی فهم تصور فضایی به منزلۀ معیار دوره‌بندی تاریخی است. بدین منظور می‌کوشد، با بررسی و تحلیل سه تاریخ‌نامۀ گیدئون- حال سرمدی، معماری و پدیدۀ گذار: سه تصور فضایی در معماری و فضا، زمان و معماری- منظور او از تصور فضایی را روشن کند....

پرسش از شهر در متون سدۀ هشتم| زهرا مشفقیان

در هجوم گستردۀ مغولان به ایران شهرهای بسیاری ویران شد. شهرنشینان بی‌شماری کشته یا آواره شدند. شهر و شهرنشینی از رونق افتاد. با روی کار آمدن ایلخانان مغول، ساخت و بازسازی شهرها از سر گرفته شد. ایرانیانی به بارگاه آنان نفوذ کردند و در جریان ساخت و بازسازی شهرها نقش داشتند. از بسیاری از این اشخاص کتاب¬هایی برجای مانده است که تصور و ذهنیت شهر نزد آنان را به ایلخانان عرضه می‌کرد. این منابع متنی می‌تواند منبع خوبی برای تحقیق‌ دربارۀ شهر در دورۀ ایلخانان باشد.در این تحقیق، زهرا مشفقیان، در پی فهم ذهنیت مردم از شهر در دورۀ ایلخانی است. بدین منظور می‌کوشد، با پیگیری لفظ شهر در منابع متنی آن دوره به ویژه متون تاریخی و جغرافیایی، که به دست ایرانیان نوشته شده، به این ذهنیت دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «در باب منابع»، منابعِ متنی تحقیق و ویژگی‌های آنها را شرح می‌دهد. در فصل دوم، «مقوله‌های سخن از شهر»، مقولاتِ سخن از شهر را در ضمن روایت‌هایی معرفی می‌کند. در فصل سوم، «مواضع خیر»، مواضع خیر و خصوصیت آنها را روشن می‌کند.   مشفقیان، زهرا. «پرسش از شهر در متون سدۀ هشتم». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی...

مدرسۀ ضیائیه یزد: سیر تحول کالبدی، تاریخ‌گذاری، چیستی| مجتبی مهرعلی کردبچه

پرسش از چیستی یک اثر معماری پرسش از هدف بانیان بنا و شناخت کارکرد آن در سیاق تاریخی‌اش است. اولین قدم در شناخت کارکرد بنا و هدف بانیان از ساختْ آشنایی‌زدایی یا مواجهۀ بدون پیش‌فرض با بناست. در ناحیۀ تاریخی شهر یزد در محلۀ فهادان کنار بقعۀ دوازده امام بنایی هست که یزدیان آن را با نام زندان اسکندر می‌شناسند؛ اما اهل تحقیق بر سرِ چیستی آن با مردم اتفاق نظر ندارند. دانشوارن تاریخ معماری برای زندان اسکندر به منزلۀ اثر معماری اعتباری قائل نیستند و بنای مجاور بقعۀ دوازده امام را مدرسۀ ضیائیه می‌دانند. آنها معتقدند این بنا مدرسه‌ای است که در نیمۀ اول قرن هفتم هجری ساخته شده است.در این تحقیق، مجتبی مهرعلی کردبچه، در پی فهم چیستی بنای گنبددار مجاور بقعۀ دوازده امام و سیر تحول و تاریخ‌گذاری آن است. بدین منظور می‌کوشد، با مقابلۀ شواهد متنی بر گرفته از متون تاریخی یزد و مشخصه‌های کالبدی و کتیبه‌های بنا به هدف تحقیق دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «توصیف و تحلیل صوری»، بنا و نسبت آن با بناهای مجاور و موقعیت آن در شهر یزد را می‌شناسد. در فصل دوم ، «سیر تحول کالبدی»، با دقت در بنا سیر تحول کالبد بنا و...

قصۀ ساختن خانه‌ای در اصفهان قاجاری| سمانه محسنی حسین‌آبادی

تاریخ‌نامه‌های معماری متنوع و متکثرند. مورخان در هر تاریخ‌نامه بر مبنای رویکردی خاص به موضوعات مختلف در تاریخ معماری نظر می‌کند، روش‌های مختلفی را بر می‌گزیند و به صورت مختلفی آن تاریخ را عرضه می‌کند. تاریخ معماری، و تاریخ معماری ایران، حوزه‌ای جوان است و مبنای روشی آن در حوزه‌های مختلف علوم انسانی. یکی از روش‌هایی که می‌توان از آن برای تحقیق در تاریخ معماری ایران بهره برد داستان‌نویسی است. از سوی دیگر از تاریخ معماری ایران چیزهایی مختلف می‌توان پرسید تا موضوعی باشد برای داستان‌نویسی به منزلۀ روش تحقیق در تاریخ معماری. یکی از این چیزها مسیر طراحی و ساخت است؛ از این مسیر چندان نمی‌دانیم و در تحقیق‌های این حوزه نیز مغفول مانده است. منبع اصلی این موضوع استادکاران معاصری هستند که به شیوۀ سنتی معماری می‌کنند و وارثان اجدادشان در معماری گذشته‌اند.در این تحقیق، سمانه محسنی حسین‌آبادی، در پی نگارش قصۀ ساختن خانه‌ای در اصفهان است. بدین منظور، می‌کوشد داستان‌نویسی را به مثابه روشی برای تحقیق در تاریخ معماری بشناسد و بشناساند و با مصاحبه از استادکاران معماری مسیر ساختن خانه‌ای در اصفهان را در قالب داستان بنویسد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «مبانی نظری و روش»، خاستگاه میان رشته‌ای این روش و بحث‌هایی...

مسجد سنجیدۀ قزوین: بررسی چیستی و سیر تحول| لیلا قاسمی

در رویکرد سبکی و سنتی رایج در تاریخ معماری، مورخان انتخاب بناهای شاخص و یادمانی را ترجیح می‌دادند؛ زیرا هم اسناد زیادی از آنها به جای مانده و هم کالبد بنا نسبت به سایر بناها سالم‌تر بود. از همین روی بناهای ساده و کم‌آوازۀ بسیاری در تاریخ معماری مهجور ماند. مسجد سنجیدۀ قزوین یکی از این بناهاست که در پژوهش‌های تاریخی نادیده گرفته شده است. بنای این مسجد در محلۀ راهْ‌ری که یکی از محلات قدیمی شهر و در جنوب‌شرقی آن است، قرار دارد. از آنجا که دربارۀ بنای سنجیده مطالعات زیادی صورت نگرفته است، ابهامات زیادی در مورد آن وجود دارد. در این تحقیق، لیلا قاسمی، در پی فهم چیستی بنای سنجیدۀ قزوین و شأن حضور آن در جامعۀ آن روزگار است. بدین منظور، می‌کوشد با مطالعۀ تاریخ شهر قزوین، بررسی دقیق بنا و مطالعۀ روشمند منابع مکتوب و تصویری و روایت‌های شفاهی چیستی و سیر تحول آن را دریابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «تحولات تاریخی شهر قزوین»، تاریخ شهر و محلات آن به ویژه محلۀ راهْ‌ری را بررسی می‌کند. در این مطالعه تاریخ شهر را به دو بخش قبل و بعد از قرن هفتم هجری تقسیم می‌کند و شکل‌گیری شهر و محلات را بر...

زندگی در میان دود‌کش‌های بدون دود: مرثیه‌ای برای حادثۀ غمبار ساختمان پلاسکو

بی‌تدبیری و بی مسئولیتی مسئولین درست، سهل‌انگاری و حرص مالکان هم قبول، اینکه آتش نشانان فداکار، این فرزندان عزیز و مظلوم این خاک، نزد پروردگارشان مأجورند هم حقیقتیست ابدی و دِینیست همیشگی بر ما و تاریخ ما. اما در این ساعات، مسأله‌ دیگری هم  مدام در گوش من زنگ می‌زند. اینکه ریشه‌های وقوع این مصیبت را باید در کجا جستجو کرد؟ عامل اصلی این حادثه چیست؟ چه شده است که هنوز پس از گذشت 24 ساعت از حادثه، هیچ آمار دقیقی از کشته‌ها، زخمی‌ها و اتمام زمان امداد و نجات وجود ندارد. برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها می‌خواهم برای لحظاتی، از این ثانیه‌های فرورفته در غم و غبار و آتش فاصله بگیرم و موضوع را کمی از دورتر بنگرم. اصلا دلیل بروز این مصائب غافلگیرکننده که گاه و بیگاه، بر سرِ ما آوار می‌شود چیست؟ چه ‌شده که در لحظه‌ای که مقتدرانه همه تهدیدات خارجی را از خود دور کرده‌ایم، هر چند از گاهی بختک حادثه‌ای در اندازه حوادت تروریستی، مانند حادثه تصادف جوانانِ سرباز، فاجعه قطار سمنان و مصیبت برج پلاسکو شهر و زندگی ما را فرا می‌گیرد؟ دورتر که می‌روم، می‌بینم دور و برمان پُر است از مصائبی شاید بزرگتر که زندگی ما را احاطه کرده‌اند: آلودگی روز...

تاریخ شفاهی خیابان امام خمینی (پهلوی) گرگان از زمان احداث تا انقلاب سفید| فائزه کاویان تلوری

خیابان‌سازی از مهم‌ترین اصلاحات شهری در دورۀ پهلوی اول بود که گرگان نیز از آن بی‌نصیب نماند. احداث خیابان پهلوی در شهر گرگان موجب آغاز تحولات در کالبد و زندگی جاری در شهر شد. ساخت خیابان در شهر رویدادهایی را رقم زد که مردم برای اولین بار شاهدش بودند. خیابان با خود نیازهایی را به همراه آورد که خودش پاسخگویِ آنها شد. تا پیش از احداث خیابان دور از انتظار بود که فضایی به غیر از بازار محل اجتماع و مبادلۀ کالا باشد. با ساخت خیابان،  انتقال دکان‌ها از بازار کهنه به لبۀ خیابان و از بین رفتن بازار قدیمی، خیابان پهلویْ بازار اصلی شهر و جایگاه برگزاری مراسم گوناگون شد.  در این تحقیق، فائزه کاویان تلوری، در پی شناخت کالبد خیابان پهلوی گرگان، تصور مردم از آن و رویدادهای جدید جاری در آن است. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از منابع شفاهی و تکمیل اطلاعات حاصل از آن با رجوع به منابع متنی و تصویری به ذهنیت مردم از کالبد و رویدادهای جاری در خیابان دست یابد. این پژوهش سه فصل دارد. فصل اول، «خیابان در شهر»، خیابان پهلوی گرگان را در بستر تاریخی شهر و در نسبت با آن معرفی می‌کند. در فصل دوم، «کالبد خیابان»، اجزای خرد...

هزار معمار و یک زبان | محمد مهر‌یار

تهران: تلویزیون ایران، شبکۀ ۱، ۱۳۷۱

تلقی از معماری در ایران در آینۀ نشریات معماری برهۀ اول دورۀ پهلوی دوم| زهرا میرزایی

در دورۀ پهلوی با بازگشت معماران تحصیل‌کردۀ فرنگ‌رفته، ورود معماران فرنگی و سیاست‌های نوگرایانۀ حکومتْ معماری شکل جدیدی به خود گرفت. صورت و سیرت نو شدۀ معماری در آن دوران با تلقی جدیدی از معماری همراه بود که برای فهم آن می‌توان به سراغ متون و منابع مکتوب آن زمان رفت. یکی از منابع متنی نوظهور در آن دوره نشریه‌های معماری است که برای اولین بار در سال ۱۳۲۵ به چاپ رسید. این نشریه‌ها برای معماران و صاحب‌نظران معماری فرصتی فراهم کرد تا از این طریق دربارۀ معماری و مسائل آن سخن بگویند. در این تحقیق، زهرا میرزایی، در پی فهم تلقی معماران از معماری در برهۀ اولِ دورۀ پهلوی دوم است. بدین منظور می‌کوشد، با بررسی و تحلیل سه نشریۀ معماری منتشر شده در این بازۀ زمانی- آرشیتکت، بانک ساختمانی و معماری نوین- وجوه مختلفِ تلقی‌ِ معماران از معماری، نسبت آنها با هم و تحول آن را دریابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «آرشیتکت شویم»، تلقی صاحب‌نظران از معماری، معمارِ قدیمی و آرشیتکت، که مورد توجه نویسندگان مجلۀ آرشیتکت است، را بررسی می‌کند. در فصل دوم، «ساختمان خانه‌ها»، بر اساس نشریۀ بانک ساختمانی تلقی جدید از معماری کردن، ساختن و ساختمانِ خانه‌ها و مدرسه‌ها را شرح...

روند تغییرات شهری اصفهان در دوره صفویه از آغاز دورۀ شاه صفی تا پایان دورۀ شاه‌عباس‌دوم| امیر محمد ‌‌چنگیزی‌محمدی

شاکلۀ شهری اصفهان صفوی در دورۀ شاه عباس اول شکل گرفت ولی فضاهای شهری اصفهان پس از شاه عباس ثابت نماند. پس از مرگ شاه عباس اول محله‌های جدیدی به شهر اضافه شد و خیابان‌ها، پل‌ها و میدان‌های جدید بخشی از استخوان‌بندی شهر را تغییر داد. با وجود این، بیشتر محققان شهری مسحور ساخت‌و‌سازهای کلان و با شکوه شاه عباس اول شده‌اند و شهرسازی اصفهان صفوی را فقط مبتنی بر این دوره بررسی کرده‌اند.در این تحقیق، امیرمحمد چنگیزی‌محمدی، در پیِ فهم دگرگونی‌های فضایی شهر اصفهان از آغاز دورۀ شاه صفی تا پایان دورۀ شاه عباس دوم است. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از متون درجۀ اول، تاریخ‌نامه‌های رسمی دربار صفوی و سفرنامۀ اروپاییان در این دوره، و نیز متون درجۀ دوم و منابع تصویری تغییرات کالبدی شهر اصفهان پس از شاه عباس اول را روشن کند. این تحقیق دو فصل دارد. در فصل اول، «اصفهان شاه صفی اول»، کالبد و رویدادهای شهری اصفهان در دورۀ شاه صفی، ۱۰۳۸-۱۰۵۲ق، و دگرگونی‌ فضاها و رویداهای جاری در آن را در مقایسه با دوره‌های قبل شرح می‌دهد. در فصل دوم، «اصفهان شاه عباس دوم»، وضع شهر در دورۀ شاه عباس دوم، ۱۰۵۲-۱۰۷۷ق، را با دورۀ قبل مقایسه می‌کند و دگرگونی کالبدیِ فضاها و...

زبان بصری و کلامی مقرنس در نوشته‌ها و نقشه‌های استاد حسین لرزاده | سلمان مفید

آنچه از معماران و طراحان گذشته دربارۀ مقرنس به دست ما رسیده است به دو دسته تقسیم می‌شود: مقرنس‌های ساخته شده (مقرنس زنده) و نقشه‌ها و مسوده‌های مقرنس. برقراری رابطه میان این دو دسته آثار و تبیین روند رسیدن از نقشه به مقرنس ساخته شده کاری است که معماران گذشته به روشنی شرح نداده‌اند. نحوۀ تبدیل نقشه به مقرنس زنده موضوعی مهم است که بدون دانستن آن ساخت و تحلیل مقرنس ممکن نیست؛ از این روی بسیاری از محققان معماری اسلامی در حوزۀ مقرنس به این موضوع پرداخته‌اند. با وجود اینکه مقرنس و روند ساخت و برپایی آنْ موضوعِ مورد توجه محققان است، اما نبود مرجع زبانی مشخص و روش‌های کاری متنوع میانِ استاد کاران تحقیق در این زمینه را دشوار می‌کند.در این تحقیق، سلمان مفید، در پی تشریح آثار و افکار استاد حسین لرزاده دربارۀ مقرنس است. بدین منظور می‌کوشد، با فهم و شرح آرا و ترسیم‌های لرزاده دربارۀ مقرنس بستری برای ترسیم و فهم سه‌بعدی مقرنس‌های ترسیمیِ لرزاده پدید آورد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «لرزاده و مقرنس»، لرزاده را معرفی می‌کند و چرایی پرداختن به آرای او دربارۀ مقرنس را شرح می‌دهد. در فصل دوم، «پیش‌نیازهای فهم موضوع»، پیش‌نیازهای فهم مقرنس در نوشته‌های لرزاده...

تعامل رویدادهای مشروطه و تحولات فضایی تهران| نازآفرین توکلی

درک یک شهر درگروی فهم زندگی جاری در آن در موقعیت‌ها‌ و برهه‌های مختلف است. در این میان رویدادهای خاص مثل جنبش‌های اجتماعی موقعیت‌های ویژه‌ای برای شناخت شهر پدید می‌آورد. چنین رویدادهایی هویت مکان‌هایی، که در آن بروز می‌کند را تغییر می‌دهد. همچنین با وقوع این رویداد‌ها رفتارهایی در شهر شکل می‌گیرد که در اثر تکرار  به شکل‌گیری فضاهای متناسب با آن می‌انجامد. بنابراین رویدادهای خاص هم در هویت‌بخشی به فضاهای موجود و هم در ایجاد فضاهای جدید در شهر اثر می‌گذارد. در دورۀ قاجاریه  ظهور تکثر بی‌سابقه در عرصۀ سیاسی موجب تکثر‌های مدنی درجامعه شد و رویدادهای حاصل از تکثر‌های مدنی بر هویت مکان‌های عمومی و فضاهای شهری اثر گذاشت.  در این تحقیق، نازآفرین توکلی، چگونگی ظهور نهضت مشروطه‌خواهی در تهران و سرگذشت بستر‌های شهری این رویداد را روایت می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، رویدادهای مؤثر بر جریان مشروطه‌خواهی و محل وقوع آن را بشناسد تا با تحلیل شواهد متنی و کالبدی به روایتی از تحول فضاها و مکان‌های شهری در جریان این نهضت دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «از مملکت استبداد تا وادی مشروطیت»، با مطالعۀ رویدادهای پیش از پیروزی نهضت مشروطه‌خواهی به چگونگی ممکن شدن ظهور این نهضت در شهر تهران  و بروز...

مفهوم گذشته در تاریخ‌نامه‌های معماری در مغرب زمین| فاطمه توانایی مروی

رویدادهای واقع شده در عالم، تاریخ۱، ثابت است؛ اما تفسیر این رویدادها در هر تاریخ‌نامه بنا بر دیدگاه و رویکرد مورخ در تاریخ‌نگاری متفاوت است. به همین دلیل تاریخ‌نامه‌ها متنوع و متکثرند. در هر تاریخ‌نامه دیدگاه مورخ بر گزینش رویدادها و تفسیر آنها مؤثر است. در تاریخ‌نامه‌های معماری نیز چنین است. مورخ معماری بنا بر دیدگاه خود در هر برهۀ زمانی نشان می‌دهد که معماری چرا چنان شده است. آنچه او در پاسخ به پرسشِ «چرا معماری چنان است که هست» روایت می‌کند گذشتۀ معماری است. در هر تاریخ‌نامه با شناخت مفهوم گذشته نزد مورخ و دیدگاه او در تاریخ‌نامه می‌توانیم نسبت میان این دو و تأثیر آن بر نگارش تاریخ‌نامه را شرح دهیم.  در این پژوهش، فاطمه توانایی مروی، در پی فهم مفهوم گذشته نزد مورخان معماری است تا بتواند چگونگی روایت گذشته از دیدگاه هر کدام و تفاوت‌ها و شباهت‌های میان روایت‌های آنها را شرح دهد. بدین منظور می‌کوشد، با انتخاب چهار تاریخ‌نامۀ معتبر معماری غرب تاریخ معماری به روش تطبیقی، امهات معماری اروپا،  تاریخ معماری: صحنه‌ها، صحنه‌آرایی‌ها و آیین‌ها، و تاریخ جهانی معماری- در نسبت میان دیدگاه تاریخی و گذشتۀ روایت‌شده در تاریخ‌نامه‌ها تأمل کند. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «گذشتۀ چیزها»، چیستی گذشته...

سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(ایچ جی آی ای): فایده و کاربرد آن در مطالعات معماری ایران نمونۀ موردی خیابان شاه‌آباد تهران| نگار عبدی

سامانۀ اطلاعات جغرافیاییِ تاریخی (HGIS) روشی برای سامان‌دهی اطلاعات تاریخی و مطالعۀ این اطلاعات در بستر جغرافیایی و در طول زمان است. این سامانه بر پایۀ سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS) قرار دارد. ساجت، سامانۀ اطلاعات جغرافیاییِ تاریخی، داده‌های تحقیق را در سه لایۀ چیستی داده، زمان و مکان دسته‌بندی می‌کند. این سامانه بستر مناسبی برای بررسی داده‌ها در مکان و زمان‌های مختلف را فراهم می‌کند، پس می‌تواند روش مناسبی برای مطالعۀ معماری در بستر مکان و زمان باشد.   در این تحقیق، نگار عبدی، ساجت و کاربرد آن در مطالعۀ تاریخ معماری را بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، این سامانه، محدودیت‌ها و امکان‌هایش و نمونه کارهای انجام شده در این حوزه را بشناسد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «معرفی سامانۀ اطلاعات جغرافیاییِ تاریخی»، این سامانه به منزلۀ ابزار و روش تحقیق و گرایش‌های مختلف آن معرفی می‌شود. در فصل دوم، «سامانۀ اطلاعات جغرافیاییِ تاریخی و تاریخ معماری ایران»، چگونگی استفاده از این سامانه در مطالعۀ تاریخ معماری مطالعه می‌شود. در فصل سوم، «نمونۀ موردی خیابان شاه‌آباد»، استفاده از این سامانه برای مطالعۀ تاریخی خیابان شاه‌آباد بررسی می‌شود.  نگار عبدی. «سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(ایچ جی آی اس): فایده و کاربرد آن در مطالعات معماری ایران. نمونۀ موردی خیابان شاه‌آباد تهران»....

فضاهای شهری تهران ناصری از منظر پدیدار شناسی ادراک| صحرا عابری زاهد

انسان با زندگی در یک شهر، قدم زدن در کوچه‌ها، شنیدن صداها و نفس کشیدن در هوای آن به درکی از شهر می‌رسد که بدون زندگی درآن میسر نیست. برای فهم یک شهر آن چنان که ساکنانش آن را درک می‌کنند، باید بتوان به مُدرِک یا تجربه‌های ادراکی ایشان نزدیک شد. خواندن نوشته‌ها و شنیدن خاطره‌ها و توصیف‌های شهر از زبان ساکنانش از راه‌های دست یافتن به تجربه‌های ادارکی آنان است.  در این تحقیق، صحرا عابری ‌زاهد، در پی شناخت تجربه‌های ادراکی ساکنان تهران ناصری است. بدین منظور می‌کوشد، متونی را که نگارندۀ آن ایرانی و ساکن تهران ناصری بوده بررسی و هر چیزی را که انسان با حضور در شهر ادراک کرده استخراج کند. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول،«تجربه‌های شنیدن»، نمود محرک‌های حسی در شهر را بررسی می‌کند و با تمرکز بر آنچه در شهر شنیده می‌شود، تجربه‌های ادراکیِ شنیداری ساکنان شهر را توصیف می‌کند. در فصل دوم،«تجربۀ زمان در تهران ناصری»، ادراک ساکن تهران ناصری از زمان و عوامل مؤثر بر این درک را بررسی می‌کند. در فصل سوم،«تجربۀ حرکت در تهران ناصری»، تجربه‌های ادراکی از حضور و حرکت در کالبد شهر بررسی می‌شود. در فصل چهارم،«تجربۀ مواجهه با دیگر ساکنان تهران ناصری»، نقش و...

خوانش میدان‌های یزد در دورۀ قاجار از منظر روابط نیروهای اجتماعی-سیاسی؛ نمونۀ موردی: میدان‌های شاه، خان، امیرچخماق| شیوا فلاح نجم‌آبادی

در طول تاریخ شهر یزد ساخت میدان به دست حاکمان ابزاری برای نمایش قدرت سیاسی بود. این سنت تا نیمۀ اول دورۀ قاجاریه ادامه داشت. پس از آن با تغییر شرایط اجتماعی و سیاسی شخصیت فضاهای شهری دگرگون شد. ساخت میدان متوقف و به بازسازی و تعمیر میدان‌های موجود اکتفا شد. در این دوران نیروهای اقتصادی و مذهبی به منزلۀ قدرت‌های جدید اجتماعی در میدان ظاهر و نقش نیروی سیاسی کمتر شد.  در این تحقیق، شیوا فلاح نجم‌آبادی، در پی فهم و خوانش فضاهای شهری یزد در ارتباط با تحولات سیاسی‌ـ ‌اجتماعی دورۀ قاجاریه است. بدین منظور می‌کوشد، برای خوانش میدان‌های یزد از منظر نیروهای اجتماعی‌ـ سیاسی از نظریات پیر بوردیو در حوزۀ جامعه‌شناسی یعنی میدان قدرت استفاده کند. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «سنت ساخت میدان: نیروی سیاسی»، سنت ساخت میدان در شهر یزد پیش از دورۀ قاجاریه و رابطۀ میدان با قدرت سیاسی حاکم را بررسی می‌کند. در فصل دوم،«در کمین میدان: نیروی اقتصادی»، ظهور قدرت اقتصادی در جامعۀ قاجاری یزد و حضور آن در میدان شهری را مطالعه می‌کند. در فصل سوم،«در میانۀ میدان: نیروهای مذهبی»، با توجه به سیر تحول مذهب تشیع و جایگاه علمای شیعه از دورۀ صفوی تا قاجاری، جایگاه نیروی...

پرسش‌های اصلی تاریخ معماری از منظر اهل نظر| محمد نخعی

تاریخ معماری در طی یک‌ونیم سدۀ اخیر، همچون حوزه‌ای مستقل در تحقیق ظاهر شده است. در این زمان مجادله‌ها و مباحثه‌ها بر سر پرسش‌های این حوزه موجب تکوین و قوام آن شد. پرسش و تأمل دربارۀ حدود و مرزها و توانایی‌های این رشته به تدریج سلسله‌ای از مباحث نظری را پدید آورد. تبیین مباحث نظری حاصل و تشریح مسائل اساسی و قوام‌بخش تاریخ معماری برای ورود به این حوزۀ دانش نیازی اساسی است. در این تحقیق، محمد نخعی، در پی فهم و شرح پرسش‌های اصلی تاریخ معماری و ترسیم وضعیت دانش در این حوزه است. بدین منظور می‌کوشد، با مرور آثار متفکران تاریخ معماری ـ آنان که دربارۀ تاریخ معماری و مسائل نظری آن اندیشه‌ورزی کرده‌اند ـ نخست اهمّ این پرسش‌ها را شناسایی کند، سپس دانش انباشته حول آنها را ساماندهی و گزارش کند. این پایان‌نامه هفت فصل دارد. در فصل اول، «مفردات موضوع»، و فصل دوم، «دربارۀ دانش مرتبۀ دوم»، محل نزاع میان اهل تاریخ معماری را بررسی می‌کند. به طوری‌که مفاهیم اساسی تحقیق و چیستی نگاه مرتبۀ دومی به علم و لوازم و تبعات آن روشن می‌شود. همچنین چارچوبی کلی برای سامان دادن مباحث مرتبۀ دومی در تاریخ معماری را مهیا می‌کند. با استفاده از مبنای به دست...

بازشناسی مجموعۀ شاه‌چراغ (ع) به مثابه فضای شهری در دورۀ قاجاریه| مرضیه بازیار

مجموعۀ شاه‌چراغ یکی از مهم‌ترین فضاهای شهری شیراز در دورۀ قاجاریان بود. رویدادهای جاری در این مجموعه در هر بازۀ زمانی بنا بر سیاق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن دوران تغییر می‌کرد. به طوری‌که این مجموعه در دوره‌های مختلف علاوه بر کارکرد مذهبی، به میدانی شهر و فضایی عمومی برای قشرهای مختلف تبدیل شد.  در این تحقیق، مرضیه بازیار، چگونگی سیر تحول کالبدی و رویدادی در مجموعۀ شاه‌چراغ شیراز را بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، علاوه بر کالبد با استفاده از منابع تصویری، متنی و شفاهی و نیز اسناد روایتی تاریخی از این مجموعه عرضه کند. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول، «سیر تحول کالبد امام‌زاده احمد بن موسی (ع)»،سیر تحول مدفن از زمان پیدایش تا دورۀ قاجاریه را شرح می‌دهد. درفصل دوم،«افول حیات شهری شاه‌چراغ»، بقعه را، در بازۀ زمانی ۱۲۳۹تا ق۱۳۰۰، پس از زلزله تا بازیابی حیات شهری مطالعه می‌کند. در فصل سوم، «اوج تجربۀ فضای شهری»، مجموعه ارا در ارتباط با شهر و رویدادهای شهری مطالعه و تغییرات کالبد و کارکرد آن را بررسی می‌کند. در فصل چهارم، «شاه‌چراغ در آستانۀ تبدیل به فضای عمومی»، سیاق اجتماعی و سیاسی سال ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۰ق و تأثیر آن بر مجموعۀ شاه‌چراغ را مطالعه می‌کند. در فصل پنجم،«شاه‌چراغ...

دیده‌ها و نادیده‌های گدار: بررسی دیدگاه آندره گدار در مرتبۀ شناخت آثار ایران| سینا زارعی

در دهۀ دوم سدۀ بیستم میلادی زنجیره‌ای از رویدادها زمینۀ حضور آندره گدار در ایران و عرصۀ شناخت هنر ایران را میسر کرد. زمانی که گدار به ایران آمد، معماری و هنر ایران در مواجهه با دنیای مدرن وارد مسیری نو شده بود. او بیش از سه دهه در حوزه‌های گوناگون هنر ایران از مطالعه و پژوهش تا مدیریت و آموزش طراحی حضور یافت. تداوم و تنوع حضور او در حوزه‌های مختلف نظری و عملی موجب شد تا گدار در مواجهۀ هنر ایران با دنیای جدید نقش مهمی را ایفا کند. فهم تأثیر گدار در تغییر نگاه به هنر ایران نیازمند مقدمات فراوان است. یکی از این مقدمات بررسی و شناخت مقام و منظر گدار در مواجهه با هنر ایران است.  در این تحقیق، سینا زارعی، نگاه گدار در شناخت آثار هنری ایران و مفاهیم اصلی در دیدگاه او را شناسایی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، از آثار پژوهشی گدار و نوشتارها و گفتارهایش استفاده کند. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «گدار در تاریخ»، شرحی از زندگی گدار از آغاز تا دوره‌های مختلف حضور در ایران را بررسی می‌کند. در فصل دوم، «مبانی نظری و روشی»، خاستگاه‌های سخن و تفکر گدار را می‌شناسد. در فصل سوم،«گفتار و نوشتار...

بازشناسی روند شکل‌گیری و تحول مسجد جامع ورامین| حسین نخعی

تحقیق دربارۀ روند شکل گیری بنا در تصور اغلبِ محققان با مراجعه به بنا ممکن می‌شود. مطالعۀ بنا با این رویکرد، در صورتی‌که روشمند و دقیق باشد، نتایجی به همراه دارد که از مهم‌ترین آنها شناخت کالبد بناست. با این حال منفک دیدن بنا از بستر و سیاقی که در آن ساخته شده منجر به بی‌پاسخ ماندن بعضی از پرسش‌های مهم می‌شود. مسجد جامع ورامین از جمله بناهایی است که پژوهش‌های زیادی دربارۀ روند شکل‌گیری و سیر تاریخی آن انجام شده است. در بیشتر این پژوهش‌ها بنا را فارغ از بستر شکل‌گیریِ آن بررسی کرده‌اند و از این رو نتوانسته‌اند به پرسش‌های مربوط به روند شکل‌گیری بنا پاسخی درخور و جامع بدهند. در این تحقیق، حسین نخعی، با مطالعۀ تاریخ شهر ورامین و بررسی دقیق بنا زمینه‌های ساخت مسجد جامع ورامین و روند ساخت آن را بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد از راه مقابله و تفسیر شواهد متنی، شناخت کامل کالبد بنا و تحلیل کتیبه‌های بنا به هدف تحقیق دست یابد. این تحقیق پنج فصل دارد. در سه فصل اول تاریخ ورامین به منزلۀ  بستر شکل‌گیری بنا بررسی می‌شود. در فصل اول، «اوضاع ورامین پیش از ساخت مسجد جامع»، علاوه بر مطالعۀ تاریخ ورامین زمینه‌های ساخت مسجد جامع در ورامین...

تأملی در صورت معماری خانه‌های قاجاری سنندج| وحید کلیائی

معماری غرب کشور نسبت به معماری نواحی مرکزی ایران ناشناخته‌تر است. از آن روی که خانه عام‌ترین مظهر معماری است، شناخت خانه‌ها سرآغاز مناسبی برای شناخت معماری غرب کشور است. شهر سنندج با توجه به پیشینۀ تاریخی غنی و دارالحکومه بودنش در دورۀ قاجاریه خانه‌هایی تاریخی متعلق به این دوره را در خود جای داده که بستری مناسب برای مطالعه در این زمینه است.  در این تحقیق، وحید کلیائی، در پی شناخت خانه‌های قاجاریِ شهر سنندج است. بدین منظور می‌کوشد، با تحلیل صوری این خانه‌ها منطق ساختاری و عناصر اصلی این خانه‌ها را بشناسد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «آشنایی با تاریخ و جغرافیای سنندج»، سیاق تاریخی و جغرافیایی سنندج را مطالعه می‌کند. پس از آشنایی با بستر شکل‌گیری خانه‌ها، در فصل دوم، «صورت و اندام کلی خانه‌ها»، صورت کلی خانه‌ها، انتظام فضای باز و بسته و سیمای بیرونی خانه‌ها را بررسی می‌کند. در فصل سوم، «سازمان‌دهی عرصه‌ها و ترکیب فضاها»، در مقیاسی خردتر فضاها و ترکیب آن را در صورت کلی خانه تحلیل می‌کند.    کلیائی، وحید. «تأملی در صورت معماری خانه‌های قاجاری سنندج». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: مهندس کامبیز حاجی‌قاسمی. استاد مشاور: دکتر محمدابراهیم زارعی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن۱۳۹۳.

هستان‌شناسی معماری منظر: تفکر درباره معماری منظر از طریق پیوند واژه‌ها| آزاده رسولی یزدی

صاحب‌نظران همواره بر اهمیتِ داشتن تفکر جامع، کل‌گرا و سیستمی در حوزه طراحی منظر تأکید داشته‌اند. تفکری که در آن محیط به صورت یک سیستم در نظر گرفته می‌شود و اجزا، روابط و واکنش‌های میان اجزای آن اهمیت دارد. با بسط روزافزون دانش بشری، متخصص در حوزه منظر با حجم قابل توجهی از اطلاعات و مقولات مواجه است، مقولاتی مانند: مسائل زیست محیطی، اقتصادی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، روان‌شناسی. مشخص کردن و طبقه‌بندی این مقولات و همچنین «کشف» رابطه بین آنها می‌تواند طراح منظر را در مسیر تفکر یاری کند. ظرفیت حافظه و توانایی. ذهن انسان در حفظ و بازیابی اطلاعات محدود است؛ درحالی که غفلت و نادیده گرفتن آنها می‌تواند کیفیت و ارزش نتیجه نهایی را در طراحی و پژوهش کاهش دهد. سؤال اینجاست که با توجه به حجم اطلاعات و خواسته‌ها، چگونه باید فرایند تفکر را پیش بریم تا نتیجه عقلانی‌ و نسبتاً جامعی حاصل شود؟  «هستان‌شناسی» شبکه‌ای از «مفاهیم» و «روابط» بین آنها است. هستان‌شناسی‌ها حوزه‌های دانش را بازنمایی می‌کنند. اهمیت هستان‌شناسی در تأکیدی است که بر نوع ارتباط بین مفاهیم دارد و از این جهت با رده‌بندی و دایره‌المعارف متفاوت است. ساختار هستان‌شناسی به گونه‌ای است که می‌تواند چون ابزار ی کارآمد، در دسته‌بندی  مفاهیم و کشف...

صناعت و تألیف: جستجوی مبانی تناسب در معماری با تکیه بر رسائل اخوان‌الصفا| احسان رجبی

تناسب در طراحی معماری مفهومی بنیادین و تعریف‌شده است. در تاریخِ معماری نیز تحقیق در حوزۀ نظام تناسب در آثار معماری امری رایج است که عموماً بر مبنای کالبد بنا، با سعی و خطا و بدون مراجعه به متون و سیاق انجام می‌شود. بی‌توجهی به منابع متنی و سیاق در بررسی تناسب در معماری خطر تحمیل معانی امروزیِ تناسب را به آنچه قدما از این مفهوم مراد می‌کرده‌اند، به وجود می‌آورد. فهم امروزی ما از تناسب، شیو‌های مطالعه بر رروی تناسبات آثار معماری گذشته را هم تعیین می‌کند. حال آنکه شاید با دریافت تصور قدما از مفهوم تناسب بتوان از منظری تازه به آثار معماری و موضوع تناسب در آنها نگریست. با جستجو در متون اسلامی می‌توان به سرنخ‌هایی پراکنده در باب تناسب دست یافت؛ اما یکی از متونی که در آن به تفصیل از تناسب و وجوه معنایی مختلف سخن به میان آمده رسائل اخوان‌الصفا و خُلاّن‌الوفا است.  در این تحقیق، احسان رجبی، در پیِ روشن کردن مفهوم تناسب نزد قدماست. بدین منظور می‌کوشد، با تکیه بر رسالۀ اخوان‌الصفا و جستاری در متون تاریخی مفهوم تناسب و مبانی به کارگیری کارگیری و تحقق آن در معماری و سایر صناعات را جستجو کند. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل...

بررسی دروازه در شهرهای قرون اولیۀ اسلامی| پریسا رحیم‌زاده

دروازه در شهرهای اسلامی به مثابه آستانۀ شهر بود. دروازه  ماهیتی دوگانه در وصل و فصل شهر با محیط پیرامونش داشت. در حقیقت، دروازه مکانی در میانه بود، میان بیرون و درون و نمایندۀ این دو. همین ماهیت دوگانۀ واصل و فاصل و در  میانه بودنِ دروازه پذیرفتن کارکردها، رویدادها و دلالت‌های نمادین را میسر می‌ساخت. همچنین دروازه در آستانۀ شهر معرف و نمایندۀ شهر و ساختار آن بود. پس شناخت دروازه و ماهیت آن نه تنها در فهم نقش و جایگاه دروازه در معماری بلکه در شناخت و مطالعۀ تاریخ شهر نیز مؤثر است.  در این تحقیق،«پریسا رحیم‌زاده»، ماهیت دروازه و نقش آن در حیات شهری را در شهر‌های سدۀ نخست ایران اسلامی بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، با تکیه بر منابع مکتوب دست اول و تفسیر آنها با توجه به سیاق تاریخی آن منابع به چیستی و چونی دروازه دست یابد. این تحقیق هفت فصل دارد. در فصل اول، «انواع دروازه در شهر»، به اندازۀ اقتضای تحقیق شهرهای اولیۀ اسلامی و انواع دروازه در این شهرها مطالعه می‌شود. سپس با تأمل در واژۀ دروازه و عرصه‌های دو سوی آن تفاوت و تمایز هر کدام ا آنها با هم بررسی می‌شود. در فصل دوم، «بنیاد دروازه»، دربارۀ چگونگی و...

حیات در مسجد جامع هرات: بررسی سرگذشت معماری مسجد جامع هرات و راز و رمز پایداری آن| مهدی عزیزی همدانی

مسجد جامع هرات از مهمٔ‌ترین مساجد خراسان بزرگ است. اولین نشانه‌های پایه‌گذاری این مسجد به زمان شمس‌الدین مسعود هروی وزیر خوازمشاهیان باز می‌گردد. در دوران غوریان در سال ۵۹۵ ق مسجد با الگویی چهار ایوانی بازسازی می‌شود. تاریخ پر فراز و نشیب مسجد ادامه می‌یابد. مسجد در طول تاریخ بارها ویران و باز مرمت و احیا می‌شود و امروز همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد.  در این تحقیق، مهدی عزیزی همدانی، در پی شناخت عامل  حیات‌بخش این بناست. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از متون و منابع مکتوب و نیز با بررسی میدانی به شناختی همه جانبه از کالبد بنا، سیاق اجتماعی و سیاسی و نیز رویدادهای جاری در بنا دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «شناخت و سیر تحول کالبدی مسجد»، کالبد مسجد و سیر تحول آن بررسی می‌شود. در فصل دوم،«رویدادهای جاری مسجد جامع هرات»، رویدادهای جاری در مسجد و سیاق سیاسی  و اجتماعی آن مطالعه می‌شود. در فصل سوم، «شهر هرات بستر شکل‌گیری مسجد جامع»، شهر هرات به منزلۀ بستر مسجد بررسی و تأثیر آن در حیات شهر هرات روشن می‌شود. در فصل چهارم، «چرایی حیات و پایداری مسجد»، عوامل تأثیرگذار در حیات مسجد جامع هرات مثل باورهای مردم شهر، نحوۀ رفتار مرمتگران...

مسجد جامع نایین: بازخوانی ترکیب کالبدی و تاریخ‌گذاری‌ها|مرضیه نیک‌نهاد

مسجد جامع نایین با مقصوره‌ای منحصر به فرد، شبستانی وسیع و تزئیناتی خاصْ صد سال موضوع تحقیق مورخان معماری بوده است. بر اساس آراء دانشوران این مسجد به دوران صدر اسلام منسوب است. تقریباً همۀ دانشوران با توجه به مقصورۀ بنا، نقوش، گچ‌بری‌ها و کتیبه‌ها بنا را چنین تاریخ‌گذاری کرده‌‌اند. اما در این تاریخ‌گذاری به سایر دوره‌های حیات مسجد توجه نشده است.  در این تحقیق، مرضیه نیک‌نهاد، همۀ تاریخ مسجد جامع نایین از آغاز تا دورۀ قاجاریه و همۀ کالبد بنا را بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، با نقد آراء موجود و بازخوانی بنا با تکیه بر خود بنا و شواهد متنی و تصویری روایت روشنی از تاریخ‌گذاری بنا عرضه کند. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول،«معرفی»، کالبد و تاریخچۀ مسجد بررسی می‌شود. در فصل دوم،«بنیاد»، با نقد آراء دانشواران دربارۀ زمان بنا کردن مسجد، پرسش جدیدی در این باره مطرح می‌شود. درفصل سوم،«در چند و چون پاره‌ها و فضاها»، شبستان‌ها، انتظام صحن و قبه‌ها بررسی می‌شود. در فصل چهارم،«مناره و درگاه‌ها»، پس از بحث دربارۀ قدمت مناره، علت ساخت مناره بررسی می‌شود. در پایان نیز سیر تحول بنای موجود بازخوانی می‌شود.    مرضیه نیک‌نهاد. «مسجد جامع نایین: بازخوانی ترکیب کالبدی و تاریخ‌گذاری‌ها».پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران....

نقش امامزاده سید‌ اسماعیل در شهرتهران دورۀ قاجاریه|زینب تمسکی

در دورۀ قاجاریه امام‌زاده‌ علاوه بر نقش مذهبیْ در شهر به منزلۀ فضای شهری نیز نقش داشت. در این دوره امام‌زاده تنها مکانی مقدس مثل مسجد نبود. حضور فرزند یا نوادۀ امام در این مکان به منزلۀ فردی حاضر در ذهنیت زائران و مجاوران و در نحوۀ برخورد آنها با مکان و انتظار از مکان تأثیرگذار بود. به تدریج شکل‌گیری و تثبیت مجموعۀ فضاهای امامزاده این کارکرد ذهنی را به کارکردی عینی تبدیل کرد. بنابراین در دورۀ قاجاریه نقش متفاوتی برای امام‌زاده‌ها رقم می‌خورد که بخشی از نقش عام آنهاست. امامزاده سید اسماعیل در محلۀ چاله میدان نیز علاوه بر نقش مذهبی، در مقیاس این محله میدان مرکز فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی بود.  در این تحقیق، زینب تمسکی، در پی فهم نقش مجموعۀ امام‌زاده سیداسماعیل در شهر تهران در بخشی از دورۀ قاجاریه است.بدین منظور می‌کوشد، با بررسی کارکردهای عینی و ذهنی این مجموعه و نسبت آن با کالبد و فضای مجموعه به هدف تحقیق دست یابد. این تحقیق دو فصل دارد. در مقدمه، به چارچوب نظری پایان‌نامه و بررسی کامل پیشینۀ تحقیق می‌پردازد. در فصل اول،«روایت سیر تحول کالبدی امام‌زاده سیداسماعیل»، سیر تحول کالبدی امام‌زاده و مجموعۀ پیرامون آن از آغاز تا پایان دورۀ قاجاریه بررسی می‌شود. در فصل...

جستجوی مقوله‌های معماری برهۀ گذار (از دورۀ ساسانیان به دوران اسلامی) با تکیه بر مقولۀ آبادانی| مطهره دانایی‌فر

در هر روزگار، انسان‌ها دربارۀ معماری سخن می‌گویند. اینکه در هر روزگار، چه چیزهایی در دایرۀ شمول معماری است و چه نیست از روی همین سخنان تصریحی یا تلویحی-یا مجموعۀ مقوله‌ها- معلوم می‌شود. پس یکی از راه‌های شناخت معماری در هر برهه از زمان در هر سرزمین شناختن مقوله‌های معماری در آن است. برهۀ گذار از دورۀ ساسانیان به دوران اسلامی شامل یکی از مهمترین وقایع تاریخ ایران یعنی ورود اسلام به ایران است. یافتن و فهم مقوله‌های معماری در این برهه تصویری اجمالی از برخی جنبه‌های معماری آن روزگار به دست می‌دهد که زمینه را برای فهم تأثیر این واقعه بر معماری فراهم می‌کند.  در این تحقیق، مطهره دانایی‌فر، به شناخت آبادانی به منزلۀ کلان‌ترین مقولۀ معماری در برهۀ گذار از دورۀ ساسانیان به دوران اسلامی می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد، از سخنان مکتوب و متون به جا مانده از مردم آن روزگار بهره گیرد. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول،«شهر»، آبادی و شهر به منزلۀ مصداقی از آبادانی بررسی می‌شود. در فصل دوم،«مهندس»، اسباب تحقق آبادانی در زمین به دست  عاملان آن، مهندسان،  را معرفی می‌کند.  در فصل سوم،«واژۀ آبادانی»،  این مفهوم را از حیث لفظی بررسی می‌کند. در فصل چهارم،«چیستی آبادانی»، با بررسی عمیق‌تر آبادانی و...

اصول معماری ایرانی: بررسی انتقادیِ سه نظرگاه معاصر | شبنم حاجی‌جعفری بیدگلی

موضوع این پژوهش فهم، معرفی،  نقد درونی و نقد تطبیقی سه نظرگاهی است که به معماری ایرانی (ـ اسلامی) و اصول آن پرداخته‌اند: نظرگاه کامبیز نوائی و کامبیز حاجی‌قاسمی آن‌چنان که در کتاب خشت و خیال ظهور کرده است؛ نظرگاه نادر اردلان و لاله بختیار آن‌چنان که در کتاب حس وحدت ظهور کرده است؛ نظرگاه محمدکریم پیرنیا آن‌چنان که در مقالات و سخنان او ظهور کرده است.  شنبم حاجی‌جعفری در این پژوهش می‌کوشد هریک از این سه دیدگاه دربارۀ «معماری ایرانی» یا «ایرانی‌ـ اسلامی» و اصول آن را فهم، بررسی، تفسیر روش‌شناختی و نقد درونی کند و آن‌گاه آنها را با یکدیگر مقایسه و نقد تطبیقی کند تا سخن و دستاورد اصلی هر کدام معلوم و مبانی و خاستگاه آنها، مفروضات، و منابع و محصول آنها روشن شود. این پژوهش گامی است به سوی روشن‌تر شدن بحث دربارۀ اصول معماری ایرانی.  این پژوهش مشتمل بر دو بخش و هفت فصل است. بخش اول، در سه فصل، به معرفی هریک از نظرگاه‌ها بر محور هدف تحقیق، اصول و تعریف آنها اختصاص دارد. بخش دوم، در چهار فصل، حاوی نقد درونی هریک از نظرگاه‌ها و سپس نقد تطبیقی آنها از نظر مبادی و انگیزه و اصول پیشنهادی‌شان است. از این طریق، روشن...

تحلیل نقش تکیه‌ها و ماهیت آنها در تهران دورۀ قاجاریان| عماد سودیان طهرانی

دربارۀ اصل و ریشۀ کلمۀ «تکیه» بین صاحب‌نظران اختلاف است؛ اما بررسی تاریخ اجتماعی ایران  نشان می‌دهد که تکیه تا قبل از صفویان مکانی مربوط به صوفیان بوده است. درروزگار صفویان، و به دنبال احیا و گسترش تعزیه‌خوانی و نیز ایجاد محدودیت برای صوفیان، تکیه به مکانی برای برگزاری شبیه‌خوانی تبدیل شد. در دورۀ قاجاریه، با انتخاب تهران به پایتختی و سپس ملقب شدن تهران ناصری به دارالخلافه، حامیان و بانیان از طبقات مختلف اجتماع مجموعه‌ها و فضاهای شهری مختلفی را تحت عنوان «تکیه» بنا نهادند. اهمیت تکیه به منزلۀ یکی از فضاهای شهری که مکان وقوع در بزرگترین رویداد اجتماعی آن روزگار (عزاداری محرم و صفر) بود به حدی رسید که ناصر‌الدین‌شاه بزرگ‌ترین تکیۀ ایران، تکیۀ دولت، را در کنار ارگ سلطنتی خود ساخت. در پایان سلطنت ناصرالدین‌شاه، بیش از نود تکیه به صورت‌ها و اندازه‌های گوناگون در محله‌های تهران وجود داشت.   عماد سودیان طهرانی در این تحقیق در پی شناخت مفهوم تکیه در دوران قاجاریه در دارالخلافۀ ناصری است. به این منظور، می‌کوشد ماهیت تکیه‌های تهران در دورۀ قاجاریه به منزلۀ فضای شهری و زندگی جاری در آنها و نیز چگونگی طراحی و شکل‌گیری کالبد تکیه را دریابد.  این رساله چهار فصل دارد. در فصل اول، مقدمۀ تحقیق،...

بررسی ویژگی‌های باغ‌های ییلاقی تهران در نیمۀ دوم قاجاری: باغ‌ فردوس و باغ کامرانیه| یاسمن شمس‌زاده

در دوره قاجاریه با توجه به ریشه های فرهنگ ایلی، بستر جغرافیایی مناسب پایتخت و ثبات سیاسی باغ سازی به ویزه در دورۀ فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه رواج یافت. منطقۀ شمیران با داشتن شکارگاه‌های فراوان و همچنین نزدیکی به دارالخلافه برای باغ‌سازی مناسب بود. پس در اردوگاه‌ها باغ‌‌ها و عمارت‌هایی برای شاه ساخته شد. معمول بود در کنار هر باغ منتسب به شاه درباریان نیز باغ‌هایی بسازند تا در رکاب شاه باشند. مصداق‌های فراوانی از این باغ‌ها در دورۀ ناصری وجود دارد. دو باغ کامرانیه و فردوس از آن جمله است.  در این تحقیق، یاسمن شمس‌زاده، طرح و ساختار اصیل دو باغ کامرانیه و فردوس را بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، با تکیه بر متون و تصاویر تاریخی طرح اصیل این دو را بازیابد. این تحقیق سه فصل دارد. فصل اول،«باغ‌سازی دورۀ ناصری در شمیران»، بستر جغرافیایی شمیران و باغ‌های ناصری آن را بررسی می‌کند. فصل دوم، «باغ فردوس»، سیر تحول، بستر و همجواری باغ فردوس، هندسه و عناصر اصلی باغ شناسایی می‌شود. در فصل سوم، «باغ کامرانیه»، نیز به همان ترتیب فصل دوم باغ کامرانیه و هندسۀ اصیل آن شناخته می‌شود.  یاسمن شمس‌زاده. « بررسی ویژگی‌های باغ‌های ییلاقی تهران در نیمۀ دوم قاجاری: باغ‌ فردوس و باغ کامرانیه...

نمود مدرنیزاسیون در دورۀ پهلوی اوّل از منظر خیابان کریمخان زند شیراز| علی‌رضا جعفرپور

با استقرار حکومت پهلوی در راستای اهداف نوگرایانۀ رضا شاه سیاق اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران دستخوش تغییر شد. شهرها بستری مناسب برای تحقق عینی این تغییرات بود. طولی نکشید که کالبد شهر‌ها با اصلاحات رضا شاهی صورت جدیدی یافت. خیابان‌، فلکه و باغ‌ملی عناصر جدید ساختار شهر شد. به تدریج زندگی و رابطۀ مردم با شهر نیز تغییر کرد. شیراز، مرکز ایالت فارس، نیز از این تغییرات دور نماند.  در این تحقیق، علی‌رضا جعفرپور، رویارویی شیراز و شیرازیان با اصلاحات رضاشاهی را بررسی می‌کند. بدین منظور می‌کوشد،  با شناخت شهر شیراز پیش و پس از اصلاحات رضاشاهی چگونگی بروز این تغییرات در شهر را دریابد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «اصلاحات رضاشاهی»، اصلاحات رضاشاهی و نسبت آن با تحولات دنیای مدرن تشریح می‌شود. در فصل دوم، «سازمان کالبدی شیراز»، سازمان کالبدی فضای شهری شیراز در دوره‌های مختلف بررسی می‌شود. در فصل سوم،«اصلاحات رضاشاهی در شیراز»، در مورد مقدمات اصلاحات رضاشاهی در شیراز بحث می‌شود. در فصل چهارم، «تحول در سازمان شهری شیراز»، نتایج حاصل از اصلاحات رضاشاهی در کالبد شهر و در زندگی جاری در شهر بررسی می‌شود.    علی‌رضا جعفرپور. «نمود مدرنیزاسیون در دورۀ پهلوی اوّل از منظر خیابان کریمخان زند شیراز».پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات...

جستجوی آداب معماری ایرانی برمبنای رساله‌‌های ادب| مریم حیدرخانی

آداب در صناعات و حوزه‌های مختلفْ سنتی در فرهنگ ایرانی است و معماری هم به منزلۀ یکی از مهم‌ترین صناعات خارج از این سنت و بدون آداب نیست. باید‌ها و نبایدها و آداب مختلف ظاهری و باطنی هر حوزه در آداب‌نامه‌های آن به بروز می‌رسد. معماری از معدود صناعاتی است که نوشتن دربارۀ آن معمول نبوده است و آداب‌نامه‌ای از آن در دست نیست، اما به این معنا نیست که معماری آداب نداشته است. آداب‌نامه‌های بسیاری در دیگر مظاهر فرهنگ ایرانی، از جمله خوشنویسی و کتابت، در دست است که به کمک آنها می‌توان به برخی از وجوه معماری از منظری که آداب را بر ما عرضه می‌کند پی برد.  در این تحقیق، مریم حیدرخانی، در پی فهم بهتر معماری از راه تبیین آداب است. بدین منظور، می‌کوشد تا بر اساس رسالات آداب خط و خوشنویسی و استفاده از سایر ادب‌نامه‌ها و متون موجود به تصویری از ساختار و کلیت احتمالی آداب معماری دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. فصل اول، «صناعت و ادب»، به تبیین مفهوم صناعت و ادب می‌پردازد که به منزلۀ مقدمه‌ای برای سایر فصل‌های تحقیق است. در فصل دوم، «آداب خط و کتابت»، به تفسیر آداب‌نامه‌های خط، ساختار، محتوا و مقولات آن و چگونگی تبیین...

فرهنگ سکونت و فضای شهری در محلۀ دولت ناصری| سمیرا فتحی

محلۀ دولت هم‌زمان با گسترش تهران در دورۀ ناصرالدین شاه در بخش شمال دارالخلافۀ ناصری به وجود آمد و بیشتر درباریان، اعیان و فرنگیان را در خود جای داد. این محله با محلات دیگر شهر فرق داشت و محملی برای استقرار نهادها و عناصر مدرن بود.  سمیرا فتحی در این تحقیق به دنبال آشکار کردن نسبت میان علل پیدایش محلۀ دولت و کیفیت سکونت در آن با اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی تهران دورۀ ناصری است. برای انجام این پژوهش، اطلاعات را از منابع اولیۀ نوشتاری و تصویری گردآوری کرده و با مثلث‌بندیِ قراین و شواهد و همچنین تفسیر داده‌ها، روایتی واحد از چگونگی سکونت در محلۀ دولت به‌دست داده است.  این تحقیق دارای سه فصل است. در فصل اول، با عنوان شناخت محلۀ دولت، محقق به بازشناسی محلۀ دولت به مثابۀ پدیده‌ای در شهر تهران دورۀ ناصری می‌پردازد و اجزا و عناصر تشکیل‌دهندۀ آن را معرفی می‌کند. در فصل دوم، با عنوان علل پیدایش محلۀ دولت، به علت‌های موجدۀ محلۀ دولت می‌پردازد و همچنین درباب نیازها به علل عینی و اولیه، در باب خواست‌ها به علل ثانویه و غیرملموس، و در باب خیال و طرح گسترش به وجود خیال در توسعۀ مصادیق عینی آن درتهران دورۀ ناصری می‌پردازد....

بررسی ساختار کالبدی و فرهنگی بازار تهران در دورۀ قاجاریان| سیداحمد نجیبی

بازار تهران در دورۀ قاجاریه، در آیینۀ متون و تصایری که به نوعی آن را توصیف می‌کند، مجموعه‌ای پرتراکم و پیچیده می‌نماید. محل قرارگیری بازار در شهر و جهات توسعۀ آن حکایت از توسعۀ بازار در جهت‌هایی خاص و با انشعابات بسیار دارد که برخی از این انشعابات بیشتر از سایرین قوت گرفته و به مرور به راستۀ بازار تبدیل شده است. در این بازار رویدادها و فعالیت‌هایی فراوان و متنوع تصویر شده است که ظاهراً سنخیت چندانی با هم ندارند. دامنۀ وسیعی از کارکردها در بازار جای گرفته است که هرکدام ملزومات و مشخصات خاص خود را دارد. این کارکردها ماهیت یکسانی ندارد تا بهراحتی و بی‌سبب کنار هم قرار بگیرند و باعث تداوم در این هم‌نشینی شوند. همچنین شواهد فراوانی از فعالیت‌های فرهنگی در بازار تهران دیده می‌شود؛ فعالیت‌هایی از قبیل مراسم جشن و عزاداری و اجتماعات مذهبی و مانند آن.  سیداحمد نجیبی در این تحقیق می‌کوشد در مجموعۀ بازار تهران در دورۀ قاجاریه را بهگونه‌ای تدقیق کند که راهی بر فهم این مجموعۀ پیچیده و به ظاهر بی‌نظم بگشاید، تا مگر از ارتباط بین این رویدادها و کارکردها و کالبد بازار و توسعۀ آن، فهمی به دست دهد.    پایۀ نظری تحقیق نجیبی، بنا بر ایجاب موضوع...

جستجویی برای شناخت معماری خانقاه در ایران (خراسان سدۀ پنجم)| سینا سلطانی

خانقاه در شواهد نوشتاریِ معماری ایران در دوران اسلامی همچون بسیاری از بناها پیوسته و بارها تکرار می‌شود. اما در شواهد مادی خانقاه غایب یا بسیار کمیاب است. همچنان که امروز شمار حسینیه‌ها گاهی با شمار مساجد برابری می‌کند؛ در گذشته، دست کم تا پیش از دورۀ صفویان، در بسیاری از آبادی‌های ایران خانقاه در پرشماریْ همتای مساجد بوده است. امروز پس از گذشت روزگاران دراز از رواج و فراوانی خانقاه و به خاطر سرنوشت مبهم و پیچیدۀ آن تقریباً چیزی از معماری خانقاه نمی‌دانیم. در این تحقیق، سینا سلطانی، به شناخت مرحلۀ نخست پیدایی خانقاه در زادگاه آن در ایران- سده‌های نخست هجری در خراسان(ربع نیشابور)- می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد، با شناخت سازمان خانقاه به شناخت کالبد خانقاه بر اساس متون دست یابد. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول، «تکوین خانقاه»، تبار خانقاه، تولد خانقاه، تسمیۀ خانقاه، خویشان و رقیبان خانقاه و تحدید خانقاه بررسی می‌شود. در فصل دوم، «سازمان خانقاه»، برای شناخت معماری خانقاه به شناسایی سازمان خانقاه یعنی کارکرد و قوانین آن می‌پردازد. در فصل سوم، «بنای خانقاه»، پس از  شناخت سازمان خانقاه و بررسی متون، بنای خانقاه و اجزای آن را می‌شناسد. در فصل چهارم، «بقایای خانقاه»، با مطالعۀ منابع تحقیق و شواهد به...

شهر تهران از منظر مراکز داد‌‌و‌ستد کتاب: از ابتدای دورۀ قاجاریه تا ابتدای دورۀ پهلوی| هدی بهجت‌پناه

کتاب‌فروشی در تهران پس از ورود صنعت چاپ به پایتخت آغاز و به تدریج حرفه‌ای شد. مراکز فروش کتاب در تهران، پس از فروش پراکندۀ کتاب به دست افراد مختلف نظیر چاپچی‌ها به وجود آمد. اولین مراکز فروش کتاب در بازار تهرانْ نخست در محل کار صحافان و جایگاه تجار متمولی به وجود آمد که توانایی حمایت مالی از تولید کتاب را داشتند. پس از رونق کار کتاب‌فروشی، بازار کتاب‌فروشان هویت، فضا و فعالیت‌هایی خاص و مستقل یافت. پس از بازار تهران، دومین مکان برای تجمع کتاب‌فروشان خیابان ناصریه بود. نخستین کتاب‌فروشی‌ها پس از مرگ ناصرالدین شاه در این خیابان شکل گرفت. حضور کتاب‌فروشی‌ها و کانون‌های فرهنگی دیگر، ادارات روزنامه‌ها، قرائت‌خانه‌ها و مدارس در این خیابان، همچنين حضور اقشار مختلف مردم در آن، کیفیت خاصی به فضای این خیابان بخشید.  در این تحقیق، هدی بهجت‌پناه، به چگونگی شکل‌گیری مراکز دادوستد کتاب در دورۀ قاجاریان می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد تا با استفاده از منابع مکتوب و مصور و تحلیل آنها، ویٓژگی کالبدی، فضایی و وقایع جاری در این مراکز را بررسی کند و تصویری از این مراکز در شهر آن دوران ارائه دهد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «آغاز حرفۀ کتاب‌فروشی»، به شروع پیشۀ کتاب‌فروشی و پیدایی کتاب‌فروشی...

تأملی در اصناف و شئون معماران دورۀ قاجاریه| زهرا برادران خلخالی

شناخت معماری گذشته مستلزم شناخت تمام ابعاد و وجوه آن است. یکی از وجوه مغفول معماریْ معماران و پدیدآورندگان آثار است. روشن است که شناخت هرچه بیشتر معماران تأثیر زیادی در فهم معماری گذشتۀ ایران دارد. چراکه اندیشۀ ایشان در خلق و تجسم بنا بسیار مؤثر است. تاکنون در حوزۀ تاریخ معماری ایران پژوهش‌های اندکی به موضوع معماران پرداخته است. همین امر موجب شده دانش امروز ما از معماران به مجموعه‌ای از نام چند معمار سرشناس و حکایت‌هایی مبهم از ایشان محدود بماند.  در این پژوهش، زهرا برادران خلخالی، به شناخت معماِر دورۀ قاجاریه می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد، با مراجعه به منابع مکتوب شئون فردی و اجتماعی معماران عهد قاجاریه را بشناسد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «سازوکار معماری دربار قاجار»، برای فهم شئون اجتماعی معماران این دوره، رتباط این گروه با دستگاه حکومتی را بررسی می‌کند. در فصل دوم، «صنف معمار در دورۀ قاجاریه»، در ادامۀ بررسی شئون اجتماعی معماران تشکل مردمی ایشان و بحث در باب بود ونبود صنف معماران در آن دوره مطالعه می‌شود. در فصل سوم، «شئون فردی معماران دورۀ قاجاریه»، مشترکات معماران در سه باب علم و عمل و خُلق بررسی می‌شود. زهرا برادران خلخالی. «تأملی در اصناف و شئون معماران دورۀ...

نقش قدرت در معماری ناصری|شورش عابد

معماری دورۀ ناصری پدیده‌ای تک‌علتی نیست؛ معلولی چندوجهی است که خواست بخش‌های مختلف قدرت از آن متفاوت است و همین تفاوت‌ها معماری این دوره را به بستری برای تقابل خواست‌ها و همچنین امکانی برای مقاومت در درون سازوکار قدرت تبدیل می‌کند. در این بستر و با امکانات نوی که در معماری به فعلیت درمی‌آید، معماری از اثر صرف فراتر می‌رود و به رویداد تاریخی بدل می‌شود. آنچه در مسیر تبدّل معماری به رویداد تاریخی تحقق می‌یابد گسترده شدن دامنۀ معماری این دوره و ورود بناهایی مثل بیمارستان و بانک به معماری این سرزمین است. آنچه در این بناها اهمیت دارد نه فقط چرایی و چگونگی ساخت آنها؛ بلکه نقش آنها در شبکه قدرت است. شورش عابد در این تحقیق به دنبال تبیین جایگاه معماری در سازوکار قدرت در دورۀ ناصری براساس رویکرد میشل فوکو است. روش او در تبیین موضوع نه دنبال کردن قطعات بریده‌ای از نظرات فوکو، که مبنا قرار دادن روش وی در برخورد با مستندات تاریخی ‌است. او با اتخاذ چنین رویکردی، مبتنی بر نظریات فوکو، چند وجه را در نظر گرفته است: کنار گذاشتن نگاه غالب به معماری این دوره؛ توجه به معماری در پیوند تنگاتنگ با سیاق (کانتکست) آن؛ توجه به مردم به منزلۀ عامل...

درس‌هایی معمارانه از موسیقی کبیر فارابی| فرناز خندان

با شروع مدرنیته و گسست فرهنگی حاصل از آن فهم ما در دو حوزۀ قرائت و انشای معماری گذشته دچار نقص شده است. از طرفی منابع مکتوبی که مستقیم به معماری پرداخته باشد و بتواند ما را در فهم و درک معماری گذشته یاری دهد، محدود است. از این رو برای شناخت معماری گذشته می‌توان به منابعی پرداخت که ریشه در فرهنگ گذشته دارد و در باب صناعت نگاشته شده‌اند اما لزوماً معماریانه نیستند. این منابع از آن روی که به صناعتی پرداخته‌اند، بر بینش ما در فهم صنایع از جمله معماری می‌افزاید. از میان آثاری که به صناعت پرداخته‌اند، بیشترین رساله‌ها در باب موسیقی است. عموماً نویسندگان این رساله‌ها فیلسوفانی هستند که آثارشان از چنان جامعیتی برخوردار است که می‌تواند شروعی مناسب برای حل مسائل معماری باشد. در این تحقیق، فرناز خندان، به بررسی رسالۀ موسیقی کبیر، نوشتۀ ابونصر فارابی، معلم ثانی، می‌پردازد. این کتاب مرجع تمام رسالات موسیقی فرهنگ ایرانی است و نگاه فیلسوفانۀ فارابی در فهم صناعت را می‌توان از آن دریافت و از این فهم در درک صناعت معماری نيز بهره برد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «فارابی و کتاب موسیقی کبیر»، به بررسی مفاهیم اصلی در فهم صناعت از دریچۀ جهان‌بینی وحدانی...

معماری تکایای چوبی در روستاهای مازندران شرقی| امیرنصر فولادخواه

تکیه بنایی برای برگزاری مراسم آیینی است. این آیین ممکن است آیین تصوف باشد یا تشیع. ساختن تکیه تقریباً در سراسر ایران رایج بوده است. هرچند ساخت‌مایه و طرح این تکیه‌ها در هر منطقه برگرفته‌ از سیاق و بستر جغرافیایی آن منطقه است. از آنجا که مازندران از دیرباز با آیین تشیع آمیخته است، تکیه نیز به منزلۀ بنایی آیینی در این سرزمین سابقه‌ای طولانی دارد. تکیه‌هایی که امروز در مازندران باقی است، متعلق به دوران قاجاریه است و ویژگی‌های کالبدی بی‌نظیری دارند. این بناها که استادانه با چوب ساخته شده رو به نابودی است. در این تحقیق، امیرنصر فولادخواه، تکایای چوبی روستاهای شرق مازندران را بررسی می‌کند. به این منظور، می‌کوشد با رجوع به خودِ بنا ویژگی کالبدی این تکیه‌ها را بشناسد و آن‌ها را بر مبنای شباهت و تفاوت‌هایشان دسته‌بندی کند. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «آشنایی با سرزمین مازندران»، سرزمین مازندران و سیاق فرهنگی و اجتماعی آن معرفی می‌شود. در فصل دوم، «معرفی و گروه‌بندی تکایا»، تکایای شرق مازندران معرفی و بر مبنای شباهت و تفاوت‌های کالبدی در سه دسته منظم می‌شوند. در فصل سوم، «بررسی سازۀ چوبی تکایا»، سازۀ چوبی تکایا به منزلۀ نفطۀ اشتراک آنها مطالعه می‌شود. فصل چهارم، «بررسی تزئينات تکایا»،...

تعامل سنت و نوگرایی در معماری مدرسۀ سپهسالار| فاطمه پروانه‌اسدی

مدرسۀ سپهسالار تهران، در دورۀ قاجاریه به سفارش میرزا حسن‌خان سپهسالار، صدراعظم ناصرالدین شاه، و با طراحى مهندس میرزا مهدی‌خان شقاقی طراحی و در جنوب باغ و عمارت شخصی سپهسالار ساخته شد. معماری این بنا تصویر بدیعی از مسجد و مدرسه در دورۀ بروز تمایل شدید به نوگرایی و نوخواهی است. عناصر معماری این بنا يعنى گنبد خفته در ترکیب با چهار نیم‌گنبد و مناره‌های متعدد، نمای ظاهری و تظاهر بیرونی و نیز تزئینات داخلی آن نشان از نوگرایی و ظهور عناصر غیرایرانی و غیرمعمول در بنای این مدرسه است. در این تحقیق، فاطمه پروانه‌اسدی، در پی فهم و مطالعۀ مدرسۀ سپهسالار و تأثیر سنت، نوخواهی و نوگرایی در معماری این بنا است. بدین منظور، می‌کوشد تا با مطالعۀ معماری مساجد و مدارس دورۀ قاجاریه و مقایسۀ معماری مدرسۀ سپهسالار با آنها، جایگاه این بنا را  در میان بناهای مشابه و هم‌دوره‌اش دریابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «بستر شکل‌گیری»، به بررسی سیاق دورۀ قاجاریه و شناخت مدرسه سپهسالار تهران در آن سیاق می‌پردازد. در فصل دوم، «مسجد-مدرسه‌ای قاجاری»، با مطالعۀ مساجد و مدارس دورۀ قاجاریه و انتخاب بناهای مشابه با مدرسۀ سپهسالار تهران، آنها را به اعتبار شیوۀ ترکیب فضای مسجد و مدرسه دسته‌بندی کرده است....

داستان مادی فدن: بررسی زندگی و معماری و شهر در کنار جوی در اصفهان دورۀ صفوی| صفا محمودیان

مادی‌ها، نهرهای منشعب از زاینده‌رود، در شکل‌گیری و ساماندهی شهر اصفهان نقش اساسی داشته‌اند. در دورۀ صفویه با پایتخت شدن اصفهان، شهر گسترش یافت. از آن روی که مادی‌ها برای حیات شهری ضروری بود، شهر در راستای مادی‌ها رشد کرد. مادی فدن از کهن‌ترین و گسترده‌ترین مادی‌های اصفهان و تنها مادی تأمین‌کنندۀ آب شهر بوده است. این مادی بر شکل‌گیری ساختار شهر، فضاهای شهری، بناها و زندگی جاری در آن بسیار مؤثر بود.   در این تحقیق، صفا محمودیان، به شناخت  مادی فدن در بافت شهر صفوی و جایگاه آن می‌پردازد. بدین منظور می‌کوشد، مسیر درست مادی فدن را در شهر اصفهان صفوی با تکیه بر شواهد مادی و متون بشناسد. این تحقیق شش فصل دارد. در فصل اول، «مادی‌ها و جایگاه آنها در شهر اصفهان دورۀ صفویه»، شرحی کلی دربارۀ مادی و جایگاه مادی‌ها در شهر اصفهان دوره صفوی می‌دهد. در فصل دوم، «بازنمایی مسیر مادی فدن»، مسیر مادی فدن  بازنمایی می‌شود. در فصل سوم، «هنجار مادی»، ساختار عینی و ذهنی شهر را با توجه به مادی فدن شرح می‌دهد. در فصل چهارم، «اقسام رفتار با مادی»، مادی فدن با سایر مادی‌های جاری درون شهر اصفهان در دورۀ صفویه مقایسه می‌شود. در فصل پنجم، «بر لب مادی»، زندگی و فضاسازی...

بررسی مراتب معماری در نسبت با هستی و انسان در مثنوی معنوی| حمیدرضا پیشوایی

در مثنوی معنوی نظریۀ معماری مدونی وجود ندارد، اما مولانا  اندیشه‌ای در باب هر امرِ حق دارد که معماری و هنر را هم شامل می‌شود. نزد او معیارهای هنر و معماری مطلوب جدا از «حقیقت» نیست. هنر ابژه‌ای بیرونی نیست که تعاریف و اشکال متعدد داشته باشد، بلکه همۀ شأن آن به میزان بهره‌ای است که از حقیقت و مراتب والاتر وجودی دارد. این امر در مورد معماری هم صادق است.  در این تحقیق، حمیدرضا پیشوایی، به دنبال فهم کیستی هنرمند و معمار و چیستی معماری و شأن آن در جهان مولانا است. بدین منظور، می‌کوشد اصول تفکر مولانا دربارۀ معماری را از متن مثنوی معنوی استنباط کند. این تحقیق چهار فصل دارد. فصل اول،«مبانی نظری»، به بررسی سر فصل‌هایی از اندیشۀ مولانا اختصاص دارد که برای ورود به موضوع تحقیق لازم است. در فصل دوم، «شأن معماری در مثنوی معنوی»، شأن معماری در مثنوی را از جهات گوناگون بررسی می‌شود؛ معماری چون صنعت، معماری در زبان مثنوی، جایگاه خیال در معماری، عمارت و ویرانی، جهان معماری مولوی، مکان‌های مطلوب نزد او، معماری ذکر. با روشن شدن شأن معماری نزد مولوی، در فصل سوم، «مکان و عالَم کبیر»، به نسبت میان مکان و هستی و فصل چهارم، «مکان و عالَم...

درآمدی بر تاریخ فرهنگی معماری ایران| نازنین شهیدی مارنانی

تاریخ فرهنگی از اواخر سدۀ نوزدهم و بر اثر توجه به این موضوع شکل گرفت که در تاریخ‌نگاری کلاسیک تمرکز بر ثبت رویدادهای کلان گذشته مانند رویدادهای سیاسی، جنگ‌ها و فتح‌ها بود و بسیاری از موضوعات کوچک یا پنهان نادیده انگاشته می‌شد. در ابتدا فضای کلی حاکم بر جامعه و روح زمانه مورخان را از دیدن موضوعات نادیده بازمی‌داشت؛ اما به مرور با تحول در مفهوم فرهنگ ، توجه مورخان به اندیشۀ عامه، فرهنگ عامه و زندگی روزمره جلب شد.  تاریخ معماری معمولاً محدود به شناخت بناهای شاخص گذشته و تحلیل آنها از نگاه متخصصان هنر و معماری است. کمتر در آن توجهی به افکار و احساسات مردمان عادی دربارۀ بناهای مختلف می‌شود؛ و کمتر در آن تلاشی برای شناخت بناهای کم‌اهمیت و حاشیه‌ای صورت می‌گیرد. تاریخ فرهنگی رویکردی است به تاریخ که هدف آن شناخت همین وجوه کمتردیده و مغفول گذشته است. با اختیار کردن این رویکرد می‌توان به شناخت همه جانبه‌تر و عمیق‌تری از تاریخ معماری ایران نیز رسید. رویکرد تاریخ فرهنگی معماری ایران، راهی است برای شناخت معماری، آن‌گونه که مردمان گذشته درک می‌کرده‌اند.  در این تحقیق، نازنین شهیدی مارنانی به دنبال شناسایی و معرفی رویکرد تاریخ فرهنگی و بحث در چگونگی به کارگرفتن آن در مطالعۀ...

روایتی از شهر زنجان: جستجوی مهمترین تحولات در ساختار اصلی شهر در دوران قاجار و پهلوی| فاطمه نظری

زنجان در دورۀ قاجاریه حاکم‌نشین ولایت خمسه بود، از این روی بناهای شاخصی در آن ساخته شد و ساختار شهر قوام یافت. این ساختار در دو دوره تغییرات اساسی کرد، در زمان ناصر‌الدین شاه قاجار و رضا شاه پهلوی. در دورۀ ناصری هرچند عناصر جدیدی به ساختار شهر افزوده شد، این عناصر در راستای ساختار پیشین شهر بود. در حالیکه در زمان رضاشاه پهلوی تغییر ساختار و توسعۀ شهر خواسته‌ای نو خواهانه بود که ساختار پیشین شهر و زندگی جاری در آن را متحول کرد.  در این تحقیق، فاطمه نظری، تحول ساختار اصلی شهر در دوران قاجاریه و پهلوی و واکنش مردم نسبت به این تحولات را می‌شناسد. بدین منظور می‌کوشد، با بررسی منابع مکتوب به چگونگی تحول زندگی جاری درشهر و تأثیر آن بر ساختار شهر دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «شهر زنجان از بنیان تا آغاز دوران ناصری»، تصویری از زنجان تا پیش از دورۀ ناصری عرضه می‌شود. در فصل دوم، «خیابان، خواست نووارگی در دوران قاجار»، تحول ساختار شهر در دوران قاجاریه بررسی می‌شود. در فصل سوم، «زنجان و تجددطلبی دوران پهلوی»، تحول ساختار شهر در دوران پهلوی و تأثیر آن در زندگی مردم بررسی می‌شود.   فاطمه نظری. «روایتی از شهر...

بررسی حضور عناصر طبیعت در معماری آیینی دوره ساسانی| سروناز پارسا

انسان پیشامدرن طبیعت را آیه و نشانۀ خداوند می‌دانست و تعامل او با طبیعت برای شناخت نشانه‌های الهی و در راستای شناخت حقیقت ازلی بود. در این نگاه عناصر طبیعی به منزلۀ فرشتگان یا ایزدانی برای تنظیم رابطۀ انسان با محیط پیرامون تقدیس می‌شدند. معماری نیز در این جهان برای تنظیم و بهبود رابطۀ انسان با طبیعت برپا می‌شد و حامل اندیشه وجهان‌بینی سازندگانش بود. بنابراین نوعی تناظر میان معماری و جهان‌بینی انسان و نحوۀ ارتباطش با طبیعت وجود داشت و  عجیب نیست که در این نگاه، طبیعت و مقدسات و معماری با یکدیگر چنان عجین شده‌اند که مفهوم هریک با درک دیگری قابل تفسیر  باشد.  در آیین زرتشت، عناصر طبیعت مانند آتش، آب، خاک(زمین) و گیاهان آنقدر اهمیت داشت که ذکرهای متعددی در متون دینی زرتشتیان دربارۀ پاک نگه داشتن و احترام به عناصر طبیعی آمده است. در دورۀ ساسانیان که آیین زرتشت دین رسمی کشور شد، حضور این عناصر در پیدایی بناهایی آیینی نقشی مهم داشت. بنابراین، برای نزدیک شدن به فهم بناهای آیینی ساسانی فهم نگاه انسانِ آن زمان به طبیعت اهمیت دارد.  در این تحقیق، سروناز پارسا به بررسی و تبیین چگونگی حضور عناصر طبیعت در معماری آیینی دورۀ ساسانی می‌پردازد. او می‌کوشد با نزدیک شدن...

بررسی پیوند کالبد خانه و فرهنگ در خانه‌های قاجاری تبریز براساس دیدگاه اَمُس رپوپورت| پریسا محمدحسینی بریس

معماری از مظاهر فرهنگ است و خانه عام‌ترین مظهر معماری. خانه‌های قاجاری تبریز بخشی از گنجینۀ عظیم و پربار تاریخ معماری ایران است که نیاز به شناختن و شناساندن دارد. از آنجا که هر اثر معماری با بستر فرهنگی‌اش پیوند دارد و خانه از مظاهر گویای این پیوند است، فهم معماری خانه از طریق فهم پیوند میان کالبد معماری و زندگی و فرهنگ جاری در آن ممکن می‌شود. اَمُس رپوپورت ــ معمار، جامعه‌شناس، و روانشناس لهستانی ــ متفکری است که به موضوع پیوند معماری و فرهنگ و مطالعات محیطیـ رفتاری پرداخته و در تدوین نظریه‌ای عام در چارچوب انسان‌شناسی کوشیده است. از این رو، آراء و روش‌ پژوهشی رپوپورت می‌تواند برای بررسی و شناخت خانه‌های تبریز راه‌گشا باشد.  پریسا محمدحسینی در این تحقیق می‌کوشد خانه‌های قاجاری تبریز را از طریق ارتباط آنها با سیاق فرهنگی‌شان بشناسد. پایۀ نظری این تحقیق، بنا بر ایجاب موضوع برای فهم ارتباط میان محیط و فرهنگ، برآمده از مطالعات محیطیـ رفتاری و شیوۀ تفکیک مفاهیم رپوپورت است. او در این تحقیق، علاوه بر مطالعات کتابخانه‌ای، برای آشنایی با سیاق تبریز دورۀ قاجاریه تا اوایل پهلوی، به بررسی میدانی کالبد خانه‌ها و مصاحبه با کسانی هم پرداخته است که خود در خانه‌های قاجاری تبریز زندگی کرده‌اند....

معماری و اطوار آن در شاهنامه| مونا بلوری‌ بزاز

شاهنامۀ فردوسی از مهم‌ترین منابع برای راه بردن به سرنمون (آرکی‌تایپ)های معماری و کشف جنبه‌هایی از معماری است که امروز فراموش شده است. در اسطوره‌ها مطالبی برای بیشتر موضوعات و حوزه‌های مبانی نظری به دست می‌آید و از طریق آنها می‌توان به دیدگاه رایج ایرانیان دربارۀ معماری و شهر و آبادانی پی‌برد. از طرف دیگر، این متن، به ادعای نویسنده‌اش، تاریخ‌نامۀ ایران است. هرچند در سدۀ چهارم هجری سروده شده است و ناگزیر حاوی اندیشه و طرز تلقی فردوسی و هم‌عصران اوست، سندی از تاریخ معماری ایران پیش از اسلام نیز هست.  در این تحقیق، مونا بلوری‌بزاز، به شناخت شئون و اطوار معماری ایران آن‌چنان که در شاهنامه ظاهر شده است می‌پردازد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «معماری هنر و معماری جادویی»، به آشنایی با مفهوم هنر در شاهنامه و نسبت آن با معماری می‌پردازد. در فصل دوم، «اندیشه و عمل و اثر معماری»، معماری از جنبه‌های مختلف، اندیشه و عمل و اثر، بررسی می‌شود. آنچه در فصل اول و دوم ذیل عناوین مختلف دربارۀ معماری گفته می‌شود، در فصل سوم، «سیر تطور معماری در ادوار هستی»،  از منظری دیگر و باتوجه به سیاق شاهنامه بازنگری می‌شود تا نسبت معماری با سیاق فرهنگی، اجتماعی و سیاسی درک...

خانه در جهان شیرازیان: جستجوی نسبت بین خانه و فرهنگ سکونت در شیراز دورۀ قاجار| داوود اسماعیل‌زاده

خانه نمود فرهنگ ساکنانش است. درواقع پرسش از کالبد و زندگی جاری در خانه می‌تواند فرهنگ صاحبان خانه را آشکار کند. فرهنگ و سنت‌ها هنوز در دوران قاجاریه زنده و پویاست، از طرفی کالبد بعضی از خانه‌های قاجاری نيز تاکنون سالم و پابرجا مانده است. پس می‌توان برای شناخت فرهنگ و آداب زیستن در خانه‌های ایرانی، به سراغ خانه‌های قاجاری رفت.  در این تحقیق، داوود اسماعیل‌زاده، ارتباط میان انسان شیرازی دردورۀ قاجاریه و خانه‌ را بررسی می‌کند. بدین منظور، می‌کوشد تا الگو و سنت‌های سامان‌دهنده به خانه و زندگی جاری در آن را بشناسد. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول، «شیراز، جسم و زندگی»، شهر شیراز و سیاق آن بررسی می‌شود. در فصل دوم،«خانه‌های شیرازی چگونه مکانی است؟»، خانه‌های قاجاری شیراز به اجمال معرفی می‌شود. در فصل سوم،«حیاط عنصر وحدت‌بخش خانه»، جایگاه حیاط در خانه‌های شیراز و نحوۀ حضور آن مطالعه می‌شود. در فصل چهارم،«حریم»، حریم در خانه‌های شیراز معرفی و شناخته می‌شود. در فصل آخر نيز، «پرداخت»، تزئینات و جایگاه آن در خانه‌های قاجاری بررسی می‌شود.   داوود اسماعیل‌زاده. «خانه در جهان شیرازیان: جستجوی نسبت بین خانه و فرهنگ سکونت در شیراز دورۀ قاجار». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنمای اول: دکتر زهرا اهری. استاد...

شهر دیدار: بازخوانی کاشان از منظر آیین زیارت| زهرا چیت‌سازیان

 آیین زیارت از مهم‌ترین و رایج‌ترین رویدادهای جاری در شهرهای ایران بوده است. زیارت اعتقادی درونی است که به صورت آیین ظاهر می‌شود و با آدابی ظاهری و باطنی همراه است. زیارت سفری روحانی و جسمانی است که با نیت زائر آغاز می‌شود و با رسیدن به زیارتگاه و حتی در مسیر بازگشت نیز ادامه می‌یابد. زائر در تمام این مراحل در حال زیارت است. شهر یا بنایی که زائر در آن حضور دارد به منزلۀ زیارتگاهی با همۀ شئون و مراتب یک زیارتگاه است. در گذشتۀ شهرسازی و معماری ما، شهر و بنا با اعتقادات و آیین‌ها و فرهنگ مردمانشان آمیخته بوده است. در این تحقیق، زهرا چیت‌سازیان، به دنبال نسبت میان شهر و آیین زیارت است. بدین منظور، می‌کوشد کاشان را در مراتب گوناگون از منظر زیارت قرائت کند. این تحقیق پنج فصل دارد. در فصل اول،«زیارتِ زیارت»، به تبیین مفهوم زیارت، ارکان، آداب و اوقات آن می‌پردازد. در فصل دوم، «زیارتِ شهر»، نسبت زیارت و شهر و انتظام حاصل از زیارت در شهر را شرح می‌دهد. در فصل سوم، «زیارتِ کاشان»، کاشان و کاشانیان را در نسبت با زیارت می‌شناسد. در فصل چهارم،«زیارتِ فضا و زمان در کاشان»، و فصل پنجم، «زیارتِ معنا و رابطه‌ها در کاشان»،...

مفهوم و جایگاه سیاق (کانتکست) در تاریخ معماری| محمد غلامعلی فلاح.

کانتکست به معنای عالمی است که هر چیز را در بر گرفته؛ عالمی که از زمان تکوین آن چیز همراه آن است؛ روزگاری آن را پدید می‌آورد و روزگاری فهم آن را ممکن می‌سازد؛ جهانی مملو از اندیشه‌ها، رویدادها، و اموری که زمانی در تکوین آن چیز دخیل است و در زمانی دیگر به آن معنا می‌بخشد. در فارسی کانتکست را به زمینه، بستر، یا سیاق برگردانده‌اند. ترکیب‌هایی که با این واژه در زبان انگلیسی می‌سازند ترکیب‌هایی وصفی است که پرکاربردترین آنها سیاق اجتماعی، سیاق فرهنگی، سیاق اقتصادی، سیاق مکانی، سیاق زمانی، سیاق تاریخی، و سیاق ذهنی است و در آنها سیاق همواره موصوف است. این ترکیب‌ها معرّف انواع عام سیاق است. مقصود از سیاق در معماری همۀ چیزهایی است که معماری را در برگرفته و در پیدایی آن و در فهم ما از آن اثر می‌کند؛ چیزهایی که معماری و معنای معماری را از خود متأثر از می‌کند. معمولاً بحث دربارۀ نقش و اهمیت سیاق‌های مادّی در تکوین و فهم معماری، نظیر سیاق‌های مکانی و جغرافیایی‌، کمتر محل مجادله است؛ اما به محض اینکه بحث در سیاق‌های غیرمادّی معماری درمی‌گیرد، تقابل و تعارض آراء آغاز می‌شود و بحث‌ به اموری نظیر معنا و مفهوم معماری، تاریخ معماری، چرایی تاریخ...

قلعۀ خوی: دارالصفایی در کرانه: شناخت عناصر و فضاهای اصلی شهر خوی از زمان ساخت قلعه تا انقلاب مشروطه| ابوالفضل زهدی‌پور

خوی شهری در مسیر جادۀ ابریشم در مرز ایران با امپراطوری عثمانی و روسیه بود. قرارگیری بر سر شاه‌راه اقتصادی موجب رونق و شکوفایی اقتصادی در این شهر شد. از دیگر روی، موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری شهر در مرز ایران با دو کشور قدرتمند روسیه و عثمانیْ موجب اهمیت نظامی این شهر شد. به طوری که حاکمان در دوره‌های مختلف این شهر را سدی در برابر هجوم بیگانگان می‌دانستند و در آن باروهای مستحکمی می‌ساختند. خوی در دوران قاجاریه شهر پررونق و آبادی بود، اما از اواخر این دوران با تغییر روابط اقتصادی، نظامی و سیاسی جهان اهمیت پیشین خود را از دست داد.  در این تحقیق، ابوالفضل زهدی‌پور، در پی فهم تأثیر سیاق اقتصادی و سیاسی بر عناصر و فضاهای اصلی شهر خوی از زمان ساخت قلعه  به دست احمدخان دنبلی تا  انقلاب مشروطه است. بدین منظور می‌کوشد، با استفاده از متون و منابع تصویری موجود از آن زمان ساختار شهر و اجزای اصلی آن را در سه دورۀ دنبلی‌ها، عباس‌میرزا و ناصرالدین شاه بشناسد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول،«خوی در دوران حکومت دنبلی‌ها»، ساخت شهر جدید خوی در دورۀ احمدخان دنبلی را بررسی می‌کند. در فصل دوم،«ساخت قلعۀ جدید خوی درزمان عباس میرزا»، تحولات...

قبله در معماری ایران: بررسی ماهیت و دامنه و وجوه تأثیر آن| مجید حیدری دلگرم

جهت قبله مهم‌ترین جهت نزد مسلمانان است؛ آن‌چنان که همۀ عمر رو به آن نماز می‌گزارند؛ بسیاری از کارهای زندگی‌شان را رو به آن انجام می‌دهند و در پایان، مرده‌شان را روبه آن دفن می‌کنند. تنها زیارت واجبِ مسلمانانْ زیارتِ کانونِ قبله، کعبه، است. این جهتِ مهم و کانون مقدسِ آن بر ذهنیت مسلمانان  اثر گذاشته است. مسلمانان، چه دانشمندان، چه اصحاب حِرَف و چه مردم کوچه و بازار با توجه به این کانون از جهان درکی داشته‌اند. این درک در کارهای ایشان، از جمله معماری، منعکس شده است. در میان بناها، مسجد و مقبره لزوماً رو به قبله است.  در این تحقیق، مجید حیدری ‌دلگرم، به بررسی جایگاه قبله در معماری ایران و تأثیر تلقی‌های گوناگون از جهت قبله و قبله‌گاه در معماری ایران می‌پردازد. این تحقیق شش فصل دارد. درفصل اول، «مکان مقدس جهت‌دار»، کجایی مکان مقدس و نسبت آن با جهت مقدس بررسی می‌شود. فصل دوم، «ادراک جهت» و فصل سوم، «ظهور جهت در منطقه و شهر» به چگونگی ادراک جهت در معماری و شهر می‌پردازد. در فصل دوم، از ادراک جهت در خانۀ ایرانی سخن به میان آمده است و در فصل سوم، از الگوهای شهرها با فرهنگ‌های مختلف. فصل چهارم، «مفهوم قبله»، به بررسی شأن...

معماری و زندگی و زیبایی در بابُرنامه: بررسی و تفسیر مفاهیم معماری در توزُکِ بابُری| طناز لطیفیان اصفهانی

بابرنامه ــ واقعات/ وقایع بابری، توزک بابری یا فتوحات بابری ــ زندگی‌نامۀ خودنوشت ظهیرالدین محمد بابر (۸۸۸-۹۳۶ق)، مؤسس سلسلۀ گورکانیان هند، است. ظهیرالدین محمد بابر از جمله کسان برجسته‌ای است که وقایع زندگی‌اش را به دست خود نوشته است. او خاطراتش را به همراه مکان رویدادش ثبت کرده است؛ اما به ثبت نامها و موقعیت رویدادها بسنده نکرده و به همۀ جزئیات مکانی آنها نیز اهمیت داده است. این مکان‌ها در سه منطقۀ تحت تصرف بابر؛ یعنی فَرغانه و سمرقند (ورارود)، کابل و هرات (شرق خراسان) و هندوستان قرار دارد.  ظهیرالدین بابر علاوه بر وقایع زندگی، تجربه‌های معماری خود را نیز، هرچند مختصر، در کتابش نوشته است. از تجربه‌های معماری او آثار چندانی نمانده؛ اما آنچه نام او را زنده نگه داشته همین زندگی‌نامۀ اوست که به منزلۀ منبع تاریخ معماری، اساسِ این تحقیق قرار گرفته است.  در این تحقیق، طناز لطیفیان اصفهانی در جستجوی همۀ موضوع‌های معماری بابرنامه است. به این منظور، می‌کوشد با قرائت متن، تصریحات و تلویحات معماری را در آن جستجو کند و نسبت متن با سیاق را شرح دهد. همچنین همۀ اطلاعات معماری را بدون در نظر گرفتن کمیت و کیفیت استخراج و مثال هایی درباره تفسیر معماری آنها به دست می‌دهد.    این تحقیق...

فرار از مدرسه: بررسی احوال و آثار محمدکریم پیرنیا از منظر تاریخ‌پژوهی معماری ایران| محمدمهدی عبداله‌زاده

محمدکریم پیرنیا، از برجسته‌ترین محققان تاریخ معماری ایران، تا نوجوانی را در جامعه و خانواده‌ای سنتی به سر برد و ناگاه در آغاز جوانی با ورود به نخستین مدرسۀ معماری در ایران ــ دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران ــ با عالمی یکسره دیگرگون روبه‌رو شد. می‌دید که آموزش معماری از کارگاه به دانشکده آمده است و دانشجویان معماری در ایران به جای درس گرفتن از معماری ایران، به آموختن شیوه‌های معماری یونان و روم و سپس معماری مدرن غربی مشغول‌اند. این دوگانگیِ در احوال پیرنیا و نقش او در تاریخ معماری ایران تأثیر گذاشت. پیرنیا در تاریخ و تاریخ‌نویسی معماری ایران موقعیتی خاص دارد. او ب آغازگر مطالعۀ تاریخ معماری ایران در آموزش دانشگاهی است و اولین کسی است که به بررسی مدون تاریخ معماریِ ایران در همین سرزمین پرداخت. آراء و آثار او همچنان  از مهم‌ترین منابع مطالعۀ تاریخ معماری ایران است و به آنها استناد و از آنها استفاده می‌شود. لذا باید آراء او را نقد و بررسی کرد و به‌درستی شناخت.  در این تحقیق، محمد‌مهدی عبدالله‌زاده، به بررسی احوال و آثار محمدکریم پیرنیا با محوریت «سبک‌شناسیِ» او می‌پردازد تا مقام، محل ایستادن، و موقع (محل واقع شدن) او را در حوزۀ تاریخ‌پژوهی معماری ایران بیابد. بدین منظور،...

سیر تحول معماری مجموعۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی| النازسادات ابریشمی اسکویی

مجموعۀ شیخ صفی‌الدین در طول تاریخ با نام‌های گوناگونی همچون زاویه، بقعه، آستانه، حظیره و مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی شناخته شده است. سنگ ‌بنای این مجموعه به دست شیخ صفی‌الدین، مؤسس طریقت صفوی، در حدود سال ۷۰۰ق گذاشته شد و خانه و زاویۀ او بود. پس از مرگ شیخ صفی، به دستور جانشین او، مقبرۀ شیخ صفی را در محوطۀ زاویه و چند بنای دیگر در این مجموعه ساختند؛ اما گسترش مجموعه تا روی کار آمدن صفویه متوقف شد. با تأسیس سلسلۀ صفویه، مجموعه دوباره اهمیت یافت و هریک از شاهان صفوی به تعمیر و گسترش آن پرداختند؛ اما با تضعیف و سقوط سلسلۀ صفویه از اهمیت و رونق این مجموعه کاسته شد.  در این تحقیق، النازسادات ابریشمی اسکویی به معرفی مجموعه و بررسی مراحل شکل‌گیری و تغییرات بخش‌های مختلف آن و نیز کارکرد هرکدام از زمان پیدایی تا اواخر دورۀ صفویه می‌پردازد. این تحقیق چهار فصل دارد. فصل اول، «آشنایی با مجموعه و شیوخ طریقت شیخ صفی»،  به شناخت مقدماتی مجموعه و شیوخ طریقت شیخ صفی می‌پردازد. فصل دوم، «شناخت مجموعه در دوران شیخ صفی و شیخ صدرالدین»، به شکل‌گیری طریقت صفوی به دست شیخ صفی و اعتبار آن تا شکل‌گیری کالبد و گسترش مجموعه در زمان شیخ صدرالدین...

بازخوانی معماری دبیرستان البرز| حمید زین‌ساز بروجردی

دبیرستان البرز در زمان حکومت رضاشاه به دست میسیونرهای امریکایی به منزلۀ کالج و با نظام آموزشی متفاوت با نظام رایج ایران تأسیس شد. این مدرسه که به کالج امریکایی معروف بود، بعدها به دبیرستان البرز تغییر نام یافت. از آنجا که این مدرسه جزء اولین مدارس نوین ایران بود، الگوی کالبدی آن در بسیاری از مدارس ایران استفاده شد. مطالعه و تفسیر کالبد آن می‌تواند زمینه‌ساز شناخت مدارس پس از البرز چون هنرستان راه‌آهن تهران، مدرسۀ دخترانۀ انوشیروان و مدرسۀ ایرانشهر یزد و حتی مدارس کنونی باشد. در این تحقیق، حمید زین‌ساز بروجردی، زمینه‌های پیدایش و سیر تحول معماری دبیرستان البرز تهران یا کالج امریکایی سابق بررسی می‌کند. بدین منظور، می‌کوشد با بررسی سیاق فرهنگی و اجتماعی زمان تأسیس مدرسۀ البرز و اندیشۀ بانیان این مدرسه به شناخت و تفسیر صورت این بنا دست یابد. این تحقیق چهار فصل دارد. در فصل اول، «شناخت بستر شکل‌گیری مدرسۀ البرز»، سیاق فرهنگی جامعۀ ایران در دورۀ قاجاریه و پهلوی اول به ویژه تحولات نظام آموزش بررسی می‌شود. در فصل دوم، «بانیان مدرسۀ البرز»، بانیان این مدرسه و اندیشه‌ها و اهداف و فعالیت‌های آنان مطالعه می‌شود. فصل سوم، «معماری دبیرستان البرز»، بررسی و تحلیل کالبد بنا را در برمی‌گیرد. در فصل چهارم،...

بازخوانی معماری قلعه مورچه‌خورت بر مبنای شیوۀ سکونت و زندگی ساکنان قدیم آن| مریم نورعلی‌زاده

قلعه‌های مسکونی گونه‌ای سکونتگاه ا‌ست که در آن سکونت و دفاع در هم آمیخته است. در این گونه قلعه‌ها، عناصر دفاعی مانند برج و بارو برای حفاظت از زندگی ساکنان قلعه به کار گرفته می‌شود. هرچند دفاع در این قلعه‌ها امری موقت است، سکونت بنا بر اوضاع محیطی به دوشیوۀ موقت و دائم جریان دارد. هر کدام از این شیوه‌های سکونت روابط اجتماعی و فرهنگی‌ای پدید می‌آورد که در کالبد قلعه مؤثر است. پس برای فهم کالبد قلعه ناگزیر باید به شیوۀ سکونت در آن پرداخت. یکی از این قلاع مسکونی قلعۀ مورچه‌خورت در نزدیکی شهر اصفهان است. مورچه‌خورتیان با توجه به  اوضاع محیطی خود زندگی دائم درون بارو را برگزیده‌اند.  در این تحقیق، مریم نورعلی‌زاده به چگونگی شکل‌گیری کالبد قلعۀ مورچه‌خورت و پیوند میان کالبد و شیوۀ سکونت در آن می‌پردازد. این تحقیق شش فصل دارد. فصل اول، «پیشینۀ تاریخی مورچه‌خورت و احوال مورچه‌خورتیان در ادوار مختلف»، به بررسی پیشینۀ تاریخی منطقۀ موچه‌خورت و رویدادهای آن می‌پردازد. فصل دوم، «معرفی و شناخت کلی قلعۀ مورچه‌خورت»، به بررسی کالبدی قلعۀ موچه‌خورت، گذرها، محله‌ها، بناهای عمومی و مسکونی هر محله می‌پردازد. فصل سوم، «بررسی کلی خانۀ مورچه‌خورتی و ساکنان آن»، به سیر تحول بافت مسکونی قلعه و گونه‌شناسی کالبدی عمارت‌های قلعه...

اندازه و شمار در صناعت عمارت: راهی برای فهم معماری ایران از طریق بررسی پیوند معماری و ریاضیات| سامان ابوعلی

از راه‌های تقرب به فهم معماری پیشامدرن ایران بررسی نسبت آن با علوم گوناگون است. یکی از علومی که معماری با مراتب و اقسام آن پیوند داشته است ریاضیات و شاخه‌های آن است. در این تحقیق، سامان ابوعلی به ماهیت معماری و نسبت آن با صناعت پرداخته است. سپس با تأمل در رابطۀ میان صناعات و حکمت‌ها، به اقسام طبقه‌بندی علوم پرداخته و جنبه‌های معماری را در میان آنها جستجو کرده؛ و آن‌گاه به نسبت معماری با ریاضیات در این طبقه‌بندی‌ها پرداخته است. برای این منظور، به منابع مهم اولیه (درجۀ اول) روی آورده و در آنها، از صورت لفظی معماری فراتر رفته و اصطلاحاتی را جسته که معماری یا جنبه‌هایی از معماری را شامل می‌شده است. از جملۀ آنها، به «مهندسی» در رسالۀ صناعیه، و «صناعت بناء» در مقدمۀ ابنخلدون و «صناعت ریاست بناء» و «صنایع در ابنیه» در احصاء العلوم، و «علوم عقود ابنیه» در ارشاد القاصد الی اسنی المقاصد،  مفتاح السعادة و مصباح السیادة، و کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم  پرداخته است.   این تحقیق شامل ۹ فصل است. محقق در فصل اول به بررسی «صناعت» و «عمارت» در رسالۀ معماریه و در فصل دوم با عنوان «تشخیص صناعت عمارت در رسالۀ صناعیه» به تعریف صناعت، اقسام صناعت،...

واژگان معماری در دورۀ صفویه: درآمدی بر تدوین فرهنگ‌نامۀ معماری ایران در دورۀ صفویه| بیتا قهرمانی

از راه‌های فهم تاریخ معماری هر دوره شناخت واژه‌های معماری آن دوره است. از سوی دیگر، با توجه به اهمیت واژه‌ها در قدرت بخشیدن به اندیشۀ معمار و فقر واژگان معماری امروز، شناخت واژه‌ها در تاریخ معماری ایران می‌تواند واژگان معماری امروز را پربار کند. در این مسیر، شناخت دقیق و هوشمندانۀ متون فارسی از بنیاد‌های پژوهش است که در گرو آگاهی و دانش از نوشته‌های بازمانده از دوره‌های گوناگون است.  در این تحقیق، بیتا قهرمانی متون دورۀ صفویه را به منظور شناخت اصطلاحات معماری آن دوره بررسی می‌کند. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «مقدمات»،  کلیاتی دربارۀ این تحقیق و برخی از مفاهیم شرح داده می‌شود. در فصل دوم، «شناخت منابع»، به شیوۀ گزینش منابع و کتاب‌شناسی توضیحی منابع متنی دورۀ صفویه از منظر محقق تاریخ معماری می‌پردازد. در فصل سوم، «فرهنگ‌نامه»، به بررسی ویژگی‌های فرهنگ‌نامه‌های متعارف و انتخاب شیوه‌ای برای تنظیم فرهنگ‌نامۀ خود و شرح مداخل و تنظیم‌ آن می‌پردازد و در پایان فرهنگ‌نامۀ کوچکی ارائه می‌شود.   بیتا قهرمانی. «واژگان معماری در دورۀ صفویه: درآمدی بر تدوین فرهنگ‌نامۀ معماری ایران در دورۀ صفویه». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر مهرداد قیومی بیدهندی. استاد مشاور: دکتر غلام‌رضا ستوده. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، بهمن...

زندگی در باغ‌های سلطنتی ناصرالدین‌شاه در تهران| مرضیه فیروز

ناصرالدین شاه، چهارمین پادشاه قاجار، به منزلۀ کسی با سابقۀ ایلیاتی، با آداب و تربیت کوچ‌نشینان آشنا بود. روحیۀ بیابان‌گردی ایل قاجار او را به یک سیاح واقعی و عاشق طبیعت مبدل کرده بود. آرامش و ثبات نسبی سیاسی در دورۀ پنجاه‌سالۀ حکومتِ او این امکان را به او داد که  به سیر و سیاحت در داخل و خارج کشور بپردازد. در این میان سفرهای ییلاق و قشلاق بیشترین بخش سفرهای او را تشکیل می‌داد. مناطقی  را برای ییلاق و قشلاق انتخاب کرده و در آن‌جاها اردو خیمه و خرگاه برپا می‌کرد. بعدها در همان منزل‌ها باغ و عمارتی برای خود ‌ساخت. چنین بود که باغ‌سازی در دورۀ ناصری متناسب با سبک زندگی شاه رواج بیشتری گرفت و بعدها با گسترش مراودات با غرب، باغ محملی برای بروز مظاهر فرهنگی اروپا  شد.  در این تحقیق، مرضیه فیروز، به بررسی نقش باغ در زندگی ناصرالدین‌شاه و رابطۀ باغ و زندگیِ او می‌پردازد. بدین منظور، می‌کوشد با شناخت باغ‌های سلطنتیِ ساخته به‌دست ناصرالدین شاه در تهران به منزلۀ ظرف زندگیِ او، به فهم نسبت زندگیِ شاه و باغ دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «اهمیت و ضرورت باغ در زندگی ناصرالدین‌شاه»، به بررسی شیوۀ زندگی ناصرالدین‌شاه و ارتباط...

مبادی و سیر تکوین آنچه میبدیان «ساباط» و «میدان» خوانند| الناز نجار نجفی

معماری و شهر با اندازه‌های فرهنگی ساکنانش مناسبت دارد. میبد از آن جهت که هنوز شهری زنده است و میبدیان در آن سکونت دارند، این مناسبت را بهتر نشان می‌دهد. معماری تنها کالبد نیست و الکساندر در نظریۀ «زبان الگو» معماری را نه کالبدی تهی که کالبدی حاوی رویداد و زندگی می‌داند. او در بخشی  از نظریه‌اش به تیین مفهوم الگو می‌پردازد و از آن برای توضیح آثار گذشتۀ معماری و شهر کمک می‌گیرد. این نظریه متوجه فرهنگ است و پدید آمدن الگو (کالبد+رویداد) را متأثر از فرهنگ می‌داند و فرهنگ را عامل ثابت ِپسِ ظهورات کمابیش متنوع می‌داند. از این رو می‌توان برای فهم ارتباط الگو‌های معماری و مشخصه‌های فرهنگی میبد و میبدی از این نظریه کمک گرفت.  در این تحقیق برای نمونه دو الگوی «ساباط» و «میدان» و اختصاصات آنها در میبد که منبعث از فرهنگ میبدیان است، با این نگاه مورد بررسی قرار گرفته است: فهم اینکه میبدیان بنا به چه غایت مشترکی ساباط یا میدان می‌ساختند و چه کیفیتی از ساباط آنان را اقناع می‌کرده است؛ تشابه همۀ ساباط‌های میبد در عین تنوع ظاهری‌شان را توجیه می‌کند. تمایز ساباط میبدی از ساباط کاشانی دلیل و سنجه‌ای برای فهم تمایز میبدی از کاشانی نیز هست.  الناز نجفی...

فرهنگنامۀ معماری میرزا مهدی خان‌شقاقی (ممتحن‌الدوله): مدخلی بر فرهنگنامۀ معماری دورۀ قاجار| محمدرضا گراوندپور

میرزا مهدی خان‌شقاقی از اولین معماران ایرانی تحصیل‌کرده در فرنگ است. آثار مکتوب او به جهت صداقت و روانی در بین متون آن زمان جایگاهی ویژه دارد. فهم آثار مکتوب او در شناخت  واژگان معماری و شهرسازی آن زمان راه‌گشاست و می‌تواند واژگان فقیر معماری امروز را غنی سازد. همچنین دقت در این آثار نکات معماریانۀ دورۀ قاجاریه مثل اوضاع معماری، روابط میان بانی و معمار و نیز نگاه معمارانۀ او را روشن می‌کند.  در این تحقیق، محمدرضا گراوندپور، واژگان معماری در آثار مکتوب ممتحن‌الدوله را در قالب فرهنگ‌نامه‌ گردآوری می‌کند. بدین منظور می‌کوشد، آثار مکتوب ممتحن‌الدوله را بررسی و اطلاعات معماریانۀ آن را انتظام بخشد. این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «مفردات»، موضوع و مقدمات تحقیق را شرح داده است. در فصل دوم، «مقدمه‌ای بر فرهنگ‌نامۀ معماری میرزا مهدی خان‌شقاقی (ممتحن‌الدوله)»، ویژگی‌های صوری و راهنمای فرهنگ‌نامه را نوشته است. در فصل آخر دربارۀ چگونگی گسترش این فرهنگ‌نامه، تعمیم آن و مزایا و معایبش بحث کرده است.  محمدرضا گراوندپور. «فرهنگنامۀ معماری میرزا مهدی خان‌شقاقی (ممتحن‌الدوله): مدخلی بر فرهنگنامۀ معماری دورۀ قاجار».پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنما: دکتر محمدرضا رحیم‌زاده. استاد مشاور: مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، مرداد ۱۳۸۹.

معماری کوچ در عشایر قشقایی| مینو لفافچی

کوچ‌نشینی سابقه‌ای طولانی در تاریخ ایران دارد و  بخش بزرگی از جامعۀ ایران تا قبل از دوران جدید کوچ‌نشین بوده‌اند. کوچ‌نشینان و یکجانیشینان در کنار  هم جامعۀ ایران را شکل می‌دادند و معماری این سرزمین تنها در آثار ثابتِ یکجانشینان خلاصه نمی‌شود، بلکه معماری کوچ نیز بخش مهمی از معماری این سرزمین است. معماری کوچ مانند معماری یکجانشینی مظاهر متنوعی را در فرهنگ‌های مختلف کوچ‌نشینی می‌یابد.   در این تحقیق، لفافچی به  معماری کوچ در عشایر قشقایی می‌پردازد. به این منظور، می‌کوشد تا ایل قشقایی و ساختار اجتماعی آن را بشناسد و با شناخت بستر جغرافیایی و دلایل جابه‌جایی آنها به ساحت زندگی کوچ‌نشینی ایل قشقایی نزدیک شود و معماری آن‌ها را در نسبت با زندگی‌شان بشناسد. او با بررسی کتابخانه‌ای، شواهد موجود از زندگی کوچ‌نشینان را گردآوری کرده و با بررسی میدانی و همراه شدن با زندگی کوچ‌نشینان به فهم معماری آنها نزدیک می‌شود.  این تحقیق شش فصل دارد. در فصل اول، زندگی کوچ‌نشینی تعریف می‌شود و در فصل دوم و سوم، به شناخت ایل قشقایی و  بستر جغرافیایی و تاریخی آن و نقش آنها در تاریخ ایران می‌پردازد. فصل چهارم، به بررسی زندگی کوچ‌نشینی عشایر قشقایی و فضاهای مورد نیاز این زندگی می‌پردازد. در فصل پنجم کارکرد و خصوصیت ...

تک‌نگاری مجموعۀ شاه نعمت‌الله ولی در ماهان| نگین عیسی‌زاده

مدتی پس از ورود اسلام به ایران، گونه‌بنای مقبره شکل گرفت و رفته‌رفته در زمرۀ مهم‌ترین گونه‌بناها درآمد. سنگ بنای اولیۀ برخی از این بناها، و سپس مجموعه‌ها، مدفن یکی از مشایخ تصوف بود. این مجموعه‌ها در اوضاع و احوال متغیر تصوف در ایران با اقبال مردم و صاحبان قدرت و ثروت مواجه شد و گسترش یافت. از عظیم‌ترین مجموعه‌هایی که بر مدفن مشایخ صوفیه ساخته شده مجموعۀ شاه نعمت‌الله ولی در ماهان است. آنچه امروزه با عنوان «آستانۀ شاه نعمت‌الله ولی» در ماهان شناخته می‌شود مجموعهای است که ساختن آنها تقریباً بلافاصله پس از وفات شاه نعمت‌الله آغاز شده و در طی شش قرن ادامه یافته است. اولین جزء این مجموعه گنبدخانه‌ای تیموری بود و پس از آن به تدریج فضاهای دیگری پیرامون این مدفن افزوده شد.  در این تحقیق، نگین عیسی‌زاده به تک‌نگاری مجموعۀ شاه نعمت‌الله ولی در ماهان پرداخته است. او با روش تفسیری‌ـ تاریخی و بررسی منابع مکتوب و همچنین خود بنا می‌کوشد تا واقعیت تاریخی مجموعۀ شاه نعمت‌الله ولی را بشناسد و ابهامات موجود در سیر تحول آن را روشن سازد. با توجه به آنکه در طی زمانی طولانی بخش‌های متنوعی بر این مجموعه افزوده شده و این مجموعه در طول زمان تغییر کرده است،...

نقش وزیران در حمایت از معماری در نیمۀ دوم دورۀ صفویه| مهدی سلطانی

در تاریخ‌نگاری معماری، متداول این است که معماری را با اثر معماری یا فرآوردۀ معماری یکی می‌شمارند. اما معماری فقط فرآورده نیست؛ فرآیند است. این فرآیند علاوه بر فرآورده، عاملان و سیاق (کانتکست)هایی دارد؛ و هریک از اینها را می‌توان موضوع پرسش تاریخی قرار داد. از جملۀ آنها پدیدآورندگان یا عاملان معماری است؛ از معماران و صنعتگران و کارگران دخیل در کاروبار معماری گرفته تا حامیان و بانیان بناها و شهرها.  در مطالعۀ تاریخ معماری ایران، به دورۀ صفویان بسیار پرداخته‌اند؛ اما معمولاً از نیمۀ دوم این دوره غفلت کرده‌اند. همچنین اگر از عاملان و حامیان این دوره سخنی رفته است، بیشتر معطوف به میانۀ این دوره، یعنی روزگار شاه‌عباس اول است. در «نقش وزیران در حمایت از معماری در نیمۀ دوم دورۀ صفویه»، مهدی سلطانی برای درک سیاق تاریخی معماری در دورۀ صفویه، به سراغ حامیان و بانیان آثار معماری و میزان تأثیرگذاری آنها در جریان معماری و آثار معماری آن زمان رفته است. در دورۀ صفویه و پس از پایتختی اصفهان، شاه عباس اول که خود از مهمترین حامیان آثار معماری بود، با ایجاد طبقه غلامان، ایشان را در نقش حامیان معماری در اصفهان و ولایات دیگر به کار گرفت. غلامان افرادی از گروه‌های مختلف طبقۀ حاکم مانند...

هورامان تخت: خانه‌ای به وسعت یک روستا| نسیم دریایی

خانۀ هورامی همۀ بستر زندگی اوست و عمارت هورامان به وسعت درۀ هورامان است. درۀ هورامان عمارتی است که تابستان‌نشین، زمستان‌نشین، شاه‌نشین، و حیاطش در گسترۀ دره جای گرفته است. هورامی به معماری خانه‌اش همان‌گونه می‌نگرد که به کوچه؛ و به کوچه همان‌گونه که به دره و چشمه و درخت و دام.   روستای هورامان تخت کالبدی بی‌جان از خانه‌های سنگی در دامنۀ کوه‌های کردستان نیست؛ بلکه نتیجۀ تعامل طبیعی مردم هورامی با طبیعت است؛ مردمی که هزاران سال در این منطقه زیسته و آن را ساخته و از آنِ خود کرده‌اند. کالبد روستا و خانه‌هایش فقط یکی از مظاهر زندگی این مردم است. معماری روستا مظهر جهان درونی و بیرونی مردم روستاست. فهم معماری روستای هورامان تخت فقط از طریق هم‌نشینی با مردم و نفوذ به جهان درون آنان ممکن است. نسیم دریایی در تحقیق دربارۀ معماری این روستا چنین کاری کرده است. او حتی این شیوه را در گزارش نامتعارف خود از این تحقیق نیز آشکار کرده است. سخن او چند بخش دارد. در فصل اول، زندگی مردم روستا و نسبت آنان با طبیعت و انسان‌ها و هستی را در قالب چند پاره‌داستانِ کوتاه ریخته است؛ داستان‌هایی که از همۀ وجوه مختلف زندگی، از همۀ مکان‌ها و از...

دولت‌خانۀ صفوی در اصفهان: بازنمایی دولت‌خانۀ صفوی بر اساس متون و اسناد دورۀ پایتختی اصفهان| داوود ناصری بروجنی

دولت خانۀ صفوی اصفهان از اولین مجموعه‌های ایجاد شده در شهرجدیدی بود که شاه عباس اول آن را بنیان‌گذاری کرد. دو عنصر مهم شهر اصفهان، میدان و خیابان به عنوان نمونه‌هایی یگانه و از مهم‌ترین نمادهای معماری و شهرسازی دورۀ صفویه سال‌ها موضوع اصلی پژوهش‌‌ پیرامون شهر اصفهان بوده‌، اما دولت‌خانه در این میان  مهجور مانده است.  داوود ناصری بروجنی در این تحقیق با هدف بازنمایی دولت‌خانۀ صفوی در اصفهان، به بازشناسی این مجموعه به عنوان یکی از اولین و مهم‌ترین فضاهای ایجاد شده در بافت نوظهور آخرین پایتخت خاندان صفوی پرداخته است. در این راستا او چگونگی پیدایش و تحولات دولت‌خانه تا پایان دورۀ صفوی، قسمت‌های مختلف این مجموعه و نیز چگونگی قرارگیری آنها در دولت‌خانه و کالبد هر قسمت  را بررسی کرده است. محقق همزمان با بررسی میدانی، با استفاده از روش تفسیری-تاریخی به بازشناسی و بازنمایی دولت‌خانه می پردازد و  با توجه به اینکه در زمان انجام این تحقیق, پژوهش منسجمی پیرامون دولت خانه اصفهان موجود نبوده است, این تحقیق سعی دارد تا مقدمه‌ای برای شناخت یکی از مهجورترین قسمت‌های شهر اصفهان دورۀ صفوی به دست دهد.  مطالب این تحقیق در سه فصل تنظیم شده است که در فصل اول  به بررسی تغییرات کالبدی دولت‌خانه در فاصلۀ...

اطلاعات معماری اسناد خانوادگی استرآباد (خانوادۀ کبیر)| محدثه نظیف‌کار

برای شناخت معماری نمی‌توان تنها به شناخت ویژگی‌های صوری آن اکتفا کرد. آنچه از تحلیل کالبد گذشته حاصل می‌شود، اگرچه بسیار نیکو و ضروری است؛ تنها ناظر به یک جنبه از شناخت معماری، جنبۀ مادی و عینی، است. در حالیکه معماری واجد وجوه دیگری هم هست که کالبد به‌تنهایی گویای آنها نیست. برای شناخت مظاهر غیرمادیِ معماری گذشته باید از آثار دیگری جز کالبد معماری کمک گرفت. نمونه‌ای از این آثار نوشته‌های به‌جامانده از گذشتگان است. اسناد تاریخی از جمله آثار مکتوبی است که بالقوه دانش بسیاری از معماری ایران را در بر دارد و کمتر به آنها توجه شده است.  اگر متن این اسناد، با تصحیح علمی و به صورتی دقیق و قابل جستجو و ارجاع در اختیار محققان قرار گیرد، بی‌گمان کیفیت تحقیق در تاریخ معماری ایران متحول خواهد شد. در این تحقیق، محدثه نظیف‌کار به بررسی اسناد مربوط به خانوادۀ کبیر، از خانواده‌های اصیل و با اعتبار استرآباد که تعداد قابل توجهی اسناد در اختیار دارند، می‌پردازد. این تحقیق پنج فصل دارد. فصل اول، «مفردات موضوع»، به منزلۀ مقدماتی برای فهم بهتر شیوۀ مواجهه با اسناد تاریخی و شیوۀ دریافت تاریخ معماری از میان آنهاست. در فصل دوم، «دامنۀ اسناد»، به تعیین محدودۀ اسناد طبقه‌بندی و شناسایی...

گونه‌شناسی خانه‌های مشهد در اواخر دورۀ قاجار و پهلوی اول| مرتضی محمودی مهماندوست

خانه‌ْ عام‌ترین جزء در بافت شهرهاست. هرچند خانه‌ها عموماً بناهای شاخصی نیستند اما از مهم‌ترین منابع برای شناخت معماری و تاریخ آنند. در این تحقیق، مرتضی محمودی، در پی شناخت نظام طراحی و ساخت خانه در مشهد است. بدین منظور می‌کوشد، خانه‌ها را در قالب عکس و نقشه مستند کند. سپس با توصیف کالبدی و شناخت عناصر مشترک در خانه‌ها و چگونگی قرارگیری آنها به نظام معماری خانه در مشهد دست یابد.  این تحقیق سه فصل دارد. در فصل اول، «جغرافیا، اقلیم و تاریخ مشهد»، سیاق طبیعی، اجتماعی و تاریخی مشهد را توصیف می‌کند. در فصل دوم، «بافت مسکونی و خانه‌های مشهد در اواخر دورۀ قاجاریه و پهلوی اول»، بافت مسکونی در مشهد در بازۀ زمانی مذکور را بررسی می‌کند و کالبد خانه‌های موجود را با استفاده از اسناد تصویری توصیف می‌کند. در فصل سوم، «گونه‌شناسی خانه‌های مشهد در اواخر دورۀ قاجاریه و پهلوی اول»، داده‌های حاصل از بررسی کالبدی خانه‌ها را طبقه‌بندی و گونه‌های کالبدی مختلف ساخت خانه در مشهد را معرفی می‌کند.  مرتضی محمودی مهماندوست. «گونه‌شناسی خانه‌های مشهد در اواخر دورۀ قاجار و پهلوی اول». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنمای اول: دکتر لادن اعتضادی. استاد راهنمای دوم: مهندس کامبیز حاجی‌قاسمی تهران: دانشگاه شهید بهشتی، شهریور۱۳۸۸.

چهار‌طاقی ساسانی: کالبد و معنا| فاطمه گلدار

چهارطاقی ــ بنایی گنبددار، متشکل از گنبدی نشسته بر قاعدۀ مربعی که بر چهار طاق متکی است ــ از واحدها یا الگوهای کالبدی است که سده‌ها به صور گوناگون در معماری ایران حضور داشته است. گاهی این واحد به صورت بسیط و منفرد ظاهر شده و گاهی با واحدهای کالبدی دیگری ترکیب شده است.  گونه‌ای از آثار معماری است که قرن‌ها در تاریخ معمای ایران حضور داشته است. از مهم‌ترین دوره‌های تداول چهارطاقی دورۀ ساسانیان است. از این دوره، هم آثاری از چهارطاقی منفرد به‌جا مانده است و هم چهارطاقی ترکیب‌شده با واحدهای دیگری محیط بر آن.  فاطمه گلدار در این تحقیق اقسام چهارطاقی‌های ساسانی را از منظر معماری و با توجه به سیاق (کانتکست) تاریخی و فرهنگی ایرانِ ساسانی بررسی کرده است. از آنجا که گذشت زمانی طولانی از دورۀ ساسانیان و متروک و ویران شدن شمار بسیاری فهم کارکرد و معنای آنها را برای ما دشوار کرده است، امروزه دانشوران کارکرد‌های متفاوتی را ــ چون آتشکده، معبد، مقبره، علامت و نشانۀ راه، محل خبر رسانی با دود و آتش، و تقویم نجومی ــ به آنها نسبت می‌دهند. این سؤال مطرح است که به راستی کارکرد اصیل چهارطاقی‌ها چیست؟ کدام یک از کارکردهای مفروض اصالت دارد؟ و آیا کارکرد...

گامی در شناخت خانه‌های تهران اوایل قرن چهارده شمسی| شیما بکاء

خانه فقط سرپناه نیست، بلکه نمودی از فرهنگ ساکنان آن و به عبارتی فرهنگ جامعه است. تغییر در کالبد و صورت ظاهری خانه نمایانگر تغییر در ذائقۀ فرهنگی افراد جامعه است. وقتی به خانه‌های تهران در اوایل عصر حاضر بنگریم،  تغییر در صورت کالبدی آنها را به وضوح درمی‌یابیم. خانه در اوایل قرن چهاردهم شمسی چنان دگرگون می‌شود که دیگر هیچ شباهتی با گونه‌های مسکونی پیشین ندارد.  در این تحقیق، شیما بکاء، به شناخت خانه‌های تهران در اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی می‌پردازد. بدین منظور، می‌کوشد با شناخت تحولات فرهنگی و اجتماعی این دوران به شناخت جامع‌تری از صورت تحول‌یافتۀ خانه دست یابد. این تحقیق سه فصل دارد. فصل اول، «آشنایی با موضوع رساله»، که به بیان مقدمات تحقیق می‌پردازد. در فصل دوم، «تبیین دیدگاه»، رویکرد محقق برای مواجهه با موضوع تحقیق بیان می‌شود. فصل سوم، «خانه‌های تهران اوایل قرن چهارده شمسی»، به شناخت و بررسی کالبد خانه‌های عصر جدید در تهران می‌پردازد.   شیما بکاء. «گامی در شناخت خانه‌های تهران اوایل قرن چهارده شمسی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران. استاد راهنمای اول: دکتر محمدرضا رحیم‌زاده. استاد راهنمای دوم: دکتر مهدی حجت. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، اسفند۱۳۸۷.

شناخت خانه‌های قاجاری اصفهان و تحلیل روند تغییرات آن‌ها| علی‌رضا شهامت‌نژاد

هم‌زمانی دورۀ قاجار با تحولات قرن نوزدهم اروپا موجب تغییر سیاق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در ایران شد. این تغییر سیاق در معماری نیز ظهور یافت. کالبد بناها به ویژه خانه‌های اعیان و اشراف قاجاری از اولین بسترهای این تغییرات بود. چنین تغییراتی ابتدا در نما و تزئینات بنا ظاهر شد و پس از آن در مصالح و سازه و طرح معماری. از آنجا که برخی از خانه‌های قاجاری هنوز پابرجاست، می‌توان با شناخت و تحلیل کالبدی آنها به روند ظهور این تغییرات دست یافت.  در این تحقیق، علی‌رضا شهامت‌نژاد، به شناخت و تحلیل کالبد خانه‌های قاجاری می‌پردازد. بدین منظور، می‌کوشد با شناخت تغییرات سیاق اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به تحلیل روند تغییرات کالبدی خانه‌های قاجاری اصفهان بپردازد.  این تحقیق سه فصل دارد. فصل اول، «شناخت بستر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اصفهان در دورۀ قاجاریه»، که به بررسی سیاق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در اصفهان قاجاری می‌پردازد. در فصل دوم، «شناخت و تحلیل خانه‌های قاجاری اصفهان»، خانه‌های قاجاری اصفهان شناسایی و سپس به دسته‌بندی و تحلیل آنها می‌پردازد. در فصل سوم، «تحلیل روند تغییرات در خانه‌های اصفهان در دورۀ قاجاریه»،  روند تغییرات کالبدی در ارتباط با تغییر سیاق فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بررسی می‌شود.  علی‌رضا شهامت‌نژاد. «شناخت خانه‌های قاجاری اصفهان...

آتشکدۀ فیروزآباد، معنا و مکان: بررسی معماری آتشکده یا کاخ فیروزآباد و جایگاه آن در آغاز دورۀ ساسانی| احسان طهماسبی

بنای معروف به آتشکدۀ فیروزآباد بزرگترین اثر از دورۀ ساسانیان است که در دشت فیروزآباد باقی مانده است. این عمارت را به اردشیر بابکان نسبت داده‌اند؛ اما تاریخ احداث و چیستیِ آن همچنان محل بحث دانشوران است.  در این تحقیق، احسان طهماسبی می‌کوشد چیستی و چگونگی پدید آمدن و تداوم حیات این عمارت را روشن سازد. برای رسیدن به این هدف، در گام نخست به شناخت انسان و جنبه‌های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی او درآغاز شاهنشاهی ساسانیان و همچنین به شناخت قلمرو جغرافیایی و تاریخی پارس و فیروزآباد می‌پردازد. سپس در پی شناخت دقیق کالبد بنا و نسبت آن با محیط پیرامونش برمی‌آید؛ و سرانجام با استفاده از منابع اولیۀ مکتوب و مادی و شواهد آثار مشابه، تصویری خواناتر از زندگی درون بنا را روشن می‌کند.  پرسش‌های اصلی این تحقیق از ویژگی‌های فردی و اجتماعی انسان ساسانی، پدید آورندۀ اثر، و مهم‌ترین مکان‌های سکونتگاهی او و کیفیت زندگی درون بناست. در این جهت، بخشی از این تحقیق به بررسی آراء متفاوت راویان و مورخان متقدم و متأخر دربارۀ کارکرد این اثر اختصاص می‌یابد و آراء مورخان متأخر غربی دربارۀ کاخ بودن این اثر بررسی و نقد می‌شود. این تحقیق دارای سه فصل است. محقق در فصل اول به بررسی...

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر